DOCUMENT- EN IDENTITEITSFRAUDE

Kennisdocument en pleidooi voor ‘herbewapening’

Disclaimer

Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is

opgenomen, aanvaarden auteur en de ID Expertise Group geen aansprakelijkheid.

Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen informatie houden zij zich gaarne aanbevolen.

3/16

INHOUDSOPGAVE

pagina

1. ‘GOLD’ CASE 5

1.1 Spanningsveld 5

2. IDENTITEITSCONTROLE 6

2.1 Authenticatie en echtheidskenmerken 6

2.2 Authenticatie in proces 7

2.3 Vervalsen 8

2.4 Verificatie 9

3. WEERBAARHEID 10

3.1 Leren 10

3.2 Doen 10

3.3 Cultuur 10

3.4 Dienstbaarheid versus veiligheid 11

3.5 Laat uw spanningsveld toetsen 12

4. EEN KOPIE VAN UW IDENTITEITSBEWIJS 13

5. BRONNEN 15

5/16

1. ‘GOLD’ CASE

Geregeld kom ik als Mystery Guest bij organisaties waar het kinderlijk eenvoudig blijkt te zijn om

oneigenlijk toegang te verkrijgen. Niet zozeer omdat de fysieke beveiligingsmaatregelen niet op orde

zijn. Nee, juist door gebruik te maken van het gebrek aan kennis en kunde omtrent documenten en

echtheidskenmerken en door gebruik te maken van het spanningsveld tussen dienstbaarheid en

veiligheid. Er gaat dan letterlijk een wereld voor je open …!

Door Paul Veldhuizen, documentspecialist

Onlangs bezocht ik een organisatie waar een identificatieplicht gold. Een bordje op de balie deed mij

het volgende kennen: “Houd er rekening mee dat bij het betreden van deze locatie om een geldig

legitimatiebewijs gevraagd wordt”. “Dit is een: Europees paspoort, Europese Identiteitskaart,

Nederlands rijbewijs of vreemdelingendocument”.

Duidelijk genoeg zou je denken …

Echter, met enige creativiteit heb ik een

‘Europese Identiteitskaart’ in elkaar

geknutseld en samen met mijn collega

bezocht ik opnieuw dit bedrijf.

Ik bood mijn ‘Europese Identiteitskaart’ aan.

De receptioniste twijfelde, maar toen mijn

collega bevestigde dat dit nieuw was en ook

zo’n kaart toonde, was het goed!

Uiteraard werd hier met ‘Europese Identiteitskaart’ een identiteitskaart uit een Europees land

bedoeld. Echter, de letterlijke vermelding op het bordje aan de balie en de bevestiging dat mijn

collega er ook al een had, waren voldoende argumenten om ons toch toegang te verlenen.

De receptioniste had onvoldoende kennis van identiteitsdocumenten, wist weinig over

echtheidskenmerken, beschikte niet over controlemiddelen en was niet weerbaar genoeg om door te

vragen of om verder gehoor te geven aan haar twijfels.

1.1 SPANNINGSVELD

Deze case staat niet op zich. In meerdere varianten blijken wij keer op keer in staat te zijn om gebruik

te maken van het gebrek aan kennis over identiteitsdocumenten en echtheidskenmerken.

Ook eenvoudige hulpmiddelen zoals een loep of uv-lamp ontbreken té vaak.

Daar komt bij dat ‘De Mens’ dienstbaar is ingesteld. Met name receptionisten willen bezoekers zo

snel mogelijk helpen. Dat is ook veelal de opdracht vanuit de organisatie.

Maar, zodra dit ten koste gaat van de veiligheid ontstaat er een spanningsveld waar criminelen

dankbaar gebruik van maken.

6/16

2. IDENTITEITSCONTROLE

In toenemende mate, al dan niet gestuurd door Wet- en Regelgeving, dienen wij ons te legitimeren

of dienen we vast te stellen of de persoon die tegenover ons staat ook daadwerkelijk degene is die

hij zegt dat hij is.

Baliemedewerkers, examinatoren, personeelsfunctionarissen, particuliere beveiligers, financiële

dienstverleners en ga zo maar door. Allemaal willen ze vaststellen dat het identiteitsdocument

authentiek is en dat de aanbieder ook de houder is!

Om dit te kunnen doen, dient de controleur het proces van Authenticatie, Verificatie en Identificatie

volledig te beheersen.

Bij de authenticatie stellen we vast of het aangeboden identiteitsdocument een origineel, authentiek

document is. Bij de verificatie stellen we vast dat de aanbieder van het document ook de

daadwerkelijke houder van het document is. Bij de identificatie worden, hoewel dit voor veel

instanties lastig of zelfs niet toegestaan is, externe bronnen geraadpleegd waaruit moet blijken dat

de combinatie van persoon en document juist is.

2.1 AUTHENTICATIE EN ECHTHEIDSKENMERKEN

In de wereld van echtheidskenmerken zijn de producent en de vervalser continu in een kat en muis

spel verwikkeld. Alles wat een mens kan maken, kan ook worden nagemaakt. Het toepassen van

meerdere kenmerken in één document maakt vervalsen moeilijker of minder interessant.

Wij onderkennen in grote lijnen 3 soorten echtheidskenmerken:

1e lijns echtheidskenmerken zijn kenmerken die het grote publiek kent en ook

weet te benoemen. Hier is geen extra kennis of apparatuur bij nodig.

Een goed voorbeeld hiervan is het gebruik van een hologram op bijvoorbeeld

diploma’s of in bankbiljetten.

Een 2e lijns echtheidskenmerk is een kenmerk waarvoor een hulpmiddel nodig is

om het zichtbaar te maken. Ook is er kennis voor nodig om het te kunnen

benoemen. Denk hierbij aan onder uv-licht oplichtende vezels in veiligheidspapier.

De derde categorie zijn de forensische echtheidskenmerken. Hiervan weet het publiek niet dat ze

bestaan en zijn specialistische kennis en apparatuur noodzakelijk om het zichtbaar te maken en om

het te kunnen benoemen.

De wereld van echtheidskenmerken is een zeer boeiende, gevarieerde maar vooral ook oude wereld.

Echtheidskenmerken hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Van oude lakzegels tot aan

nanotechnologie. Van fysieke kenmerken zoals watermerken tot biometrie. Hoewel biometrie al een oude

techniek is (vingerafdrukken werden reeds 2000 jaar B.C. in kleitabletten gebruikt) worden steeds vaker

opnieuw biometrische kenmerken gebruikt om de authenticiteit van een document te waarborgen.

7/16

2.2 AUTHENTICATIE IN PROCES

Beoordeel eerst visueel en vorm een algemene indruk van het document.

- Wat is uw eerste algehele indruk van het document?

- Is het document vrij van eigenhandige bijschrijvingen en/of veranderingen?

- Is het document duidelijk leesbaar?

- Zijn de kleuren en patronen, die zichtbaar zijn op het document, helder en scherp?

- Zien de bladzijden er goed uit (geen loszittende of geplakte bladzijden)?

- Ziet de foto op het document er goed uit?

(vrij van beschadigingen, insnijdingen of lijmresten rond de foto)

- Klopt de paginanummering?

Controleer vervolgens de echtheidskenmerken.

Ga nooit af op de controle van slechts één echtheidskenmerk maar controleer ook de andere

echtheidskenmerken.

- Als de bladzijden voorzien zijn van een documentnummer, komt dit dan overeen met het

documentnummer dat in de houderpagina staat vermeld?

- Zien de echtheidskenmerken er op het eerste gezicht goed en betrouwbaar uit?

8/16

Voor de controle van de echtheidskenmerken kan gebruik worden gemaakt van de ‘e-ID Box’ tool box.

Hierin treft u hulpmiddelen aan en een naslagwerk met alle kenmerken.

Vervolg de controle van de echtheidskenmerken.

- Laat het kunststof vallen; luister en vergelijk de klank met de modellen uit de ID-Box.

- Alle documenten hebben een voelbaar reliëf.

- Controleer visueel op de aanwezigheid en werking van een Kinegram®.

- Controleer, tegen het licht in, de aanwezigheid van een TLI / ImagePerf®.

- Check de UV werking in het document en controleer het patroon.

- Zoek in het document, m.b.v. bijgaande loep, naar aanwezige en goed leesbare Microtext.

- Controleer de achterzijde van het rijbewijs op de werking van de Optisch Variabele Inkt.

- Controleer, tegen het licht in, het papieren paspoort op een aanwezig Watermerk.

2.3 VERVALSEN

Vandaag de dag beschikt vrijwel iedereen over een internetverbinding, scanner, digitale camera,

fotobewerkingssoftware en een kleurenprinter. Vanuit het bekende zolderkamertje zijn we in staat

om met informatie van het internet de mooiste namaak- en fantasiedocumenten te maken die voor

echt moeten doorgaan. Daarnaast zijn we in staat om met huis- tuin- en keukenmiddelen allerlei

echtheidskenmerken na te bootsen. Met poederhars, aardappelzetmeel, fluorescerende stiften, blue

ray lasers (en ga zo maar door) kunnen allerlei kenmerken gesimuleerd worden.

Op het gebied van frauduleuze documenten kennen we een aantal varianten die met name bij

identiteitsfraude worden toegepast.

Falsificaties, Namaak, Blanco gestolen, Fictief, Camouflage, Fantasie en Look a Likes.

Bij een falsificatie is de oorspronkelijke

toestand van het waardedocument gewijzigd.

Een namaak-document is een vals document

dat in zijn geheel is nagemaakt.

Blanco gestolen documenten zijn frauduleus

verkregen authentieke waardedocumenten

die door de vervalser zijn gepersonaliseerd.

Fictieve documenten zijn waardepapieren die

de naam van een staat of organisatie dragen

maar die niet in werkelijkheid worden

uitgegeven.

Camouflagedocumenten zijn documenten van

landen of organisaties die niet langer meer

bestaan of die een andere naam hebben

gekregen.

9/16

Fantasiedocumenten zijn documenten van verzonnen landen of organisaties die geheel niet erkend

zijn.

Bij look a likes wordt een document door een niet rechtmatige eigenaar gebruikt die uiterlijke

gelijkenis met de rechtmatige eigenaar vertoont.

2.4 VERIFICATIE

Behalve dat het document op echtheid gecontroleerd moet worden, dient ook te worden vastgesteld

of de aanbieder van het document de rechtmatige houder is.

De bezoeker komt bij u binnen en meldt zich aan.

U wijst de bezoeker op de identificatieplicht en vraagt om een geldig identiteitsdocument.

Laat het identiteitsbewijs eventueel zelf door de bezoeker uit een hoesje of portemonnee halen en

gebruik dat moment om de persoon te observeren.

Afwijkend gedrag daarbij (zenuwachtig, transpireren) kunnen signalen zijn!

Vertel de bezoeker dat u het document op echtheid gaat controleren.

Voer nooit een destructief onderzoek uit aan documenten, laat alles heel!

Beoordeel de variabele personalia.

- Komen pasfoto en persoon overeen?

- Komen de gegevens in het document, zoals lengte, leeftijd, geslacht, kleur ogen en

nationaliteit, overeen met de persoon die het document gebruikt?

- Kent de persoon de gegevens die vermeld staan in het document?

Bijvoorbeeld de plaats en datum van afgifte en reisstempels.

- Is het document nog geldig?

- Is de handtekening echt? Als de handtekening van de persoon op verschillende documenten

voorkomt, vergelijk deze dan.

- Vraag bij twijfel aan de persoon om in uw bijzijn een handtekening te zetten.

- Zijn plaatsnamen, landen en overige woorden in het document correct gespeld?

Sommige instanties beschikken over de mogelijkheid om identiteitsdocumenten geautomatiseerd te

controleren. Zij doen dit door het document te scannen en te laten beoordelen op de

echtheidskenmerken. Ook het uitlezen van de chip behoort tot de mogelijkheden.

10/16

3. WEERBAARHEID

Alles draait om de weerbaarheid van uw organisatie en daarmee de uitdaging om imagoschade en

boetes als gevolg van document- en identiteitsfraude te voorkomen. De controlerende functionaris

moet gewapend zijn tegen fraude met identiteitsdocumenten. Het verhogen van kennis over

echtheidskenmerken, controlemogelijkheden en fraudevormen is daarmee van essentieel belang!

Maak tijdens de controle ook zichtbaar gebruik van controlemiddelen. U geeft hiermee een positief

signaal af. Het gaat om uw en onze veiligheid!

Investeer in kennis en kunde en bekijk de mogelijkheden van de e-ID Box.

3.1 LEREN

De aantrekkelijke e-learning van de e-ID Box leert u

alles over de echtheidskenmerken in Nederlandse

identiteitsdocumenten, biedt u lesstof over

vervalsingstechnieken en fraudevormen en besteedt

speciale aandacht aan look-a-like fraude.

Instructie op het gebied van controlemogelijkheden

en uitvoering in de praktijk maken dat medewerkers

effectief en efficiënt een eerstelijns

identiteitscontrole kunnen uitvoeren.

Ruime aandacht voor zowel het beveiligde product

als het controleproces!

3.2 DOEN

Met de e-ID Box als tool box kan het geleerde

in de praktijk worden gebracht.

De hulpmiddelen kunnen eenvoudig op de

werkplek worden ingezet. Met een snelle

eerstelijns controle laat u zien ‘Veiligheid’ hoog

in het vaandel te hebben staan.

De tool box bestaat uit een loep, uv-lamp en

controlesubstraten. Een ‘Quickchecker’

beschrijft de wijze waarop een controle

uitgevoerd kan worden en een naslagwerk

geeft snel inzage in de echtheidskenmerken.

3.3 CULTUUR

Bent u alleen met het opwaarderen van de kennis en kunde omtrent identiteitsdocumenten

afdoende gewapend tegen fraude? Nee. Ook de bedrijfscultuur is van grote invloed op de

weerbaarheid van uw organisatie.

11/16

3.4 DIENSTBAARHEID VERSUS VEILIGHEID

De Veiligheid van een organisatie en haar mensen staat veelal onder druk wanneer Dienstbaarheid

de boventoon voert. Onnodige risico’s zijn het gevolg van het spanningsveld tussen deze twee

waarden. Onnodige risico’s, omdat de synergie tussen Dienstbaarheid en Veiligheid deze waarden

juist doet versterken. Het is de wijze waarop het individu acteert die bepaalt of uw organisatie

risicovolle service verleent of servicegerichte veiligheid biedt.

Aandacht voor ‘Dienstbaarheid en Veiligheid’ stelt de service verlenende medewerker in staat om

het spanningsveld om te vormen. Door bewust en bekwaam te acteren zullen de Dienstbaarheid en

de Veiligheid vergroot worden. ‘Eén plus één is drie’ zeg maar.

Zowel uw interne organisatie als uw bezoekers zullen deze cultuur- en gedragsverandering

toejuichen en de onnodige risico’s op dit terrein zijn verleden tijd.

Sta eens stil bij de volgende vragen:

- Wat zijn de gevolgen voor mijn organisatie wanneer Veiligheid ten koste van de

Dienstbaarheid gaat en andersom.

- Wat is de rol van mijn persoonlijke profiel in dit spanningsveld?

- Hoe kunnen Veiligheid en Dienstbaarheid elkaar versterken?

Durf elkaar aan te spreken op (afwijkend) gedrag.

Durf ‘Nee’ te zeggen met behoud van de relatie (zowel intern als extern).

Uw medewerkers dienen bewust en bekwaam te reageren op situaties die voorheen ten koste

gingen van de mate van veiligheid of kwaliteit van de service. Vind hierin een balans en

professionaliseer de persoonlijke uitstraling van uw medewerkers. Imagoschade wordt hiermee

voorkomen!

12/16

3.5 LAAT UW SPANNINGSVELD TOETSEN

Om de toegankelijkheid van uw organisatie te toetsen en om te beoordelen of het huidige beleid

wenselijk en juist wordt toegepast, kunnen Mystery Guests ingezet worden.

Goede Mystery Guests zullen zich op een natuurlijke en realistische manier toegang proberen te

verschaffen zonder daarbij gebruik te maken van middelen, technieken en methoden die niet

aannemelijk zijn.

Het bezoek van een Mystery Guest geeft o.a. antwoord op vragen als:

- Worden de bestaande procedures en instructies juist toegepast?

- Hoe is de attitude van het personeel tijdens een confrontatie?

- Hoe klantvriendelijk is het personeel en vormt daarbij het spanningsveld tussen

dienstbaarheid en veiligheid een risico?

- Is er voldoende kennis van identiteitsdocumenten?

- Worden controles kundig uitgevoerd?

- Hoe is het gesteld met de fysieke beveiligingsmaatregelen?

Wij adviseren om Mystery Guest activiteiten frequent te blijven uitvoeren.

Het zijn veelal de uitzonderingen en gelegenheden die fysieke toegang mogelijk maken.

Door frequent op de meest gangbare procedure te blijven toetsen, worden medewerkers extra

gedwongen om ‘scherp te blijven’ op het toepassen van het bestaande beleid.

13/16

4. EEN KOPIE VAN UW IDENTITEITSBEWIJS

Hoe voorkom ik zelf fraude met een kopie van mijn identiteitsbewijs?

Tal van organisaties vragen u om een kopie van uw identiteitsbewijs. Vaak is een kopie niet nodig en

is het controleren van uw paspoort, ID-kaart of rijbewijs al voldoende. In sommige situaties zijn

organisaties verplicht enkele gegevens over te nemen. Zoals hotels in Nederland bij het inchecken.

Slechts enkele organisaties mogen volgens de Nederlandse wet een volledige kopie maken

bijvoorbeeld uw werkgever, uw bank of een notaris.

Soms vragen ook andere organisaties om een kopie van uw paspoort, identiteitskaart, rijbewijs of

verblijfsdocument. Bijvoorbeeld als u een huurcontract of telefoonabonnement afsluit.

Door deze kopie onbruikbaar te maken voor anderen, kunt u misbruik voorkomen.

Maak een kopie van uw identiteitsbewijs onbruikbaar voor anderen!

Geeft u een kopie af? Zo voorkomt u misbruik:

- Schrijf op de kopie dat het een kopie is.

- Schrijf op de kopie voor wie of welk product de kopie is.

- Schrijf op de kopie de datum waarop u de kopie afgeeft.

- Streep uw burgerservicenummer door in het document. Ook in de strook de nummers

onderaan. Organisaties en bedrijven mogen het burgerservicenummer alleen gebruiken als

dat wettelijk is bepaald. Bijvoorbeeld de bank of uw huisarts.

Identiteitsfraude plegen wordt moeilijker als mensen hun

identiteit beter beschermen. Om mensen hierbij te helpen

heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en

Koninkrijksrelaties (BZK) de KopieID app gelanceerd, waarbij

mensen met hun smartphone gemakkelijk een veilige kopie

van hun identiteitsbewijs kunnen maken.

14/16

Mensen worden er in de KopieID app op gewezen hun BSN door te strepen op de kopie en er kan

een watermerk overheen gezet worden met datum en doel van de kopie.

Fraudeurs gebruiken kopieën van documenten van onschuldige burgers om een andere identiteit aan

te nemen. Deze kopieën gebruiken ze bijvoorbeeld bij het openen van bankrekeningen of bij het

misleiden van andere mensen via Marktplaats.

Stuur nooit een kopie van uw identiteitsbewijs mee bij online-aankoop of -verkoop.

Dat kan wel met de KopieID-app van de overheid en werkt als volgt: open de app en tap op de

blauwe balk in het scherm. Richt de telefoon op uw document.

Zorg ervoor dat uw paspoort, rijbewijs of identiteitskaart binnen de zoeker valt en maak een foto.

Veeg met uw vinger over de afbeelding om gegevens onzichtbaar te maken die de ontvanger niet

nodig heeft en volgens de wet niet mág verwerken. Uw burgerservicenummer, bijvoorbeeld mag

alleen worden gebruikt door partijen met een publieke taak.

Voer vervolgens het doel van de kopie in, en voor wie deze is bestemd. Dit komt met de datum als

watermerk over de kopie heen.

U kunt de kopie nu versturen via bijvoorbeeld mail of WhatsApp, of printen. Er blijft geen kopie

achter op uw telefoon. Check na het verzenden goed of de geadresseerde de afbeelding heeft

ontvangen en bevestig dit op de app. De app biedt ook tips voor het voorkomen of melden van

identiteitsfraude.

15/16

5. BRONNEN

Dit ‘kennisdocument en pleidooi voor herbewapening’ wordt u aangeboden door de ID Expertise

Group. Voornaamste bron voor dit kennisdocument is de expertise van SecuredDocuments B.V.

SecuredDocuments is als gecertificeerd Security Printer gespecialiseerd in de productie van

waardepapieren en de beveiligde verwerking van kritische informatie.

Vanuit deze expertise worden ook individuen en daarmee organisaties ondersteund bij het verhogen

van hun weerbaarheid als het gaat om informatie en veiligheid.

SecuredDocuments heeft daartoe onder andere een speciaal programma ontwikkeld voor kinderen.

Kijk op www.dossier-x.nl.

ID Expertise Group | Kolenbranderstraat 14 | 2984 AT | RIDDERKERK

T. 0180 411255 | www.idexpertise.nl | KvK 68500998