DER - dbnl · 2013. 10. 29. · driehonderd en vijf en zeventig dagen maakt, of één jaar . EERSTE...

DE ZESDE DAG

DER

SCHEPPING.

DE ZESDE

D.6G DBR. SCIIBPPIKG~

voor kinderen,

VERZA1\tlELD EN OP GE TELD

DOOR

EMIEL RABBAEY, LBERAAR IN ,sINT LODBWljKS COI,U:GE TE BRUGGE.

DE ZESDE DAG DER SCHEPPING

Dit zijn aangeame en nuttige leszingen

voor kinderen

BRUGGEA-J WITTERYCK -DELPLACE DRCKKEK- CTTGEVER

Nieuwe wandeling,4

EIGENDOM VAN DEN DRUKKER.

DEN HEER

Ol'l'lCffiR VAN POLlTlJl

STICHTER DER BRUGSCHE MAATSCHAPPIJ

TOT BESCHERMING DER DIEREN,

MET EERBIED EN GEl\ EGEJllJ-IEID

OPGEDRAGEN.

H .VAN BUYLAERE

pte HOOFDSTUK.

De goedheid van God in de Schepping.

Mijne lieve vriendjes, gij weet allen dat God de wereld geschapen heeft in zes dagen. Den eersten dag zei God: dat het licht zij, en op denzelfden oogenblik de duisternissen mie ken plaats, voor die schoone, heldere klaarte van den dag. Dit daglicht laat aan onze oogen toe, uren ver in het rond, de schoonheid der aarde te bewonderen.

Den tweeden dag schiep de goede God het uitspansel, dat is: dien schoonen blauwen hemel, zoo groot, zoodanig uitgestrekt, dat niemand hem kan afmeten.

Den derden dag schiep God de zee, en Hij deed de boomen, de planten en de struiken uit den grond opschieten. Nauwelijks had God gewild, of aanstonds kwamen duizenden soorten van boomen, planten, struiken, bloemen en kruiden te voorschijn.

De boornen geven ons hout om deuren, vensters en meubelen te maken; zij geven ons nog alle soorten van aangename en gezonde vruchten, die wij het jaar door mogen eten. - Oneindig veel ge rotte boornen en gewassen die over lange lange jaren, in den slijkigen grond v.·rzonken, zijn er geheel en gansch in versteend, en men delft ze thans uit, onder den vorm van zware zwarte blokken. Het

8 DE ZESDE DAG DER SCHEPPING.

zijn de steenkolen die men in de stoven brandt. - De medecijnen, of geneesmiddels die de apotheker voor de zieke lieden bereidt, zijn in het algemeen samengesteld uit kruiden der aarde. - De boomen geven ons ook eene frissche schaduwen beschermen menschen, dieren en planten tegen de brandende zonnestralen en de brieschende stormwinden.

En de lieve bloemkens mogen wij niet vergeten. Met welke lieve en prachtige kleuren heeft God ze al versierd! Zoudt gij ze wel kunnen tellen ? En hebt gij reeds bemerkt hoe al deze kleuren ineen zitten? Kunt gij de plaats toon en waar de verschillige kleuren aan malkander genaken? 0 neen! want al die tinten smelten zoo wonderwel ineen, dat de beste schilder, zelfs het gemeenste, het nederigste bloemken niet kan afmalen. - Gij mint de lieve bloemkens en gij plukt ze geern: om hare schoonheid ja, en ook om de zoete, och! zoo aangename geuren die zij verspreiden. Ieder bloemke is verschillend van kleur en geur. - Het groen der bladeren, de duizenden kleuren der bloemen en hare onschatbare geuren verlustigen ons gezicht en onzen reuk. Wij maken geern bloemtuilen, om ze aan onze brave moeder aan te bieden, en wij leggen ze ook geern neder aan den voet van het beeld van Onze Lieve Vrouwen van den goeden ]esus.

Den vierden dag schiep God de zon, de maan en de sterren. De zon is dertien honderd duizend maal zoo groot als de wereld, en zij is vier en dertig millioen uren van ons verwijderd. En niettegenstaande dezen grooten afstand, hare stralen zijn machtig genoeg om duizenden werelden te verwarmen. En nochtans de wereld die wij bewonen is zoo groot, och zoo groot! Wilt gij er een klein gedacht van hebben? Ehwel, dan zal ik u maar zeggen, dat een groote mensch, een volwassen, negen duizend uren zou noodig hebben, om de reis rond de wereld, te voet af te leggen. Zoo gij het eens wilt uitrekenen, zult gij vinden dat dit driehonderd en vijf en zeventig dagen maakt, of één jaar

EERSTE HOOFDSTUK. 9

en tien dagen. - Den vierden dag schiep God de maan en de sterren. De maan is zoo schoon, nietwaar? Men zou zeggen dat zij geheel van zilver is. Nochtans, de maan bezit uit haar eigen, geen klaarte. Zij ontvangt die, gelijk de aarde, van de zon, en zij kaatst dan deze klaarte naar ons terug, juist gelijk gij de zonnestralen in een spiegelken vangt om ze op den donkeren muur terug te zenden. Men noemt de maan, den fakkel van den nacht. De maan is veel kleiner dan de zon, zelfs onze aarde is negen en veertig maal grooter dan de maan.

Dienzelfden vierden dag, schiep God ook de sterren. Hoeveel sterren zijn er wel? 0, dat weet God alleen; de mensch kan ze niet tellen. - Van op de aardp. gezien, zou men zeggen, dat de sterren kleine, dansende lichtjes zijn, maar dit is niet waar. Immers de sterren zijn grooter dan onze aarde, er zijn er zelfs die grooter zijn dan de zon, ja honderdmaal grooter.

En al deze lichamen: de aarde, de zon, de maan, de sterren, heeft God van niets gemaakt, en dat, met een enkel woord. God wilde dat zij er waren, en oogenblikkelijk kwamen zij te voorschijn. God gebood aan elkeen van haar te blijven hangen in de lncht, en Hij gaf haar elk een bijzonder werk te verrichten. En ziet, het gebeurde juist zooals God het gewild had; en sedert de zes duizend jaren en meer dat God ze schiep, al deze lichamen bewegen zich in den hemel en gehooorzamen nog, gelijk den eersten stond, aan het gebod van den Schepper.

Den vijfden dag schiep God de visschen en de vogelen. Hier nog was een enkel wil van den Heer genoegzaam om den machtigen Oceaan met allerhande visschen te vervullen, van aan het klein garnaaltje tot den reuzachtigen walvisch. Een woord van God was genoegzaam, om duizend soorten van vogelen in de lucht en op de aarde te hebben, te beginnen van den grooten struisvogel die met zijnen hals tot meer dan twee meters hoog is, en waarop gij te peerd


kunt rijden, tot aan het colibriken uit de warme landen, dat niet grooter is dan eene groote vlieg.

Den zesden dag schiep God al de andere dieren die op de aarde leven: leeuwen, tijgers, wolven, vossen, peerden, koeien, schapen, bonden, katten, enz.

Eindelijk schiep God onze eerste ouders, Adam en Eva, en Hij gaf bun eene onsterfelijke ziel, geschapen naar zijn evenbeeld of gelijkenis.

God stelde onze eerste ouders aan, als koning en koningin. van alles wat hij geschapen bad. En dan, rleed Hij al de dieren vóór Adam verschijnen, opdat deze hun elk den naam zoude gegeven hebben, volgens hunne macht en weerdigbeid en volgens het nut dat zij kunnen verschaffen.

* * * De menscb was geschapen om nooit te moeten sterven.

Doch God wilde onze eerste ouders beproeven, en, eilaas! gij weet bet, zij waren ongehoorzaam en werden aldus verwezen tot de doodstraf, waarmede God hen bedreigd had, voor bet geval dat zij naar zijn verbod niet zouden geluisterd hebben. - Tot dan toe waren de dieren aan den menscb onderdanig geweest. Nauwelijks echter hadden Adam en Eva gezondigd. of deze vluchtten van hen weg en gingen zich in de bosschen en wildernissen verschuilen.

De goede God bad nochtans medelijden met den zondarigen mensch en hij gebood aan eenige dieren den mensch getrouwig en nuttig te blijven.

Gij kent deze dieren, nietwaar, beste lezertjes? Het zijn onze lieve huisdieren: het peerd, de ezel, de koe, de geit, bet schaap, de hond, de kat, het hoen, enz.

Ehwel, het is vooral over deze nuttige dieren dat ik u zoo geern wil spreken. Zij zijn immers de goede en trouwe dienaars van on~ allen, en zij zijn altijd gereed, bij dag gelijk bij nacht, om ons dienstig te zijn. Voor al hunne

EERSTE HOOFDSTUK. 11

moeite vragen zij niets anders dan een warm kotje, weinig maar deugdelijk voedsel, en vooral eene goede, zachte behandeling.

Het is toch zoo spijtig, en ja, zoo leelijk, dat er booze kinders zijn, en zelfs droeve menschen die onze beste vriendjes, de huisdieren, zoo tergen en mishandelen.

Zulks is ondankbaar zijn aan Onzen Lieven Heer, die zoo goed was ons deze onmisbare dieren te geven.

Gij zult dit niet doen, ik ben daar wel zeker van. - Bezie dan eens wel de schoone printjes die u onze lieve huisdiedieren verbeelden; lees daarna geheel oplettend, geheel aandachtig de stukjes die er onder staan; lees ze luide bij uwe broerkens en zusterkens, geef deze altoos het goede voorbeeld en leer ze vooral de dieren met zachtheid behandelen. - Zoo doende, zult gij brave kinders zijn en later brave menschen worden. En, zoo gij goed zult wezen voor de dieren, zult gij ongetwijfeld ook medelijden hebben met de arme en ongelukkige menschen, en gij zult ze ook geern helpen en bijstaan. De goede God zal er u om zegenen.

IIde HOOFDSTUK.

Onze beste Vrienden.

Beste lezertjes, de dieren hebben van hunnen Schepper wondere begaafdheden ontvangen. Zij toonen, in hunne werkingen, in hunne dierentaal, veel behendigheid en slimheid, om zich te bewegen, om aan het voedsel te geraken, om zich woon- en rustplaatsen te bezorgen, om de gevaren te ontvluchten, enz., maar al die werkingen doen zij, niet uit waar verstand en rede, maar alleenlijk uit instinct of natuurdrzft.

Er zijn bezielde schepsels en onbezielde, dat is, die leven en beweging hebben of niet, en, in dien zin, mag men toestaan dat de dieren, niet, eenen geest, maar eene

TWEEDE HOOFDSTUK. 13

onredelijke ziel hebben, waardoor zij langs de zinnen gevoelen of gewaar worden wat zij behooren te zoeken of te ontvluchten, voor hunne behoudenis of welzijn: zij kennen ge ene reden waarom zij voor of tegen iets gedreven worden. Zij kennen de evenredigheid niet tusschen oorzaak en uitwerksel. Zij weten niet wat waar of valsch is; wat recht of onrecht; wat goed of kwaad; wat eerlijk of oneerlijk; wat voordeelig of nadeelig is. Een mensch, bijvoorbeeld is ziek, en aanveerdt bittere medecijn, omdat hij de reden weet waarom hij die behoort te aanveerden, te weten, om te genezen. Een dier is ziek en zal eenen bitteren drank weigeren, omdat het de reden niet verstaat waarom het dien drank moet nemen.

Dat de dieren geen verstand of rede bezitten, blijkt ook hieruit, dat zij in hunne ingeschapene begaaJdheden, van Adams tijd af, eeuwig en ervig dezelfde zijn gebleven, zonder iets uit te vinden of aan te leeren. Gelijk de vogels op onze dagen hunne nesten maken en schuifelen; gelijk de bieën en de mieren nu werken en leven: zoo deden zij juist, en niet min volmaakt, van over duizende en duizenden jaren.

De mensch is de koning der schepping. V óór zijne zonde, voerde Adam volkomen heerschappij

over al de dieren. Deze heerschappij is, sedert de zonde, verminderd, doch niet vernietigd; zij blijft bestaan zooveel onze nood het vereischt.

De mensch is de vruclztgebruiker der schepping. Hij heeft het genot van wat geschapen is. Al de schepselen zijn hem onderhoorig. Bij middel van 't gezicht, van 't gehoor, van den smaak, van den reuk, van 't gevoel, trekt de mens eh de schepselen tot zich.

Laat ons geen ondankbaren zijn jegens God, die den nuttigsten der dieren geboden heeft ons getrouw te blijven en


onze goede huisdieren te worden. Als koningen der schepping mogen wij onze macht niet gebruiken om deze arme schepselen te pijnigen en te mishandelen. De onschatbare diensten, die zij ons bewijzen, eischen dat wij onze beste vrienden, onze trouwste dienaren, ten allerminste met goedheid en zachtheid zouden behandelen.

Volgens De Schepping, door E. H. VAN HULLEBUSCH.

God schiep de vogels den vijfden dag. Gij ziet geern de vogeltjes vliegen in de wijde lucht, en gij hoort ook geern hun gezang in het gebladerte. - Gij hebt nog nooit eraan gedacht hoe het lijf der vogels gemaakt is en waarom? De borst heeft den vorm van eene halve bol, en dit, om den vogel toe te laten gemakkelijk door de lucht te varen. Ik zeg varen, en inderdaad het is zoo. De vogels varen door de lucht gelijk een schip op het water. De lucht die wij inademen, en zonder dewelke wij zouden versmachten, bestaat ook ten grooten deele uit water, doch de lucht is zoo dun, zoodanig dun en licht, dat wij zelfs niet gewaar worden dat zij water bevat.

De vleugels der vogels zijn de roeispanen waarmede zij zich in de ruimte ophouden, en door de lucht vooruitgeraken. De vogels gelijken dan eenigszins aan de schepen. Zij


hebben zelfs een roer, en dit is hun steertje, dat zij naar beliefte kunnen keeren en draaien, volgens den weg dien zij in de lucht willen volgen. Gij weet allen dat de borst der vogels bedekt is ~èt dons, te weten met zachte pluimkens, licht en warm gelijk de wol van het schaapje, en dat het bovenlijf, het is te zeggen de vleugels, bestaan uit harde breede pennen. De zachte borstpluimtjes dienen om den vogel te beschutten tegen de koude. De vogels zijn immers altijd buiten, en, ware het niet van het dons, zij zouden bij kil en regenachtig weder alle eene verkoudheid krijgen en sterven. De pluimen of pennen van vleugels en steert, zijn breed en zwaar, en zeer dienstig om de lucht te doorklieven. Zij dienen den vogel ook tot een dak waaronder hij, bij regentijd, altijd in veiligheid is. Immers de waterdruppels rollen van deze harde pennen af, en het is den vogel genoeg dat hij eens goed zijne vleugels sla, om teenemaal droog te zijn.

Het Gezang der Vogels .

Ied~r vogel heeft zijn eigen gezang of geschreeuw. Sommige vogels zijn altijd opgeruimd: zij zingen, schuifelen, lachen, schateren dat hovingen en bosschen er bij dreunen. Andere vogels zijn altijd stil; men zou zeggen dat zij gestadig verdriet hebben; ook hun geroep is somber en doodsch. Zie bij voorbeeld den uil. Hij roept altijd: dood! dood!

Integendeel de meerlaar schuifelt dat het een plezier is;


de leeuwerik en de vink slaan daarbij no~ hunne vleugels; de nachtegaal viert feest binst den pikdonkeren ; de leeuwerik zingt zijn lied met het eerste krieken van den dag. Nauwelijks wordt de hemel aan het Oosten rood, of hij zet uit, recht op, hoog, hoog in den hemel, steeds schooner en luider zingend.

Het is zoo aangenaam, wanneer de velden en boomen groen worden, eene wandeling in den buiten te doen, en er den harmonischen zang te aanhooren van al deze gevleugelde kunstzangers die hun danklied ten hemel sturen. Het gezang van deze muziekanten streelt onze ooren en verkwikt onze zinnen.Wij ook, worden opgeruimd en welgezind, en, met gansch de ontwaakte natuur, bieden wij den goeden God onze gevoelens van innige dankbaarheid aan.

De Nachtegaal.

Om de schoonheid zijner zangen, Wierd een Nachtegaal gevangen

En verwezen tot de muit.

't Diertje hoorde daar 't gefluit Van gevangen spreeuwen, vinken, Hem eerst ruw in de ooren klinken;

Maar, eerlang, de barsche toon Scheen min leelijk, - eindlijk schoon;

En't verdwaalde, zinloos gekje Stemde zelf 't bekoorlijk bekje

Reeds op vreemde en slaafsche taal. Het wierd Mei. - De Nachtegaal

Was de vangenis ontweken En, in onze wereldstreken,

WierJ het hemelzoet akkoord Van zijn broeders weêr gehoord.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Haast vindt hij zijn nestgezellen, En wil veel aan hen vertellen;

Maar, een' taal vol weidschen tooi, Riekend naar de vogelkooi,

Moest de vrije zang'renkooren Wreed vervelen, hoogst verstooren:

« Eene taal, zoo stijf en stram, Riep men, veroneert uw' stam!

Gij moet u voor broeder kennen: Zijt gij waarlijk nachtegaal, Spreek der nachtegalen taal! »

Belgen! wilt gij Belgen blijven, Blijven een zelfstandig volk, Uwe landtaal zij de tolk

In het spreken, in het schrijven Van uw vaderlandsch gedacht;

Volgt uw edel voorgeslacht!

17

L. J. RSNISR.

Het Vogelnestje.

o wreed, boosaardig kind! hoe gij toch uw behagen, hoe gij toch uw' voldoening vindt in 't arme vogeltje te plagen! 2


Het kleine nestje, dat gij hier aan dezen boom ziet hangen, verdelgt gij, uit een boos plezier, zoekt 't vogeltje te vangen.

En gij, 0 wreedaard! gij die weet wat 't beestje moest verrichten, wat arbeid en wat moeite het deed om zijne woon te stichten:

Eerst bracht het takjes, stroo en gras, om 't fondament te maken, dan later pluimkens, wol en vlas, en duizend kleine zaken.

Het kreeg zijn nestje, naar zijn zin, och! na veel werk en zwoegen, en lei er dan vier eitjes in. Hoe groot was zijn genoegen!

En wijl nu 't wijfje, dag noch nacht, van 't nestje niet zal komen, daar houdt de man, onzichtbaar, wacht, en schuifelt in de boomen !

En dan, wat vreugde! blijdschap! troost! wanneer, na korte weken, het kleine jongske, 't dierbaar kroost, komt door het ei te breken !

Wat zorgen voor het jong geslacht! het mag geen honger lijden; wat vrees voor roovers dag en nacht! hoe 't van de koû bevrijden?

TWEEDE HOOFDSTUK.

Doch vreest niet, diertjes, zwak en klein! Nog heerscht :ie Albehoeder! Gij zult niet zonder vader zijn, noch l':Ond~r teed're moeder!

o spaar, gij wreed, moorddadig kind! dit lief gezin, zoo teeder, g' hebt ook een moeder, die u mint, geef 't jongske aan zijne moeder weder!

A. RBTSIN.

De Zwaluw.

19

Welk eene lieve vogel is toch de zwaluw! Wat ware de lente met haar groen gebladerte, hare witte hagedoorns en hare sieringen, zoo de vreugdevolle stem der lieve zwaluw de lucht niet vervulde! De zwaluw verschijnt: zij slibbert langs de aarde, met hare blauwachtige vleugels, en de grond, dien zij raakte, zal zich zoohaast met bloemen en vruchtpn bedekken. D,' zwaluw gaat niet, gelijk de nachte-


gaal, zich vestigen in de eenzame schaduw der bosschen, noch,gelijk de leeuwerik, te midden het gulden koorn, noch, gelijk de tortelduif, op de kruin van eenen hoogen boom. Neen! zij nadert onze woningen, het is de mensch zelf dien zij wilt spreken; want het is aan hem dat zij al de vreugden van het nieuwe jaargetijde moet verkondigen.

Zij plaatst haar nest,in de hoeken der vensters. Van welke voorzichtigheid getuigt de zwaluw, met de

woonst der menschen tot schuiloord harer kleinen te verkiezen! Zij weet immers dat de stekvogel ze daar niet zal durven overvallen. Dan, waar zult gij eenen metser vinden behendiger in het maken van zijnen harden ciment. Met den top van hare vleugels in het water gedoopt, vaagt zij het stof van den weg, en maakt aldus het vochtig modder waarmede zij de opgeraapte grashalmen bestrijkt en samenmetst. Nu is het nest gemaakt en de bouwing ervan is zoo volmaakt, dat het onmogelijk is eene spleet te ontdekken, waardoor het minste windje het teeder gebroedsel zou kunnen deren. »

Zoo vertrouwt zich de zwaluw op ons, en vertrouwt ons wat haar duurbaarst is : haar kroost. Slechts eene dunne ruit scheidt het nest van ons af: maar wacht u wel haar vertrouwen te leur te stellen; en, vraagt zij u eene schuilplaats onder uw dak, tracht niet er ze gevangen te houden. De zwaluw woont geern in 's menschen gezelschap, maar zij laat zich niet temmen door hem. Zij aanveerdt uwe gastvrijheid; maar zij verpandt er de lucht des hemels niet voor.

En daarbij, waarom ze houden? Zij vermag het maar in onze gewesten zoolang te verblijven, als dat de lente en de rozen duren ! ... Laat zien! wat langer nochtans, want gansch het goede jaargetijde is haar voordeelig. Maar, van zoohaast zij den eersten mist van den herfst gewaar wordt, van zoohaast de zon onze gewesten niet meer verwarmt, ziet men haar, onrustig en angstig, in groote kringen heen


en weder vliegen, alsof zij zich tot eene groote reis wilde bereiden. Elk roept hare gezellinnen: welhaast is de gansche bende vergaderd, en met een langdurig gekweel sturen zij ons hunnen laatsten vaarwel toe! Het zicht der aarde is droevig geworden; de boomen verliezen hunne bladeren; nergens ge ene bloemen meer; nergens geene vruchten in de boomgaarden; en, aan onze vensters, nergens ook geen zwaluwen meer!

Naar het fransch van Mgr. DE -LA BOUIU,BRIB.

De Hanengevechten.

Zooals er booze kinders zijn, die hun vermaak zoeken in vliegen en meikevers te doen lijden, zoo zijn er groote


menschen die zich verzetten, met fiere hanen tegen malkander te doen strijden. Als gij zulk wreed spel nog niet hebt bijgewoond, zoekt toch nooit er bij te geraken.

Ziehier immers hoe het er gaat: twp.e hanen worden tegenover malkander gezet, in een strijdperk, dat ergens in eene herberg ingericht is. Men doet hun scherpe sporen aan, en men geeft hun ook sterk voeder of sterken, ophitsenden drank.

Dan stoot men die arme dieren tot het gevecht. Welk een wreede schouwspel is het niet? De hanen slaan hunne sporen op malkanders kop, zij rukken er mede malkander de oogen uit, doen malkanders pluimen in het ronde stuiven, scheuren malkanders lijf aan stukken, en blijven slaan, tot dat een van hen overwonnen zijnde, badend in zijn bloed nederzijgt, en het leven laat, bij het zegevierend gekraai van zijnen overwinnaar.

De omstaanders, de getuigen van dit bloedig schouwspel, zijn over van blijdschap en geluk; zij juichen den overwinnenden haan toe, en vallen aan het drinken op zijne overwinning!

Zulks is een schandig zondagverzet, nietwaar? 0 neen, beste vriendjes, gij zult nooit zulke marteling van onze goede huisdieren willen bijwonen.

TWEEDE HOOFDSTUK.

De Haan.

Ziet gij hem op den mesthoop staan,

Den fleren haan ?

Zijn steert, - hij schittert als een' vlam;

En rood als bloed, zoo is zijn kam.

De lange sporen Zijn scherper dan een doren;

Zijne oogen branden in den kop. Hij zet een' krop,

Als wou hij zeggen: « Pas hier op, ofklop ! »

J. A. VAN DR0002NJ3R08K.

23


Het blIndmaken der Vinken.

Ziet gij dien armen man dáár zitten. Hij i(blind. Nooit meer zullen zijne oogen het heldere daglicht mogen aanschouwen, noch het frissche lentegroen, noch den schoonen sterrenhemel.

De jonge Lodewijk heeft medelijden met den armen blinde, en, alvorens den weg naar school voort te zetten, doet zijn goed hert hem aan den bedelaar den penning afgeven, dien hij dezen morgen van zijne moeder ontvangen beeft, tot belooning voor zijnen vlijt en zijne neerstigheid.

- Dank u, medelijdend mensch, zegt de arme ouderling, met bevende stem. God zal het u loonen!

En zoo zal het zijn, voorwaar, want een glas water, in Godes naam gegeven, zal zonder zegening van den Heer niet blijven.

Hebt dan ook altoos medelijden met de ongelukkigen, en, zoo gij het kunt, helpt ze, zooals de brave Lodewijk het doet.

*** Maar, ziet eens, bovenaan het printje, die reeks leelijke

kooien hangen! Weet gij wel wie dáár in gevangen zit? - Het zijn vinkjes, jeugdige, blijde, dansende vogeltjes, aan wien men de pinkelende oogjes uitgebrand heeft.


- Aie mij! welk eene foltering ! en, welk steenenhert moet men niet bezitten, om zulk eene gruweldaad te voltrekken! - Denkt er eens aan : er wordt eene breinaald bloedrood gegloeid, en dan langzaam, zeer langzaam bij de oogskens van het ongelukkig vogeltje gebracht. Eerst worden deze oogskens rood gelijk de gloeiende naald; naarmaat het vuur dichter komt, sluiten de. grijze oogscheeltjes ; eindelijk hoort men bachten de geslotene scheeltjes een gerucht als van iets dat verzengt. De moord is begaan, het volgeltje is blind, voor eeuwig blind. Zijne oogskens zijn doodgebrand.

Men mag nu wel het arme vinkje in eene kleine kooi opsluiten. Het zal immers niet blijde meer huppelen en de toeschouwers met zijne vlugge sprongjes niet meer verlustigen. Zingen zal het, ja, maar het zal het lied zijn van den blinde, in de duisternissen van den eeuwigen nacht.

Men moet geen hert meer hebben, om aldus arme, weerlooze vogelkens de oogen uit te branden ... om ze het blindemans lied te hooren uitgalmen!

0, ik weet het wel, liefste lezertjes, gij zult nooit het leelijk voorbeeld navolgen van deze booze menschen, en liever zoudt gij nooit eenen vogel hooren schuifelen, dan dat gij hem eerst zijne kostelijke oogskens zoudt willen uitbranden.

De blinde Vink.

Wat zingt die vo sel klaar en mooi, Dáár, in die kleine donkre kooi! Hij tjilpt en tjeeuwt en tierewiert, Gedurig zijn bekoorlijk lied. Gij meent wellicht: wat is hij blij!

Ach neen! lief kind! Het arme vogelken is blind!

Heb medelij !


2

Voor hem, 0 wee, is 't altijd nacht, Zijn lied is niets dan eene klacht, Hij bidt en smeekt om licht en lucht En maakt deshalve veel gerucht. Zijn lied beduidt: «0 laat mij vrij

de zonne zien! o laat mij naar mijn nest jen vliên !

Heb medelij ! »

3

Dat nest jen in den appelaar! Daar droomt hij van het heele jaar; En van de maan en van de zon, En van het veld en van de bron; Van menig spel en snoeperij;

van bot en bloem; Van velerlei, - dat ik niet noem

uit medelij ;

4

Dat alles ziet hij nimmermeer, Al zong hij dubbel lief en teêr, Al redde hem uw kinderhand; Zijn oogjes zijn toch uitgebrand. En eerst is hij van smerten vrij,

't Is wat hij smeekt! -als, in zijn lied, zijn herte breekt!

Heb medelij !

THI~o COPMAN (Kinderlust).


De Hond.

Men noemt den hond trouwhert. Ik moet u niet zeggen dat het brave dier zijnen naam wel verdient. - Gij hebt misschien ook een hondje. Ehwel, zegt het mij, ziet het u niet geern? Welk eene blijdschap, welk eene vreugde straalt in zijne oogen niet, wanneer gij van school te~gkeert? Het slaat zijn steertje, het danst en springt rondom u, op u, en, om u den goeden dag te wens eh en, het blaft luidkeels, alsof het aan iedereen wilde zeggen, dat gij daar zijt.

Hoe geern zal het bij u niet komen, om een kruimelken te krijgen van den boterham, dien moeder voor u heeft gereed gezet!

Zoo gij uw hondje wilt leeren, zal het voor u alle slach van kunsten en toeren maken. Het zal met u lachen en blijde zijn; met u spelen, dansen, springen.


Doch, wanneer een gevaar u zal bedreigen, zal het u bijspringen en helpen al waar het helpen kan.

Is het zoo niet? - Uw hondje, gelijk alle hondjes, is een trouwhert, dat blijde is wanneer zijn meester gelukkig is en dat weent en treurt wanneer zijn meester droevigis.

Moet ik u zeggen hoe nuttig de hond wel is? Het is hij

die 's nachts de wacht houdt op de hofsteden en in de hovingen. Hij hoort zeer lijzig. Het minste gerucht doet hem ontwaken en op zijne hoede zijn.

. ~

/~ ~-~

.----l.~~ -----

/' " .


Het is de hond die de vrachten en karren helpt voorttrekken.

Hij helpt den herder zijne kudde bewaken en beschermen tegen alle vijanden die de schaapkesen de lammekes zouden willen deren.

Geen gevaar vreezende en den mensch getrouw, zal hij den drenkeling achternaspringen en hem van eene gewisse dood redden.

Ik zou u duizend voorbeelden aanhalen, om u het nut en de getrouwheid van den hond te bewijzen. Daarover kan men geheele boeken schrijven. Ziet hier een treffend voorbeeld dat gij aan uwe makkers zult vertellen, vooral aan deze die zouden het hert voeren den braven hond te slaan en te mishandelen.

« Gansch Parijs heeft, in 1660 een dezer dieren gezien, liggende gedurende jaren, bij het graf van zijnen meester, op het kerkhof der Onnoozele Kinderen. Men liefkoosde en streelde hem te vergeefs om hem te dwingen het geliefde overschot te verlaten i niets kon hem van die plaats van


rouwen wee wegrukken. Men beproefde verscheidene malen het met geweld te doen, en hem in eene plaats aan het andere uiteinde der stad op te sluiten. Nauwelijks was hij los, of hij keerde weder tot de plaats welke zijne verkleefdheid hem aanwees, en waar, aan alles blootgesteld, hij de guurheid der hardste winden trotseerde. De bewoners dier wijk, door de standvastigheid van dit dier getroffen, lieten het hem niet ontbreken aan voedsel, dat hij alleenlijk scheen te gebruiken om zijne droefheid en het voorbeeld eener heldaftige getrouwheid te doen voortduren. »

Dit voorbeeld zal u voorzeker getroffen hebben, beste lezertjes, en voortaan zult gij nog liever uw hondje zien. -Zorgt dan wel dat het een warm kotje hebbe, om er in te slapen, geeft het altoos zuiver en deugdelijk voedsel, en, bijzonderlijk, weest zacht en goed voor uw hondje, en doet het nooit, neen, nooit geen kwaad.

Mijn Hondje.

Als ik mijn hondje een kusje geef, Dan geeft het mij een lekje weer. Zijn tongje kriewelt op mijn wang En ik bemin mijn Londje zeer.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Zijn neus is altijd koud en friseh, Zijn steertje kwispelt heên en weêr. Het springt mij vreugdig te gemoet 0, ik bemin mijn hondje zeer!

A. CALLAN'l'.

De Hond, de Wolf en de Vos.

31

Een hond zag een'en vos en liep hem achterna. Toen hij hem ingehaald had en op het punt was dood te bijten, sprak de vos hem bevreesd aan, omtrent in dezer voege: Oh! er is toch geen verdienste noch eer bij een zwakker dier te pijnigen en te folteren.

- Gij spreekt zeer schoon, antwoordde de hond, maar ik ben de sterkst\:! en het spreekwoord zegt: het oordeel van den sterkste is altijd het beste!

Op den zelfden oogenblik komt uit het bosch een doodmager wolf gesprongen. Men zou gezeid hebben dat hij nog in geen maand geëten had! In een oogwenk is hij bij den hond, en vat hem bij de keel. De hond is verschrikt, wringt zich los en zet het op een loop en. Maar de wolf snelt achter, en het duurt niet lang of de arme hond valt opnieuw in de klauwen van zijnen vijand. Niet meer wetende hoe aan de dood ontsnapt rischiert de ongelukkige eene schoone aanspraak te doen, hopende aldus het hert van den wolf te raken. Verloren moeite! De wolf antwoordt enkel met scherpe beten.

Intusschen was de vos genaderd en hoorde het gejank en gekerm van den hond. Gij spreekt wonderschoon, hondje, riep hij den sukkelaar toe, doch gedenk het spreekwoord waarvan gij mij daar sp raakt ; 't is nu de wolf die de sterkste is nietwaar? Ondersta nu maar geduldig het gevolg van de les die gij aan mij gespeld hebt: de sterkste is immers de baas.

De eene kwaaddoener wordt dikwerf door andere kwaaddoeners gestraft.

FÉNÉLON.


De Kat.

De kat is een onmisbaar dier: immers zij verlost ons van de muizen en ratten die zich anders maar al te geern bij ons komen huisvesten. Veel slanker en behendiger dan de hond, weet de kat haar te keeren en te draaien met eene vlugheid die waarlijk schoon is. In eenen oogwenk is zij tusschen onze beenen heengevlucht en is zij op den boom geklauterd.

Van de dc:l.rmen der kat maakt men vioolsnaren, en haar zacht vel verwarmt en verkwikt de lichaamsdeelen die door rhumatism zijn aangetast.

Kinders denken kluchtig te zijn met de kat hare knevels af te snijden. - Doet dit nooit, want het gevoelen van poesje zit grootendeels in hare schoone knevels verdoken. Eens dat deze afgesneden zijn, zal zij zoo opgeruimd en geestig niet meer zijn en zal zij zoo geern op muizenjacht niet meer gaan.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Poezeken.

Poezeken,

Uw velleken is zacht

En 'k wou het eens wel streelen!

Maar 'k durf met u niet spelen,

Uw klauwen zijn te fijn .

Het mocht mij nadeel zijn,

En 'k houd daarom de wacht!

A. CALLANT.

33

Zoo is het dat Jantje geheel voorzichtig een bolleken aan een koordeken vastgemaakt heeft. Nu is er geen gevaar voor hem: poeske zal maar hare haken in het bolle ken slaan!

3


Het Schaap.

Het schaap is het zachtste en zoetaardigste onzer huisdieren. Het heeft geene hoorns en kan zich dus moeilijk verdedigen.

Het schaap heeft geen haar, zooals vele andere viervoeters hebben, maar zachte wol. Deze wol is zeer kostelijk voor den mensch. Men maakt er immers allerlei stoffen van, en ook de wollen sargiën die 's nachts tot warme dekking dienen. Het vleesch van het schaap is lekker en versterkend. Van het vet der schapen maakt men allerlei keersen. Het gelietkoosde voedsel der schapen is hooi en rapen. Onvoorzichtige menschen scheren de schapen als het weder nog koud en vochtig is. Zulks mogen zij niet doen. Aldus doen zij de arme dieren lijden; ook loopen zij gevaar dat de schaapkes teenemaal ziek worden door kouden te betrapen : hun vleesch is dan niet meer goed om gegeten te worden, en hunne wol is hard en dun.

TWEEf E HOOFDSTUK.

Blanke Schaapjes.

Blanke schaapjes, gaat ter weide, 't Zoete westenwindje blaast; Kiest de beste plaats der heide, Waar het nijv'rig biet jen aast. Schaapjes, reist door berg en dalen, W 9. ar het gras u tegenlacht; Vroo en veilig moogt gij dwalen, Onder Baron's trouwe macht:

Later kunt gij rust genieten, - Als de middagzonne brandt -Waar de koele beekjes vlieten, Of zich storten over 't land. En als de avondwind zal schomlen Over heide, berg en dal; Als de bie niet meer zal domlen, Keert dan weder naar den stal.

35

F. A. ROBYNS, de Kleine Zanger, n° 11.

De Geit.

De geit is de koe van den arme; immers, evenals de koe, geeft zij kloeke en lekkere melk, waarvan men ook kaas en boter bereidt. Onder hare lange haren heeft zij kortere, die


zeer zacht en fijn zijn, en waarvan men kostbare stoffen weeft. De geit is met weinig haver tevreden, wat gras, klaver en hooi. In onze streken staat de geit meestendeels op stal, of wordt in de weide aan eene staak gebonden.

In vreemde streken, drijft men de geiten, somtijds bij geheele kudden, gelijk alhier de schapen.

De geit wordt zeer tam, vooral als men ze goed behandelt. Het vleesch van jonge geiten is zeer lekker. Van hare

horens maakt men kammen, knopen, enz. Gij hadt er voorzeker nooit aan gedacht dat de geit zulk

een nuttig huisdier is. In onze tijden wordt de geit steeds meer en meer gegeerd. Wij worden dit vooral gewaar, door de menigvuldig-e geitenbonden die overal, in de buitengemeenten, tot stand komen.

De geit vraagt zuivere spijs en drank En eenen warmen stal: Zij geeft tot loon haar.lekkren melk, Die u verkwikken zal.

De twee Geiten.

Twee geiten ontmoetten elkander op eene smalle brug, die over een engen, maar diepen bergvloed voerde; de eene wilde naar deze, de andere naar gene zijde.

« - Ga uit mijnen weg! » riep de eerste. « - Ga uit den ~ijnen ! » riep de andere. « - Ik ben 't eerst op de brug geweest! » « - Wat zou dat maken? ik he b hier zooveel recht als gij! » Zoo twistten onze geiten; en daar ze beide in hare ziens-

wijze volherdden, kwam het eindelijk tot een strijd. Met gekromden nek, en de horens vooruit, renden zij

geweldig naar elkander toe. Doch toen ze tegen elkander aanbotsten, deed de hevige stoot haar het evenwicht verliezen, en zij stortten beidE' van de brug in het snelvlietende water.


- Eigenzinnigheid en hardnekkigheid bekomen schier altijd slecht. ROBlJNS.

De Koe.

De koe is on{etwijfeld pen onzer nutti~ste huisdieren. Hrtre melk dient om kinderl'n en zwakke lieden te verkloeken. Van deze melk wordt ook boter en kaas gemaakt. Het vleesch der koe is zeer aang-enaam en voedend. Haar vel, evenals dit der schapen, geiten en peerden, wordt tot het leder getouwd, waan-an onze schoenen gemaakt worden. Daarbij worden de zware ossen dikwijls benuttigd 0111 op de akkers den ploeg voort te trekken.

De koe, die zulk een groot en machtig dier is. behoudt zich het leven met karigen kost. Het flauw, waterachtig gras, is de bijzonderste en deugddoenste spijs der koe.

De koe mag zeker aanspraak maken op eenegroote dankbaarheid van wege de menschen die zij d:ent. Wree<! bl uIen schamen zich nogthans niet de koeien te slaan en te schoppen. Dwaze kinderen volgen gemakkelijk dit slecht voorbeeld na.


De koeien worden zekerlijk meest mishandeld toen zij naar het slachthuis gedreven worden. Wanneer deze dieren die nooit anders zagen dan groene weiden en eenen donkeren stal, in de straten der stad komen, zijn zij gemakkelijk bevreesd. Het zicht der gebouwen, der wemelende menschen, der voorbijschietende rijtuigen en treinen, doen hun schrik aan, enjagen ze op de vlucht.

Is dat een reden om de arme dieren ten bloede toe te geeselen, en zware stokslagen op hunne beenderen en neus te laten neder vallen ?

En nogthans zulks gebeurt, bijna telken male, dat men koeibeesten naar het slachthuis ziet jagen. Kinders die in eene stad wonen, zijn maar al te dikwijls ooggetuige van zulke wreede martelingen.

Lieve lezertjes, gij zult nooit deze droeve menschen en boos:lardige kinders navolgen, nietwaar?

De Ezel.

De ezel is sober, verduldig, nederig, werkzaam, net en voorzichtig.

TWEIWE HOOFDSTlJK. 39

Hij is gehecht aan dezen die hem oppast en aan het dak dat hem beschut.

Buffon zegt dat hij zich tevreden houdt met eenige distels. Hij trotseert wind, sneeuw, koude, hitte, regen, zonder

aan de minste misnoegdheid lucht te geven. Lange uren, de vracht op den rug gebonden, zal hij het

vertrekkingsuur afwachten. Hij ontgaat het slijk en wat hem kan bevuilen. Hij doorstaat met gelatenheid de ontberingen en de stok

slagen. Mishandelt noo:t dezen goeden en vreedzamen dienaar,

wiens deugden toch zoo weinig beloond worden. Het zijn de slagen en de mishandelingen die het dier

koppig ~n ondeugend maken. Wanneer de ezel wel behandeld en wel gevoederd wordt,

is hij gehoorzaam, moedig, sober en geduldig.

LÉoN FOURNEAU.


De Ezel.

Kijk! ginder op de baan, Daar komt een ezel aan. Ei, zie hem stromplen, manken, En sukklen, hinken, wan ken ; Hij kan bijna niet verder meer, Zijn paot, och arme, doet hem zeer.

Hij trekt zooveel hij kan; Daar slaat hem nog de man! Het karken ligt vol zakken, Ik hoor de wielen krakken, De vracht is zeker veel te zwaar Voor zulk een' armen sukkelaar.

TWEEDE HOOFDSTUK.

Ocb, voerman, boor naar mij, En beb toch medelij ! Het beestje kan niet klagen, Het heeft zoo lang gedragen, En steeds gehoorzaam u gediend: Wees nu toch niet ondankbaar, vriend.

Verzorg den ezel goed, Dan krijgt hij weder moed; Gij zult er wel mêe varen; Hij zal nog vele jaren U helpen, waar hij helpen kan; Och, sla hem niet, mijn beste man!

41

J. A. VAN DROOGE:-lBROF.CK.

Het Peerd.

Het peerd is de koning- onzer huisdieren. Het is het schoonste en het edelste dier dat ,Ie goede God geschapen heeft. Het peerd is, gelijk de hond, om de getrouwheid aan zijnen meest~r, gekend.

Het is bet peerd dat ons ter kerk voerde toen men ons


door het Heilig Doopsel ging Christen maken; het is nog het peerd dat ons gestorven lichaam naar den dooden akker zal bren6"en. Aldus ziet men het peerd bij feest en rouwgetijde te voorschijn komen. Men ziet het, in stoeten

en processiën, overal verschijnen. Is het niet het peerd dat op de akkers den ploeg trekt, en dat de zware wagens langs de kalsijde doet voortrollen ? Is het niet het peerd,

dat in den oorlog met zijnen meester naar den vijand toespringt, met hem valt en sterft, of zegepralend hem uit het strijdperk voert?


Ziet eens hoe het fier zijnen kop oprecht, zijne maan schudt en blijde hinnikt, toen het ergens zijnen meester gewaar wordt.

Ziet, met welke snelheid het zijnen meester van het ge · vaar wegvoert, hoe het verduldig nevens zijnen meester werkt en zweet. Bij dag, gelijk bij nacht, is het peerd gereed om overal dienstig te zijn.

En eilaas! hoeveel peerden zijn er niet die schaarsch en slecht voedsel krijg~n, en daarbij, voor hunne getrouwigheid, gestampt en geslagen worden dat zij er soms

bij bloeden. Hoe dikwijls zien wij die arme dieren niet geslagen en mishandeld worden, omdat zij bezwijken onder eenen te zwaren last?

Gij hebt medelijden, voorwaar, met deze arme dieren wanneer gij ze, moede en afgebeuld, d:'.ar langs den weg


ziet staan, te treuren, met hangende ooren en den kop naar de aarde gebogen.

Zwicht u dan wel deze booze menschen na te volgen, die geen medelijdend hert hebben, voor zulke goede en trouwe dieren. Ten anderen, die ge~n medelijden heeft met dieren, heeft geen medelijden met menschen. En hd is waar wat een groot geleerde gezegd heeft: de mensch lueft geen twee her/en, het cene slecht voor de dieren,lut andere goed voor de mmschen.

Eerbied dan, voor de lieve dieren, die de goede God geschapen heeft, tot genoegen en nut van den mensch. Eerbied vooral, voor den koning onzer huisdiert'n, de fierheid van ridder en oorlogsman, den trouwen, onvermoeibaren


dienstknecht van landbouwer en voerman. Aanschouwen wij in hem de macht en de goedheid van God, en danken wij onzen Lieven Heer die ons zoo goede, zoo ware en zoo dienstveerdige helpers en dienaars gegeven heeft.

De Boer en zijn Peerd.

Een boer was zijn peerd ontstolen en trok naar de markt om er een ander te koopell.

Daar gekomen vond hij tusschen de andere peerden hd zijne staan. Aanstonds liep hij op den verkooper toe en riep: dit peerd hier is het uwe niet, het behoort mij toe! ~ Wat, riep de aangesprokende met gramschap, wat gij

durf mij verwijten voor dief! Dat zult gij klaar maken! Het is reeds meer dan twee jaar dat ik het peerd bezit!

- De boer liet zich geenszins door deze toornige taal verschrikken. In een oogwenk had hij zijne handen op de oogen van het peerd geplaatst en sprak al glimlachen tot de omstaanders die talrijk waren toegestroomd: gijlieden zelf zult oordeelen wie er hier in het ongelijk is. Dan keerde hij zich tot den tekoopstelIer, en vloeg hem met ern!>tigen toon:

Welnu, als gij het peerd reeds twee jaar in uw bezit hebt, dan weet gij voorzeker aan welk oog het dier blind is. Spreek dan!

De man bI· ef eenige oogeblikken nadenken en antwoordde, gansch bedeesd: aan het linke oog.

- Mis, jongen, sprak de boer al spotten, gij hebt mis geraden!

- Ja maar, ik wilde zeggen, al lu:t ree/zte oog ... - Dáár, leugenaar, riep de boer zegevierend, en hij

ontdekte het rechte oog, het peerd is niet meer blind dan gij! Al de omstaanders berstten daarop los in een langduri

gen schaterlach. De dief, van zijnen kant, meende zich te


redden met tegen den boer uit te vallen en hem te mishandelen. Doch hij werd onmiddellijk door de politie aangehouden en medegeleid.

Insecten.

Insecten zijn deze diertjes wier lijf met een of meer ringskens bezet is.

Alzoo zijn de spin, de kob, de vlieg, de bie, de krekel, de meikever, enz. Daarom noemt men deze diertjes gekorvene dieren of kerfdieren. - Welnu, wij mogen onze lezingskes niet staken zonder een woord over deze kerfdieren te zeg

gen. Immers, veel kinders nemen een boos verzet, in deze diertjes te pijnigen en te folteren. - Daar deze beestjes niet kunnen schreeuwen, denken de kinders gewoonlijk niet aan de pijnen, welke zij aan hunne arme slachtoffers doen verduren.

Alzoo ruk ken zij, zonder medelijden, aan het diegske


zijne vlerkjes en pootjes af, en eindigen somtijds, och arme! met het lijf van het verminkte diertje, op eene spelde te steken! - De meikevers hebben vooral te lijden. Onbermhertig worden zij in eene doos opgesloten, en, in dit donker en klein gevang, moeten zij de dood afwachten; of wel, en dit is nog veel erger, zij worden den steert doorstoken, aldus aan eenen draad gebonden, en ... zij moeten vliegen! - Als de kever moede en afgemat is, of dat hij reeds kwijnt en sterft door zijne afbeuling, dan kan hij niet meer vooruit en blijft met ingetrokken hoorntjes en pootjes liggen. Bn toch, hij moet vooruit, hij moet 100-

pen, ras loopen, en vliegen! Daarom duwt men hem ongenadig (,P de pootjes, zoodat deze flauwe ledemaat jes, met lamheid geslagen, weldra beweegloos nevens diertjes lijf blijven liggen!

Kobben en andere kerfdieren varen niet beter. Hoe dikwijls zien wij niet dat kinders aan deze diertjes de pooten afrukken en vermaak vinden in deze afgerukte ledematen op den grond te zien trillen.

Beste lezertjes, misschien past die lezing u zeer wel. Gij hebt ook misschien, zonder het te willen, nog zulke diertjes doen lijden. Voortaan, zult gij uw verzet in zulk wreed spel niet meer zoeken. Doodt het schadelijk ongedierte, maar doet het niet lijden. Doodt de meikevers, die aan planten en struiken veel schade veroorzaken, doch sluit ze niet meer in een donker gevang op ; doorsteekt hunnen steert niet meer, en slaat hunne pootjes met geen lamheid meer.

De Vlinder.

Zooals de kinderen geern meikevers vangen, zoo vinden zij een groot genoegen op vlinderjacht te gaan. De vlinder is een insect dat ons aanstaat, om den wil van de schoone en zoo verscheidene kleuren waarmede zijne vleugels getint zijn. Hebt gij nog cene verzameling gezien van


vlinders? Welk een lief perk van rijke kleuren hebt gij dan vóór uwe oogen niet zien fonkelen. De vlinder, gelijk de bij, leeft met het honingsap der bloemen. Er zijn eventwel vlinders die hoegenaam niets eten. De vlinders geslachten de bloemen, zij leven maar eenige dagen. Hun bijzonderste werk is eieren te leggen. Uit deze eieren komen rupsen, die van den eersten stond van hun bestaan zich aan het werk zetten om de bladeren van planten en bloemen af te wreten Deze rupsen doen zoo veel schade aan de hovingen dat het hoogerbestuur van het land op straf gebiedt deze schadelooze insecten te vernietigen. Zoo is eenieder door dè wet verplicllt de rupsen van zijne boom en te vangen.

Martelt de dieren niet.

« Kom eens zien, Maria, welk een aardig diertje. - Wat is dat, broerkelief? Ik heb nog nooit zulk een dier

gezien. - Het is eene vlieg, aan wie ik de vleugels onttrokken

heb. Zie, hoe dat zij in verlegenheid zit! - Ik zie het maar al te wel. Arm vliegje.! Maar Lode

wijk, indien men u eens uwe beenen moest afrukken, zoudt gij niet ongelukkig zijn?

- Natuurlijk, ik zou niet meer kunnen gaan. - En het arme diertje kan niet meer vliegen! Het zal

zijn voedsel niet meer gaan zoeken! Wanneer eene spin komt aangeloopen om zijn bloed uit te zuigen, kan het niet meer vluchten.

- Bah! Het is toch maar een dier. - Ja, maar God heeft de dieren geschapen, en Hij wil

niet dat wij ze doen lijden. Wat, zoudt gij het durven aangaan de hoorns van de koe af te breken?

- Zekerlijk neen, want zij zou mij omver steken! - Zoo! en omdat gij sterker zijt dan een arm vliegje,


foltert gij het? Dan zou een groote mens eh u mogen mishandelen, omdat hij meer macht heeft dan gij?

- Lieve zuster, ik moet mijn ongelijk bekennen, ook zal ik mij in het toekomende wel wachten nog dieren kwaad te doen. - Ongelukkig vliegje, wat zou ik u geern uwe vleugeltjes terugschenken.

- Ziet gij het nu, Lodewijk, het is gemakkelijk eene booze daad te plegen, maar het is moeilijk ze te herstellen.

Naar ket Fransck van Mme CARRAUD.

De insectenetende Vogels.

De beste insektenvangers zijn de vogels: de zwaluw, de mees, het winterkoninkje, de vink, de museh, en nog andere.

Het is ongelooflijk welk getal insecten deze vogeltjes vangen. Ware het niet van deze insectenwreters, er zouden nergens vruchten kunnen groeien.

Een enkel meesje, bijvoorbeeld, verslindt alle jaren wel 200.000 insecteneieren en rupsen. Gij begrijpt welk eene groote schade al deze insecten anders zouden verrichten. Het is dus noodig dat de menschen deze nuttige vogels beschermen. - Wat heb ik medelijden met de arme vogelkens, wanneer ik hun lijkje vastgespijkerd zie op de hoeden der vrouwen. Welk eene mode I

Liefste lezertjes, doet de vogelkens geen kwaad, rooft geen nestjes, neemt geen eieren weg. Laat het vogeltje feeste vieren bij het wiegske van zijne jongskens. Later zullen honderd vreugdige bekjes u met hun lief gezang verlustigen.

4


De Musschen en de Rupsen.

Frits-de-Groote, Koning van Pruisen, at zeer geerne kersen; - en de musschen, die in zijne tuinen nestelden, pikten ze voor zijne oogen weg. Om aan die plundering een einde te stellen, veroordeelde de koning al de musschen ter dood: hij beloofde een geldstuk voor eIken musschenkop, dien men aan de overheid zou leveren. Dadelijk kwamen eene menigte musschengilden tot stand en, twee jaar daarna, was de musch in Pruisen een zeldzame vogel geworden; maar integendeel waren er zooveel rupsen, dat de boomen, wel verre van te buigen onder den last hunner kersen, zelfs geene bladeren meer hadden; alles was kaal geknaagd. Koning Frits erkende zijnen misslag: hij deed de vervolging ophouden en liet zelfs musschen uit den vreemde komen, om de streken, waar zij geheel waren uitgeroeid, opnieuw te bevolken.

De dienst, welken de musschen ons bewijzen, is veel meer weerd dan de kersen en graantjes, die zij ons ontrooveu. Latf'n wij ze dus in vrede, wij moeten enkel pogen ze verwijderd te houden van de vruchten, welke zij kunnen beschadigen.

L. GENONCEAUX.

IIIde HOOFDSTUK.

De Heiligen en de Dieren.

Zooals wij het gezegd hebben, wanneer God Adam en Eva schiep, schiep hij ze gelukkig, en gaf hun volle meesterschap over de aarde met al wat erin was.

Maar onze eerste ouders, door den duivel bekoord, stonden op tegen hunnen Schepper, door de zonde; en uit straf wierden zij vervloekt, met de aarde die zij bewoonden; en deze staat van vermaledijding moest overgaan tot al hunne nakomelingen.

De dieren, in 't bijzonder, stonden op tegen den mensch, die zelf opgestaan was tegen God; eenige maar, door Gods goedheid, bleven of wierden den mensch onderdanig en staan nog te zijnen dienste.

Doch die macht over de dieren, vroeger door God aan den mensch gegeven, hebben vele heiligen terug gekregen om r~den van hunne groote deugden en de zuiverheid van hun leven.

Zekeren dag - vertellen de Bollandisten - brengt men aan den Gelukzaligen Andreas van Sequinen eenige op de jacht gedoode vogeltjes aan zijne zieksponde. De heilige heeft mededoogen met de levenlooze, gansch bebloede schepseltjes. Hij maakt er het teeken des kruis over en bidt God de diertjes weer levend te maken. Nauwelijks is zijn


gebed gedaan, of de vogeltjes verroeren zich, slaan de vleugels op en vliegen heen.

Karilef, een discipel van den H. Colomban, bezig zijnde eenen wijngaard te snijden, voelt het zoo warm, dat hij zijne pei uittrekt en die aan eenen êik hangt. Wanneer hij 's avonds zijn kleed wil terugnemen, vindt hij in de kap een winterkoninkje, 't kleinste en raarste vogeltje der luchtstreek, en bij het diertje een ei. JJe heilige man is hierover zoo verheugd, dat hij den ganschen nacht in dankgebeden doorbrengt.

Het medelijden en de genegenheid van St Franciscus van Assisen voor de vogelen zijn aan niemand onbekend. Wie heeft van zijn «sermoon aan de vogelen» niet gehoord? Sint Franciscus sprak aan de musschen, de kraaien en de duiven, die zoo vol eerbied en aandacht luisterden, dat hij betreurde niet vroeger voor de vogelen gepredikt te hebben.

Op een winterschen dag, de grond was dik besneeuwd, droeg St. Isidoor - een landbouwer - eenen zak koom naar den molen. Onderwege zag hij eene verstevene vogelenschaar op de naakte boomtakken zitten.

Van medelijden bewogen, zette hij den zak neer, krabde met de handen eene op ene plek in de sneeuwen strooide er eene groote hoeveelheid graankorrels voor de arme vogeltjes uit.

De Spanjaards vereeren op eene bijzondere wijze den gelukzaligen Martinus van Forrès, de RATTEN-HIULIOE. De koster van het klooster, waarin Martinus als vader-overste bestuurde, klaagde er over, dat de ratten al den voorraad en de stoffen verknaagden. Hij stelde voor, die lastige bezoekers door vergif te doen sterven. De goede overste raadde « die wreedheid» af. Hij ging in de Sakristii, zette een korf op den grond en verzocht de kleine knagers er in plaats te nemen. Toen al de ratten en de muizen in den korf waren, ging Martinus met den last in den tuin en

DERDE HOOFDSTUK. 53

beloofde dagelijks eh voedsel aan de bende, bijaldien zij den voorraad van het klooster niet meer zou schaden, wat dan ook gebeurde.

In de eerste tijden der Kerk, weigerden de wreede dieren dikwijls de kristenen te verslinden in den Roomsehen schouwburg, en likten zelfs hunne handen. Gehee1e boeken wierden over zulke wonderen geschreven ; maar wij zullen ons vergenoegen met er nog eenige staaltjes van te geven, die best gekend zijn.

De H. Paulus en zijne raaf.

De H. Paulus, kluizenaar, vluchtende voor de vervolging, ging, nog jong zijnde, in de wildernis van Thebaïde wonen.

Dertig jaar lang, leefde hij daar met de vrucht van den palmboom en de wortelen der aarde, en dronk anders niets dan water.

Op zekeren dag, na alzoo dertig jaar boetveerdigheid gedaan te hebben, zag hij eene raaf toegevlogen komen, met een half brood in haren bek. Zij lei het eten neder vóór zijne voeten en verdween.

Alzoo deed zij dagelijks, zestig jaar lang, tot aan de dood van den heiligen kluizenaar.

't Was negentig jaar dat hij in de wildernis leefde, geen ander gezelschap hebbende dan de raaf, - die altijd kwam met zijn « dagelijksch brood,» - en de andere dieren van de wouden, toen hij, op zekeren dag, eensklaps iemand hoorde aan den ingang van zijne krocht.

't Was de H. Antonius, die ook in de wildernis leefde, en door God tot hem gezonden was.

De twee heilige mannen loofden te zamen God. En als de tijd gekomen was op welken Paulus gewoon


was te eten, zagen de twee heilige mannen de getrouwe raaf opkomen; maar, ditmaal had zij een geheel brood mede.

- « Broeder! riep Paulus uit, zie eens hoe goed en voorzienig God is, die ons alzoo onzen maaltij d zendt! »

's Anderendaags liet Paulus aan zijnen bezoeker weten dat het uur zijner dood gekomen was, en inderdaad, hij stierf welhaast, terwijl hij bezig was met bidden.

Antonius omwond het heilig lichaam in zijnen mantel, om het ter aarde te bestellen; maar hij vond niets waarmede' hij een graf kon maken, en bad God om hulp.

En ziet! daar komen twee groote leeuwen toegeloopen, zij likken al janken het lichaam van den overledene, en beginnen daarna de aarde open te scharten met hunne klauwen. In eenige oogenblikken was een graf gemaakt, en Antonius, na de twee dieren gezegend te hebben, begroef er zijnen gezel in.

't Was ten jare 341. De H. Antonius, die als de stichter der kluizenaars aanzien is, was alsdan negentig jaar oud, en leefde nog vijftien jaar in deugd en heiligheid.

Sint Antonius met zijn zwijntje.

Sint Antonius leefde gemeenschappelijk met de dieren in de wildernis, en 't is daarom dat men bij hem ten huidige dage nog dienen gaat, voor de beesten.

Zijne geschiedenis met het zwijntje - waarmede hij gewoonlijk verbeeld staat - is eene der best gekende van zijn leven. Zij luidt als volgt:

Een rijke koning van Spanje had eene vrouw die van den duivel bezeten was, en niemand kon ze ervan verlossen: noch geneesheeren, noch tooveraars, noch tooveressen; de gebeden zelf der duiveljagers bleven zonder uitwerksel.

DERDE HOOFDSTUK. 55

De koning wist geen raad meer, toen hij eens hoorde spreken van de menigvuldige wonderen van Sint Antonius.

Aanstonds zond hij verscheidene van zijne hovelingen naar de wildernis, om den heilige te smeeken toch naar zijn hof te willen komen, om zijne vrouw te verlossen.

Antonius, die hoopte dat er daar goed te doen was, en dat hij misschien alzoo had kunnen medehelpen tot de bekeering van Spanje, verliet zijne krocht en volgde de hovelingen. Hij kwam aan het hof van den koning toe, en 't was genoeg dat hij eenige oogenblikken bad, om de koninginne te verlossen en ze ge.heel en gansch te genezen.

* * * De heilige was reeds weg, te wege naar zijne woonstede.

Maar toen hij aan de groote poort kwam, voelde hij aan den boord van zijn kleed trekken.

Hij keerde zich om en zag een groot zwijn, met zijn jongsken.

Antonius wilde voort; maar hij wierd nog eens bij zijn kleed gegrepen; al droevig knorren wilde het zwijn de aandacht van den heilige trekken op zijn jongsken.

Antonius bekeek het kleine dier, en zag dat het blind was en dat zijne pootjes zoo mismaakt waren, dat het moeilijk er op kon staan. Hij genaakte zijne oogen en het wierd ziende; hij streek zijne hand over 's zwijns pootjes en deze wierden recht en kloek.

Al het volk stond verstomd over die wonderen, en loofde den heiligen Antonius, die zoo machtig en goed was.

De koningin bleef genezen en miek het geluk uit van haren man, die eerst om hare ziekte zoo ongelukkig geweest was.


Maar het genezen zwijntje, zegt de legende, wilde zijnen weldoener niet verlàten. Het ging met hem mede naar de wildernis, en volgde hem overal, gelijk een getrouwig hondje.

De Wolf van St Franciscus.

Onder de vrienden van God welke een wonder meesterschap over de dieren voerden, zijn er weinig gelijk Sint Franciscus van Assisië. Geen diertje kon hij kwaad doen, en deze, van hunnen kant, zochten hem en gehoorzaamden aan zijne stem.

Men vindt, hier en daar, nog afbeeldingen of schilderijen, waarop de Heilige verbeeld staat, te midden allerhande vogels, die luisteren naar zijne onderwijzingen.

Maar wij willen hier de geschiedenis aanhalen van den wolf van St Franciscus, gelijk ze verteld staat in zijne levensbeschrijving, in 't Italiaansch uitgegeven over meer dan 600 jaar onder titel: Fioretti (bloempjes), en door eenen gekenden vlaamsehen schrijver nagevolgd is.

~ Ten tijde dat Sint Franciscus in de stad Agubio woonde, liep er in de omstreken een allergrootste wolf die wild en segrikverwekkend, niet alleenlijk de dieren, maar zelfs de menschen verslond. Al de inwoners waren er schromelijk benauwd van: hij had immers menigmaal tot bij de huizen genaderd. Niemand ging er meer de stadsmuren uit zonder wapens, en het ging ten langen laatste zoo ver dat er geen mensch meer buiten de stad durfde.

Sint Franciscus had medelijden met het volk dier streek, en hij wilde den wolf gaan opzoeken, schoon de inwoners het hem geens~ins raadden. Hij miek het teeken des heilig kruis en vertrok met zijne medegezellen, vol betrouwen op God. Maar wellicht, die mede waren, vreesden nog verder te gaan, en Sint Franciscus sloeg alleen den weg in naar de plaats waar de wolf zitten moest. En ziet! onder de oogen van vele stedelingen, die van ver

DERDE HOOFDSTUK. 57

volgden, kwam de wolf naar Sint Franciscns, met gapende muil toegeloopen. De heilige man -miek er het teeken des heilig kruis over, riep hem bij, en zei alzoo : Kom hier, Broeder wolf, en ik beveel u, van Christus' wege, geen kwaad te doen, noch aan mij, noch aan niemand I

o wonder! Zoohaast Sint Franciscus het kruis had gemaakt, deed de schrikkelijke wolf zijnen mond toe, stond van loop en en, aan 't bevel gehoorzamend, kwam hij, zachtmoedig gelijk een lam, vóór de voeten van Sint Franeiscus nederliggen ».

De heilige man gaf hem eene zalige vermaning, en deed hem beloven van geen kwaad meer te doen.

De wolf boog zijn hoofd en liet zien dat hij waarlijk leedwezen had over zijn kwaad. Maar Sint Franciscus wilde er een bewijs van, en bood zijne hand aan. De wolf hief voorzichtig eenen zijner voorpooten op en lei hem in de hand van den heilige, tot teeken van zijne rechtzinnigheid. Sint Franeiscus was nog niet tevreden: Broeder wolf, zei hij hem, ik beveel u, in den naam van Jesus-Christus, mij op staanden floet te volgen, om den vrede te gaan sluiten in Gods naam.

De wolf gehoorzaamde gelijk een lam, en al het volk ging dat wonder zien. Sint Franciscus deed hun beloven van den wolf het noodige eten te verschaffen; en deze leefde nog twee jaar in Agubio, van deur tot deur gaande, zonder ooit iemand kwaad te doen, om zijnen dagelijkschen kost te vragen, en stierf er van ouderdom, betreurd van geheel de bevolking.

De muilezel die het Allerheiligste aanbidt.

Sint Antonius van Padua, van vlaamschen oorsprong, door zijnen vader, Maartens bij naam, die afgezant was bij het hof van Portugaal, wierd de geliefkoosde discipel van Sint Franciscus, en een der grootste predikanten van zijn Orde.


Op zekeren dag dat hij te Rimini, eene stad van Italiê, of, volgens andere schrijvers te Tolosa, in I<'rankrijk, predikte tegen de ketters, was er een dier mannen die hem tegensprak, en verklaarde, dat hij maar zou gelooven in de tegenwoordigheid van Christus in het H. Sacrament, wanneer zijn muilezel er voren op zijne knieën viel.

Antonius, op God betrouwende, aanveerdde het voorstel dat hem ter. ooren kwam.

De ketter, door sommigen Bonvilli genoemd, liet zijn dier drie dagen lang zonder eten, en ging er alsdan mede op gestelden dag, naar de aangewezene plaats.

Antonius, die in de nabijheid mis gelezen had, kwam uit de kerk met de H. Hostie.

Geheel de markt stond vol menschen, die nieuwsgierig afwachtten wat er gebeuren zou.

Toen de Heilige bij den muilezel gekomen was, sprak hij hem aan als volgt:

« In de kracht en macht uws Scheppers, dien ik, onweerdig, waarachtig tusschen mijne handen houd, gebied ik u, o dier en beest, dat gij terstond ootmoediglijk eer en eerbiedigheid bewijzet, opdat de valschheid der ketters openbaar moge bekennen, dat alle schepselen onderdanig zijn aan hunnen Schepper, welken de priesterlijke weerdigheid behandelt op den autaar. »

Ondertusschen wierd er den verhongerden muilezel goed eten aangeboden. Maar deze liet het liggen, en luisterde naar de stem van Antonius; nauwelijks had hij dat bevel gehoord, of hij boog zijne knieën ten gronde, en bleef als in aanbidding voor het allerheiligste Sacrament.

Een onbeschrijflijke trilling liep door al het volk: Christenen en ketters vielen in aanbidding neder, en allen loofden en dankten God, die dit wonder kwam te doen. De hardnekkige ketter, zoo wel als de anderen, knielde neder en wierd weldra een vurige christen.

DERDE HOOFDSTUK. 59

Sint Rochus met zijnen hond.

De H. Rochus, die overal gediend wordt tegen de pest en andere slechte ziekten, wierd geboren te Montpellier, in Frankrijk, ten jare 1295. Jong zijne ouders verloren hebbende, trad hij in den derden regel van den H. Franciscus, en wilde arm leven, naar het voorbeeld van dien grooten Heilige.

Hij verkocht al zijn goed, deelde er de opbrengst van uit, aan de arme menschen, en ging in bedevaart naar Italië, waar de pest vele slachtoffers miek. Bij zijne aankomst hield de ziekte als bij mirakel op, en al de zieken genazen. Het volk aanzag hem als een Verlosser door den Hemel gezonden, en velen vergezelden hem overal waar hij ging.

God, nochtans, wilde zijnen getrouwen dienaar beproeven, en zond hem zelf eene droevige ziekte over. De inwoners van Placentia, waar hij toen stil hield, joegen hem weg uit hunne stad. De heilige gerocht met moeite tot aan een nabijgelegen bosch, dat aan eenen machtigen heer van die streek, Gothard genaamd, toebehoorde.

Die Gothard had vele jachthonden te zijnen dienste. Nu, hij wierd gewaar dat een zijner honden alle dagen een brood trachtte te nemen, en alsdan, voor eenen merkelijken tijd verdween. Willende weten wat er daar onder zat, volS{de hij op zekeren dag zijnen hond, die den weg insloeg naar den bosch, waar Sint Rochus verscholen was. Hij zag den hond tot bij den zieke naderen, hem het brood aanbieden en alsdau zijne handen en beenen likken.

De rijke heer, vol verwondering en medelijden, deed den zieke naar zijn kasteel vervoeren. Sint Rochus was welhaast genezen, en keerde terug naar zijn vaderland.

De rijke kasteelheer volgde na korten tijd, het voorbeeld van den heiligen man, wierd ook kloosterling en leefde als een heilige.

AANBEVOLEN MAANDBLAD. ............... ... - .....

0NZE

BESTE VRIENDEN ! Tijdschrift der Maatschappijen, welke voor doel hebben

de mishandelingen jegens de dieren te voorkomen.

VERSCHIJNT MAANDELIJKS.

cIl6onnemenf: 1 3'r. per jaar.

ADRES VAN HET BESTUUR:

JULES RUHL, Renier-straat, 22, Verviers.

DER - dbnl · 2013. 10. 29. · driehonderd en vijf en zeventig dagen maakt, of één jaar . EERSTE...

Documents

Transcript of DER - dbnl · 2013. 10. 29. · driehonderd en vijf en zeventig dagen maakt, of één jaar . EERSTE...