Pagina 5Hoofdrol voor logistiek

Pagina 5Op wegnaar NRF-standby fase

Nummer 22 | 7 juni 2007 | Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie

NSO OFFCIEELVAN START

EIBERGEN - Een mijlpaal in de samenwer-king op het terrein van satellietinterceptie en

interceptie van hoogfrequent radioverkeer.Die omschrijving past bij de officiële start vande Nationale Sigint Organisatie (NSO), waarbijSigint staat voor ‘signals intelligence’, vorige

week vrijdag in Eibergen.

De NSO is een facilitaire orga-nisatie voor de Algemene Inlich-tingen en Veiligheidsdienst enMilitaire Inlichtingen en Veilig-heidsdienst, waarin de intercep-tie van niet-kabelgebonden tele-communicatie is ondergebracht.In aanwezigheid van liefst driesecretarissen-generaal - Ton An-nink (Defensie), Jan-WillemHoltslag (Binnenlandse Zakenen Koninkrijksrelaties) en Ri-chard van Zwol (Ministerie van

Algemene Zaken en Coördina-tor van de Inlichtingen- en Vei-ligheidsdiensten) - werd de ope-ningshandeling verricht. “Metde opening van de NSO als nieu-we afdeling binnen de MIVD, diegezagsmatig door beide dien-sten wordt aangestuurd, optima-liseren we de interceptiecapa-citeit. De uitdaging voor de ko-mende tijd is deze capaciteit op-timaal te benutten in nauweaansluiting op de informatiebe-

WEZEP - Defensie heeft besloten de laatste Land-machtdag op 9 juni aanstaande door te laten gaan. Hier-over bestond twijfel na het tragische ongeval van afge-lopen zaterdag, waarbij een militair van 11 LuchtmobieleBrigade het leven verloor. De 32-jarige sergeant 1 MichelMeijers bleef tijdens een afdaling uit een helikopter aanhet touw vastzitten en werd enkele honderden metersmeegesleurd. Hij overleed later in het ziekenhuis. Opverzoek van de familie zal de organisatie zaterdag op ge-

paste wijze stilstaan bij de dood van de onderofficier. Naafloop van de demonstratie van 11 Luchtmobiele Brigadewordt een minuut stilte gehouden.

Het ongeval gebeurde voor de ogen van enkele duizen-den toeschouwers, die op de Prinses Margrietkazerne inWezep de air assault volgden. De ontzetting was groot,toen het mis ging. Mede dankzij sergeant-majoor PeterBakker werd voorkomen dat paniek onder de bezoekers

op de tribunes uitbrak. De spreekstalmeester bleef inzijn rol en versloeg kalm en beheerst de situatie. Na hetincident werd de demonstratie onmiddellijk gestaakt.Het aansluitende ‘gemechaniseerd optreden’ kwameveneens te vervallen. Het ongeluk wierp een inktzwarteschaduw over de militaire manifestatie, maar die gingwel door.

Lees door op pagina 4 en 5

ONGEVAL OVERSCHADUWT LANDMACHTDAGEN

Foto: Martinette Bemelmans-Oonincx

ZUIDERWIJK VOLGT KELDER OPDEN HELDER - Generaal-ma-

joor der mariniers Rob Zuider-wijk wordt de eerste marinier diede functie van Commandant derZeestrijdkrachten (CZSK) gaat ver-vullen.

Hij volgt op 31 augustus vice-ad-miraal Kelder (foto) op die na eendienstverband van 38 jaar metleeftijdsontslag gaat. Zuiderwijkwordt als plaatsvervangend CZSK

opgevolgd door de directeur Ope-rationele Behoeftestellingen, Be-leid en Plannen bij de Defensie-staf, schout-bij-nacht WillemNagtegaal.

Admiraal Kelder heeft de afge-lopen jaren leiding gegeven aande omvorming van de Konink-lijke Marine tot een OperationeelCommando onder de CDS, eerstnog in de oude structuur alsplaatsvervangend Bevelhebberder Zeestrijdkrachten, daarna inde functie van Commandant Zee-macht in Nederland en AdmiraalBenelux (ABNL). Hij is de langstzittende operationele comman-dant.

Generaal-majoor der mariniersZuiderwijk wordt als hij het Com-mando Zeestrijdkrachten over-neemt, bevorderd tot luitenant-

Hij kent een grote operationeleervaring, onder meer als helikop-tervlieger bij de Marinelucht-vaartdienst. Ook volbracht de ge-neraal de commando- en para-chutistenopleiding. Als Comman-dant Zeemacht in het CaribischGebied (CZMCARIB) gaf Zuiderwijkleiding aan alle marineactiviteitenin de West en stond aan hethoofd van de Kustwacht van deNederlandse Antillen en Aruba.Rob Zuiderwijk werd in 2004commandant van het Korps Mari-niers en bekleedt sinds septem-ber 2005 de functie van plaatsver-vangend commandant der Zee-strijdkrachten. Foto: Fabienne Bruys-AVDD●

hoeften van de teams”, zeiplaatsvervangend hoofd MIVD,Jeroen Sikkel.

Lees verder op pagina 3

DEFENSIE SCHENKT MATERIEEL AAN ZEEHONDENCRÈCHE PIETERBUREN

PIETERBUREN - De zeehon-dencrèche van Lenie ’t Hartheeft 4 juni een grote schenkingontvangen van Defensie. Staats-secretaris Van der Knaap kwamhet materieel persoonlijk over-handigen. In januari van dit jaarkreeg het centrum meer danhonderd grijze zeehondenbaby’ste verzorgen. Dat bracht zoveelextra kosten met zich mee, dateen oproep werd gedaan voor hetdoneren van handdoeken en an-dere benodigdheden. Daaraangaf onder meer Defensie gehoor.

Het ministerie bood behalveeen bestelbus ook medische ap-paratuur aan, zoals een röntgen-apparaat en een anesthesietoestelplus veel gebruiksartikelen alskleding en thermometers. De giftwerd met grote dankbaarheidaanvaard. De zeehondencrèche

krijgt geen subsidie en dergelijkeapparatuur, die wél heel erg goedgebruikt kan worden in de ver-zorging van de zeehonden, isvoor haar eigenlijk onbetaalbaar.

De bestelbus zal vooral wordengebruikt voor ‘beautiful days’:alle zeehonden reizen ermeenaar de plek waar ze hun vrij-heid terugkrijgen.●

Staatssecretaris Van der Knaap krijgt in ruil voor de bus een zeehondenknuffelvan Lenie ’t Hart. Foto: Wim van Oest-AVDD

generaal. Zuiderwijk is in 1968begonnen met zijn officiersoplei-ding aan het Koninklijk Instituutvoor de Marine te Den Helder.

Pagina 6-7Brandweerweer brandnieuw

Pagina 8-9Waar werk is, wordt nietgevochten

7 juni | Pagina 2

IN HET KORT

ALOUETTE MAAKT9000STE VLIEGUUR

SOESTERBERG - De Alouette III,met staartnummer A-301, klokte 30mei het 9000ste vlieguur. Dit aantal isuitzonderlijk hoog voor een lucht-machttoestel. Luitenant-kolonel vliegerEd Roelofs en sergeant-majoor ChrisPaans maakten met de helikopter,sinds 1965 in dienst van de KLu, op hetbewuste moment een verkennings-vlucht voor een opdracht van het Ko-ninklijk Huis. De A-301 is de jongstevan het kwartet overgebleven Alouet-tes die deze mijlpaal heeft bereikt. Foto:sergeant 1 Arnoud Schoor

FRIESE DOORLOPERSHEERENVEEN - Een detachement

van zeventien beveiligingsbeambtenvan GBB RMCWest heeft met succesdeelgenomen aan de Friese Elfsteden-wandeltocht. Hun conclusie na afloop:Deze tocht is zwaarder dan de Nij-meegse Vierdaagse. Het detachementwas gekleed in trainingspakken vanhet Bureau Internationale MilitaireSport (zie foto) en stond onder leidingvan commandant kapitein John vanOs.●

FRANS GOUD VOORLAGUETTE

BRUSSEL - Kapitein-luitenant terzee Jeannot Laguette is eind meionderscheiden met de Franse Médailled’Or de la Défense nationale. De per-

manente militaire vertegenwoordigervan Frankrijk bij de NAVO, luitenant-ge-neraal Pascal Vinchon, reikte hem uitop het hoofdkwartier in Brussel. Degouden medaille wordt in uitzonder-lijke gevallen toegekend aan buiten-landse officieren. KLTZ Laguette ontvingde hoge Franse onderscheiding voorzijn verdiensten als hoofd Plannen vande sectie Amfibie bij het Franse mari-tiem operationeel commando te Tou-lon (Force d’action navale) van 2001tot 2004. Hij heeft destijds bijgedragenaan een succesvolle Frans-Nederlandseamfibische samenwerking tijdens di-verse grootschalige oefeningen en ookmeegedacht over de verdieping vanhet Europees Amfibisch Initiatief. Lui-tenant-generaal Jo Godderij, de Neder-landse permanente vertegenwoordigerbij het bondgenootschap, was bij deuitreiking aanwezig.●

PARANG VOOR BESTMAN

SCHAARSBERGEN - Korporaal 1Thijs Weijers van 11 Infanteriebataljon‘Grenadiers en Jagers’ is na afloop vande recent gehouden jungletraining be-loond met de parang voor Best Man.Hij ontving die op voordracht van debegeleidende instructeurs van 11Luchtmobiele Brigade en het KorpsMariniers. Bij de terugvlucht uit Suri-name moest hij het Indische slagwapenafgeven, maar tijdens een bataljonsap-pèl op Groot Heijdekamp werd hethem alsnog overhandigd. De korporaalis de eerste rode baret die de parangkreeg. Bataljonscommandant luite-nant-kolonel De Vos, noemde Weijerseen voorbeeld voor de brigade. “Datwe bij Luchtmobiel ook van wantenweten, is inmiddels bekend. Ik daag uuit om de prestatie van de korporaal teevenaren”, zei hij.●

COMBAT ACTION BADGEVOOR TROPCO-CHAUFFEURS

TARIN KOWT - Zes TROPCO-chauf-feurs van 140 Zwaar Transport Com-pagnie (Logistics Support Detache-ment) zijn voor hun inzet bij tweezware konvooien van Kandahar naarHelmand onderscheiden met de Ame-rikaanse Combat Action Badge. Mededankzij hun inzet bij de noodtranspor-ten werden 750 Amerikaanse parachu-tisten bevoorraad met eten, water enmunitie. Dat vergde veertien uur rij-den, in het holst van de nacht, doormoeilijk begaanbaar terrein dat be-rucht is om IED’s en aanslagen.●

49STE LOURDESBEDEVAART

LOURDES - Half mei zijn 150 men-sen binnen of verbonden aan deNederlandse Krijgsmacht teruggekeerdvan de militaire bedevaart Lourdes, dieal weer voor de 49ste keer gehoudenwerd. Ieder jaar komen militairen uit dehele wereld in deze Zuid-Franse plaatsbijeen. Binnen de Nederlandse krijgs-macht biedt de dienst rooms katho-lieke geestelijke verzorging in samen-werking met de stichting militaire be-devaart Lourdes militairen en relatiesieder jaar de mogelijkheid om eraandeel te nemen. In 2008 staat Lourdes

gepland van 21 tot en met 27 mei. Be-langstellenden kunnen voor meer in-formatie terecht bij het secretariaat vande Dienst Rooms Katholieke Geeste-lijke Verzorging 070 - 316 62 72.●

MENTORPROJECTWEGENS SUCCESGEPROLONGEERD

DEN HAAG - Defensie stelt alles inhet werk om vrouwelijke burgerem-ployees voor leidinggevende functieste interesseren, onder meer aan dehand van het Mentorproject. Daarinkrijgen belangstellenden vanaf schaaltien de gelegenheid zich aan de handvan een gesprek met een ervaren be-geleider te oriënteren. Ook zijn erworkshops waarin je je eigen ambitiesen kwaliteiten onder de loep kunt ne-men. Het Mentorproject vormt eenspeerpunt van de zogeheten Gender-force van Defensie en beoogt de ver-houding tussen mannelijk en vrouwe-lijk burgerpersoneel in evenwicht tebrengen. Maar dan moet het aantaldames wel omhoog. Overigens wil De-fensie er ook meer onder de wapenenhebben. Dat doel moet worden bereiktdoor liefst dertig procent vrouwen aande militaire basisopleiding te latenmeedoen. Met als titel ‘Mentee - Men-tor: een genderproject’, is een dvd ver-schenen over de ervaringen van dedeelnemers aan het Mentorproject van2006. De meesten belonen de aanpakmet een ruime voldoende. Ook om diereden loopt het project dit en volgendjaar door. Meer informatie bij de pro-jectmedewerkers van de defensie-onderdelen of via intranet: StartpaginaPersoneel (Defensie Portaal).●

AFTRAP LEERGANGMANAGEMENT VORMING

DEN HELDER - Bij de School voorMaritieme Vorming, Bedrijfsvoering enOnderwijskunde is op 22 mei de aftrapgegeven van de Leergang Manage-ment Vorming (LMV). Deze loopbaan-opleiding richt zich op zowel de onder-steunende als sociaal communicatievevaardigheden van jonge officieren enonderofficieren van de Koninklijke Ma-rine. Ze bestaat uit negen modules enis gebaseerd op de drie rollen die demilitair in de dagelijkse praktijk vervult:leider, opleider en begeleider. Deze la-ten zich vertalen naar zeven doorlo-pende leerlijnen die in alle modulesworden herkend. Dit zijn opleiden, lei-den, begeleiden, persoonlijke effecti-viteit, interpersoonlijke effectiviteit, mi-litair -en thematische aspecten. Met deLMV wil de Commandant Zeestrijd-krachten verantwoord leiderschap,wijsheid, ethisch gedrag, een veiligewerkomgeving voor een ieder en eengoede communicatie bereiken.●

KANSRIJK MELDPUNT ONGEWENSTGEDRAG

Rutgers Nisso Groep

BEREIKBAAR OP WERKDAGEN VAN 08.00 UURTOT 20.00 UUR

(OOK VANUIT HET BUITENLAND BEREIKBAAR)0800-3333673 (GRATIS)

+31 (0)71-8807118

WWW.RNG.NL/MELDPUNT

Meer Kansrijkinfo op intranet: Defensie Por-taal/Startpagina Personeel en internet:www.kansrijk.info

Voorlichtingsbijeenkomsten zelfstandigondernemersschapKansrijk organiseert weer een voorlichtings-bijeenkomst op 27 juni 2007 om 14:00 uurin Utrecht. Deze bijeenkomst voor defensie-medewerkers die geïnteresseerd zijn in hetzelfstandig ondernemerschap en behoren toteen knelpuntcategorie of herplaatsingskandi-

daat zijn of dat gaan worden. U kunt zich in-schrijven tot 22 juni 2007 via het aanmeld-formulier www.kansrijk.info De voorlichtinggaat door mits er voldoende aanmeldingenzijn! Tijdens de bijeenkomst komt o.m. hetondernemerschap aan de orde, de begelei-ding vanuit Kansrijk en de consequentiesvoor de wachtgeldregeling.

Actuele vacatures KansrijkKijk voor een actueel overzicht en voor-waarden op de websites van Kansrijk.

Dus jij weet risico’s goed in te schatten?De Dienst Koninklijke en Diplomatieke Be-veiliging (DKDB) zoekt ook voor 2007 per-soonsbeveiligers. Ken jij het evenwicht tus-sen veiligheid en privacy? Kijk voor de eisenop de websites van Kansrijk.

Vrijblijvend oriënteren op een baan buiten Defensie?Doe dan eerst de loopbaanscan SBK

Defensie!

WONJU BIJ DE LEEUWHILVERSUM - De Bravo ‘Wonju’

Compagnie van 12 InfanteriebataljonLuchtmobiel vormde onlangs de speci-ale gast in het televisieprogramma‘Mooi Weer de Leeuw’. Dit naar aan-leiding van de oudejaarsshow, waarinhet de bedoeling was een live verbin-ding te maken tussen Kamp Hollanden de studio. Paul de Leeuw had speci-aal voor de Uruzgangangers een liedgeschreven. Door technische proble-men waren de beelden toen echterniet in Afghanistan te ontvangen. Erbestond alleen telefonisch contact. Tercompensatie kreeg de compagnie eenuitnodiging om mee te werken aan deopening van de laatste aflevering vandit seizoen. Na afloop van de TV-opna-mes werd het lied ‘Home’ nog eenkeer speciaal voor de TFU-militairen ge-zongen en voor hen opgenomen opDVD.●

VISITE VOOR VETERANENUIT AUSTRALISCHE

SYDNEY - De Nederlandse vetera-nengemeenschap in Australië, heeftonlangs visite gehad van staatssecreta-ris Cees van der Knaap die een werk-bezoek aan het land bracht. De meesteoudgedienden emigreerden in de jarenvijftig naar ‘down under’. Velen vanhen hebben zich verenigd in het Natio-nal Committee Netherlands Ex-Serv-icemen and Women’s Association(NESWA). De zeshonderd leden ervanvoelen zich nog steeds sterk bij Hol-land betrokken. Daarom waren ze ingroten getale aanwezig bij de krans-

legging, in Sydney, door Van derKnaap en NASWA-voorzitter PaulCouvret bij de Cenotaph. De be-windsman gaf aan met bewonderingen grote waardering naar de verhalenvan de veteranen en hun echtgenotente hebben geluisterd. “Deze mensenhebben ontzettend veel meegemaakten verdienen, net als alle andere vete-ranen, ons diepste respect.”●

MARINIERS BEOEFENENORKAANPASSAGE

SINT MAARTEN - Jaarlijks vindt inhet Caribische Gebied de ‘HurricaneExercise’ plaats. Één van de belang-rijkste oefeningen van het jaar, omdathulpverlening voor, tijdens en na eenorkaanpassage één van de hoofdta-ken van de marine in de regio betreft.In een realistische setting kregen demariniers van de 32ste Infanteriecom-pagnie diverse reële scenario’s voor dekiezen. Niet alleen moesten ze in destormnacht diverse shelters op het ei-land beveiligen, ook maakten zij devolgende ochtend de balans op vande schade en benodigde hulpverle-ning. Daarnaast hielpen ze met hetruimen van puin, verleenden medi-sche assistentie en werden ingezetvoor het bewaren van de openbareorde en veiligheid. In Mullet Bay kre-gen de mariniers te maken met op-standige burgers die de medische postwilden overvallen. Toen kalmerendegesprekken niet mochten baten en desituatie uit de hand dreigde te lopen,pasten ze riot control-technieken (ziefoto) toe om de rust te herstellen.●

Invoeringsdatum FPS bekendDEN HAAG - Het Flexibel

Personeelssysteem (FPS) wordtop 1 januari 2008 ingevoerd.Dit heeft geen enkel gevolg voorde werkzekerheid van de mili-tairen, maar biedt daarentegeneen betere invulling van loop-

baanbegeleiding en meer oplei-dingsmogelijkheden. Na het zo-merverlof worden bij ieder de-fensieonderdeel voorlichtingses-sies gegeven over FPS.

Bij de invoering van het Flexi-bel Personeelssysteem zijn zo-wel de centrales van overheids-personeel als de commandan-ten van de krijgsmachtdelennauw betrokken. Het project-team van de hoofddirectie Per-soneel heeft binnen de defen-sieonderdelen contactpersonenaangesteld voor de uitwerkingvan en communicatie over FPS.

De beschikbare informatieover dit onderwerp is opgeno-men op het intranet Defensie:Defensie Portaal/StartpaginaPersoneel.●

7 juni | Pagina 3

WISSELING VAN DE WACHT AAN DE NLDABREDA - “Het is hartverwarmend te

merken dat cadetten en adelborstenhet als vanzelfsprekend ervaren omsamen in de klas te zitten.” Aldussprak generaal-majoor drs. Ton vanOsch op vrijdag 25 mei op het Kasteelvan Breda voor de laatste keer ‘zijn’mensen toe. Vervolgens droeg hij hetcommando over de Nederlandse De-fensie Academie (nlda) over aan gene-raal-majoor mr. Siem van Groningen.

Een twintigtal generaals, tal van ci-viele hoogwaardigheidsbekleders, hetopleidings- en cadettenbataljon en eenbataljon adelborsten en veel anderebelangstellenden woonden een bij-zondere commando-overdracht bij.Voor het eerst waren op het Kasteelvan Breda bij een dergelijke gelegen-heid namelijk zowel het vaandel van

de Koninklijke Militaire Academie alsdat van het Koninklijke Instituut voorde Marine present.

Van Osch trad in december 2004aan als gouverneur van de KMA. In diefunctie zag hij toe op het organisato-risch samengaan van de KoninklijkeMilitaire Academie in Breda, het KIM

in Den Helder en het Instituut Defen-sie Leergangen in Rijswijk in de NLDA.Later werden ook de Leergang Topma-nagement Defensie in Den Haag, hetNederlands Instituut voor MilitaireHistorie in Den Haag en de HumanResource Management Academie inBreda onderdeel van de organisatie.Met als een van voornaamste achter-liggende redenen om al in de college-banken de basis te leggen voor eengoede samenwerking tussen de ver-

schillende krijgsmachtdelen. Inmid-dels leidt de NLDA jaarlijks ruim twee-duizend studenten op, zowel adelbor-sten en cadetten als cursisten.

Sinds 1 juni is Van Osch Hoofd vande Permanente Militaire Vertegen-woordiging bij de NAVO en de Europe-se Unie in Brussel. De nieuwe gou-verneur prees zijn voorganger omdiens werk. “Het samenbrengen vande diverse onderdelen in één organi-satie was geen eenvoudige opgave,maar de organisatie staat als een huis.En toch hebben alle onderdelen huneigen identiteit weten te behouden.”

Uit waardering voor zijn leiderschapontving Van Osch de Academieme-daille in zilver. Zijn vrouw Margotkreeg voor de steun aan haar echtge-noot de Academiemedaille in brons.●

RIJEN -301 Squa-dron, be-staande uitAH 64D Apa-che ge-vechtsheli-kopters vier-de eind meizijn tweedelustrum,een feit datzich eigen-lijk al op 31januari aan-diende. Opdie datumkreeg, tienjaar gele-den, dezeeenheidnieuw leveningeblazen.

301 Squa-dron op deVliegbasis Gilze-Rijen, werd ineerste instantie uitgerust mettwaalf oude AH-64A Apache ge-vechtshelikopters. Dit in afwach-ting van dertig nieuwe toestellendie de ministerraad op 7 april1995 besloot aan te kopen. Toen-malig staatssecretaris Jan Gme-lich Meijling nam op 15 mei1998 de eerste nieuwe Apachein ontvangst.

Op 22 september van hetzelfdejaar volgde de oprichting van302 Squadron, dat als eerste nietAmerikaanse eenheid werd uit-gerust met de supermoderneAH-64D Apache gevechtshelikop-ters. De eerste twee Delta machi-nes arriveerden op 5 november1999. In februari 2001 werd302 Squadron uitgezonden naarDjibouti, om van daaruit eventu-eel steun te kunnen verlenenaan de Nederlandse militairendie deelnamen aan de UnitedNations Mission in Ethiopië andEritrea (UNMEE).

KELDER LUIDT VEERSMARITIEM JAAR IN

VEERE - Vice-admiraal Jan-Wil-lem Kelder heeft vorige week vrij-dag het startschot gegeven voorhet Veerse maritiem jaar. In debakermat van de Nederlandseoorlogsvloot gaat het 400ste ge-boortejaar van de beroemdsteZeeuwse zeeheld, admiraal Mi-

chiel de Ruyter, natuurlijk nietongemerkt voorbij. De heren vanVeere waren lange tijd de admi-ralen-ter-zee van de Nederlan-den. Onder de noemer ‘Varendverleden Veere’ wordt dit jaar eenaantal manifestaties gehoudendie de plaats van deze stad in demaritieme geschiedenis belich-ten. Op uitnodiging van burge-meester Rob van der Zwaag en inaanwezigheid van commissarisvan de koningin Karla Peijsopende de commandant der Zee-strijdkrachten de festiviteiten. DeKoninklijke Marine draagt daar-aan nog een steentje bij: 27 au-gustus 2007 brengt opleidings-schip Urania een bezoek aan hethavenstadje. Foto: Jan Schram●

DUITSE ONTSMETTER VERVANGT OUDE DS-2DEN HAAG - Welke militair

kent het niet; ‘DecontaminatingSolution-2’ (DS-2). Deze vloeistofdient om materieel dat met che-mische strijdmiddelen in aanra-king is geweest, te ontsmetten.DS-2, inmiddels al 35 jaar in ge-bruik, heeft een aantal belang-rijke nadelen. Zo is het niet al-leen onvriendelijk voor de mens(kankerverwekkend), maar ookvoor materieel (corrosief). De

Defensie Materieel Organisatieheeft nu een vervanger gevon-den in de minder schadelijke enmilieuvriendelijke vloeistofGDS2000 van de Duitse firmaKärcher. (GDS= German Deconta-minating Solution)

GDS2000 is een gelige, ietsdikke, vloeistof en wordt gele-verd in de vereiste roestvast sta-len containers van 1,25 en vijf li-

ter. Een van zijn opvallende ei-genschappen is de ontsmet-tingsefficiëntie bij lage tempera-turen. Het middel werkt al bene-den het vriespunt en werd ondermeer beproefd met de zenuw-gassen VX en Soman, mosterd-gas en Anthrax. Daarnaast heeftmen onderzocht of het effectiefis tegen industriële besmettin-gen die bij Releases Other ThanAttacks vrij kunnen komen.

Het Algemeen Goederen Be-drijf zal de komende tijd oudeDS-2 apparaten (nieuwe naam:ontsmettingstoestel operationeleontsmetting) voorzien van denieuwe rvs-cilinder. De spuitkopblijft gelijk. Bij het DefensieBrandstoffenbedrijf is hetGDS2000 al binnen gestroomd.De ruim honderdduizend litervoorradige DS-2 wordt vernie-tigd.●

Tien jaar 301 SquadronBegin au-

gustus2002 warenalle dertighelikoptersgeleverd enbeschiktenzowel het301 als 302Squadronover de Del-ta’s.

Na Djibou-ti volgdenuitzendin-gen naar hetAfghaanseKaboel engelijktijdignaar Irak terversterkingvan de Ne-derlandsetroepen inde zuide-

lijke provincie Al Moethanna.Eind augustus 2004 kreeg de

Tactische Helikopter Groep Ko-ninklijke Luchtmacht het ver-lies van een eerste Apache teverwerken. Tijdens een patrou-illevlucht stortte een machinevan 301 in Kaboel neer. Beidevliegers overleefden het onge-luk, maar van het toestel bleefzo goed als niets over.

De Apaches bewezen zowel inAfghanistan als in Irak hunwaarde. Vanwege bezuinigin-gen stonden echter binnen éénjaar nadat ze alle dertig warenafgeleverd, alweer zes stuks inde verkoop. Een aantal dat metéén werd gereduceerd om hetgecrashte toestel te vervangen.Van de resterende 24 gevechts-helikopters zijn er acht in ge-bruik voor opleiding en trai-ning in Fort Hood. De overigezestien vormen samen 301squadron. 302 Squadron stierfeen stille dood.●

Een Indiaanse medicijnman hurkt boven opeen Apache van het jarige squadron

NSO: EINDE AAN‘EGELTJESGEDRAG’

AIVD EN MIVDEIBERGEN - De oprichting van de Nationale Sigint Organisatie heeft de wortels in de verschrikkelijke gebeur-tenissen van 11 september 2001 liggen. Die vormden de aanleiding voor het Actieplan Terrorismebestrijding

en Veiligheid. Actiepunt 18 hiervan omvatte de uitbreiding van de satellietinterceptiecapaciteit.

Het eerste organisatiedeel vande NSO, het Satellietgrondstation,is opgericht per 6 september2005 en gevestigd in Burum(Friesland). Het had veel voetenin de aarde. “De vier krijgsmacht-delen op een lijn krijgen, kostsoms moeite, met drie departe-menten geldt dat nog sterker. Hetis toch maar mooi geklaard”, zegthet trotse hoofd NSO, luitenant-ko-lonel Barry van de Lustgraaf.

Plaatsvervangend directeur AIVD

Theo Bot noemde de sa-menwerking tussen dienstengeen vanzelfsprekendheid. “Ge-heime diensten zijn vanouds ge-richt op uniciteit, op exclusiviteitvan hun informatie en op be-scherming van hun bronnen endus niet op het delen daarvan.Ook kennen we elk onze eigencultuur en werkwijze - en dien-sten als de onze gunnen elkaarzelden een ruimhartige blik inde professionele keuken.Kortom, niet direct de ingredi-

ënten voor een vanzelfsprekendesamenwerking.”

Bot benadrukte echter dat hetwel moet. “Nederland is geengroot land en we zijn in de hui-dige woelige onveilige tijden vol-strekt op onszelf aangewezen -zeker waar het gaat om inlichtin-gen voor onze nationale veilig-heid. En als de Nederlandse rege-ring dan twee inlichtingendien-sten van relatief bescheiden om-vang tot haar beschikking heeft,dan mag daarvan worden ver-wacht dat ze hun unieke moge-lijkheden optimaal benutten enhun schaarse middelen enschaarse expertise ruimhartigmet elkaar delen.”

Hij omschreef de samenwer-king van de laatste vijf jaar als“wennen aan nieuwe samenwer-

kingseisen op inlichtingengebieden in verband daarmee af en toebehoorlijk egeltjesgedrag - overen weer.”

Tot genoegen van Bot is er ech-ter sprake van een omslag. “Deafgelopen maanden heb ik mo-gen constateren dat iedereen zichal NSO-medewerker voelt en eropis gebrand ons beide goed te be-dienen. Een signaal dat vertrou-wen geeft voor de toekomst.”

Ook zijn MIVD-collega JeroenSikkel vindt dat. “Zoals u weet,doen de AIVD en MIVD dingen alshet kan samen. Daarvan is de NSO

een voorbeeld. Als het niet kan,werken de diensten in elk gevalgoed op elkaar afgestemd.”

Er zijn zo’n 120 mensen werk-zaam bij de NSO, het merendeelop het bureau Radio. Volgensoverste Van de Lustgraaf wordtde wereld van de niet-kabelgebon-den communicatie steeds com-plexer. “Er zijn steeds meer mid-delen ter beschikking en je moet

al van tevoren weten welke kanthet opgaat. De verkoop van deUMTS-frequenties heeft aange-toond dat het nauwelijks valt tevoorspellen.”

Van de Lustgraaf wijst tevensop de wederopstanding van HF-verbindingen. “Die hebben eendip gekend, maar ook de tegen-stander heeft door dat het satel-lietverkeer gemakkelijker valt teonderscheppen. Het is goed-koop, je hebt geen provider nodigen het is overal verkrijgbaar. Aanons de taak die trends te onder-kennen en er actie op te nemen.De samenwerking met de AIVD

biedt daarvoor een uitgelezenkans.”●

Foto: Martinette Bemelmans-Oonincx

7 juni | Pagina 4

MÜNSTER - Ingebed in een grote jointNAVO-oefening in en boven de Oostzeeen de omringende landen, bereidt delandcomponent van NRF-10 zich voor-zichtig voor op zijn toekomstige taakmet een commandopostoefening. Geenmassale troepenbewegingen in het ter-rein. Alleen de staf en de ondersteunen-de eenheden van 1 (GE/NL) Corps trai-nen zich in de ontplooiing van (joint)operaties, het aan- en bijsturen van een-heden en het snel reageren op onver-wachte zaken. En die laatste zijn metgulle hand in het scenario geschreven.

Links: Over eenheel dun lijntjenaar de troepenaan land, stuur-de het ICE aanboord van de DeRuyter de eersteoperaties aan.

Onder: VoorKindred Swordwerd de com-mandopost inLehnin deze keerin de zogenoem-de ‘tent-basedoption’ opge-bouwd: gewoneboogtenten voorde stafplanners.

Duits-Nederlandse legerkorpsop weg naar NRF-Standby fase

Tijdens de oefening KindredSword mag het Rear Support Com-mand (RSC) zich veertien dagenlang onder leiding van de Noorsebrigadegeneraal Anda in ‘Willow-land’ vastbijten in de ontplooiingvan de NRF landcomponent. Oppapier komen meer dan 17.000militairen aan op de luchthavenvan Rostock. In het echt meldenzich onder meer de staven van 26Luftlandebrigade (de NRF-10 bri-gade), de Noorse Brigade Nord,103 ISTAR bataljon en 101 Genie-bataljon. Tegelijkertijd worden insamenwerking met de lokaleautoriteiten in de haven 33 virtu-ele schepen ontladen. Op zichzelfal een hele klus om dat in goedebanen te leiden. Als je dan ooknog wordt geplaagd door haven-stakingen, geblokkeerde routesdoor demonstraties tegen deNAVO, verveelde militairen dieslaags raken met de bevolking inhet havengebied en enkele onge-vallen waarbij gewonden vallen,heb je als staf de handen meerdan vol.

Intussen is op zee het InitialCommand Element (ICE) on-der-weg naar het inzetgebied. Al tij-dens de reis kan ICE het com-mando voeren over de eerste een-heden die ontplooien, totdat defeitelijke commandopost is opge-bouwd.

TRUCSMet één druk op de knop valt de

stereo-installatie in de long roomstil, radio en televisie-uitzendin-gen worden onderbroken. In elkeruimte klinkt het bericht “Het iszeewacht, het is zeewacht.” Voorde bemanning van het luchtver-dedigings- en commandofregatHr.Ms. ‘De Ruyter’ een bekend

signaal: we varen. Voor debijna zestig leden van hetICE van de legerkorpsstafuit Münster, die zich naarhet afgelegen, fictieve, ‘Wil-lowland’ verplaatsen omdaar met VN mandaat ennamens de NAVO een crisiste stabiliseren, iets

nieuws. De landmachts-

oldaten volgen trouw het adviesop van eerste officier luitenant terzee 1 Arjen Biemond om goed teeten en een pilletje te slikken te-gen zeeziekte. Voor enkelen magdat echter niet meer baten. Nogmaar amper buitengaats meldenzij zich af en trekken zich terugop hun hut tot de maag tot rustgekomen is. De overigen richtende commandopost in en leggenverbinding met het Static Opera-tion Center in Münster en het alin ‘Willowland’ gearriveerde RSC.Wèl met het oude vertrouwde TI-TAAN-1 (Theatre Independant Tacti-cal Army and Airforce Network),maar zonder de gebruikelijkebandbreedte die moeiteloos allein- en uitgaande berichten door-laat. Luitenant-kolonel (DEU)Frank Leonhardt van de afdelingG-6 heeft zijn collega’s gewaar-schuwd. “Een inkomend tele-foongesprek of een uitgaand tele-foongesprek, meer is tegelijker-tijd niet mogelijk. Een videotel-econferentie (VTC) kan wel, maarom met het NATO-Secret verbin-dingssysteem van het hiërarchiekhogere niveau, het Joint ForceCommand te Napels, te kunnencommuniceren, moeten een aan-tal trucs worden uitgehaald.”

Geruststellend voegt hij eraantoe dat voor de start van de NRF-standby fase in januari2008, het leger-korps kan beschik-ken over TITAAN fase4. “Dan moeten eenaantal van de pro-blemen die we tij-dens dit experi-ment - landmacht-hoofdkwartier aanboord van eenschip - opdoenuit de wereldzijn.”

GOEDE GASTHEERNa twee dagen, in de haven

van Götenburg, maakt ook leger-korpscommandant luitenant-ge-neraal Tony van Diepenbruggezijn opwachting, met in zijnkielzog politiek adviseur Anne-loes Schueler. Kapitein-luite-nant-ter-zee Jeanette Morangwacht hen bij de loopplank op.Het warme welkom is niet al-leen protocollair, het wordt ookgedurende het verblijf aan boordin de praktijk gebracht. De ma-rine toont zich een goede gast-heer en levert prima ondersteu-ning.Van Diepenbrugge is posi-tief gestemd over de resultatenvan dit ‘experiment’. “We wistenvan tevoren dat de krappe band-breedte ons met beperkingenzou confronteren waar we niet

meer aan

gewend zijn. Tegelijkertijd moetik vaststellen dat ik vanaf de ‘DeRuyter’ het commando heb kun-nen voeren. Ik vind dat we zodrawe over TITAAN fase-4 beschik-ken, een verbindingsoefeningvanaf een schip moeten houdenom de nieuwe mogelijkheden teinventariseren.”

In Lehnin, 18 kilometer vanPotsdam, aangekomen, groeithet ICE alras uit tot een vol-waardig legerkorpshoofdkwar-tier. Is de link met Noble Marinerin deze fase minder zichtbaar,de luchtcomponent laat zich metNoble Award des te nadrukkelij-ker gelden door een aantalvluchten rakelings over de com-mandopost.

JEMMDe oefenorganisatie van het le-

gerkorps hangt regelmatig aande telefoon met Northwood omeen en ander in het scenario te‘deconflicteren’. Luitenant-kolo-nel Tom van Lieshout en zijn

Duitse tegenhanger oversteAndreas Eckelzien erop toedat de leger-

korpsstaf niet te gemakkelijkopdrachten aan de onderlig-gende eenheden terugschuift.De responscellen van de eenhe-den spelen het spel echter goedgenoeg om de planners in hethoofdkwartier uit te dagen.

Het script voor de oefeningenligt vast in de Joint Exercise Ma-nagement Module (JEMM). In ditNAVO-planninginstrument staande incidenten in chronologi-sche volgorde voorgeprogram-meerd. De oefenleiding heeft eralvast mee kunnen trainen. Datzal Noble Light II goed van paskomen; dan zijn de NRF-10 een-heden aan de beurt. Tot slotstaat dit jaar Steadfast Jaw op derol, waarin het hoger gelegenNAVO-hoofdkwartier de leger-korpsstaf en haar NRF-eenhedensamen op de proef zal stellen.Maar dat is van later zorg.●

In operatie Baltic Diamond leverden niet alleen het legerkorpshoofdkwartier alsLand Component Command, maar ook het Air Component Command uit Izmir(Turkije) en het Maritime Component Command uit Northwood (Verenigd Ko-ninkrijk) hun bijdrage. De bouwstenen van de NATO Response Force verbonden,waar mogelijk, hun drie afzonderlijke oefeningen Kindred Sword (LCC), Noble

Mariner (MCC) en Noble Light (ACC) met een gedeeltelijk overlappend scenario.●‘ICE-men’ gaan in Den Helder aan boord van Hr.Ms. De Ruyter.

WEZEP - Met in totaalvijftigduizend bezoe-kers werden de eerstetwee landmachtdagenuitstekend bezocht. On-danks de uitputtendeverplichtingen in Uruz-gan, wist het groenekrijgsmachtdeel eenuitgebreid en compleetopen huis te houden,waarin vrijwel alle wapens en dienstvak-ken vertegenwoordigdwaren.

TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO’S: JAN VENEKAMP EN THEO OLSTHOORN

In het spotlight stond 1 Lo-gistieke Brigade, die als organise-rende eenheid van de gelegen-heid gebruik maakte om de be-voorrading en transport op in-dringende wijze onder de aan-dacht te brengen. Hiervan ge-tuigde het nieuwe onderdeel kon-vooirijden. Gespecialiseerd perso-neel liet zien hoe in crisisgebie-den, vaak peperdure, lading van Anaar B wordt getransporteerd.

7 juni | Pagina 5

HOOFDROL VOOR LOGISTIEK

Eveneens de moeite van het be-kijken waard was het gemechani-seerde optreden, uitgevoerd door13 Gemechaniseerde Brigade uitOirschot. Gevechtstanks, een ge-nietank en pantservoertuigen ga-ven met vuur en beweging hunvisitekaartje af. Op de donker-bruine klei achter de kazernekwam ook de Scanjack in actie.Dit zwaar ogende gevaarte maaktsinds kort deel uit van de inventa-ris en kan zowel personeels- alsantitankmijnen ruimen. Nog nietzo vaak vertoond, was het op af-stand bestuurde mijnruimvoer-

tuig van de Slowaakse firma Bo-zena, dat vooral in verstedelijktgebied wordt ingezet. Net als zijngrotere broer (Scanjack) bedientde ‘Bozena’ zich van kettingendie met grote snelheid ronddraai-end een route mijnenvrij maken.Ondanks zijn geringe afmetingenis hij in staat om antitankmijnenmet een gewicht van rond negenkilo tot ontploffing te brengen.De voertuigen zijn in beheer bij11 Pantsergeniebataljon. 411 Pant-sergeniecompagnie uit Oirschotkrijgt er eveneens de beschikkingover.

NATIONALE INZETNaast belangstelling voor de

inzet van eenheden in buiten-landse crisisgebieden was er ookaandacht voor de nationale ta-ken. Mocht zich in Nederlandeen ramp of omvangrijke cala-miteit voordoen, dan verleentDefensie met een scala vanmiddelen desgewenst bijstand.Tijdens de Landmachtdagenwerden alle ‘spelers’ samenge-bracht in de filmset ‘Nationaleinzet.’ Tegen de achtergrond vaneen door storm geteisterd gebiedlieten eenheden van de land-

macht zien welke rol zij kunnenvervullen. Onder meer beelddemen verbindings-, logistieke engeneeskundige steun uit. DeLandmachtdagen boden sowiesovoor elk wat wils. Veel trekpleis-ters bleken geënt op vooral dejongere bezoeker, getuige deklimtorens, hindernisbaan, la-sergames en rondritjes. Wiehiervoor, of voor de legio andereattracties, interesse heeft, kan op9 juni nog een keer in Wezep te-recht.●

DEN HELDER - “Kijk,superlekkere stoelen,waarbij de ademlucht-houder in de rugleuningvalt”, merkt brandwacht 1Mark van der Maas op.“Voorheen zaten we opplastic plankjes, heel on-comfortabel met je lucht-fles tegen de wand.Binnen is alles sowiesoveel ruimer dan in dieoude kar, maar dezeTankAutoSpuit zit ookverder barstensvol mo-derne snufjes. Er hangteen automatische oprol-slang in en hij heeft eenlichtmast, zodat we nietmeer afhankelijk zijn vanstraatverlichting of zak-lampen.” Van der Maas islaaiend enthousiast overde drie gloednieuwe tank-autospuiten die begin ditjaar arriveerden. Eind vo-rige maand werden ze of-ficieel overgedragen aanhet Korps Marine Brand-weer in Den Helder.

TEKST: MONIQUE VAN RIJEN-BOSFOTO’S: FEMKE VAN EGMOND - AVDD

Een portier opentrekkend, ver-volgt Van der Maas: “Hier eenmooi overzichtelijke gereed-schapskast. Heel wat beter danvoorheen toen die attributen ineen luik onder de wagen lagen.Vroeger moest je de auto op-klimmen om de ladder te pak-ken, nu komt-ie naar benedenmet een druk op een knop. Red-gereedschap, zoals een hydrauli-sche schaar om klemzittendemensen uit hun auto te bevrij-den, hoeft niet meer in eentweede voertuig te volgen, maarhebben we nu bij de hand. Enniet te vergeten, op het dak ziteen van binnenuit te besturenkanon dat tot op 55 meter spuit.Dit is echt een prima aankoop,waar ik totaal niets op heb aan temerken.”

Dat klinkt majoor Rens Jans-sen, manager brandweerzakenbij de Defensie Materieel Orga-nisatie (DMO), als muziek in deoren. De luchtmachtofficier enzijn burgercollega van de takvoertuigprojecten, Hugo vanWamelen, pleegden eerst gede-gen onderzoek voordat werdovergegaan tot de aankoop vandrie stuks TankAutoSpuit, offici-eel aangeduid als de MercedesBenz Atego 1528F met Rosen-bauer ES brandweeropbouw. Na-dat in overleg met het Korps Ma-rine Brandweer het wensenpak-ket in oktober 2004 was samen-gesteld, deponeerde het Com-mando Zeestrijdkrachten eenhalf jaar later de opdracht totverwerving bij de DMO. “We be-keken twaalf voertuigconcep-ten”, zegt Janssen. Uiteindelijkviel de keus op de firma Kenbriuit Waalwijk. “Technisch scoor-de die het best”, vult Van Wame-len aan. “De inrichting van de

cabine was net wat praktischer,mooier en beter afgewerkt danvan de concurrent. Bovendienheeft men via anti-corrosiemaat-regelen, rekening gehouden met

de zoutige omgeving in DenHelder. De opbouw van debrandweerwagens is vervaardigdvan speciaal zeewaterbestendigaluminium. En dat allemaal

7 juni | Pagina 6

Links: Dit is ‘m.De TankAuto-Spuit. Kosten N 361.102,- perstuk, maar voordat geld heb jeook wat.

Boven: Brand-wacht 1 Markvan der Maas:“Kijk, superlek-kere stoelen,waarbij deademluchthou-der in de rugleu-ning valt.”

Rechts: De feestelijke over

dracht van dTankAutoSpu

op steiger 1vóór het onder

komen van dmarinebrand

weer in Den Helder. Op de voorgrond een hoog

werker van dgemeentebrand

weer. Er achtede nieuwe aanwinst en recht

de E-one

Rechts: Het cala-miteitenvaartuig.

MARINEBRANDWEER W‘EEN VAN DE BEST UITGERUSTE KORPS

voor een heel redelijke prijs.”Per TankAutoSpuit, kort aange-

duid als TAS, werd met alles eropen eraan N 361.102,- neergelegd.Daar zit de BTW dan al in. Jans-

sen: “Die prijs was trouwensniet doorslaggevend voor de aan-koop. Dat waren de operationeleeisen, de technische kant en deservice.”

VIJF MINUTENDe TankAutoSpuit rukt, opge-

topt met 2400 liter water en nogeens 250 liter schuimvormendmiddel, gemiddeld zo’n vier keerper week uit na ontvangst vaneen melding. Het kan dan er-gens raak zijn aan boord van eenschip in de Nieuwe Haven, maarook in een gebouw op MarineVliegkamp De Kooy of op mari-nekazerne Erfprins. Op eenbeeldscherm verschijnt debetreffende locatie, waarbij inéén oogopslag duidelijk wordt ofer gevaarlijke stoffen in de buurtliggen en of een pand bijvoor-beeld is opgetrokken uit steen ofhout. Aan de wand prijkt eengrote plattegrond waarop ondermeer met rode stippen brand-kranen staan aangegeven, maardie ook laat zien aan welke stei-

ger welk schip ligt. Met debrandweer om de hoek kan devloot gerust zijn; in geval vannood moeten zes man binnenvijf minuten ter plaatse wezen,wat volgens hoofdbrandwachtEric Stam makkelijk kan. Erstaan per slot van rekening con-stant zeventien mensen paraat.Om de dag vertoeven zij 24 uurin de brandweerkazerne. “Ge-lukkig gaat het meestal om loosalarm”, zegt Stam. “De keren dathet voor het ‘eggie’ is, zijn jaar-lijks op één hand te tellen.”

Over het algemeen denkt ie-dereen het eerst aan brand wan-neer de sirenes gillen, maar demannen rukken ook uit bij on-gelukken, oliebestrijding op zeewaarvoor het calamiteitenvaar-tuig wordt ingezet, of het bevrij-den van mensen uit vastgelopenliften. Wat waterongevallen be-treft, strekt het werkterrein zichzelfs uit tot aan Schagen enTexel. Dan gaat het om te watergeraakte auto’s of bijvoorbeeldeen in een put gevallen kind. De

TankAutoSpuit is bovendien al-tijd van de partij wanneer er er-gens in de marinehaven een he-likopter landt, gewoon uit voor-zorg. Voorheen moesten debrandweerlieden het stellen metde oude wagens van het type DAF

1300. Na ongeveer zeventienjaar intensief gebruik, staan diein de aanbieding bij Domeinen.De vraag is of er ooit een lief-hebber voor komt, want zelfs alscampertje voldoen ze waar-schijnlijk niet eens meer. Devoertuigen zijn tot op de draadversleten. Wat dat betreft kwamde vervanging nét op tijd.

RIJDENDE BADKUIPTot de inventaris van het Korps

Marine Brandweer, dat drie ploe-gen van 21 spuitgasten telt, be-hoort ook nog een tien jaar oudeMAC-11 crashtender, die in staat iselfduizend liter water mee te ne-men. Daarnaast beschikt hetkorps sinds twee á drie jaar overtwee hypermoderne ruim veertigton wegende voertuigen van het

type E-one. In de volksmondstaan die eveneens bekend alscrashtender, maar ze zijn net ietsgroter. BrandweercommandantRuud Goed duidt ze aan als rij-dende badkuip, waar ze met huntwaalfduizend liter inhoud in-derdaad wel wat van weg heb-ben. De drie brandweervoertui-gen staan op Marine VliegkampDe Kooy waar ze bij een eventu-ele vliegtuigbrand altijd als duouitrukken. Beide E-ones makendeel uit van een serie van 35. DeKoninklijke Luchtmacht heeft 23geel gespoten exemplaren op devliegvelden en bij de brandweer-school op Woensdrecht. Schip-hol beschikt over negen stuks envliegveld Eelde over één. Janssenverklapt dat de krijgsmacht nade E-ones en de tankautospuitenmeer fraais tegemoet kan zienop het vlak van brandpreventie.“De Koninklijke Landmachtkrijgt nog een wateraanvoerwa-gen voor bosbrandbestrijding. Inde verwervingsprocedure ziteveneens een blustruck, be-

stemd voor de luchtmacht.” Die gaat ze gebruiken in uit-

zendgebieden ingeval er een he-likopter in de hens vliegt.Waarop de keuze valt, is nog nietduidelijk, wel dat Defensie ervijf aanschaft.

Er blijft altijd iets te wensenover. Voor de spuitgasten van demarine is dat een nieuw duik-voertuig om de inzittenden vaneen te water geraakte auto tehulp te schieten. De mannenvan de DMO verklappen dat diedroom nog in vervulling gaatook, dit jaar zelfs. Leuk ca-deautje, want 5 oktober viert demarinebrandweer zijn vijftigsteverjaardag. Al met al toont Goedzich tevreden met zijn materieel.“Het Korps Marine Brandweerbehoort tot een van de best uit-geruste brandweerkorpsenbinnen onze landsgrenzen. ”

Daarmee heeft het CommandoZeestrijdkrachten een water-dichte verzekering in handen.●

7 juni | Pagina 7

Links: De E-one,eigenlijk ook nogbijna nieuw. Deluchtmacht heefter 23 van, maardan in het geel.

Links: Hugo vanWamelen (li): “Technisch scoor-de deze het bes-te.” Majoor RensJanssen (re).

Boven: Het ka-non op het dakvan de Tank-AutoSpuit heefteen bereik van55 meter.

Rechts: Brand-wacht 1 Markvan der Maas

met de automa-tische oprol-

slang.

Brandweermannen van de A-ploeg.

WEER BRANDNIEUWEN BINNEN ONZE LANDSGRENZEN’

7 juni | Pagina 8

‘Waar werk is, wordt niet gevochten’

SYMPOSIUM: CIMIC MAAKT GROTE STAPPEN VOORUIT

SOESTERBERG - Koppel de uit te zenden reservist, de zogeheten functioneel specialist,aan een militaire eenheid, dan wordt hij geen eenling. Regel bijeenkomsten waarin hijervaringen met uitgezonden collega’s kan uitwisselen. Dat is broodnodig. Reserve kapi-tein-luitenant-ter-zee Kees van der Klauw deed deze suggesties onlangs op het sympo-sium over civiel militaire samenwerking (CIMIC). De muisstille zaal hoorde ze belang-stellend aan. Onder de toehoorders bevond zich ook plaatsvervangend commandant

Landstrijdkrachten generaal-majoor Lex Oostendorp. Hij liet geen twijfel bestaan overde ‘marktwaarde’ van civiel militaire samenwerking. “CIMIC is hot.”

TEKST: JACK OOSTHOEKFOTO’S: BART NIJS FOTOGRAFIE

Dat CIMIC volop in de schijn-werper staat, maakte Oostendorponder meer op uit de massale be-langstelling voor het symposiumin het Evenementencasino inSoesterberg. Vooral reservistenen zelfs een enkele vertegen-woordiger uit het bedrijfslevenlieten hun neus zien. CIMIC lostechter niet alle problemen op,stelde Oostendorp. Militairen le-veren slechts een bijdrage aaneen oplossing. Volgens hem ver-tonen uiteenlopende (hulp)in-stanties de neiging het woord CI-MIC verkeerd te verklaren. Datzou vooral een goede verstand-houding tussen burgers en mili-tairen in een crisisgebied willenregelen. “Er is méér.”

De generaal betoogde dat de be-trokken partijen in Uruzgan hunCIMIC-activiteiten adequaat op el-kaar hebben afgestemd. Wat hembetreft, zit de Nederlandse krijgs-macht op de goede weg. “Hetnieuwe bataljon neemt heel watbeslommeringen weg.”

Oostendorp toonde zich onderde indruk van de (grote) betrok-kenheid van reserveofficieren.Terwijl hun leven in uitzendge-bieden onmiskenbaar gevaarloopt. Hij vertelde van de reser-vist die ontslag nam om zich inUruzgan op CIMIC te storten. “Datis meer dan we mogen verwach-ten. CIMIC kan wat betreft plan-ning en uitvoering echter beter.Niets is zo belangrijk als de ma-nier waarop de huidige vredes-missies draaien.”

Vulde symposiumvoorzitter enreservekolonel van de landmachtDick Scherjon aan: “CIMIC leidtpas tot succes bij een goede sa-menwerking tussen de diverseeenheden.”

In de ogen van luitenant-kolo-nel Jan van der Woerdt, hoofd CI-

MIC van de directie Operaties vanDefensie, draait het om advise-ren, het leggen van contact en hetafstemmen van plannen met delokale bevolking. Ook komt hetaan op het ondersteunen van eencommandant en het uitvoerenvan hearts and minds projecten.“Maar primair gaat het om onzelegertaak. CIMIC vormt de schakeltussen een militaire operatie ende burgeromgeving. Daaromstaat afstemming en samenwer-king voorop. Daarover moetenwe al in de voorbereiding enplanning nadenken.”

Veiligheid en wederopbouw inCIMIC-operaties kunnen moeilijklos van elkaar worden gezien, be-toogde Van der Woerdt. “Hetdraait om een geïntegreerde aan-pak met de drie sleutelwoorden:diplomacy, defense en develop-ment. Alle betrokkenen vervullendaarin een eigen rol en taak.”

Functioneel specialisten speleneen cruciale rol in het CIMIC-sce-nario. Defensie rekruteert deze,in het bedrijfsleven werkzame re-serveofficieren voor speciale pro-jecten, zoals gezondheidszorg, ir-rigatie, civiele infrastructuur, ju-ridische zaken, landbouw. Overde relatie tussen militairen enpersoneel van non-gouvernemen-tele organisaties (NGO’s), zei Vander Woerdt dat iedereen daarbijeen eigen rol en een dito verant-woordelijkheid vervult. “De takenmoeten wel goed worden afge-stemd. Soms werk je samen; opeen ander moment bewust niet.Het werk van militairen en NGO’skan moeilijk los gezien wordenvan elkaar.”

Om eraan toe te voegen dat po-litici en militaire leiding het be-lang van civiel militaire samen-werking onderkennen. “Ondanksde grote stappen die wij maken,schaatsen we wel eens op dun ijs.Sommige ‘onderliggende’ organi-saties werken onvoldoende pro-fessioneel. Ook werken we nogteveel met zogeheten ‘neventa-kers’, militairen die slechts een-malig aan CIMIC-werk doen. Hetnieuwe bataljon is een goede stapvoorwaarts en maakt dat we dezaken professioneler kunnenaanpakken.”

BREDE KLOOFMisschien geldt dat ook voor

het project Integrated Develop-ment of Entrepreneurial Activities(IDEA) van het Platform Defensie-Bedrijfsleven. IDEA valt en staatmet de medewerking van dewerkgevers en richt zich opbrandhaarden waarin Nederland-se militaire eenheden gestatio-neerd zijn. Aan het plan dragen -ook weer - in het bedrijfslevenwerkzame reserveofficieren hunsteentje bij. De bankiers, accoun-tants, business consultants be-heersen specialismen waaraanhet Defensie ontbreekt. Zij staanlokale ondernemers met raad endaad ter zijde en geven zo de we-deropbouw mede gestalte. Ookzetten ze workshops op touw, diesoms overigens onvoldoendeaanslaan. “Vaak knikken de men-sen ja, terwijl ze niks van het on-derwerp begrijpen”, wist reserve-majoor (luchtmacht) drs. Martijnvan der Woude. Maar er gaaptdan ook een brede kloof tussende ondernemerscultuur en men-taliteit in het westen en in achter-standgebieden als het voormaligeJoegoslavië en Afghanistan. Omdeze reden stelt de IDEA-reservistzich zoveel mogelijk ‘neutraal’op. Door de bank genomen komthij voor de duur van zes tot acht

weken onder de wapenen. Méérzit er niet in, omdat anders zijnbroodheer gaat steigeren. Zokwam een uiterst gedreven vrij-

williger ooit op straat te staan.Het welslagen van het IDEA valten staat met de medewerking vande werkgevers, in jargon ‘emplo-yer support’. In dit verband venti-leerde Van der Woude een inte-ressante filosofie. “Waar werk is,wordt niet gevochten.”

Sinds de start van IDEA in de ja-ren negentig, vaardigde het Plat-form Defensie Bedrijfsleven circa150 reserveofficieren af naarvooral Bosnië-Herzegovina.Waarbij tot nu toe zo’n zeshon-derd ‘klanten’ werden ‘bediend’.Misschien komen daar in de toe-komst Afghaanse zakenliedenbij. Te oordelen naar het verhaalvan luitenant-kolonel GerardKoot, commandant van het eersteProvinciaal Reconstructieteam,kunnen ze wel wat advies gebrui-ken. Vooral in het begin keek hetPRT zijn ogen uit door de bijnamiddeleeuwse omstandigheden.Koot: “Uruzgan is een achterge-bleven gebied, met een zowel

kwalitatief als kwantitatief flinter-dun bestuur. Elke basisstructuurontbrak. Wil je in een logischconcept aan wederopbouw wer-ken, dan heb je daar bestuur voornodig en een geïntegreerde aan-pak. Het fundament ligt er intus-sen; de vloer moet nog wordengestort.”

Naar de mening van Kootvormt kennis van de cultuur dehoeksteen van het werk. Andersklappen alle deuren dicht. De we-deropbouw van Uruzgan slaagtalleen met, zoals hij het uitdruk-te, unity of effort. “Aan de anderekant is Afghanistan Bosnië niet.Elke man is in eerste instantieeen gewapende soldaat. Hij gaataltijd omringd door militairenvan een infanterie-eenheid oppad. Daarom dient iederéén demilitaire basisvaardigheden te be-heersen en zich de omstandighe-den goed te realiseren. Dit heeftconsequenties voor de opleidingvan CIMIC-personeel.”

EIGEN DOFT Van der Klauw beaamde dat

volmondig. “Maar functioneelspecialisten moeten ook veel za-ken zelf regelen.” Volgens de ma-rineman gaan die min of meerals eenling door het militaire le-ven. Vandaar dat hij voorstelt hen

De organisatiezal in haar nopjeszijn geweest metde ‘massale’interesse voorhet symposium.Er meldden zichvooral veel reser-visten.

De in het be-drijfsleven werk-zame reserveko-lonel Dick Scher-jon, voorzittervan het sympo-sium. “CIMICleidt pas tot suc-ces bij een goedesamenwerkingtussen de diverseeenheden.”

Volgens kapitein-luitenant-ter-zeevan de Koninklijke Marine ReserveKees van der Klauw verdient het aan-beveling om de functioneel specialistaan een eenheid te koppelen. Danhoeft hij niet als eenling door het tij-delijke militaire leven.

Volgens generaal-majoor Oosten-dorp weegt het belang van CIMICzwaar, al kunnen er qua planning enuitvoering zaken beter.

Luitenant-kolonel Ben de Groot (links) neemt de vlag van 1 CIMIC Bataljonover van kolonel Cees van den Heuvel.

Functioneel specialisten spelen eencruciale rol in het CIMIC-scenario.Defensie rekruteert deze, in het be-drijfsleven werkzame reserveofficie-ren voor speciale projecten, zoals ge-zondheidszorg (foto), irrigatie, civieleinfrastructuur, juridische zaken, land-bouw. Foto: Geben van Es-AVDD

7 juni | Pagina 9

‘ER KOMEN STEEDS MEERHULPORGANISATIES BINNEN’

COMMANDANT TASK FORCE URUZGAN II OPTIMISTISCH OVER VOORTGANG

TARIN KOWT - Vier maanden voert kolonel Hans van Griensven nu het commandoover de Nederlandse Task Force in Uruzgan. De veelbesproken missie zelf is tienmaanden onderweg. Net terug van een bezoek aan het onrustige Chora maakt de

kolonel een tussenbalans op.TEKST: GIAN SANTEGOEDS

“De situatie in Chora is onder controle”, begint hij. “De battle grouphoudt daar nu permanent presentie. Het PRT heeft de contacten met deautoriteiten, de politie en de stamhoofden maximaal aangehaald. Deaanval op Chora verraste me niet. Vorig jaar rond deze tijd gebeurdehetzelfde. Toen is het gebied tijdelijk bezet en weer heroverd. Aange-zien wij daar tot nu toe niet continu aanwezig waren, heeft de tegen-stander zijn kans waargenomen. Ditmaal veroverden ze een politieposttijdens hun opmars naar het districtscentrum. Door snel en verras-send te reageren, konden we erger voorkomen. Het is natuurlijk ont-zettend goed voor je imago wanneer je kunt laten zien dat je in staatbent om een districtscentrum te beveiligen en gezamenlijk met deplaatselijke politie de post te heroveren. Zeker omdat de Opposing Mili-tant Forces (OMF) veel waarde hechten aan Chora vanwege een voor henbelangrijke aan- en afvoerroute die door het gebied loopt. Voor demensen was het een geweldige morele ondersteuning dat we hen kwa-men helpen en ook zijn gebleven. We hebben de gelegenheid aange-grepen om een aantal projecten versneld op te pakken zoals de bouwvan een brug, de aanleg van een weg en het opknappen van de bazaar.Daarnaast zijn ter plaatse agenten voor de Afghan National AuxilaryPolice (ANAP) opgeleid door instructeurs van de Koninklijke Mare-chaussee. De bewoners zouden het liefst willen dat we hier blijven,maar uiteindelijk moeten ze het zelf weer oppakken. Vandaar dat hetzo belangrijk is dat alle voorname leiders in de door ons belegde shu-ra’s hun steun hebben toegezegd aan het districtshoofd.”

VERWACHTINGSPATROON“Geduld is een onbekend begrip in Nederland. Vanaf het moment

dat we ons gingen ontplooien, was bekend dat het een moeilijke mis-sie zou worden. Een van de lange adem bovendien. De problematiekdie wij hier moeten ontrafelen, ligt vele malen complexer dan voorge-steld. Ik noem de geografie van het land, de verschillende stammen, deandere cultuur met voor ons onbekende waarden en normen, de na-sleep van de oorlog tussen communisten en Mujaheddin, de loyaliteitaan leidende figuren van zowel het officiële gezag als de criminelestructuur, het ontbreken van een effectief centraal gezag en natuurlijkde aanwezigheid van Taliban in de provincie. Nu wordt vaak gedaanalsof wij alleen maar met dat laatste probleem hoeven af te rekenen.Was dat maar zo! Onlangs hebben we bij een shura (vergadering vanstamoudsten, red.) alle tribale leiders plus de districtschef om de tafelgekregen. Dat lijkt niet bijzonder, maar vormt voor Uruzgaanse be-grippen een kolossale stap. Daarom is het enorm belangrijk om dooreen Afghaanse bril te (blijven) kijken en geduld uit te oefenen. Hetgaat er namelijk om wat de bevolking wil, niet wat wij willen.”

“Aan de start wisten we niets. We begonnen op nul. Nu weten we hoede bevolking is opgebouwd, hebben we inzicht in de politieke structu-ren en kennen we de posities van onze tegenstander. Je moet niet ver-geten dat we in een provincie terecht zijn gekomen die dertig jaar oor-log achter de rug heeft. De mensen zijn hier survivors die partij kiezenvoor hen die overleven garanderen. Aan ons de taak om hun vertrou-wen te winnen. Wat dat aangaat, ontvang ik veel positieve signalen. Ikben trots op wat we in tien maanden hebben bereikt. Het feit datsteeds meer internationale hulporganisaties zoals Save the Children,

het Duitse GTZ en Unama de provincie binnenkomen, beschouw alsik een zeer positieve ontwikkeling.”

“Ik hou niet van de term Dutch Approach. Alsof wij het allemaal be-ter weten en beter zouden doen dan onze coalitiepartners. Een arro-gante gedachtengang waarvan ik me distantieer. We zijn hier bezigmet een counter insurgency operatie. Een strategie waarmee de Brittenin Noord-Ierland bijvoorbeeld al uitgebreid ervaring hebben opge-daan. Wij richten ons niet op de tegenstander, maar op de bevolking.Die moet uiteindelijk zelf kunnen kiezen en daarmee de OMF irrele-vant maken.”

“De discussie over de inktvlekstrategie schept ook verwarring. Onzestrategie is nooit veranderd. Alleen variëren we plaatselijk en tijdelijkons optreden wel eens binnen die strategie om vooral onvoorspelbaarte blijven. In militaire termen noemen we dat tactiek. Dat zijn tweeheel verschillende begrippen die te vaak door elkaar worden gebruikt.In feite is er sprake van twee soorten inktvlekken. De excentrische diede uitbreiding van onze Afghan Development Zone markeert met onzefysieke aanwezigheid en de overdrachtelijke. Ook buiten die ADZ

onderhouden we namelijk goede contacten met stamleiders en an-dere vertegenwoordigers van de bevolking. Door deze mensen indi-rect te steunen, verbinden ze zich aan ons en het lokale bestuur. Aan-gezien we helaas op die plaatsen niet lijfelijk aanwezig zijn om hunveiligheid te garanderen, moeten we zeer voorzichtig omgaan metdeze contacten. Maar de toename daarvan toont aan dat ook mensenbuiten onze directe invloedsfeer bereid zijn mee te werken aan eenbetere toekomst voor Uruzgan. Onze invloed is dus veel groter dan ophet eerste gezicht lijkt. Je zou kunnen beargumenteren dat dit onzeechte ‘inktvlek’ vormt.”

ÉÉN GROOT PRT“De grote kracht van ons 3D-concept (Defence, Development, Diplo-

macy) zit hem in het integrale karakter. In alles wat we doen, werkendeze drie operatielijnen samen. Een Provincial Reconstruction Team bij-voorbeeld dat op pad gaat om contact te leggen met de lokale bevol-king heeft vakspecialisten bij zich en wordt beveiligd door de battlegroup (BG). Andersom is ook het geval. Als de BG veiligheidsoperatiesuitvoert in gebieden waar we geen of weinig invloed hebben, gaat ereen missieteam mee om de eerste contacten te leggen. In deze TaskForce zijn alle krijgsmachtdelen en drie ministeries vertegenwoordigd.Zo beschikken we over functioneel specialisten en adviseurs die res-sorteren onder Ontwikkelingsamenwerking en Buitenlandse Zaken.De samenwerking binnen dit concept is prima. De ambassade in Ka-boel speelt ook een actieve rol. Alle spelers werken eensgezind toenaar hetzelfde doel. Eigenlijk is de gehele TFU één groot PRT.”

PRIMA VERSTERKING“Ik ben blij met elke uitbreiding die onze missie ten goede komt. De

samenwerking met de Australiers van de Reconstruction Task Force ver-loopt prima en ik heb er alle vertrouwen in dat hun Special Forces hiergoed werk gaan verrichten. De Britse Royal Welsh Fuseliers worden alsRegional Command South reserve al ingezet. Zij vormen een primaversterking. Ook met andere nationaliteiten binnen de provincie, zo-als de Amerikaanse Special Forces, bestaat een prima wisselwerking engoede coördinatie en afstemming. Zelf beschikken we over fantasti-sche soldaten die zeker niet onderdoen voor hun collega’s uit de VS,Groot-Brittannië en Canada. Als ik zie aan wat voor gevaar ze blootstaan en hoe ze daarmee omgaan, heb ik daar diep respect voor. Onzemilitairen blijken uitstekend getraind om hun mannetje schuinestreep vrouwtje te staan.”●Geduld oefenen en door een Afghaanse bril blijven kijken. Foto: Paul Verheul

De samenwerking met de Australiërs verloopt prima, we hebben er alle vertrouwen in dat hun Special Forces goed werk gaan verrichten. Foto: RodneyWelch. MvD.

Het CIMIC-symposium vond plaats van-wege de oprichting die dag van 1 CivilMilitary Cooperation (CIMIC) Bataljon.

Dat gebeurde door de overhandiging vande vlag aan de eerste commandant, luite-

nant-kolonel Ben de Groot. Hij kreeghem uit handen van kolonel Cees vanden Heuvel, eerste man van 101 Ge-vechtssteunbrigade waaronder 1 CIMIC

Bataljon valt. Overigens volgt luitenant-kolonel Bas Baars De Groot binnenkort

op. Met de instelling van 1 CIMIC Bataljonzet de landmacht een belangrijke stap inde verdere professionalisering van de ci-viele militaire samenwerking. De eenheidvormt in een uitzendgebied de brug bijuitstek tussen militairen enerzijds, en de

bevolking en humanitaire en noodhulpor-ganisaties anderzijds. Ook gaat ze zichinzetten voor economische wederop-bouw. De staf van 1 CIMIC Bataljon be-

staat uit militairen van alle krijgsmachtde-len. Die beschikken over een netwerk van

circa vijfhonderd, in het bedrijfslevenwerkzame reserveofficieren. Zij komen inhet geweer wanneer in een missiegebied

behoefte bestaat aan expertise diebinnen de krijgsmacht ontbreekt. Te den-ken valt aan planologen, bestuurskundi-gen, juristen, accountants, bankiers en

consultants.●

te koppelen aan een uit te zen-den eenheid. “En dan de werkge-ver: die ziet zich genoodzaaktplanningen en afspraken om tezetten. Bovendien realiseert hijzich dat de werknemer/ reservistmisschien niet meer terug-keert… Er vallen kortom veel ju-ridische kwesties te regelen.”

Van der Klauw loofde verderhet systeem van nazorg van De-fensie. Zoals de ‘adaptie’-ge-sprekken waarin het collectiefbespreken van ervaringen cen-traal staat. “Doordat de meestefunctioneel specialisten op eigendoft reizen, is er echter geensprake van gemeenschappelijkeervaringen. Terug in Nederlandvolgen wel een aantal gesprek-ken met onder meer de Maat-schappelijke Dienst Defensie.Wanneer een doorsnee militairin Nederland de draad weer op-pakt, kan wie daaraan behoefteheeft met anderen over zijn bele-venissen praten. Maar voor eenfunctioneel specialist gaat ditniet op. De eerste dagen toont jeomgeving zich nog benieuwd.Daarna moet je toch echt aan debak en zit niemand meer op jeverhaal te wachten. Terwijl je eenpaar dagen eerder nog targetnumber one was en de dreigingvan landmijnen in de lucht hing,zeurt nu iemand over de kleurvan het toiletpapier. Een goedereden om geregeld bijeenkom-sten te organiseren om de func-tioneel specialist ervaringen telaten delen met collega’s. Zij dieer geweest zijn, weten hoe hetzit.”

Even boeiend als onthutsend

was het relaas van reserve luite-nant-ter-zee 1 Han Polet over desituatie in Kongo. Daar verbleefhij voor negen maanden in dehoedanigheid van functioneelspecialist Economy and Employ-ment. “Kongo”, stak hij van wal,“vormt een land van uitersten.Van de zestig miljoen menseneten sommigen elkaar op. Pro-bleem is niet zozeer een gebrekaan rijkdom. Nee, iedereen wilde grondstoffen hebben. Daar-om wordt er veel gemoord, ver-kracht en geroofd. Door ge-vechtshandelingen sterven perdag ongeveer duizend mensen.Het Kongolese leger ontbreekthet aan van alles, zoals uitrus-ting en discipline. Het onder-scheid tussen rebel en regerings-soldaat valt moeilijk te maken.Een missie van de Verenigde Na-ties (MONUC) probeert stabiliteitte brengen en voor wederop-bouw te zorgen.”

Een ander groot knelpunt inKongo vormt de vele rondslin-gerde munitie van Chinese en/of Joegoslavische makelij. “Jevraagt je af waar je het allemaalvoor doet”, verzuchtte Polet.“Toch kunnen CIMIC-specialisteneen nuttige rol vervullen bij dewederopbouw van het land. Zo-als bij de opleiding van militai-ren, in de hoop dat ze dan geenkippen meer pikken bij de bu-ren.”

Ondanks de ogenschijnlijk uit-zichtloze toestand in Kongo, wei-gerde Polet echter te wanhopen.“There is always a golden linearound the darkest cloud.”●

EINDHOVEN - Een en-kele sterk stralende steraan de wijde hemel wilwel opvallen. Zelden zaler bij het Nationaal Mili-tair Kampioenschap zoiemand zijn uitgespron-gen als marechaussee-in-opleiding en vlinder-slagspecialist JeroenStuut. De nuchtere Gro-ninger pakte zonder veelinspanning drie startbe-wijzen voor de militairewereldspelen in India la-ter dit jaar en zwom ooknog eens een NMK- enpersoonlijk record in deboeken. “Hij heeft zichheel goed laten zien”,complimenteerde detrainer van de militaireploeg, sergeant-majoor(KL) Francoise Heijde-man-Duran.

Stuut

TEKST: EVERT BROUWERFOTO’S: HENNIE KEERIS

Met Heijdeman is overigensook een van de grote afwezigengenoemd in het snelle water vanhet Nationaal Zwemcentrum DeTongelreep in Eindhoven. Dezwemster, die zeventien keerheeft deelgenomen aan het toer-nooi, kampt met gescheurde en-kelbanden en moest dus zittendop een stoel naar de verrichtin-gen van haar pupillen kijken.Het gros van die deelnemers waswaarschijnlijk onder de indrukvan de imposante arena, waargrootheid Pieter van den Hoog-enband zijn wortels heeft liggen.“Een aantal is gewend aan een 25meter bad. Die halen hun voor-deel uit de keerpunten. Dan isvijftig meter achter elkaar weleven wennen”, sprak de trainer.

Er werd voor deze locatie geko-zen omdat de Koninklijke Lucht-macht daar in september eeninternationaal toernooi houdt.Het was dus min of meer een ge-nerale repetitie voor kapiteinJohn Verstegen en zijn organisa-tie. Hij repte in ieder geval over

Speciaal voor hem was Froukje uit Rhe-nen naar de lichtstad gereisd. Ze had zichpontificaal op de eerste rij geposteerd,maar daar kon vriendin Efi de saxofoonsniet volgen. “Onze trompetdocent vanOns Genoegen heeft deze kaartjes gere-geld. We zijn er met een man of vijftien”,liet Froukje weten.

De beide meiden wipten ongeduldig ophun stoel heen en weer toen directeurmajoor Ghislain Janssen de opening ver-richtte. Hij belichtte de kentering die hadplaatsgevonden met de binnenkomst vande nieuwe chef-dirigent Botma, nog geentwee maanden geleden. Een veelzijdigman, die in een maand tijd orde op zakenstelde bij het enige beroeps fanfareorkestter wereld. “We kennen een breed reper-toire, dat te beluisteren valt in de pa-leistuin van het Koninklijk Huis, maarook tijdens taptoes”, verkondigde Jans-sen.

Dat kwam ook tot uiting in het concert,dat twee zeer herkenbare delen kende.Voor de pauze werd onder meer de Ou-verture Fantastique van de Vlaamse com-ponist Peter Benoit, Stromingen (Deel 4Koraal en Cadenza) van oud-militairHenk van Lijnschoten en Excalibur van

Jan van der Roost vertolkt door het FKKL ‘Bereden Wapens’ . En er was natuurlijkruimte voor Vizzutti om te excelleren metzijn eigen werk The Rising Sun. Het leekwel alsof de componist/trompettist al ja-ren deel uitmaakt van het fanfarekorps.Velen vroegen zich af hoe een grootheidals hij kon worden gestrikt. De Inspec-

teur Militaire Muziek, luitenant-kolonelGert Jansen, in gala gestoken en glunde-rend van oor tot oor, had daar een pas-sende verklaring voor. “Tijmen Botma isook een trompettist en beiden zijn be-trokken bij de Haske Muziekuitgave.Vandaar.”

Onder het motto ‘Voorbereid op een

sprankelend samenspel’ wist het fanfare-korps van geen ophouden. De woordenvan Ghislain Janssen werden onder-streept met een keuzemenu uit het po-pulaire repertoire van onder meerGershwin, Chick Corea, Genesis-voor-man Phil Collins, Quincy Jones enChuck Mangione (Friend of Mine). Viz-zutti, nu in een stemmig oranje design-colbert gestoken, kreeg echter voldoenderuimte om te excelleren met de solistenwachtmeesters 1 Tony de Roy (tenor-saxofoon) en Simon Bruul (bugel). Klapop de vuurpijl was echter de wereldpre-mière van The Mounted Corps, een com-positie van Ton van Greevenbroek. “Im-mers, een optreden van dit fanfarekorpszonder militaire mars, dat kan eigenlijkniet”, merkte directeur Janssen op. Enzo is het maar net. Na twee toegiften eneven na elven konden ook Froukje en Efiterug naar huis. “We hebben het eersteuur gewoon les”, riepen ze. Om even la-ter terug te keren. Even nerveus als voorhet concert stonden ze te trappelen: zemochten Vizzutti de hand schudden enmet hem op de foto. Een mooier besluitvan de avond was voor hen niet denk-baar.●

EINDHOVEN - Spetterend. Sensationeel. Overweldigend.Het is een aantal superlatieven dat viel te noteren na heteerste optreden van het Fanfarekorps Koninklijke Land-

macht (FKKL) ‘Bereden Wapens’ in Muziekcentrum Eindho-ven. De stevige hand van dirigent majoor Tijmen Botma

was daarvoor de hoofdverantwoordelijke, maar ook het on-navolgbare optreden van de wereldberoemde trompettist

Allen Vizzutti maakte diepe indruk. De Amerikaan, bekendvan filmmuziek voor onder meer Star Wars en Back to the

Future, sprak met zijn trompet en speelde met het publiek.

TEKST: EVERT BROUWER - FOTO’S: RICHARD FRIGGE-AVDD

GLORIEUZE TERUGKEER VAN HET FANFAREKORPS

7 juni | Pagina 10

Boven: Dirigent majoor Tijmen Botma smeedteen geheel.

Rechts: Het Fanfarekorps Koninklijke Landmacht ‘Bereden Wapens’

Boven: Wachtmeester 1 Gerard de Krom be-speelt de euphonium.

Boven: Trobonisten opperwachtmeester GertJan Rongen en wachtmeester 1 Edwin Matthee.

Wachtmeesters Yvonne Wegberg (tenorsaxo-foon) en Egon Smit (sopraansaxofoon).

Wachtmeester 1 Marco Habets op alt-saxofoon.

Onder: Wachtmeester 1 Simon Bruul soleertop de bugel.

Boven: De virtuoze Allen Vizzuttistal de show

Wachtmeester 1 Tony de Roij soleerde regel-matig op zijn tenorsaxofoon.

Onder: Wachtmeester Rob Geurts.

Trompet dempers waren ruim voor handen.

Onder: De saxofoon sectie van het FKKL ‘Bere-den Wapens’.

DEKAATJESheten de gratis advertenties in deDefensiekrant. De tekst van eenDekaatje mag niet langer zijn danveertig woorden en kan alleenschriftelijk of per e-mail wordeningediend. Plaatsing geschiedt zospoedig mogelijk. De redactie isniet verantwoordelijk voor deinhoud, noch voor de gevolgenvan de plaatsing. Op de envelopof in de e-mail graag ‘Dekaatje’vermelden. Dekaatjes kunnenworden ingestuurd naar de Defen-siekrant, postbus 20701, 2500 ESDen Haag of defensiekrant@mindef.nl, onder vermelding vannaam, adres, woonplaats eventu-eel telefoonnummer, onderdeelen registratienummer.DK22 P11 DEKAATJES

WONINGENTe koop: Dronten, Kruidendreef 41, 2/1-kapwoning met dakkapel en garage, CPL

thermopane en hardhout. Voor- enachtertuin. U-vorm. woonkmr. Openinb.keuken. 1e verd.:laminaat, 3 slpkmrs,badkamer met stoomdouchecabine. 2everd.: slpkmr, dakkapel. Direct te aan-vaarden. Vr.pr. N 215.000,- k.k. Zie www.kerremans ma-kelaardij.nlTe koop: Friesland, Menaldum, Achter-bosk 10, 2/1 kapwoning in zeer rustigestraat en groene omg.12 km van Leeuw-arden. Ind.: woonkmr., open keuken, 4slpkmrs en zolderverd. zonder vast trap.Badkmr met douche in bad. Zeer rianteonderhoudsvrije tuin en garage met berg-vliering. Vr.pr. N 174.950 k.k. Ziewww.funda.nl of 06 - 492 179 47.Te koop: Den Helder, Polderweg 66,sfeervol, karakteristiek en beeldbepalendeeengezinswoning, hartje centrum, eigengrond, 4 kamers, dakterras, open haarden glas in lood. Woonopp.125m2. Loopaf-stand naar centrum, station en strand.vr.pr. N 145.000 k.k. info: www.digimake-laars.nlTe koop: Molenschot (Gilze en Rijen), Pa-stoor vd Rietstraat 12, ruime vrijstaandewoning met grote voor- en achtertuin eninpandige garage (perceel opp. 552 m2).Vr.pr. N 495.000,- k.k. Info 06 - 238 22010 of zie www.funda.nl Te koop: Roosendaal ( N-Br.) Dr. Moller-laan 33, tussenwoning met dubbele ga-rage, nabij de Engelbrecht van Nassau Ka-zerne. Inf. makelaar: www.ludovandereij-ken.nl of 0165 - 55 65 80.Te koop: Veenwouden, Jan Flintermanlaan6, (15 km van Vlb Leeuwarden), ruime2/1 kapwoning met garage in groene,kindvriendelijke buurt. Woonkmr vanbijna 60 m2 met open haard, luxe keuken,4 slpkmrs en vliering. Gr opp 475 m2. Vr.pr. N 259.000,- k.k.. Info 06 - 1140 85 44of zie www.funda.nl Te koop: Waddinxveen, Chopinlaan 18, inkinderrijke buurt, goed onderhouden tus-senwoning. 430m2, tuin op W. 4 slpkmrs,eenvoudig 5e te realiseren. Div. recentevernieuwingen, volledig dubbelglas. N259.000,-k.k. Inf: 018 - 261 80 55 of ziewww.funda.nlTe huur: Den Haag, per 1 sept. 2007, ge-meubileerd pied à terre (60 m2) in Staten-kwartier. Grote woonkmr, slpkmr, keukenen badkamer, groot balkon op het zuiden.Drie grote inbouwkasten, digitale tv- enInternetaansluiting. Zeer geschikt voor ge-detacheerd officier. Huur N 600,- permaand all in. Info: 06 - 289 550 80.Te huur: Appartement in Den Haag voor tijdelijke bewoner(ster). 10 min. vanhet strand van Kijkduin! Voor een periodevan 6 tot 9 maanden, vanaf 08/07. Ge-stoffeerd, all in N 700,-. Inf.: M. Visser, 06- 200 021 24.

REÜNIEReünie Schoolbataljon Centraal op 27juni 2007. Locatie: Jan van Schaffelaerka-zerne, Ermelo. Opgave (voor 13 juni) eninfo bij Jacobi-de Jong via interne mail oftelefoon: 0341 - 47 78 82 (wo, do, vr).Nadere gegevens zullen worden vermeldin een persoonlijke uitnodiging.●

Veel geslaagden bij

tweedaagse prestatietocht

HARSKAMP - De Leger-plaats Harskamp, sinds kortGeneraal Winkelmankazernegenaamd, vormde onlangshet toneel voor de 59ste edi-tie van de jaarlijkse Twee-daagse Militaire Prestatie-tocht. Er verschenen liefst446 militairen van alle ran-gen en standen en van allekrijgsmachtdelen op het ap-pèl, onder wie veel reservis-ten. De deelnemers starttenin ploegen van twee. Zoalsaltijd, loog het programma erniet om met fietsen, kajak-ken (zie foto), een (touw)hin-dernisbaan, een (snel)mars,handgranaatwerpen, oriënte-

ren. Ook al door de somszware regen, kregen de ‘atle-ten’ het flink te verduren.Het water stond menigeenletterlijk in de schoenen. Opde eerste dag viel 22 procentaf. Toch slaagde zeventig pro-cent van de deelnemers voorde TMPT-eis: elke dag binnentien uur finishen. Ze keerdenmet het felbegeerde kruishuiswaarts.

De Koninklijke Verenigingvan Nederlandse Reserve-Of-ficieren en de LichamelijkeOpvoeding- en Sportorgani-satie van de landmacht, te-kenden voor de organisatievan de TMPT.●

Links: Wacht-meester Je-roen Stuut opweg naar dezege op de100 metervlinderslag.

Rechts: SterJeroen Stuutziet verbaasd

dat hij eenpersoonlijkerecord heeftgezwommen

in het 50-me-terbad.

eenzame ster in lege Tongelreep

7 juni | Pagina 11

een geslaagd evenement en ook Heij-deman zag vele lichtpuntjes. Met,nogmaals, Stuut als exponent. Dieverbaasde zichzelf nog het meest meteen nieuw record op de vijftig metervlinderslag (25.25), terwijl hij ook opde dubbele afstand (58.22) en de 50vrij (24.12) een startbewijs voor deMWK binnenhaalde. “Ik kan maartweemaal trainen in de week”, meld-de de leerling algemeen opsporings-ambtenaar. “Dat is niet voldoendevoor een topprestatie.”

Toch hoopt de pupil van zwemver-eniging Trivia uit Groningen te kun-nen deelnemen aan het Nederlandskampioenschap deze maand. “Dandoe ik maar een dag mee, gewoonvoor de ervaring. Het is immers mijneerste seniorentoernooi.”

Daarna richt de voormalige jeugd-kampioen zich op het NK Sprint.“Mijn kracht ligt nu eenmaal op dekortere afstand.” En het MWK in In-dia? “Ik hoop mee te kunnen, maardat hangt af van de opleiding. Insommige gevallen kun je bijles krij-gen in de avonduren, maar ik hoopdat ik kan en mag gaan.”

Het is dan maar te hopen dat hemin het Aziatisch land niet hetzelfde

gebeurt als op het jeugd EK op Mallorca.Daar moest Stuut de strijd staken dooreen voedselvergiftiging.

STRENGIn Hyderbad wordt hij in ieder geval

vergezeld door een aantal andere zwem-

mers. Want zo was het natuurlijk ookwel weer. In de schaduw van Stuutzwom bijvoorbeeld matroos Daley Pine-doe zich naar een plek op de MWK op de100 meter vlinderslag (59.64) en de 100rug (1.02.72). De atleet van Noordkopzal ook wel in het water komen op de200 wisselslag, aangezien hij de limietop 35-honderdste seconde miste. En ser-geant Robert Bais (KL) zat er op de 50meter vlinder slechts vijfhonderdste bo-ven. “Zo streng zijn we dan ook weerniet”, zei sergeant-majoor Heijdeman,“want we weten heus wel waartoe dedeelnemers hier in staat zijn. We zullendus een aantal zwemmers dat het netniet heeft gehaald, nog een keer beoor-delen.”

Cadet-sergeant Judith Koudijs deedwat er van haar werd verwacht op de 50meter rugslag en bleef met 33.68 netonder de gestelde tijd van 34 secondenvoor een retourtje Hyderabad. Laterherhaalde ze dat kunstje op de 100 me-ter rug (1.21.95).Veteraan Patricia Ladru(KM) kan zich gaan opmaken voor haarderde wereldspelen. Over de 100 metervrije slag deed ze nog een seconde telang, maar ze nam revanche op de halveafstand (29.12 waar 29.35 was ge-vraagd). Met Heijdeman als trainer,komt er dan weer een vast clubje bij el-kaar als ook wachtmeester (KMar) Ame-rins Doevendans meereist naar Azië.Zij zwom de limiet voor de 100 meterschoolslag, maar is op veel meer onder-delen inzetbaar, waarvan ze de gesteldetijd maar net miste.

Bij de marine ontbrak, net als bij deandere krijgsmachtdelen overigens, eenaantal deelnemers door verplichtingenelders op deze aardbol. Zo miste DirkGieling (KLu) het evenement en waskanshebber Rick de Greef (200 meterwisselslag) net terug uit Afghanistan.Hij had dus niet bepaald de beste voor-bereiding voor een zwemkampioen-schap.●

Alle uitslagen zijn te vinden op www.cdc.nl/bims/kampioenschappen/actueel/index

Rechts:Start van de

50 meterrugslag voor

vrouwen.

Links: 4x50meter wis-selslag voorvrouwen.

Trainer sergeant-majoor Francoise Heijdeman-Duran in ge-sprek met korporaal (KM) Paul van Vegchelen.

Matroos Daley Pinedoe op weg naar zijntoptijd op de 200 meter rugslag.

7 juni | Pagina 12

ColofonDe Defensiekrant is een wekelijkseuitgave van de directie Voorlichting &Communicatie van het Ministerie vanDefensie bestemd voor het geheleDefensiepersoneel.

Hoofdredacteur a.i.:Wiebren Tabak (070 - 318 66 77)

Redactie:Evert Brouwer (070 - 318 83 30)Jack Oosthoek (070 - 318 83 41) Monique van Rijen-Bos (070 - 318 83 74) André Twigt (070 - 318 83 36)

Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck

Telefoon: (070) 318 83 26, via hetmilitaire net: 501, tst. 88326Fax (070) 318 74 32

Defensiesite: www.mindef.nl

E-mail: defensiekrant@mindef.nl

Bezoekadres: Kalvermarkt 38,2511 CB Den Haag

Postadres: Postbus 20701, 2500 ESDen Haag, MPC 58B

De inhoud van de artikelen in deDefensiekrant hoeft niet nood-zakelijkerwijs de mening van deminister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in deDefensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening vande inzender weer en kunnen door deredactie worden bekort. Overname van artikelen of delendaarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kangeen recht worden ontleend. Dezeinformatie wordt in algemenebewoordingen en met terzijde latingvan details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken.

Abonnementen: Per jaar N 13,61. Voor het buitenlandN 15,88. Opgave schriftelijk bij admi-nistratie Defensiekrant (zie boven), inhet geval van een dienstabonnement.Particuliere abonnees kunnen zich op-geven bij: Abonnementenland, postbus20, 1910 AA Uitgeest, tel. 0251-31 3939, waarna een acceptgirokaart wordttoegezonden.

Adreswijziging:Het verdient aanbeveling adres-wijzigingen vroegtijdig en uitsluitendschriftelijk op te geven; het kost enkeleweken voor het nieuwe adres in hetverzendbestand is opgenomen.

Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer)

Druk:DeltaHage, Den HaagISSN: 0167-0808

De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komendetijd de volgende evenementen:

8 juni-9 juni: Nationaal militair kampioenschap golf, Hoog Soeren8juni-10 juni: Militaire vrouwenvoetbal interland, Gramsbergen

9 juni: Landmachtdagen, Wezep13 juni: Nationaal militair kampioenschap triatlon Olympic distance, Dronten

15 juni-16 juni: Open Dagen Koninklijke Luchtmacht, Volkel

17 juni: ‘Vaders zijn de baas’ in het Legermuseum, Delft20 juni: Kinderworkshop Straalmotor in het Militaire Luchtvaart Museum,

Soesterberg22 juni: Orkest van de Koninklijke Luchtmacht ‘On Broadway’, Dussen

Surf voor meer informatie naar www.defensie.nl en klik via ‘Actueel’ op de link Evene-menten. Voor veel medewerkers van Defensie ook bereikbaar via intranet.●

KL damesequipe slaat slag in Zandvoort

ZANDVOORT - Met een pole-positie, twee zeges en tweemaalde snelste ronde heeft de dames-equipe van de Koninklijke Land-macht de maximaal haalbarescore behaald. Sheila Verschuuren Sandra van der Sloot lieten tij-dens het pinksterweekend op hetcircuit van Zandvoort geen spaanheel van de concurrentie. Deeeuwige mededingers Ronald

Morien en Ferry Duivenvoorde fi-nishten als tweede.

Er was de afgelopen weken hardaan de, in woestijncamouflage-kleuren gespoten, Seat Ibiza Die-sel van Verschuur en Van derSloot gewerkt. Omdat er steedsonverklaarbare technische storin-gen optraden, werd besloten danmaar alles wat met de elektriciteitte maken heeft te vervangen. Het

bleek de sleutel tot succes, wantde Seat liep als nooit tevoren. Metmeer dan een halve seconde ver-schil reed Verschuur naar de pole-positie en die beste startplaatsverzilverde ze in de openingsfasevan de 2-uurs race. Per ronde wasze zowat een seconde sneller entoen ze het stuur aan haar part-

ner overgaf, bedroeg het verschilmet de achtervolgers al meer daneen halve minuut. Van der Slootliet er ook geen gras over groeienen reed de KL Seat met 45 secon-den voorsprong als eerste over definish.

De eerste plaats in de twee uursrace leverde tevens de beste start-positie op voor de veertig minu-ten race op de Pinkstermaandag.Dit keer nam Van der Sloot de

start voor haar rekening en ookzij liet zich niet verrassen. De ge-hele race lag de landmachtautoruimschoots op kop, zonder ookmaar één moment bedreigd teworden. De overwinning zag erzo gemakkelijk uit dat de techni-sche commissie de wagen alnaar de controle sleepte nog voorhij goed en wel stilstond. Ui-teraard werd er niets onregelma-tigs geconstateerd.●

Het winnende damesduo.

Aandacht voor de auto van de equipeVerschuur-Van der Sloot.

LEE TOWERS GAAT TOEREN MET

LUCHTMACHTORKESTAMERSFOORT -

Het Luchtmachtor-kest gaat het ko-mende seizoen metLee Towers toeren.De speciale gast zaltijdens de show Hollywood in Concerteen aantal prachtigeklassiekers uit deglorietijd van defilmstad zingen.

Leen Huijzer, zo-als Lee’s echtenaam luidt, heeft alenkele malen methet Luchtmacht-orkest opgetreden.Dat beviel hem zogoed dat hij een the-atertour met het mi-litaire orkest me-teen zag zitten.Tachtig jaar na deeerste Oscar-uitreiking isHollywood in Concert eenode aan de grootste film-hits aller tijden. In de showpasseren wereldbekendenummers de revue, ver-tolkt door het vijftigkoppigorkest en een groep zan-gers en dansers. Uiteraardontbreekt een toepasselijkeambiance met veel glitteren glamour niet.

De theatertour start in

januari 2008 en loopt totjuni van dat jaar.

Kaarten zijn te bestellenbij de theaterkassa’s of bijTopticketline, telefoon:0900 - 300 50 00.

Een overzicht van devoorstellingen waaraan LeeTowers meedoet, staat opwww.luchtmachtkapel.nl/agenda. Foto: Ron Rutten●

WENEN - Bij ‘Militaria Verlag We-nen’ is onlangs een lijvig boekwerkin twee delen verschenen over hetFranse leger. Het eerste Die Franzö-sische Armee im Ersten Weltkrieg,1914 geeft in 528 pagina’s en metruim duizend foto’s een uitvoerigbeeld van de Franse strijdkrachtenaan het begin van WO 1. Het toont deveelzijdigheid van uniformen,hoofddeksels en uitrustingsstukkenvan een leger dat de erfgenaam wasvan Le Grand Armee en zich wonder-wel had hersteld van de nederlaag te-gen Pruisen in 1871. Het tweede deeldat tegen het einde van dit jaar ver-schijnt, bestrijkt het tijdvak van 1915

tot 1918, hethorizon bleuuniform ende ontwikke-ling van deuitrustinggedurendede oorlog.De auteursvan dit mo-numentalewerk zijn demilitaire

historicus Laurent Mirouze en decommandant van de GendarmerieStéphane Dekerle. Zij konden terug-grijpen op de collecties militaria van

het Musée de Ármée en acht anderelegermusea. Tevens kregen ze steunvan vijftien particuliere verzamelaarsdie hun collecties te beschikkingstelden.

Voor iedereen die belangstellingheeft voor krijgsgeschiedenis zijndeze boeken een verrijking van dekennis omtrent een uiterst belang-rijke periode uit de 20ste eeuw. Deprijs is ronduit pittig, maar te duurzou een verkeerde kwalificatie zijn.Elk deel van Die Französische Armeeim eersten Weltkrieg kost N 99,- en isleverbaar in Duits, Frans en Engels.Tekst: Fritz Behrendt●

DIE FRANZÖSISCHE ARMEE

De ‘mooiste’ vuurwapens van de wereldDELFT - In 2006 verwierf het Le-

germuseum een unieke collectiehistorische handvuurwapens uitprivé-bezit van de heer H. Visser. De700 vuurwapens en aanverwante ob-jecten geven een goed beeld van deomvang en betekenis van deNederlandse wapenindustrievan de 17de tot de 19de eeuw.Maar bovenal zijn het am-bachtelijke producten, iconenvan pre-industriële vormge-ving. Met deze verzamelingkan het Legermuseum zichrekenen tot de belangrijkstemusea ter wereld op het ge-bied van antieke vuurwapens.

De ‘mooiste’ vuurwapensvan de wereld zijn tot 2010 te

bewonderen in de tentoonstelling‘Bloedmooi’, die vandaag door staats-secretaris Cees van der Knaap offici-eel werd geopend.

De collectie bestaat uit zo’n 700verschillende voorwerpen, zoals

pistolen met ivoren lades, lontslot-wapens en prachtig bewerkte kruit-hoorns. Heel apart is het koppelvuursteen kinderpistolen dat WillemIII in 1827 op zijn tiende verjaardagcadeau kreeg van zijn vader.

Zeer opvallend zijn verder deexotische en kostbare materia-len die in veel objecten ver-werkt zitten, zoals ivoor, eb-benhout, zilver en schildpad.Bovendien is een groot deelprachtig bewerkt met sierlijkekrullen en voorstellingen.Deze wapens dienden veelalals statussymbool voor de be-zitter en waren niet gemaaktom daadwerkelijk te wordengebruikt. Meer informatie:www.legermuseum.nl●

DEFENSIE EVENEMENTENKALENDER