1617

NR 18 —

29 MEI 2013

NR 18 —

29 MEI 2013

ADVALVAS

ADVALVAS

WETENSCHAP

Sociale weten

schap

pen

Met één

poot in de m

odderSociale w

etenschappers zijn te druk m

et geld verdienen en te w

einig op straat. De

hoogleraren Barbara V

is en W

illem T

romm

el over deze spagaat.

DO

OR

DIR

K D

E H

OO

G

FOT

O’S ST

UD

IOV

U/Y

VO

NN

E C

OM

PIER

Complim

entG

oed opiniestu

k (‘Studeren

is een rech

t’) van

Dirk de H

oog in de vorige A

dvalvas. In

mijn

afscheidscollege ‘D

e verantw

oor-delijke u

niversiteit’ van

maart vorig jaar

heb ik h

et ook gehad over de toegan

g tot de u

niversiteit. M

aar eman

ciperen is w

el w

erken, voeg ik daaraan

toe. Net zoals

Dirk sch

rijft: tegenover rech

ten staan

ook plich

ten. K

an h

ij niet een

s peilen bij de

leden van

de werkgroep die een

onder-

wijsvisie voor de V

U m

oet schrijven

hoe

hu

n w

erk vordert? Er is n

u een

nieu

we

rector die voor deze visie verantw

oorde-lijk is. Ik blijf A

dvalvas volgen en

hoop dat D

irk de H

oog het n

og een tijdje volh

oudt.

Jan Siersm

a, voormalig beleidsadviseur

1819

NR 18 —

29 MEI 2013

NR 18 —

29 MEI 2013

ADVALVAS

ADVALVAS

Sociale weten

schap

pen

MAIL

Reacties (m

ax. 300 woorden)

op Advalvas-artikelen zijn

welkom

op redactie.advalvas@vu.nl. D

e redactie behoudt zich het recht voor uw

bijdrage eventueel in te korten.

Hebben

sociale weten

schap

-pers n

og wel h

art voor de ech

te problemen

in

de samen

leving of zitten

ze m

assaal in h

un

ivoren

toren ach

ter een laptop

ingew

ikkelde artikelen te

schrijven

voor intern

ationale tijdsch

rif-ten

om h

un

citatie-index te verh

ogen? N

egen jon

ge weten

schappers bean

t-w

oorden die vraag in

de bun

del Passie voor de publieke zaak. “G

elukkig valt h

et m

ee. De au

teurs zijn

allemaal gen

eigd kritisch

te reflecteren

op hu

n positie in

de sam

enlevin

g en h

et maatsch

appelijk nu

t van

hu

n on

derzoek. Maar tegelijk zien

ze problem

en bij h

un

maatsch

appelijk en

gagemen

t”, zegt hoogleraar beleid en

bestu

ur W

illem T

romm

el, een van

de sam

enstellers van

de bun

del. “Tw

intig,

dertig jaar geleden w

as maatsch

appelijke betrokken

heid on

der sociale weten

schap

-pers bijn

a vanzelfspreken

d. Maar para-

doxaal genoeg vergt zu

lke betrokkenh

eid een

hoge m

ate van vrije w

etensch

apsbe-oefen

ing en

die is steeds meer on

der druk

komen

staan. W

etensch

appers moeten

h

un

eigen geld verdien

en én

publiceren

in

toptijdschriften

. Dat leidt vaak tot

ultraspecialistisch

e artikelen voor vakge-

noten

die voor een breder pu

bliek nogal

ontoegan

kelijk zijn. D

aardoor dreigt een

kloof te ontstaan

tussen

weten

schap en

sam

enlevin

g.”

Drijfveer voor on

derzoek

Barbara V

is, hoogleraar politieke beslu

it-vorm

ing, m

ede-auteu

r van de bu

ndel,

herken

t zich deels in

dat beeld. “Om

h

oogleraar te worden

moet je in

derdaad voldoen

aan de gelden

de weten

schap

-pelijke stan

daarden. P

ublicaties in

inter-

nation

ale journals zijn daarbij cru

ciaal. M

aar ik heb h

et idee dat je maatsch

ap-

pelijke zichtbaarh

eid ook meetelt, al is

het w

el vaak een slu

itpost bij een ben

oe-m

ing.”

Zij zegt dat het oplossen

van w

eten-

schappelijke vraagstu

kken h

aar primaire

drijfveer is voor het doen

van on

derzoek. “Z

o heb ik on

derzocht w

aarom de en

e regerin

g wel politiek im

populaire m

aatre-gelen

neem

t en de an

der niet. H

oewel dit

ook een m

aatschappelijk relevan

te vraag is, w

erd ik gedreven door h

et vinden

van

een fu

ndam

enteel w

etensch

appelijke

oplossing. B

estaande politicologisch

e th

eorieën kon

den de variatie tu

ssen

regeringen

niet du

iden, du

s het zoeken

w

as naar een

theorie die dit w

el kon.

Maar ik vin

d het belan

grijk om aan

een

breder publiek dan

mijn

vakgenoten

uit

te leggen w

at het n

ut is van

mijn

onder-

zoek. Daarom

doe ik mee aan

het brede

publieke debat.”

Klin

kend

e mu

nt

Trom

mel ziet n

og een an

dere bedreiging

voor maatsch

appelijk geëngageerde

weten

schappers. “D

irecte valorisatie van

kenn

is is steeds meer een

voorwaarde

voor onderzoeksfi

nan

ciering. M

aar die valorisatie w

ordt in h

eel beperkte econ

omisch

e begrippen opgevat. Sim

pel gezegd m

oeten je on

derzoeksresulta-

ten op korte term

ijn klin

kende m

un

t opleveren

. In de sociale w

etensch

appen

leidt dat veelvuldig tot in

strum

enteel,

beleidsgericht on

derzoek in opdrach

t van

degene die je geld geeft. M

aar goede sociale w

etensch

ap vergt ook reflectie en

tijd om

te lum

melen

. Die ru

imte, voor

bezinn

ing en

diepgang, w

ordt ons steeds

min

der gegun

d. De bestu

urders van

u

niversiteiten

denken

dat onderzoeks-

prestaties rationeel en

objectief meetbaar

zijn. D

aarop worden

we

afgerekend. B

ovendien

w

orden m

edisch en

bèta-gerich

t onderzoek h

oger aan

geslagen dan

sociale w

etensch

appen.”

Vis n

oemt zich

wat

dat betreft een gelu

k-kige h

oogleraar. Ze kreeg

nam

elijk een V

idi-beurs.

“Dan

kzij die weten

schaps-

subsidie kan

ik meer dan

de h

elft van m

ijn tijd aan

onderzoek

besteden. D

at is tegenw

oordig een lu

xe-positie. Ik vin

d ook dat valorisatie van

kenn

is te eenzijdig in

termen

van geld

wordt opgevat. In

zicht leveren

in m

aat-sch

appelijke vraagstukken

is ook een

vorm van

valorisatie. Er m

oet ruim

te zijn

voor intellectu

ele vormin

g en refl

ectie. L

eren n

adenken

is heel erg m

aatschap

-pelijk n

uttig.”

In A

msterd

am je h

art oph

alenT

romm

el noem

t een extra u

itdaging

voor de VU

: “We zijn

van oorspron

g

een u

niversiteit die de em

ancipatie van

bepaalde bevolkin

gsgroepen n

astreefde. D

ie taak zie ik nog steeds. V

oor mij is een

u

itdagende vraag w

at we ku

nn

en bijdra-

gen aan

het oplossen

van problem

en.

Om

te beginn

en h

ier in de regio A

mster-

dam m

et zijn plu

riforme, m

ulticu

lturele

maatsch

appij. Wie de problem

en van

een

globaliserende sam

enlevin

g wil

doorgronden

, kan h

ier zijn h

art ophalen

. Ik pleit er n

iet voor dat weten

schappers

politieke activisten of lin

kse ideologen

worden

. On

s boek breekt een lan

s voor sociale w

etensch

ap die zowel am

bachte-

lijk als kritisch is. W

e moeten

niet alleen

laten

zien h

oe het is, ook h

oe het an

ders en

beter kan w

orden.”

Work

, care and

wellfare

Vis vin

dt het een

mooie

visie, maar h

oudt w

at slagen

om de arm

. “W

etensch

appelijk theore-

tische vragen

zijn toch

het

vertrekpun

t voor onder-

zoek. Dat slu

it maatsch

ap-

pelijke betrokkenh

eid n

iet uit. B

inn

en de sociale

weten

schappen

bestaan versch

illende

benaderin

gswijzen

en opvattin

gen. W

e m

oeten elkaar n

iet bestrijden en

uitslu

i-ten

, maar proberen

te versterken. O

nze

faculteit w

erkt aan de opzet van

een

breed onderzoeksin

stituu

t voor work,

care and w

ellfare. Het lijkt m

e een th

ema

waarbin

nen

maatsch

appelijke betrokken-

heid, valorisatie van

kenn

is, vormin

g van

studen

ten en

fun

damen

teel onderzoek

han

d in h

and ku

nn

en gaan

en elkaar

versterken. D

aarin ku

nn

en vast veel

men

sen h

un

passie kwijt.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@

vu.nl.

Sociale weten

schap

pers staan

ond

er dru

k, dat blijkt u

it de bu

nd

el ‘P

assie voor de p

ublieke zaak’.

‘H

et bedrijven van

sociale weten

-sch

ap vanu

it betrokkenh

eid op pu

blieke vraagstukken

staat maat-

schappelijk on

der druk’, con

clude-

ren de sam

enstellers van

de bun

del Passie voor de publieke zaak. D

aarin

beschrijven

negen

jonge on

derzoe-kers over h

un

drijfveren om

maatsch

ap-

pelijk geëngageerd m

et weten

schap om

te gaan

. On

der hen

VU

-hoogleraar politieke

besluitvorm

ing B

arbara V

is, veiligheidsdesku

n-

dige Beatrice de G

raaf en

Willem

Schin

kel die veel over dem

ocratie en h

et pu

blieke bestel publiceert.

‘On

tmaskerin

g van politie-

ke en/of m

aatschappelijke

myth

en aan

de han

d van

nu

chter w

etensch

appelijk on

derzoek behoort van

ou

dsher tot de vreu

gden

van h

et professionele

sociaalweten

schappelijke

onderzoek en

kan h

eel fraai bijdragen

aan de

kwaliteit van

het pu

blieke debat’, om

schrijven

de au

teurs h

un

missie.

Zij zien die opdrach

t vooral bedreigd door pu

blicatiedruk en

de noodzaak

onderzoek in

opdracht te doen

om geld

binn

en te h

alen.

Hoge p

ub

licatiedru

kD

ie vrees deelt de Nederlan

ds Sociolo-gisch

e Veren

iging (N

SV). ‘D

e sociologie dreigt steeds m

eer van de sam

enlevin

g te vervreem

den door de een

zijdige criteria die w

orden geh

anteerd bij de beoordelin

g van

weten

schappelijke resu

ltaten’, zegt N

SV-voorzitter Jan

Willem

Duyven

dak

in N

RC

van 18 m

ei in een

artikel met

de treffen

de kop ‘Losgezon

gen van

het

eigen lan

d’. “Men

sen die zow

el intern

ati-on

aal willen

publiceren

als lokaal een rol

spelen, m

erken dat ze dat n

iet allemaal

tegelijk kun

nen

. En

dat de waarderin

g voor in

ternation

aal publiceren

wel h

eel h

oog is. We w

eten allem

aal dat zulke

artikelen gem

iddeld door vijf men

sen

worden

gelezen en

dat er veel meer

worden

geschreven

dan

we ku

nn

en lezen”, aldu

s D

uyvendak.

Ook de K

onin

klijke Neder-

landse A

kademie van

W

etensch

appen m

aakt zich

zorgen. Zij pu

bli-ceerde 15 m

ei het rapport

‘Vertrou

wen

in de w

eten-

schap’.

‘Van

weten

schappers

wordt verw

acht dat h

un

on

derzoek econom

isch

nu

t heeft. D

at kan ertoe

leiden dat ze te h

oge verw

achtin

gen sch

eppen

over hu

n on

derzoek en

valse claims m

aken, om

m

aar onderzoekssu

bsidie te ontvan

gen’, vat N

RC

het rapport sam

en. D

it kan

volgens de K

NA

W ertoe leiden

dat het

idee ontstaat dat w

etensch

appers inge-

hu

urd ku

nn

en w

orden om

een bepaald,

vooropgesteld resultaat te leveren

en dat

tast de onafh

ankelijkh

eid van de w

eten-

schap aan

.

Marieke van Genugten, M

arlies Honingh en Willem

Trom

mel (red). Passie voor de publieke zaak. Boom

Lem

ma Uitgevers, 214 blz. €24,95.

Wetenschappers

zijn niet te huur

‘Maatschappelijke

zichtbaarheid is vaak een sluitpost bij benoem

ingen’

Willem

Tromm

el en Barbara Vis