Dit is, net als vorige jaar, een bijzondere Rondo

(Rondo)

INFOBLAD VOOR TEAMLEDEN VAN BARDO

12e jaargang december 2014. Infoblad voor de teamleden van Bardo

Kopij Rondo: Annet Vrielink of Marijke Ruiter

Helaas, deze keer niet de Rondo die we gewend zijn. Door omstandigheden bij de redactie kunnen wij niet beschikken over de laptop. Daardoor zijn wij alle programma’s en foto’s kwijt. Het is dus een beetje behelpen deze Rondo. Maar er is wel genoeg te vertellen om een Rondo te maken. Dus veel informatie, een flink aantal mini recensies en zo af en toe toch nog een plaatje.

Inhoudsopgave

Pagina 2Cirkel van licht

Pagina 4van Marion

Pagina 5van Heleen

Pagina 6 Het hoekje van de coördinatoren vrijwilligers

Pagina 7Publieksavonden en Dagcentrum door Rensia

Pagina 8Nieuws van Marieke

Pagina 9Methode besluitvorming in de palliatieve fase van Elly

Pagina 10Complementaire Zorg van Bärbel

Pagina 11Gedicht

Pagina 12van de PR commissie

Pagina 13Recept van Rogier

Pagina 14… tenslotte

Tussen alle stukken: Diverse boekrecensies

1

Wat is ook alweer de “Cirkel van licht”?

Voor alle nieuwe teamleden en voor allen waarbij het een beetje is weggezakt nog even in het kort:

In Groot Brittannië, waar de oorsprong van de hospice ligt, vieren de hospices elk jaar vlak voor de Kerst het “Light up a Life”. Door ons in het Nederlands vertaald als “Cirkel van licht”.

De bijeenkomst wordt georganiseerd door Hospice Bardo en staat open voor naasten, van wie hun geliefde werd verzorgd in ons hospice, voor onze Vrienden en voor het team. In 2008 werd de eerste “Cirkel van licht” door Bardo georganiseerd.

Het “Cirkel van licht” evenement is dit jaar op 21 december, van 17.00 uur tot 18.00 uur. Het thema dit jaar is

‘…In liefde accepteren’. Het verhaal, het gedicht en de muziek sluiten aan bij dit gekozen thema.

De “Cirkel van licht” is inmiddels een traditie geworden, want dit jaar is het alweer de zevende achtereenvolgende keer dat deze plaatsvindt. Net zoals afgelopen jaar, houden we de Cirkel in het Leerhuis en op het dakterras.

Wat willen we met de “Cirkel van licht”?

Wij willen een warm en intiem evenement organiseren met een moment van stil staan bij gedenken en herdenken waarbij

· Nabestaanden zich gezien en gesterkt voelen.

· Patiënten van Bardo dit stukje ‘leven’ en warmte mee beleven en zich verbonden voelen.

· Laten ervaren en bevestigd zien dat Bardo een belangrijke plaats in de samenleving inneemt als het gaat om het op een natuurlijke manier omgaan met het onderwerp dood en sterven. En bovendien dat Bardo deskundige is op het gebied van sterven, afscheid nemen en rouw.

· Een moment van stilstaan creëren bij degenen die we missen, vooral rond deze dagen herkennen en waarderen.

En verder…

… Is er weer koek&zopie, verzorgt door de Rustende Jager. De Rustende Jager sponsort

overigens de gehele catering. Wat is het toch geweldig om zo een trouwe sponsor te hebben!

… Zullen we in de binnentuin van Bardo de lichtcirkel ontsteken. De lichtjes blijven

branden tot in het nieuwe jaar. Bij het ontsteken van de lichtjes zal Rieneke van Nunen in de

binnentuin een lied zingen. Dat wordt kippenvel!

… Verzorgt Philip Paar de muziek tijdens de bijeenkomst. Philip begeleidt zichzelf aan de piano. We kennen hem van de Cirkel van licht twee jaar geleden en van de herdenkingsbijeenkomsten en kan prachtig zingen.

… Zal het Bardokoor, dat sinds september bestaat, zingend de gasten welkom heten. Daar wordt druk voor gerepeteerd.

… Er zal een gedicht worden voorgelezen door enkele mensen. Allemaal lezen zij een paar strofe in een estafettevorm. Hiervoor zoeken we nog vrijwilligers. Je kunt je inschrijven op de lijst die in de personeelskamer hangt. We zullen nog een repetitie organiseren.

… Hopen wij op een grote opkomst, met een warm gevoel en een gevoel van samenzijn, troostend, tijd en plaats om even stil te staan bij overleden dierbare(n) of gewoon ontsnappen aan de hectiek van de decembermaand. Kortom HET Bardo-gevoel (geven, aandacht, warmte, gedenken), altijd ingetogen en stijlvol.

Je bent hierbij van harte welkom! En neem zoveel mensen mee als je wilt.

Inlichtingen zijn te krijgen bij Nicole, Willeke of Marijke.

Tot slot

Wij hopen dat je geïnspireerd bent om bij het evenement aanwezig te zijn.

We zien jullie allemaal graag bij de “Cirkel van licht” op zondag 21 december 2014, aanvang 17.00 uur.

Vriendelijke groeten,

De organisatie van de Cirkel van licht.

Van Marion

‘Dat jullie dit ook doen’, met deze woorden kwam een naaste van iemand die nu in Bardo ligt, op me af. In de grote zaal van Pier K hadden we net genoten van ‘het vertrek van de mier’ van en door Toon Tellegen, omlijst door een muzikaal arrangement van Corrie van Binsbergen en collega’s. ‘Ik las dit vroeger zelf altijd voor aan mijn kinderen’, vertelde hij, maar dat het ook zo toepasbaar is voor waar het bij Bardo over gaat, had hij zich vooraf niet bedacht. Dat werd bij de opening duidelijk. Marieke Ridder vertelde uitgebreid over hoe de verhalen van Toon Tellegen dikwijls in Bardo gebruikt worden. Op mijzelf maakte de gelaagdheid van het verhaal in combinatie met de muziek en de mooie vertelstem van Toon ook grote indruk. Met verschillende collega’s deelden we na afloop ‘wat goed en mooi toch, dat we dit ook kunnen doen’.

Mooie dingen

Er gebeuren evengoed de laatste tijd zoveel mooie dingen in Bardo en daar omheen in de palliatieve zorg. Een kleine greep:

Het verpleegkundig team is momenteel bezig zich verder te professionaliseren in het ‘palliatief redeneren’. Een intensief traject met behulp van het IKNL en ondersteuning van stagiaire Naomi om de situatie van een patiënt goed in beeld te krijgen, met elkaar de essentie en het behandeltraject te bespreken. Door de grote betrokkenheid van het hele team en de wil dit aan te pakken is dit nu al een groot succes.

De nieuwe website! Na de overweldigende actie vorig jaar met het werven van alle stemmen, hebben we nu een supermoderne website met een speciaal gemaakte film en foto’s, doneerknop en op de inlogpagina een heus smoelenboek en zelfrooster software voor de vrijwilligers. Hulde aan iedereen die hier z’n steentje aan heeft bij gedragen.

Nog dit jaar zullen starten met het Dagcentrum. We beginnen relatief kleinschalig met een inloopspreekuur met de gespecialiseerd verpleegkundige, thema lunchbijeenkomsten en creatieve sessies. Vooruitlopend op de laatste zijn we ook al begonnen met meer activiteiten voor de mensen die in Bardo verblijven, dit op verzoek van een aantal teamleden. We richten ons voor het Dagcentrum met name op mensen in de palliatieve fase in de thuissituatie.

Hoogleraar

Sinds 5 november is Saskia Teunissen als hoogleraar Hospicezorg geïnstalleerd. Een belangrijk moment voor de palliatieve zorg in Nederland. In haar werk als directeur van Hospice Demeter in de Bilt, deed een patiënt ooit de uitspraak ‘dit hospice is een mentale intensive care’. Deze uitspraak inspireert Saskia om via haar leerstoel verder te werken aan het verbeteren van de palliatieve zorg. En dat betekent onder meer bevordering van crisiszorg en -opnamen in Hospices, respijtzorg (tijdelijke opname om rust te creëren) en het realiseren van tijdelijke opnames voor probleemanalyse in de laatste fase om daarbij de huisarts, de thuiszorg en de vrijwilligers in de thuissituatie te ondersteunen. Inspirerend en ook spannend om te kijken hoe we hier in Bardo ook meer invulling aan kunnen geven. Want dit helpt ook het voorkomen van crisisopnamen in ziekenhuizen.

Bestuurlijk

Vanaf 1 januari verandert er het één en ander in de bestuurlijke structuur van Bardo. Nu is Bardo alleen een samenwerkingsverband tussen de Stichting Vrienden van Bardo en zorgorganisatie Amstelring. Om diverse redenen is er behoefte om alle zogenaamde exploitatie activiteiten (de zorgverlening, het runnen van het huis, maar ook de uitbreiding van de dienstverlening zoals het Leerhuis )onder te brengen in een eigen juridische entiteit. Daartoe is nu de Stichting Bardo opgericht. De Stichting Bardo heeft een samenwerkingsovereenkomst met de Stichting Vrienden (ten behoeve van de fondsenwerving en aanvullende financiering) en met Amstelring voor onder meer de zorginkoop. De Stichting Bardo heeft een eigen Raad van Toezicht, met afgevaardigden uit de stichting Vrienden (Aart Beeker en Steven Hartman) en van Amstelring (Ivo van der Klei en Anky Atzema) en een onafhankelijke voorzitter (Roel Steenbeek)

Wat zul je ervan merken? In de dagelijkse praktijk niet zoveel. Giften en dergelijke gaan nog altijd via de stichting Vrienden, het personeel blijft in dienst van Amstelring en wordt gedetacheerd bij de stichting Bardo. Daar waar dingen anders worden zullen we je nader berichten. Wel zul Gert Jan van Dam tegenkomen, hij helpt mij tijdelijk met de bestuurlijke ondersteuning. Mocht bovenstaande vragen oproepen, aarzel dan niet me te benaderen.

Ik sluit af met jullie een gezellige decembermaand toe te wensen!

Marion

Van Heleen

Brandmelding en BHV

In November kregen we een brandmelding. De aanleiding was een ‘aangebrande’ pannenkoek in de keuken. Hierop ging het alarm ( slow woop ). De verpleegkundigen en vrijwilligers ontvingen de melding op hun telefoon. De BHV’er heeft op tijd de brandweer kunnen bereiken om te melden dat hun komst niet nodig was. De meeste aanwezige medewerkers gingen naar de hal om, na instructie van de BHV’er, naar buiten te gaan. Anderen zijn zelfstandig op zoek gegaan naar de brandhaard. Dat was dus niet de bedoeling.

Iedere melding wordt geëvalueerd. Er is een verslagje gemaakt waar aandacht en verbeterpunten uit voortkomen. Wanneer het de technische afhandeling betreft gaat Jeremy hiermee aan de slag. Wanneer het de medewerkers en het verloop van de acties na de melding betreft kijken de BHV’ers, Jeremy en ik naar verbeteracties die genomen kunnen worden.

Alle verpleegkundigen die bij ons werken zijn BHV geschoold. Wanneer er een brandmelding komt zijn zij in staat te doen wat nodig is.

Belangrijk voor iedereen die werkt wanneer er een melding is , is dat een van de aanwezige verpleegkundigen de leiding neemt en bepaalt óf en wat er van je verwacht wordt. Het is dus niet de bedoeling zelf actie te ondernemen. Als er een melding is ga je naar de hal beneden en wacht je daar op instructie van de BHV’er die de leiding heeft.

Belangrijk, en een actie waar je zelf verantwoordelijk voor bent, is het plaatsen of verwijderen van je foto op het aanwezigheidsbord in de hal. Dit voorkomt het zoeken naar medewerkers die er niet (meer) zijn. De kans dat je gezocht en gevonden wordt wanneer je wel in huis bent maar geen foto hebt geplaatst is “kleiner”. Het is in het belang van jezelf, de BHV’er en de brandweer dat we het bord in de hal goed gebruiken. Spreek elkaar er gerust op aan.

Wel en wee

Helaas is Monique nog niet volledig hersteld om aan het werk te kunnen als verpleegkundige. Gelukkig is zij regelmatig in Bardo en houdt zich in de ochtenden een aantal uren bezig met het “gastvrijwilligerschap” in de huiskamer. Het heeft ons de mogelijkheid gegeven te kijken naar de wenselijkheid van de aanwezigheid in de ochtend van een gastvrijwilliger in de huiskamer. Waar voorheen patiënten wel naar de huiskamer kwamen om daar vervolgens geruime tijd “alleen” te zitten heeft Monique tijdens haar aanwezigheid een aantal activiteiten met de patiënten gedaan.

Voorlezen, een taart bakken of iets knutselen zijn hier wat voorbeelden van. Uiteraard zijn de situatie en de wensen van de aanwezige patiënten bepalend voor wat de mogelijkheden zijn.

De eerste geluiden zijn zeer positief. Er wordt op een huiselijke manier meer gebruik gemaakt van de huiskamer. Ook Monique heeft de activiteiten en het patiënten contact met haar en onderling als leuk ervaren.

Misschien is dit een begin van nog meer gezelligheid in onze mooie huiskamer………. We hebben er aandacht voor.

Ook ik wens jullie allemaal een gezellige maand toe. We gaan elkaar ongetwijfeld zien op een van de vele bijeenkomsten die er voor december op de agenda staan.

Heleen

Het hoekje van de coördinatoren vrijwilligers

We hebben een paar roerige maanden achter de rug! Evalueren, nieuwe vrijwilligers die de cursussen volgden, zieken, een hoge bedbezetting in Bardo een nieuwe Website en, oh ja….. ook nog een digitaal rooster .

Het heeft allemaal veel van iedereen gevraagd , meedenken, meeleven en mee-ontwikkelen. Wij zijn enorm trots dat we dit met elkaar hebben gedaan! Natuurlijk is het niet allemaal rozengeur en maneschijn, maar de algemene sfeer is die van optimisme en ‘we gaan ervoor’.

Evalueren

Het waren mooie bijeenkomsten die we met een grote groep vrijwilligers hebben gehad. Er is veel gedeeld en uitgewisseld. Een grote opkomst van kook-, zorg-, en gastvrijwilligers heeft ons veel in handen gegeven waarmee wij hopen verbetering aan te geven. Sommigen al op korte termijn, andere nemen wat langer tijd in beslag. Wij houden jullie daarvan op de hoogte.

Natuurlijk willen we ook met de andere groepen vrijwilligers blijven overleggen en evalueren en ook in die gesprekken komen altijd weer waardevolle (en ja soms ook terugkerende) onderwerpen naar voren. We hebben de insteek om dit als een continue proces te zien van: Plan / Do/Check/Act = kwaliteitsmodel en Uitspreken, Bespreken, Afspreken en Aanspreken, om een open communicatie met elkaar te bereiken.

Digitaal Rooster

Het is een heel proces geweest, maar inmiddels werken we met het digitale rooster. Eerst informatie over de mail, toen uitproberen en uiteindelijk D-Day op 1 november.

Het heeft echt wel wat teweeg gebracht en we kunnen zeker niet zeggen dat iedereen er onverdeeld gelukkig mee is. Echter, we zien een grote bereidheid om mee te bewegen, mee te denken. Al met al zijn wij tevreden met het systeem van CMS Works en herkennen de ervaringen die we vooraf vanuit andere Hospices gehoord hadden. We gaan ervan uit dat we elkaar hierin gaan vinden en over een paar maanden ons niet meer kunnen voorstellen dat het ooit anders was!

Trainingen en bijeenkomsten van de coördinatoren

Ellen en Hajnalka zijn de afgelopen maanden ook naar diverse bijeenkomsten buitenshuis geweest. Het is een goede manier om andere coördinatoren te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. Je licht op steken hoe het ergens anders aan toe gaat, hoe regelgeving in de Palliatieve Zorg eruit zal gaan zien, etcetera. Het is leerzaam om te horen hoe andere organisatie zaken hebben geregeld en te kijken welke punten we kunnen gebruiken in Bardo en bij de thuisinzet.

Thuisinzetten

In oktober is er een overleg geweest met de vrijwilligers die thuis worden ingezet. Het is goed om elkaar te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. Tijdens deze bijeenkomst hebben we situaties besproken waar de vrijwilligers zijn ingezet en kwamen onderwerpen aan de orde over het stellen van grenzen en het eigen worden bij langdurige inzet of waar men nauwelijks andere mantelzorgers om zich heen heeft. Samen met de casemanagers hebben we de wijkteams van de Amstelring een brief gestuurd en gaan de komende tijd bij de wijkverpleging op bezoek om te vertellen op welke wijze vrijwilligers thuis kunnen worden ingezet en de Casemanager een ondersteuning kunnen zijn.

Door meer bekendheid verwachten we meer aanvragen te krijgen en met de inzet van de vrijwilligers kunnen bijdrage aan dat mensen thuis kunnen blijven.

Wel en wee vrijwilligers

Nieuwe vrijwilligers:

Jullie hebben wellicht al een aantal instromende nieuwe gastvrijwilligers ontmoet en sinds vorige week is ook de nieuwe lichting zorgvrijwilligers gestart met inwerken. Om alvast de namen te geven:

Gastvrijwilligers

Merel van As, Debbie Fransens, Priscilla Hindriks (is al bloemenvrijwillger), Cisca Hoogkamer, Jo Heinst en Arlette Erb.

Zorgvrijwilligers

Trea Jacobs, Elly Veltman, Brenda Muller, Jannie Wildeman, Gert Luijer

Daarnaast is er een nieuwe vrijwilliger gestart in de Boodschappengroep: Evelien Vledder

Dinie van Beek en Annemarie van Rijssel zijn om gezondheidsredenen gestopt met boodschappen doen, maar blijven wel als gastvrijwilliger.

De bloemengroep is uitgebreid met Ria Boermans.

Allemaal van harte welkom en succes met inwerken.

Thuisinzet

Pauline Sietsema, gaat naast haar diensten in Bardo ook in de Thuisinzet aan de slag.

Weer terug:

Annet Blom, Ellen van Riessen, Pim Zoutendijk.

Gestopte vrijwilligers in de afgelopen maanden

Corrie van der Kleij – om privéredenen

Aart Pieper –kookvrijwilliger, verhuisd naar het oosten van het land.

Jan van Schaffelaer – kookvrijwilliger, gaat na bijna 5 jaar ander vrijwilligerswerk doen. We vinden het erg jammer, maar begrijpen hun beweegredenen.

(Nog) Even niet inzetbaar:

Laney Meintser, Tanja Ummels, Truus van Es, Svenja Kiljan, Joke de Moel, Anna Eradus, Hilde v/d Zee, Coby van Wely en Clara Landman.

Feestdagen!

Bij de feestdagen horen tradities en bij Bardo is dat zeker ook de Kerstkoffie waarbij het Kerstpakket wordt uitgedeeld onder het genot van een lekker kopje koffie, thee of warme chocolademelk met kerstkransjes of –stol erbij. Dat zal natuurlijk dit jaar ook het geval zijn. De uitnodiging volgt nog, maar noteer alvast in je agenda:

· donderdagavond 18 december en

· vrijdagochtend 19 december!

Daarnaast zal op 21 december de Circel van Licht worden gehouden. Je las hierover aan het begin van deze Rondo.

Publieksavonden en verdiepingsmodules door Rensia

Vorig jaar zijn we gestart met vijf publieksbijeenkomsten die zo succesvol waren dat we dit wilde voortzetten. Er kwam naar voren dat de thema’s zo interessant waren dat er soms meer zorgverleners en vrijwilligers aanwezig waren dan het (nog) onwetende publiek. Sponsorgelden werden gezocht en gevonden. Zorg en Zekerheid en het Rabobank Schipholfonds ondersteunde onze aanvraag met een royale gift. Door deze giften kunnen we nu naast de publieksbijeenkomsten ook verdiepingsmodules aanbieden voor professionals.

En dan is het geld er en wat dan. Wie gaat deze kar trekken binnen alle drukke werkzaamheden die we al hebben?

Binnen mijn werkzaamheden als docent en casemanager hoorde ik regelmatig wel wensen voor verdere scholing. Tijdens mijn werk borrelden altijd wel ideeën op. “Ohhh, dit zouden meer mensen moeten weten”. Of “Jeetje, als ze dit nu wisten dan had leed voorkomen kunnen worden”. En, zoals wel vaker, wanneer je deze ideeën uitroept wordt direct geopperd dat je het dan ook vorm kunt gaan geven.

Toen begon het echte werk. Want wat gaan we aanbieden en in welke vorm en voor welke doelgroepen?

De ideeën kregen steeds meer vorm, gekozen werd om de themaopbouw van de bijeenkomsten parallel te laten lopen met de laatste levensfase. Ook een duidelijke keuze was om de lesvormen divers te laten zijn, bij ene persoon past beter theorie en bij de ander een beeldende vorm.

Het was ontzettend veel werk. Zoveel zelfs dat ik mijn werkzaamheden voor het dagcentrum op een lager pitje moest zetten. Immers, als we dit niet aanbieden moet het geld weer retour naar de sponsoren en dat zou een gemiste kans zijn.

Inmiddels waren we de zomer genaderd. Maar we konden het programma pas in het najaar aan bieden. Het aanbod hebben jullie allemaal op verschillende manieren onder ogen gekregen, via de personeelskamer, brochures, mail, in de krant en natuurlijk tijdens gesprekken met elkaar. Velen van jullie hebben aan één of meerdere bijeenkomsten deelgenomen en uit de evaluaties zijn veel positieve berichten terug te lezen en scoorden we hoog.

Maar ik deed dit natuurlijk niet alleen. Een aantal collega’s hebben de rol van begeleider van een bijeenkomst op zich genomen en hebben deelnemers gastvrij ontvangen. De avonden waren tot in de puntjes verzorgd, dit samen met de inzet van vrijwilligers. De PR was in vertrouwde handen van Willeke. De administratie werd door Marijke verzorgd en Marion die mij inspireerde en van goede tips voorzag. Velen van jullie droegen zijn/haar steentje bij. Dank daarvoor lieve mensen!

Ik ben zo trots niet alleen op het mooie programma maar ook op ons allen want SAMEN zetten we een Bardo neer die buiten de muren durft te kijken en denken, die kennis en kunde wil uitdragen, doorgroeiend tot een professioneel palliatief centrum.

En volgende week zijn de laatste twee bijeenkomsten, volgend jaar willen we zeker verder met ons aanbod. Mochten jullie nog goede suggesties hebben... Ik hoor ze graag!

en… Het Dagcentrum gaat van start!

Yes, we gaan beginnen! Het is een bewuste keuze om nog dit jaar te starten. Onze sponsoren hebben de inrichting betaald en willen natuurlijk weten of het ook gebruikt gaat worden.

We hebben twee bijeenkomsten gepland. De eerste op 12 december. We bieden dan een themalunch aan voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn met diens naasten. Deze wordt begeleid door een externe begeleider samen met Carol en Brigitta. Zij gaan de gasten ontvangen en de lunch verzorgen.

Op dinsdag 16 december houden we een inloop koffieochtend met de mogelijkheid om de casemanager te spreken, deze dag zal ik aanwezig zijn en zal Ria de gasten ontvangen. Wanneer een gast dat wil, kan er een hand-/voetmassage worden aangeboden. Dit aanbod laat ons meteen ook voelen waar we naar toe moeten. Aansluitend kunnen we ons aanbod dan gaan uitbreiden. Denk bijvoorbeeld aan schildersessies of levensloopverhaal. Hierover zijn we nog druk aan het denken. Daarnaast zijn we met het SpaarneZiekehuis mogelijkheden aan het verkennen hoe we transmuraal een aanbod kunnen doen, denk aan handelingen zoals transfusie, ascitespunctie of medisch spreekuur.

Dit maakt ons aanbod breed en gevarieerd en er stromen via allerlei kanalen ideeën binnen, Top! En met het starten van het Dagcentrum kijken we ook meteen hoe we activiteiten voor de patiënten die in Bardo verblijven meer vorm kunnen gaan geven .

Het boek dat ik las:

- Titel: De stoel van God

- Auteur: Paul Brand

Een reden om dit boek ook te lezen:

Als je een warm en makkelijk lezend boek zoekt over een zwaar en moeilijk thema

Een reden om dit boek niet te lezen:

Als je makkelijk geraakt wordt door kinderleed. Het kan erg heftig zijn.

Een mooie uitspraak uit dit boek:

Wat een mooie dag…..voor de dood

Hoe helpt dit boek bij mijn werk in Bardo?

Niet specifiek

Mijn naam en functie in Bardo:

Hajnalka Mutsaers, coördinator vrijwilligers

Het boek dat ik las:

- Titel: Tumult bij de uitgang

- Auteur: Bert Keizer

Een reden om dit boek ook te lezen:

Leerzame feiten over te lang doorbehandelen en reanimatie

Een reden om dit boek niet te lezen:

Als je niet van filosoferen houdt. Er worden veel denkers en schrijvers geciteerd, die iets over de dood en het leven (wel of niet) na de dood hebben gezegd.

Een mooie uitspraak uit dit boek:

Van de Poolse schrijver Stanislaw Lec:

“Jammer eigenlijk, dat je in een lijkwagen naar het Paradijs moet. Ja, de dood verpest veel, misschien wel alles. Daar staat tegenover, dat hij tevens alles mogelijk maakt, want, wie weet dat hij nooit zal sterven, die hoeft, geestelijk gesproken, nooit zijn bed uit te komen, er is immers altijd nog een dag.”

Mijn naam en functie in Bardo:

Anna Eradus, zorgvrijwilliger

Van Marieke

Tellegen

Als eerste moet ik denken aan Toon Tellegen met zijn muzikale kwintet. Door het schrijven van de inleiding die ik verzorgde realiseerde ik mij nog beter hoeveel wij met zijn verhalen doen, in herdenkingen, scholingen en op thema-avonden. Ik heb zelf erg genoten van de voorstelling over ‘het vertrek van de mier’, indrukwekkend hoe je de mier hoorde worstelen met eenzaamheid en verbinding en met zinloosheid. Ik kocht het luisterboek ‘Het geluk van de spinkhaan’ en moest daarbij vaak denken aan mensen in dienende beroepen zoals wij. De sprinkhaan blijft geven, is bereid zijn hele winkel uit te laten puilen van sokjes voor de veeleisende rups, maar heel soms wordt het zelfs hem teveel. Aanrader!

In het nieuws

In het nieuws hield mij de kritiek bezig van Theo Boer, een ethicus die uit een regionale toetsingscommissie stapte. In zijn ogen wordt euthanasie tegenwoordig sneller en in andere situaties verleend dan waar de wet toentertijd voor in het leven is geroepen. Hij heeft daarmee moeite. In tegenreactie merkten anderen op dat er eerder sprake is van voortschrijdend inzicht en een groot goed. Boers kritiek blijft bij mij echter wel hangen, ik herken er ook wel wat van. Ook voor ons in Bardo en met name voor de artsen is het steeds de vraag wanneer een euthanasieverzoek goed en juist voelt, en zo nee, waarom dan niet. Geen makkelijk gesprek: maar gelukkig werken we op een plek waar we dat gesprek wel durven aangaan onderling en er volgens mij ook steeds goed uitkomen!

Persoonlijk

Het voelt voor mijzelf als heel fijn en bijzonder dat ik priester gewijd ben in de oud-katholieke kerk. Dank voor felicitaties en mooie gesprekskaarten die ik als cadeau kreeg! Voor mijn werk als geestelijk verzorger betekent het slechts in sommige situaties iets anders dan nu. Patiënten die daaraan behoefte hebben en geen moeite hebben met een oud- in plaats van rooms-katholieke pastor, mag ik een ziekenzalving geven en mensen kunnen nu ook ‘officieel’ bij mij biechten. Dat gebeurt zelden meer maar mijn ervaring is wel dat veel mensen behoefte hebben hun hart te luchten over zaken waar ze met schuldgevoel op terugzien.

Het boek dat ik las:

- Titel: “Leef”

- Auteur: Laura Maaskant

Een reden om dit boek ook te lezen:

Heel bijzonder hoe open en positief Laura naar het leven kijkt en zeer knap hoe zij daarover schrijft; het is een intelligente en vooral heel (vroeg)wijze auteur van nog maar twintig.

Een reden om dit boek niet te lezen:

Als je zelf grote moeite hebt met je lot en de vraag naar het waarom, is het wellicht moeilijk te begrijpen dat deze vragen de auteur zelf niet bezighouden.

Een mooie uitspraak uit dit boek:

“Het bewustzijn van de dood leidde tot misschien wel de grootste levensvreugde”

Hoe helpt dit boek bij mijn werk in Bardo?

Het laat zien dat er vele manieren zijn van omgaan met kanker in de palliatieve fase. Het is bemoedigend (weer) een voorbeeld te zien van iemand die in alle realisme voluit geniet van het leven zoals het zich nog aandient.

Mijn naam en functie in Bardo:

Marieke, geestelijk verzorger

Het boek dat ik las:

- Titel: “Leef”

- Auteur: Laura Maaskant

Een reden om dit boek ook te lezen:

Hoe een jong persoon zo positief in het leven kan staan en zelf weet te kiezen.

Een reden om dit boek niet te lezen:

Als je niet over dood wil lezen en het te heftig vindt, omdat ze zo jong is (20).

Een mooie uitspraak uit dit boek:

“Leef”, geniet van iedere dag en kijk naar “Leven” niet naar de dood.

Hoe helpt dit boek bij mijn werk in Bardo?

Niet: Dit is een zeer persoonlijk verhaal van Laura.

Ik zou dit niet aan kunnen raden om te kijken naar Leven, als je zelf erg ziek bent.

Mijn naam en functie in Bardo:

Marjo, gastvrijwilliger receptie

Methode besluitvorming in de palliatieve fase.

In het voorjaar van 2014 heeft het verpleegkundig team scholing gekregen van Rensia Bouwmeester over palliatief redeneren. Palliatief redeneren is een methode en geeft op praktijkgerichte wijze vorm aan integrale continue palliatieve zorg.

Uit deze scholing kwam naar voren dat het verpleegkundig team meer verdieping en behoefte aan oefening had, om deze methode toe te passen tijdens de verschillende overlegmomenten. We hebben het IKNL (Intergraal Kankercentrum Nederland) gevraagd om ons hierin te scholen en te begeleiden. In samenspraak met het IKNL is de scholing gegoten in een traject van 5 maanden, met daarin 1 scholingsavond, 4 x begeleiding door een verpleegkundig docent van het IKNL tijdens het wekelijks MDO

(multidisciplinair overleg) op donderdagmiddag en een eindevaluatie.

Alle zorgprofessionals die betrokken zijn bij de zorg nemen deel aan het traject (alle verpleegkundigen, artsen, coördinatoren vrijwilligers, casemanagers, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, geestelijk verzorger en onze stagiaire verpleegkundige io) en zullen meerdere keren aanschuiven bij het MDO.

De meerwaarde van palliatief redeneren volgens de methode besluitvorming in de palliatieve zorg bevindt zich vooral in het volgende:

· Het ondersteunt de gezamenlijke besluitvorming in het MDO.

· Het zorgt ervoor dat de hulpvraag van de patiënt altijd centraal staat.

· Beoogt de kwaliteit van de zorg en de communicatie te verbeteren

· Tevens maakt het de besluitvorming transparant voor de patiënt, naasten en professionals.

· Het maakt de kwaliteit van zorg inzichtelijk, toetsbaar en daarmee ook stuurbaar.

Op 1 oktober 2014 zijn we gestart met de scholingsavond om de methodiek van palliatief redeneren en het gebruik van het bijbehorende instrument met beslisschijf (besluitvormingsbox) aan te leren. Inmiddels loopt het traject twee maanden, de deelnemers zijn enthousiast, het is erg leerzaam, verhelderend en het gaat gemakkelijker naarmate er meer geoefend wordt.

Elly Plasmeijer

Projectleider.

Complementaire Zorg [CZ] van Bärbel

Zorg die we in Bardo aanbieden, willen aanbieden, als aanvulling op de reguliere behandeling met als doel het bevorderen van het zelfhelend vermogen van onze patiënten.

De CZ commissie gaat de komende tijd weer actief bezig met het integreren van deze zorg binnen het zorgproces.

De etherische oliën worden al regelmatig ingezet. Ook de hand en voetmassage.

Bij het laatste is de aanraking van de patiënt onderdeel van de handeling.

“AANRAKEN”……..we doen het veelvuldig in ons contact met de patiënten.

Tijdens de ADL zorg, in het handen schudden bij de eerste ontmoeting, een arm om iemand heen…

Aanraking kan helend zijn/voelen voor de ander. Niet alleen in de massage maar bv. ook bij de verzorging van de huid met een body lotion na het wassen/douchen.

Als je van de aanraking een bewust moment maakt waarin je de ander met respect benaderd is deze helend.

Ik heb een mooi toepasselijk bij gedicht gevonden.

Het boek dat ik las:

- Titel: In het licht van sterven.

- Auteur: Ineke Koedam

Een reden om dit boek ook te lezen:

Het maakt je stil en bewust van je gedachten/ideeën t.a.v. processen rondom leven en

dood.

Een reden om het boek niet te lezen:

Als je een "weerstand" tegen buiten rationele ervaringen niet opzij kan zetten.

Ik begon er met een bepaalde scepsis aan en ben zeker niet overtuigd dat alle ervaringen "waar" zijn. Desondanks is het boek het lezen waard en brengt het iets.

Mooie uitspraken:

Verzoening gaat niet alleen over de verhouding met naasten, familie en geliefden.

Verzoening gaat ook over acceptatie van het leven, zoals dat is geleefd.

In het opmaken van de balans is het altijd de stervende, die het eindoordeel geeft.

Het stervensproces is en blijft een proces van de stervende zelf en de vraag is of zorgverleners en familieleden in staat zijn hun dat wezenlijke proces te gunnen.

Het leven kent meer overgangstijden: de puberteit, uit huis gaan enz. Ook sterven kunnen we zien als een overgang. En wanneer we sterven zien als een overgang dan leren we misschien erbij stil te staan, dat de stervende in zijn innerlijk 'buitengewone dingen tot stand brengt' en dat zich 'de meest ingrijpende veranderingen voltrekken'. In de zorg voor stervenden is ons dàt te realiseren misschien wel het belangrijkste aspect. De vraag die dan opborrelt is, of het aan ons is om in te grijpen of dat we slechts het proces dienen te respecteren, zoals zich dat voltrekt en het zo goed mogelijk proberen te ondersteunen, erbij te blijven en te zijn.

De zogenaamde 'drempeloefening' voor hospicemedewerkers waarbij zij zich bewust worden van wat zij mee dreigen te nemen de kamer in van de stervende: eigen onrust, dagelijkse beslommeringen of gedachten aan wat er allemaal nog moet worden gedaan enz. Maar niet in de laatste plaats de eigen verwachtingen, onzekerheden, overtuigingen, aannames. De drempeloefening geeft een moment om alles van je zelf even te parkeren en open en ontvankelijk de kamer binnen te gaan en oordeelvrij waar te nemen.

Hoe helpt het boek bij mijn werk in Bardo?

Nodigt uit om meer "stil" te staan, te zijn, bij je zelf, de stervende en zijn naasten en alles wat daartussen en omheen plaatsvindt.

Mijn naam en functie in Bardo

Bärbel Messink, verpleegkundige.

Van de PR commissie

Momenteel zijn we druk in de weer met de organisatie van Cirkel van licht, dat op zondag 21 december a.s. wordt gehouden in het Leerhuis van Bardo van 17:00 tot 18:00 uur. We hebben op de dag zelf nog wat hulp nodig, daarover las je eerder in deze Rondo.

Op 26 oktober stonden we met een kraam op het van Stamplein teneinde informatie over ons huis te geven en eventueel wat te verkopen.

Inmiddels hebben we ook een plaatsje gereserveerd op de kerstmarkt van Abbenes, die wordt gehouden op zaterdag 13 december van 16:00 tot 20:00 uur. Altijd een heel sfeervolle markt, met erwtensoep, glühwein, kampvuren, live muziek en natuurlijk een Kerstman. Kom eens kijken!

Met 10 creatieve dames hebben we op 11 november weer leuke spulletjes gemaakt om op de markt en via de vitrine in Bardo te kunnen verkopen. Bedankt, hoor dames. Deze keer was de creatieve middag in het Dagcentrum van Bardo en dat was heel gezellig. Dank aan de mensen, die knutselmateriaal in de mand in de personeelskamer hebben gedaan, we hebben dat direct goed kunnen gebruiken.

We wensen jullie allen fijne feestdagen.

Namens de PR commissie, Lidy van Putten

Het boek dat ik las:

- Titel: Het laatste huis

- Auteur: A. v.d. Toolen

Een reden om dit boek ook te lezen: Interesse

Een reden om dit boek niet te lezen: geen

Hoe helpt dit boek bij mijn werk in Bardo?

Leuk om te lezen hoe deze schrijfster haar werk als vrijwilligster ervaart

Mijn naam en functie in Bardo:

Ank Siersema, zorgvrijwilliger

Courgette cake

Verrassend lekker en geen dikmaker!

Rogier heeft deze cake een keer gebakken en ons

laten proeven. Voor de liefhebber die de cake ook

eens willen maken:

Wat heb je nodig?

• 2 eieren• 200 ml. zonnebloem olie• 300 cc suiker• 350 cc bloem• 1 zakje bakpoeder• 2 theelepels kaneel• ½ theelepel zout • 1 fijn geraspte courgette 300 gram

• 50 gram walnoten of pecanoten (in kleine stukjes)

De hoeveelheden afmeten in een litermaat.

Bereiden

· Mix de eieren

· Mix de olie en de suiker erdoor

· Doe de gezeefde bloem, bakpoeder, kaneel en zout erbij

· Goed mixen. Voeg de courgette erbij, daarna de noten. Dan alles in een cakevorm (eerst invetten en bestrooien met paneermeel)

· Bak in een voorverwarmde oven op 175 graden in 1 uur gaar.

Bereidingstijd: 1,5 uur

Variaties

Rietsuiker en notenVoeg gehakte walnoten toe en gebruik rietsuiker in plaats van gewone suiker. Maak de cake helemaal af door er deze saus overheen te strijken: 1 eetlepel zachte margarine50 gram roomkaas½ lepel koffiemelk½ theelepel vanillesuiker½ mok poedersuiker

Mix margarine en roomkaas.Doe de rest er allemaal bij en smeer over de afgekoelde cake.

Tip: vruchtensap van de courgetteDe courgette is van nature erg nat. Daarom kun je het beste kleine courgettes gebruiken, deze bevatten minder vruchtvlees; dus minder vocht. Of je neemt het binnenste eruit als je een grote courgette hebt. Weeg daarna de hoeveelheid die overblijft.

De redactie van de Rondo wenst iedereen heel fijne Kerstdagen,

prettige jaarwisseling en een goed en gezond 2015.

… en tenslotte nog een toetje, omdat we Toon in ons hart hebben gesloten.