Dekolonisatie Indonesië in het Nederlandse onderwijs

Marc van Berkel (HAN/EUR)

From Memory to History

l beoogd curriculum: SLOl uitgevoerd curriculum: uitvoering door docenten en

auteursl gerealiseerd curriculum: met welk effect?l leren over of van de geschiedenis? (‘moreel ijkpunt’,

burgerschap)l De Bruijn (NIOD 2015): niet als ‘lessen uit het verleden’

Collectief geheugen

l communicatieve geheugen– 3 generaties ‘ooggetuigen’– 75-100 jaar

l culturele geheugen– kennis over het verleden wordt doorgegeven via instituties,

tradities, rituelen, monumenten en gecanoniseerde teksten

Pagina’s in schoolboek

Proportionele tekstruimte

Meest genoemde personen

Illustraties

Illustraties

‘Japanse bewakers houden de wacht (Batavia 1945)’

Primaire bronnen

Conclusies

l Bijna nergens expliciet aandacht voor perspectief Indonesiërs (17-8 of 27-12, onafhankelijkheid of soevereiniteitsoverdracht)

l Geen aandacht voor Indonesische eisen, verlangens, leiders (Soekarno uitgez.)

l Impliciete relatie Japan-nationalismel Nauwelijks aandacht voor naoorlogse gevolgen relatie NL-

IND (Molukse kwestie, migratie, Nieuw-Guinea, etc.)

Conclusies

l Geen historische continuïteit: oorlog, Japanse bezetting of 17-8 als caesuur

l Nauwelijks aandacht (meer) voor Japanse bezettingl Geen aandacht voor Indonesische (kamp)slachtoffers (1942-

1949)l Geen politieke of persoonlijke Nederlandse

verantwoordelijkheid of betrokkenheidl Geen individuele protagonisten genoemd

Conclusies

l Geen of nauwelijks aandacht voor:– kampslachtoffers (NL of IND) of Birma tijdens de Japanse

bezetting– Bersiap-periode– structureel Nederlands geweld (vóór en na WOII)– naoorlogse debatten (bezoek Hirohito, Van Heutsz,

excessennota, Poncke Princen, troostmeisjes, Rawagede, Ben Bot, excuus of spijt)

Conclusies

l Geen of nauwelijks aandacht voor:– guerilla-oorlog na 1946– toenemende onveiligheid voor Nederlanders als reden voor

militair ingrijpen– Nieuw-Guinea– naoorlogse academische debatten– naoorlogse publiek-historische uitingen– contuiniteiten van Nederlandse aanwezigheid in Indonesië na

1949

Aanbevelingen

l Organiseren van een landelijke conferentie over het thema WOII in Azië en de dekolonisatie van Nederlands-Indië/Indonesië

l Verwerking van het Indonesisch perspectief, waarbij expliciet aandacht wordt besteed aan de identiteit en de verscheidenheid van het Indonesisch nationalisme en aan Indonesische slachtoffers van onderdrukking en militair geweld

Aanbevelingen

l Verwerking van de historische context in de lange termijn-relatie tussen Nederland en Indonesië (in transnationaal verband)

l Explicitering van de politieke en persoonlijke verantwoordelijkheid of betrokkenheid van de Nederlandse regering, Nederlandse politici en ambtenaren en Nederlandse militairen

l Verwerking van resultaten van (nieuw) academisch onderzoek in het onderwijs