Doping in de sportDoping in de sport

Dr. Hans CoomanDr. Hans Cooman

Sint-Niklaas, 20 maart 2009Sint-Niklaas, 20 maart 2009

Doping in de sportDoping in de sport

Wat is doping?Wat is doping? De dopinglijstDe dopinglijst Het huidig antidopingbeleid in de wereld en Het huidig antidopingbeleid in de wereld en

in Vlaanderenin Vlaanderen Hoe gebeuren dopingcontroles?Hoe gebeuren dopingcontroles? Wat als een sporter ziek is?Wat als een sporter ziek is? Voedingssupplementen en dopingVoedingssupplementen en doping

WatWat is doping?is doping? Alles wat op de verboden lijst staat.Alles wat op de verboden lijst staat. Wat staat op de lijst en hoe wordt die Wat staat op de lijst en hoe wordt die

bepaald?bepaald?– WADA (World Anti Doping Agency)WADA (World Anti Doping Agency)

Mogelijk prestatieverbeterendMogelijk prestatieverbeterend Mogelijk gezondheidschadendMogelijk gezondheidschadend Tegen de “spirit of sport”Tegen de “spirit of sport” Minstens 2 van de 3 bovenstaande criteriaMinstens 2 van de 3 bovenstaande criteria

– Jaarlijks aangepastJaarlijks aangepast

DopinglijstDopinglijst

Steeds verbodenSteeds verboden

Enkel verboden bij controles binnen Enkel verboden bij controles binnen wedstrijdverbandwedstrijdverband

Enkel verboden bij bepaalde sportenEnkel verboden bij bepaalde sporten

Dopinglijst: steeds verbodenDopinglijst: steeds verboden

Anabole steroïdenAnabole steroïden HormonenHormonen Bèta-2-agonistenBèta-2-agonisten Middelen met anti-oestrogene werkingMiddelen met anti-oestrogene werking Maskerende middelenMaskerende middelen DiureticaDiuretica Verboden methodesVerboden methodes

Dopinglijst: enkel verboden bij Dopinglijst: enkel verboden bij controles binnen wedstrijdverbandcontroles binnen wedstrijdverband

StimulantiaStimulantia NarcoticaNarcotica CannabinoïdenCannabinoïden corticosteroïdencorticosteroïden

Dopinglijst: enkel verboden bij Dopinglijst: enkel verboden bij bepaalde sportenbepaalde sporten

AlcoholAlcohol Bèta-blokkersBèta-blokkers

Internationaal dopingbeleidInternationaal dopingbeleid WADA WADA

Internationale Federaties (IF)Internationale Federaties (IF) Nationale AntiDoping Organisaties (NADO)Nationale AntiDoping Organisaties (NADO)

WADA-code en internationale standaardenWADA-code en internationale standaarden– Lijst, TTN, laboratoriaLijst, TTN, laboratoria

Centrale databank: ADAMSCentrale databank: ADAMS

Het huidig dopingbeleid in Het huidig dopingbeleid in VlaanderenVlaanderen

Decreet Medisch Verantwoord SportenDecreet Medisch Verantwoord Sporten Besluit Medisch Verantwoord SportenBesluit Medisch Verantwoord Sporten Dopingcontrole in de praktijkDopingcontrole in de praktijk

Wie doet controles in België?Wie doet controles in België?- Vlaamse Gemeenschap (sedert 1987)Vlaamse Gemeenschap (sedert 1987)

- Franse Gemeenschap (sedert 2003)Franse Gemeenschap (sedert 2003)

- Federaties: UCI/IAAF/UEFA…Federaties: UCI/IAAF/UEFA…

- In Vlaanderen moeten controles steeds gebeuren In Vlaanderen moeten controles steeds gebeuren onder verantwoordelijkheid van controleartsen, onder verantwoordelijkheid van controleartsen, hiervoor erkend door de minister.hiervoor erkend door de minister.

Wie wordt gecontroleerd?Wie wordt gecontroleerd? Theoretisch kan elke sporter op elk ogenblik in Theoretisch kan elke sporter op elk ogenblik in

Vlaanderen gecontroleerd wordenVlaanderen gecontroleerd worden In de praktijk voornamelijk elitesporters en In de praktijk voornamelijk elitesporters en

sporters van nationaal niveau in alle sportensporters van nationaal niveau in alle sporten Controleopdrachten in functie vanControleopdrachten in functie van

– Aard van de sport (sommige sporten lenen zich meer tot Aard van de sport (sommige sporten lenen zich meer tot dopinggebruik dan andere)dopinggebruik dan andere)

– Statistieken van dopingcontroles in het verledenStatistieken van dopingcontroles in het verleden– Trainingsperiodes en belangrijke competitiesTrainingsperiodes en belangrijke competities– tipstips

Soorten controlesSoorten controles Controles binnen wedstrijdverbandControles binnen wedstrijdverband

– Urine en/of bloedUrine en/of bloed Controles buiten wedstrijdverbandControles buiten wedstrijdverband

– Vnl. bij elitesporters of bij tipsVnl. bij elitesporters of bij tips– Urine en/of bloedUrine en/of bloed

Belangrijk: ONAANGEKONDIGDBelangrijk: ONAANGEKONDIGD= sporter blijft permanent onder toezicht vanaf = sporter blijft permanent onder toezicht vanaf

ogenblik oproep tot als monster is afgeleverdogenblik oproep tot als monster is afgeleverd

Wat als een sporter ziek is?Wat als een sporter ziek is?

Toestemming wegens Therapeutische Toestemming wegens Therapeutische NoodzaakNoodzaak

TUE (Therapeutic Use Exemption)TUE (Therapeutic Use Exemption)

AUT (Autorisation d’Usage Thérapeutique)AUT (Autorisation d’Usage Thérapeutique)

TTNTTN Hoe weet ik of bepaald geneesmiddel een verboden stof Hoe weet ik of bepaald geneesmiddel een verboden stof

bevat?bevat? www.dopinglijn.be

Wat doen als een verboden stof wegens medische Wat doen als een verboden stof wegens medische noodzaak moet genomen worden?noodzaak moet genomen worden?– Samen met behandelende arts aanvraag indienen bij Samen met behandelende arts aanvraag indienen bij

onafhankelijke commissie van artsenonafhankelijke commissie van artsen– Elitesporters verplichtElitesporters verplicht

Bij internationale of nationale federatieBij internationale of nationale federatie

– Andere sporters kunnen aanvraag indienenAndere sporters kunnen aanvraag indienen Bij Vlaamse GemeenschapBij Vlaamse Gemeenschap

TTNTTN

Hoe aanvraag indienen?Hoe aanvraag indienen?

Standaardformulier op Standaardformulier op www.dopinglijn.be

TTN retroactief?TTN retroactief?

Toestemming retroactief mogelijk bijToestemming retroactief mogelijk bij– Spoedbehandeling of behandeling van acute Spoedbehandeling of behandeling van acute

medische aandoening in hoogst uitzonderlijke medische aandoening in hoogst uitzonderlijke gevallengevallen

– Sporters die niet tot elitegroep behoren en Sporters die niet tot elitegroep behoren en het gebruik van verboden stof gemeld hebben het gebruik van verboden stof gemeld hebben bij controlebij controle

TTN en corticoïdenTTN en corticoïden

ToegelatenToegelaten: topisch gebruik (oor, mond, : topisch gebruik (oor, mond, huid, tandvlees, neus, oog, perianaal)huid, tandvlees, neus, oog, perianaal)

GebruiksverklaringGebruiksverklaring: intra-articulair, peri-art., : intra-articulair, peri-art., epiduraal, intradermaal, inhalatoirepiduraal, intradermaal, inhalatoir

TTN nodigTTN nodig: oraal, IV, IM, rectaal: oraal, IV, IM, rectaal

TTN: criteriaTTN: criteria Gezondheid sporter significant geschaad Gezondheid sporter significant geschaad

indien hij verboden stof niet zou nemenindien hij verboden stof niet zou nemen Steeds eerst toegelaten stoffen; geen ander Steeds eerst toegelaten stoffen; geen ander

therapeutisch alternatieftherapeutisch alternatief Prestatie mag niet meer verbeteren dan Prestatie mag niet meer verbeteren dan

door genezing.door genezing. Mag geen gevolg zijn van vroeger niet-Mag geen gevolg zijn van vroeger niet-

therapeutisch gebruiktherapeutisch gebruik

Voedingssupplementen en Voedingssupplementen en doping?doping?

Steeds gevaar op contaminatieSteeds gevaar op contaminatie– Studies tonen contaminatie aan tussen 15 en Studies tonen contaminatie aan tussen 15 en

35 %35 %– Contaminatie in ruw materiaal, fabricatieproces Contaminatie in ruw materiaal, fabricatieproces

of kwaad opzetof kwaad opzet

Sporter is verantwoordelijk voor wat zich in Sporter is verantwoordelijk voor wat zich in zijn lichaam bevindtzijn lichaam bevindt

Vaak niet werkzaam => geldverspillingVaak niet werkzaam => geldverspilling

Voedingssupplementen en Voedingssupplementen en doping?doping?

Zeer modegevoeligZeer modegevoelig Afleiding van wat wel werktAfleiding van wat wel werkt Gevaar megadoses?Gevaar megadoses? Gevaar chronisch gebruik?Gevaar chronisch gebruik? Steeds individueel te evaluerenSteeds individueel te evalueren

– Hoe tekort inschatten?Hoe tekort inschatten?– Is het mogelijk om tekort aan te vullen via Is het mogelijk om tekort aan te vullen via

voeding?voeding?– Zo niet: supplementZo niet: supplement

Besluit Besluit VoedingssupplementenVoedingssupplementen

Nooit supplementen nemen met als idee Nooit supplementen nemen met als idee “baat het niet dan schaadt het niet”“baat het niet dan schaadt het niet”

enkel enkel wanneer het echt niet anders kanwanneer het echt niet anders kan en en individueel benaderd: soort sport, responder individueel benaderd: soort sport, responder vs non-responder, topsporter, volwassen vs non-responder, topsporter, volwassen sporter, juiste timing, juiste dosering…sporter, juiste timing, juiste dosering…

GEZONDE VOEDING IS VEEL GEZONDE VOEDING IS VEEL BELANGRIJKERBELANGRIJKER

Voor alle info:Voor alle info:

www.dopinglijn.be

www.gezondsporten.be