DEELTIJD WERK IN DE BOUW - De Bouwcampus - Aanjager van ... · de verdeling van arbeid en zorg....

DEELTIJD WERK IN DE BOUW

een evaluatie

proflex-evaluatie.indd 1 27-08-2007 12:00:17

inhoudinleiding 1

mensen 4

motieven 7

meningen 8

bouwvrouw 11

terugblik 13

conclusie 14


toen nog onbekende sector. Ik heb bijzonder plezierigsamengewerkt met de partijen uit de bouwbranche eninhetbijzondermetdeprojectpartnersOCBBVenFNVBouw.Partnersdiehetlefhaddenomalskoplopermeetedoenaaneeninnovatiefproject.Ookwilikdewerknemers,hunpartnersenhunwerkgeversdankenvoorhetbeelddat,endeachtergrondendiezijonshielpenschetsenvandeeltijdwerkindebouw.

Dit evaluatierapport geeft een beknopte weerslag vanallebevindingen. Ikhoopdathet informeert, prikkelt enuitnodigttotdiscussie–éntothandelen.

HarmaBareldsprojectleiderProFlexBouwadviseurenovaemancipatieadviesbureauDrenthe

voorafInmaart2006starttendevoorbereidingenvanhetprojectDeeltijd in de bouwineenprojectgroepvanEnova,FNVBouwenhetOpleidingscentrumvoordeBouwinRuinen(OCB BV). Vijf maanden later was de officiële aftrap van hetproefprojectdatoorspronkelijktotjuni2007zouduren:ProFlexBouwkwamopdekaart.Hetprojectlooptdoor,wanthetOCBBVheeftbeslotenmetProFlexBouwdoorte gaan. Het stemt me blij en trots dat het proefprojectis geslaagd. ProFlex werkt, heeft het beoogde aantaldeelnemersenkreegregionaleenlandelijkebekendheid.De website www.proflexbouw.nl had zelfs al de eerste internationalebezoekers!

Hetwaseenspronginhetdiepeomvanuiteenemancipatieadviesbureauaandeslagtegaanmetdeeltijdarbeidindebouw.Eenongebruikelijkonderwerpineenvoormij


het projectHetprojectDeeltijd in de bouwisheteersteindezevormendaarmeeuniekvoorNederland.Hetprojectisopgezetommoeilijk regisseerbare,maarnoodzakelijkeengewensteveranderingen in de verdeling van arbeid en zorg testimuleren.Hetanticipeertnadrukkelijkoponmiskenbaretrendsindearbeidsmarkt.VoorhetprojectiseensamenwerkingontstaantussenenovaemancipatieadviesbureauDrenthe (enova), FNVBouw en het OpleidingscentrumvoordeBouwinRuinen(OCBBV).

OpaangevenvandeNoordelijkeVerenigingvoorBurgerlijkeenUtiliteitsbouw(NVBU,eenDrentseafsplitsingvandewerkgeversorganisatie Bouwend Nederland) is OCBBVinDrenthebereidgevondenomeeneerstestaptezettenindeontwikkelingvaneenlevensloopbewustpersoneelsbeleid, door zich uit te spreken over wenselijke vormen

van deeltijdwerk in de bouw. FNV Bouw gaf al eerderaanhieraanmeetewillenwerken.Enova,FNVBouwenOCB BV bundelden hun expertise op de terreinen vanemancipatie,deeltijdarbeidenkennisvandebouwsector.

Als onderdeel van het thema flexibele werktijden en levensloopbewust personeelsbeleidstimuleerthetbureau´Dagindeling’vanhetministerievanOnderwijs,CultuurenWetenschap(voorheenSZW)hetnaderuitwerkenvanditthema.HetprojectDeeltijd in de bouwisingediendonderde titel ‘Flexpool Bouwsector’ (projectnummer E0471)enerisbudgetvoorverkregenvanhetEuropeesSociaalFonds(DagindelingESF3,eenvoortzettingvandeStimuleringsmaatregel Dagindeling). De formele looptijd vanhettotaleprojectisvan23maart2006tot23september2007.


1

“Waarom kan mijn man niet in

deeltijd werken, zodat ik ook

mijn dingen kan doen en we

de zorgtaken kunnen delen?”

De taakverdeling binnen het gezin leek tot in de jarenvijftigvandevorigeeeuwonwrikbaarvastteliggen.Hetdoelvandemanwasombuitenshuisdekostteverdienen,datvandevrouwomdemandaarinteondersteunendoorde zorg voorhet huishoudenendekinderschaar. Indedecenniadaarna,dejarenzestigenzeventig,ontstondener scheuren in de hoeksteen van de samenleving. Dathad tal van oorzaken, waaronder ontkerkelijking, goedeanticonceptiemogelijkheden, toegankelijker onderwijs,technologische vernieuwing, meer welvaart en groteresocialemobiliteit.Vrouwenzettenhunrechtopzelfbeschikking,goedonderwijseneconomischezelfstandigheidopdemaatschappelijkeenpolitiekeagenda.Zebevochtenmetsucceshunindividuelekeuzemogelijkheden.Binnenrelatiesrekendenzeafmetoudevanzelfsprekendhedenindeverdelingvanarbeidenzorg.Afgezienvanhetfeitdatmannengeenkinderenkunnenbaren,isertegenwoordiggeenenkeleobjectievegrondomdeverdelingvanzorgenarbeidtekoppelenaanhetgeslacht.Mannenenvrouwenkunnenenwillen inveelgevallendebetaaldearbeidendezorgvoorkindenhuishoudendelen.

Desamenlevingvan2007laat,netalsdievan1950,alledenkbarevariantenzieninrelationeleverhoudingentussen mannen en vrouwen. Toch is de verdeling van dievarianten in de tussenliggende periode onmiskenbaaren ingrijpend verschoven naar meer gelijkwaardigheid.Vrouwenvolgenmeerenhogeronderwijsdanvroeger,deoverheidpropageerthuneconomischezelfstandigheidendegemiddeldegezinsgrootte–endaarmeeeenbelangrijkezorgtaak– issterkafgenomen.Werkendeofanderszinsmaatschappelijkactievevrouwenzijntegenwoordiginallesectorenvansamenlevingenarbeidsmarkteenvertrouwdbeeldeneengeaccepteerdfeit–indeeltijdoffulltime.

Alsconsumentkiezenwewatvooronshetmeestnuttig,gezondofplezierigis.Iederreclameblokspreektonsopdiekeuzevrijheidaan.Keuzevrijheiddieookisgaangeldenvoorarbeid.Dereclame toontstoerezorgendemannenenlieftalligewerkendevrouwenoffemale executives.Zevormeneenbelangrijkedoelgroepenzijnzelfshot(wantkoopkrachtig).Geenbedrijfzalhetbijhetaanprijzenvanzijnproductinhethoofdhalenderolvanmanenvrouwaf te schilderen als in een Amerikaanse jaren vijftig film. In vergelijking met andere Europese landen heeft onslanddemeestedeeltijdwerkers indeberoepsbevolking.Veel vrouwen werken al in deeltijd en een toenemendaantalmannenwildatook,bijvoorbeeldomeendeelvandezorgvoordekinderenenhethuishoudenopzich tekunnen nemen. In relaties zonder kinderen is het vaakniet noodzakelijk dat beide partners fulltime werken omrondtekomen.

inleiding


2

Indemeestesectorenvandearbeidsmarktisdeeltijdwerkinmiddelsgeaccepteerd.Vooralindelaatstetienjaarzijnvoor deeltijdwerkers veel barrières geslecht, problemenopgelostenorganisatiesaangepast.Aandebouwsectorlijkt deze ontwikkeling echter voorbij te zijn gegaan.Daarhoudtmenvastaanhoehetvroegerwas: fulltimeinzetbare werknemers bij de gratie van een fulltimezorgendepartner.Inhetlichtvanhetbovenstaandekomtde vraagaanenovavaneenvrouwmeteenpartner indebouwnietonverwacht:“Waaromkanmijnmannietindeeltijdwerken,zodatikookmijndingenkandoenenwedezorgtakenkunnendelen?”

eerder onderzoekIn juli 2004 verscheen bij het Economisch Instituutvoor de Bouwnijverheid (EIB) het onderzoeksrapportFlexibilisering in de Bouw. Het beschrijft de resultatenvaneengrootschaligeenrepresentatieveenquêteonderwerknemers indebouw,naardemanierwaaropzijhunwerkenprivélevencombineren.Hetrapportconcludeertdatdebouwvaakeentraditionelewereldismettraditionelerolpatronen, de man als kostwinner en de vrouw voorhuishouden en kinderen: “Als mannen in de bouw al indeeltijdwerkendanisdatbijnanooitvanuitdeoverwegingdatditbeteristecombinerenmetzorgtaken.”Desondanksdoetbijnadehelftvandepartnersvanbouwplaatswerknemers betaald werk, meestal in deeltijd. Van iederehonderdwerknemersindebouwzijnerdertigmetéénof

meer jongekinderen.Vijftiendaarvanhebbeneenvormvan kinderopvang geregeld en bij de andere vijftien ligtde zorg op de schouders van de partner. Slechts tweeop de honderd bouwwerknemers met jonge kinderenhebben met hun werkgever een financiële regeling voor kinderopvanggetroffen.

Het EIB constateert dat 40% van de werknemers in debouwhunveertigurigewerkweekwilleninruilenvooreenkortere. Werkgevers moeten daarop inspelen en meerooghebbenvoordeveranderdeberoepsbevolking,voorhetverdwijnenvanklassiekemannenenvrouwenrollenen voor de veranderde manvrouw verhoudingen. Dezefactorenbeïnvloedenóókhetdenkenoverzorgenarbeidvanhun(toekomstige)werknemers.Debouwzalimmersookvoormensenmet jongekindereneneenwerkendepartneraantrekkelijkmoetenworden.

Bijdepresentatieinjanuari2007vandeEIBarbeidsmarktprognoses tot 2012, bleek dat in de bouwsector inde komende twee jaar naar schatting 30.000 extraarbeidsplaatsen nodig zijn. De aanbevelingen aan debouwsectorrichttenzichonderandereophetbiedenvanmogelijkhedenvoordeeltijdarbeidenhetaantrekkenvananderedoelgroepen,zoalsvrouwenenallochtonen.

“Als mannen in de bouw

al in deeltijd werken, dan

is dat bijna nooit vanuit

de overweging dat het

beter te combineren is

met zorgtaken.”


3

dergelijke organisatie het meest geëigend is. Het advies is hierbovenweergegevenenconcludeertdateenbeslotenvennootschapdebestwerkbareoplossing is.Denieuwopgerichte organisatie handelt onder de naam ProFlexBouwBVenheefttotdoel:“HetbeschikbaarstellenvanadequaatgeschooldewerknemersaandebouwbedrijveninDrentheennoordwestOverijssel,alsmedehetverlenenvanpermanenteeducatieaanbedoeldewerknemers.”

juridische onderbouwProFlexBouwmatchtaanbodvanenvraagnaardeeltijdwerkindebouw.Demanierwaaropdatgebeurtiszowelvoor de bouwwerknemers als voor de bouwwerkgeversaantrekkelijk.ProFlexBouwbemiddeltbijhetuitlenenvandeeltijdwerkersindebouw.

Dewerknemerbehoudtzijncontractvooronbepaaldetijdbijzijnhuidigewerkgever.Een‘inlenende’werkgeverheeftdaardoorniettemakenmetcontractenvoorbepaaldetijd,enevenminmetdeverplichtingomeendeeltijdwerkernatweevanzulkecontracteninvastediensttenemen.ZowelvoorwerknemersalsvoorwerkgeversheeftProFlexBouwdedrempelnaardeeltijdwerkverlaagd.

Gezochtisnaardebestpassendejuridischebasisomopdeze manier flexibele arbeid in de bouw mogelijk te maken, naareenmodeldatbruikbaarisvooreennieuweorganisatiediedeeltijdwerkersindienstkannemen,kanuitlenenen zorg draagt voor bekendheid onder werkgevers enwerknemers in de regio. Een organisatie die de financiële risico’s en de verantwoordelijkheden kan dragen envia welke de geldstromen lopen. Deze juridische basismoet ook toepasbaar zijn voor andere opleidingscentrainNederland,zodathetDrentseproefprojectookeldersgeïmplementeerdkanworden.

Aande juridischeafdelingvanFNVBouw inGroningenis de vraag voorgelegd welke juridische vorm voor een

Aanbevelingjuridischmodel

OmtijdenshetproefprojectDeeltijd in de bouwde

benodigdewerkzaamhedenuittekunnenvoeren,

wordtgebruikgemaaktvandebeslotenvennootschap

BouwTalentFlexBV,eveneenshandelendonder

denaamProFlexBouw.Dezebeslotenvennootschap

isopgerichtdoorhetOpleidingscentrumBouw

Drenthe/noordwestOverijsselBV(OCBBV).

Alshetproefprojectsuccesvolverloopt,zullen

dewerkzaamhedenvanProFlexBouwworden

ondergebrachtineennieuwopterichtenbesloten

vennootschap,ofstructureelwordenondergebrachtin

dehuidigebeslotenvennootschapBouwTalentFlex

BV.Erisbewustgekozenvoorderechtspersoonvan

eenbeslotenvennootschap,zodatbinnenOCBBV

eenhelderonderscheidblijftbestaantussenhet

opleidingscentrumenhetbemiddelingsbureau.


4

Midden2007werktenviaProFlexBouwteRuinentwaalfmannenindeeltijdbijtienbouwwerkgevers.Werknemers,hun partners en hun werkgevers zijn telefonischbenaderd.Henisgevraagdnaardemotievenvoorendeervaringenmetdeeltijdwerkindebouw.Ookisgevraagdnaarhetwerkvandepartner,eventuelekinderenendeverdeling van arbeid en zorg. Werkgevers is gevraagdnaar hun ervaringen met deeltijdwerk, hun wensen enverwachtingen.

Hieronder volgt op hoofdlijnen een weergave van deinterviewresultaten. In dit hoofdstuk leest u hoe de driegroepeneruitzienenindeaansluitendetweehoofdstukkenwat hun motieven en meningen zijn. Het hoofdstuk‘bouwvrouw’gaatinopdemogelijkhedendiemenzietvoordevrouwalsbouwwerknemer. ‘Terugblik’ en ‘conclusie’tenslotte,vattenhetverloopvanhetproefprojectsamenenzettenlijnenuitnaardetoekomst.

partnersElf van de twaalf deeltijdwerkers heeft een partner. Deleeftijdsopbouwvandegroeppartnersiszodanigdatalleverschillende levensfasen vertegenwoordigd zijn: vierpartnersvallenindeleeftijdscategorie25t/m34jaar,drieindievan35t/m44jaarenvierzijnerouderdan45jaar.

Demeestepartnersverrichtenbetaaldearbeidenhebbeneeneigenwerkkring.Devrouwenwerkenalseigenaarvan

eenkapsalon,notarisklerk,assistentgemeentesecretaris,dtpmedewerker, assistentmanagerpsychiatrie, administratiefmedewerker, activiteitenbegeleider verpleeghuis,clustermanager kinderopvang en productmanager verkoop van medische apparatuur. Drie van hen hebbengeen betaalde baan en noemen zichzelf huisvrouw ofhobbyboer.

Dewerkendepartnershebbenminimaaleenhalvewerkweekenzewerkengemiddeld32uurperweek.Dathunpartner in de bouw in deeltijd is gaan werken heeft opdat aantal uren nagenoeg geen invloed gehad, maarbeïnvloeddewéldeonderlingeverdelingvanzorgtaken.

bouwwerknemersAllegeïnterviewdedeeltijdwerkersindebouwwerkenalsallroundtimmermanoftimmermanmetselaar.Datergeenmetselaarsoftegelzetterstussendedeeltijdwerkerszittenis geen gevolg van het bemiddelingsbeleid van ProFlex

mensen

“Stel dat je morgen iets

overkomt, dan zeg je niet:

‘had ik maar meer gewerkt’,

maar wel: ‘jammer dat ik

niet meer tijd voor mijn eigen

dingen heb gemaakt’.”


6

Bouw,maar komt voort uit hetaanbodvanmensendiedeeltijdwerkzoeken.Omdatmetselaarsvaakinploegjesvantweeofdriewerkenendikwijls‘overver’reizen,zijnzeindeeltijdmoeilijkerinpasbaar.

Deeltijdwerk in de bouw blijkt op zichzelf niet nieuw tezijn.Onderdegeïnterviewdenzijntweewerknemersdiealgedurendetwaalftotzeventienjaarindeeltijdwerken.

Alle bouwwerknemers hadden voorheen een volledigewerkweekvan40uur.Nu,indeeltijd,varieerthetaantalgewerkte uren tussen de 20 en 36 en bedraagt hetgemiddeld28uur.

Hoelangmenalindebouwwerktvarieertvan11tot45jaar. De gemiddelde werkervaring bedraagt – door devuttersdieindeeltijd(willen)werken–27jaar.

Voor de deeltijdwerkers varieert de ideale werkweeksterk.Voorviervanhenisheteenweekmet4dagenvan8uur,vooréénwerknemereenweekmet5dagenvan6of7uur.Ooknoemtmen2of3dagenvan8uur,5dagenvan 4 uur, en een week met 3 dagen van 8 uur plus 2dagenvan6uur.

Indemeestegevallenisdeidealewerkweekgelijkaandefeitelijkewerkweekvandegeïnterviewde.Waardatniethetgevaliswenstmennogminderofkorterewerkdagen.Deredendaarvanligtingezin,hobby,ofdezwaartevanhetwerkindebouw.

werkgeversDebenaderdebouwondernemershebbententijdevanhetinterviewdaadwerkelijkdeeltijdwerkersindienst,hebbeninhetrecenteverledendeeltijdwerkersindienstgehad,ofhebbenzichbijProFlexaangemeldvanwegeverwachtedeeltijdvacatures. Door de krapte op de arbeidsmarktmoeten werkgevers soms wel genoegen nemen metdeeltijdwerkers:“Betereenhalvewerknemerdangeen”,isinmiddelseenveelgehoordeuitspraak.

Aan het proefproject Deeltijd in de bouw doen vooralkleinebedrijvenmee.Daaronderzijnerdriemetrondde6werknemers,zesmetrondde14werknemerseniseréénmet22werknemers.Demeestewerknemersopdebouwplaatsblijkenzonodigook de werkplaats te bemannen. Als er al een specifieke werkplaatsmedewerkeris,dangaathetomnietmeerdaneenhalvetotéénfteperbedrijf.

“Ik heb spijt dat ik een

deeltijdwerker heb. Het is

echt heel moeilijk als je

met koppels van twee

mensen werkt. Er zijn altijd

problemen met koppeltjes.”


7

Deeltijd kan in een week met minder dan vijf dagenvan8uur,of inwerkdagenkorterdan8uur.Vrijwelallewerkgeversvindenkorteredagenvoordeeltijdwerkopdebouwplaatsongewenst.Alseraldeeltijdwerkmoetzijn,danhetliefstinminderdagenperweek.Minderdan16uurintweedagenvindtmenunaniemongewensten24of32uurinrespectievelijkdrieofvierdagenheeftdevoorkeur.Indewerkplaatszijnvoordemeestewerkgeverskorteredagenwélacceptabel.

Voor de werknemers lopen de motieven om in deeltijdte gaan werken sterk uiteen en ze variëren met de leeftijdsfase.Dewensomookalsmantekunnenbijdragenaandezorgvoorenopvangvandekinderen,noemendetwaalfbouwwerknemerszesmaalalsbelangrijkstereden.Ook noemt men “meer tijd voor andere dingen in eenleven zonder kinderen” als motief. Twee vijftigplussersnoemen hun gezondheid en hun lichamelijke klachtenals belangrijkste reden om in deeltijd te gaan werken.Aandeanderekantisvooreentwintigjaarjongeremandeeltijdwerkjuisteenmanieromdekansoplichamelijkeklachtenalsgevolgvanhetzwarewerkkleinertemaken.Anderennoemennog:“meertijdvoordemantelzorgvoordepartner”,“eentweededeeltijdbaanineenheelanderebranche”, en tenslotte de wens om “zolang dat kan enondanksdeVUT,indeeltijdwerkvoldoeningtevindenencontacttehoudenmetcollega’s.”

Dewerkgeversnoemendriesoortenmotievenwaaromzepersoneelindeeltijdhebben:–arbeidsrechtelijke verplichtingen. Bijvoorbeeld wegensouderschapsverlof,reïntegratie,of55plusregeling;–concessiesineenkrappearbeidsmarkt.Dieleidentotuitsprakenals:“Wanneerikhetnietdoeraakikzekwijt”,“daarmee voorkom ik dat kennis en ervaring verdwijnt”,of:“ikziehetalseenmanieromdearbeidsverhoudingengoedtehouden”;–alspositievekeuze.Eénwerkgever formuleertdatalsvolgt:“Ikbeschouwhetalssociaalhandelen,hethoortbijdezetijd,waarinvrouwenookeeneigenlevenwillen.”

“Ik beschouw het aannemen

van deeltijdwerknemers als

sociaal handelen. Het hoort

bij deze tijd waarin vrouwen

ook een eigen leven willen.”

motieven


8

Het deeltijdwerk van de mannen levert hun werkendepartnersuitsluitendvoordeelop.Hethaaltveel(tijds)drukweg, brengt meer rust in hun leven en maakt hetbeter organiseerbaar. De mannen steken hun handendaadwerkelijkuitdemouwenenontlastenhunwerkendepartner met koken, huishoudelijk werk en zorg voor dekinderen.

Waar beide partners een werkkring hebben ontbreektmeestaldenoodzaakombeiden fulltime tewerken.Opdatmomentkunnenwerk,gezin,vrije tijdof liefhebberijtegenelkaarwordenafgewogen.Voordevrouwendiezijnopgegroeid in een meer traditionele rolverdeling tussenman en vrouw geldt dat niet. Het blijkt voor hen somsmoeilijk als hun man in de VUT komt. Dan kan pijnlijkduidelijkwordendaterbinnenhethuishoudengeentraditievangedeeldeverantwoordelijkheidisopgebouwd.

Demannenzelfzijnunaniemtevredenoverhunkeuzevoordeeltijdwerk.Dehelftvanhennoemtalsgrootstevoordeeldathetzedegelegenheidbiedtomhunkind(eren)grootte zien worden en aan zorg en opvoeding een actievebijdrage te leveren. Verder noemen ze de verminderingvandestressinhetlevenen‘meertijdvoorzichzelf’.

Hunkeuzevoorwerkenindeeltijdisgeenzwichtenvoorde eisen van een dominante werkende partner (zoalscollega’s wel eens suggereren), maar een gedeeld ensamengedragenbesluitombeidenhetbesteuithetleventehalen.

De figuurlijk gesproken grotere afstand tot het werk ziet menalseenpositiefpunt:“Jelevenisjewerknietmeer,dat schept veel vrijheid.” Voor vutters daarentegen kandeeltijdwerk juisteenmanierzijnomenkeleweekdagentevullenmet‘werkalshobby’,alsmiddelomdebandmetcollega’sendesfeervanhetwerkvasttehouden.

Dewerkgeverszijnmindertevreden.Dehelftvanhenzietgeenenkel voordeel indeeltijdwerkofweetnietwatdevoordelenzoudenkunnenzijn.Maarerzijnookpositievegeluiden:“Metdeeltijdwerkkunjeervarenpersoneelvoorjebedrijfbehouden”,of:“Zezijngemotiveerderenmindervaakziek.”

Alsgrootstenadelennoemenwerkgeversde(mogelijke)problemen met het vervoer naar de bouwplaats, debreukinhetteamwerkvaneenkoppel,denoodzakelijke

“Het grootste nadeel is dat

je het, als de rest doorwerkt,

voor hen beter moet

organiseren dan normaal.

Organisatorisch vraagt

een deeltijdwerker altijd

om iets extra’s.”

meningen


9

aanschafvanextragereedschapenmaterieel,hetverliesvanfeelingmethetwerkendeextratijddienodigisomdedeeltijdwerkernaeenvrijedaghetlopendewerkweer‘intepraten’.

Naardeklantenvanhetbouwbedrijflijkthetdeeltijdmesaan twee kanten te snijden. Waar de ene werkgeverzijndeeltijdwerkerweetneer tezettenalseenattractiefkenmerkvaneenmoderneonderneming,steltdeanderedatklanteneenindeeltijdwerkendetimmermanvaaknietaccepteren.

Overdewenselijkheideninpasbaarheidvandeeltijdwerkbestaat onder werkgevers opvallend veel verschil vanmening.Hoe“de”tiengeïnterviewdewerkgeverseroverdenkenisdaaromonmogelijkaantegeven.Debereidheid

om organisatorische veranderingendoor te voeren diedeeltijdwerk binnen het bedrijf mogelijk moeten maken,verschilt sterk tussen de werkgevers. Daarin zou deverklaringkunnenliggenvandediversiteit inervaringenmetdeeltijdwerk:deeenzietknelpuntenuitdeprivéwerelddieopdebouwondernemerwordenafgewenteld,waardeanderonderkentdateenmodernbouwbedrijfbouwnietmeerkánwerkenalsindetijddatvrouwenuitsluitendinhetdomeinvanzorgengezindescepterzwaaiden.

Verschillendewerkgeverswijzenophunorganisatorischeproblemenmetdeeltijdwerkvanwegededuo’sofkoppelswaarin men veelalwerkt: “Valt er één door deeltijdwerkweg,danis deander letterlijk onthand”. Andere werkgeversdaarentegenstellendatdedeeltijdwerkers“ietsjemeer initiatief in de planning vragen, maar geen enkelprobleemvormen.”

Demeestpositievegeluidenoverdeeltijdwerkerskomenuit de wat grotere onder de benaderde bedrijven (diemet 14 tot 22 werknemers), maar ook daar klinken zeniet eensluidend. Sommige werkgevers oordelen overdeeltijdwerkergpositiefomdatzeerheelgoedeervaringenmeehebben,andereoordelen juistheelnegatiefomdatzeerslechteervaringenmeehebben.

Er is geen eenduidige relatie aanwijsbaar tussen debedrijfsgrootteenhetoordeeloverdeeltijdwerk,hoewelsommige werkgevers wel zo’n verband suggereren.Waar de een concludeert dat improviseren met een

“Ik vind het raar dat de

bouw zo traag op de vraag

reageert, het blijkt ook op

de werkvloer geen probleem

op te leveren, deeltijd werkt

perfect, zowel thuis

als op de bouw.”


11

deeltijdwerkermakkelijkerisvooreenkleinbedrijf–“danben je immers iets flexibeler” – stelt de ander dat een groter bedrijfveelmakkelijkereendeeltijdwerkerkaninplannendoor taken op te splitsen. Mogelijk lijkt voor beiden hetgrasgroenerisaandeanderekantvandeheuvel.

“Mijn partner stond erop dat

we het samen deden. De baas

moppert nu soms over de

planning, maar daar valt of

staat een project niet mee.

Klanten vinden een lang

weekend met wat privacy ook

wel lekker.”

Sommigeberoepsgroepen–ennietdeminste–slaagdener lange tijd in om vrouwen buiten te sluiten met alsargumentdathunwerkgebiedniet“desvrouws”zouzijn.

Daar dachten vrouwen zelf vaak anders over, en zowerdAlettaJacobs in1870deeerstevrouwdie (zijhetals toehoorster)werd toegelaten tot eenHBS.Een jaarlater kreeg ze dankzij de liberale minister ThorbecketoegangtotdeGroningseuniversiteit.Zewerddeeerstevrouwelijkestudentdieeenstudiesuccesvolafronddeenzelegdein1877en1878haarartsexamensaf.Daarmeewerd ze ook de eerste vrouwelijke Nederlandse arts.Nahaarpromotiein1879gingzealshuisartswerkeninAmsterdam.Hetzounogmeerdaneeneeuwduren–totmaart1994–vooreenalgemenewetgelijkebehandelinghet licht zou ziendiediscriminatie opgrond van (onderandere)geslachtverbiedt.

Vrijwelallegeïnterviewdevrouwenvindendatvrouwenookindebouwkunnenwerken.Slechtstweetwijfelenvanwegedezwaartevanhetwerk.Werken indebouwvergelijktmenmethet legerendezorg: “Hetkanbest,maarnietzonderdegewonehulpmiddelenomhet zwaarstewerkteverlichten.”Alsvoordeelvanvrouwenindebouwwordtgenoemddatzemeervooruitdenken:“Zeplannenbeter,kijkenandersenziendingendieeenmannietziet.”Eenblijvendverschilmetmannelijkewerknemersisnatuurlijkdatvrouwenzwangerkunnenzijn,maartegenwoordigisdatnietmeereenlevenlang.

bouwvrouw


12

Dankzijstuurbekrachtigingensteekwagensishetberoepvan vrachtwagenchauffeur niet langer uitsluitend voorsterkemannen.Ookdebouwkenttegenwoordigtalvanhefwerktuigen en ontlastende technieken. Ook gebruiktmenerkleinere(lichtere)verpakkingen.Fysiekekrachtisdaardoorsteedsminderbepalend,en:“Datcementzakkengeenvijftigkilomeerwegenisookvoordemanneneenzegen.”Vergeleken met hun partners, klinkt bij mannen op devraag naar vrouwen in de bouw vaker een “ja, maar.”Sommigenvrezendathetwerkzwaarderwordtalszeóókhetzwaarstewerkvanhunvrouwelijkecollega’smoetendoen. Anderen geven aan dat de ervaring leert dat hetwerkzwaarisomdatdeArboregelsonvoldoendewordennageleefd:“Zoudatwelgebeuren,daniservoorvrouwengeen vuiltje aan de lucht.” Maar: “Helaas kan niet altijdallesvolgensderegels,somsmoetjeietszwaarsgewoonevendoen,een risicodurvennemen.Datkanvooreenvrouwlastigzijn.”

Veiligenverantwoordwerkenopdebouwvraagtomgoedtillen,eenwerkplekzondertroepenoogvoorveiligheid.“Kunjedebouwmindergeschiktnoemenvoorvrouwen,omdat mannen eerder bereid zijn met zulke zaken dehandtelichten?Praktischezakenzijnaltijdlastigomvoorelkaartekrijgen,allesmoetjeafdwingenendebouwlooptnooitvoorop,toilettenwarenereerdertochookniet?”

Debouwwerkgeversstaanunaniempositieftegenoverhetideevanvrouwenindebouw,maarnietinalleberoepen:“Vaak vraagt het teveel fysieke kracht en je zit met deweersinvloedenwaarjetegenmoetkunnen.”

Enkele werkgevers hebben ervaring met vrouwen in debouw.Dieervaringissomsnegatiefvanwegedecultuur:“Hetwasteveeleenmannencultuurendeervaringleertdat daar het taalgebruik wat ruwer is, ze mogen elkaargraagwatuittestenenvrouwenzijndaargevoeligervoor,watkwetsbaarder.”Eenanderewerkgeverbeschrijfthetzo:“Ikhebmoeiteomallochtonenenvrouwenintepassenomdatmijnhuidigewerknemerszenietaccepteren.”

Maarpositieveervaringenzijnerbijdewerkgeversook:“Ik heb er een in dienst die al acht of negen jaar in debouw werkt, ze is timmervrouw en leermeester” en:“CAOtechnischisallesgeregeld,dusikziedaaringeenenkelprobleem.”

Hoekleinereenbedrijfis,hoemeerhetafhankelijkisvanallroundkrachten.Datmaakthetmoeilijkeromvrouwenzondermitsenenmarenaantenemen,“Maarhetzoudesfeertengoedekomen.”Dearbeidsdelingbijdegroterebouwbedrijvenzouhetjuistgemakkelijkermakenvrouweneengeschiktefunctietegeven.

“De zorg is ook zwaar en dát

kunnen vrouwen wel? Kom

nou, die werelden kun je qua

zwaarte best vergelijken.”


13

HetproefprojectDeeltijd in de bouw iseringeslaagdeenformule voor arbeidsbemiddeling te vinden die bruggenslaat tussen vraag en aanbod van deeltijdwerk. Daarbijcoördineert ProFlex Bouw het uitlenen en inlenen vandeeltijdwerkers en handelt ze de transacties financieel en juridischaf.ZowelvoorwerkgeversalsvoorwerknemersbiedtdeProFlexaanpakeen laagdrempeligeoplossing.Voordewerknemerstaatdezekerheidvande(bestaande)arbeidsovereenkomst met de uitlenende werkgever nietopde tochtenvoorde inlenendewerkgever isergeenrisicodathijdeinleenkrachtindienstmoetnemen.

HeteconomischtijzitProFlexBouwendedeeltijdwerkersmee. Nu vacatures steeds moeilijker te vervullen zijnmóeten bouwwerkgevers wel open staan voor deeltijdwerk. Doordat ook de instroom verandert, is het vanbelangdatdebouwexplicietruimtemaaktvoorvrouwenen allochtonen. Zoals al blijkt uit de motieven van veeldeeltijdwerkers,isdetijdvandeklassiekemachocultuurookindebouwsectorvoorbij.Tochzetdiecultuurooknunogsommigewerkgeversineenspagaat,alszeconstaterendatjuistvrouwenenallochtonenmetbelangstellingvoor

debouwwerelderopafknappen.Eenvandewerkgeversgeeft een werkbare strategie om daarmee om te gaan:“Schep geen verwachtingen die je toch niet waar kuntmaken,maarkoesterwaterkomt.”

OmhetdeeltijdwerkindebouwookeldersinNederlandtestimulerenishetdebedoelingdatandereopleidingscentradeopzetvanProFlexBouw–inclusiefhetonderliggendejuridisch model – overnemen. Om de kans van slagenelderszogrootmogelijktemaken,isdeprojectgroepledengevraagd de succesfactoren van het ProFlex Bouwconcept te inventariseren.Zenoemdendevolgende (inwillekeurigevolgorde):

–Zorg voor een goede voorbereidingstijd. In de tweejaren voorafgaand aan de start van ProFlex Bouw isvanuitenovaveel tijdgeïnvesteerd inhetnetwerk indebouwsector. Daarnaast is uitgebreid literatuuronderzoekgedaan om een gedegen kennis te vergaren over debrancheenrelevanteontwikkelingendaarin.–Laat de verschillende projectpartners een mix vankennis,kundeencontacten inbrengen.Voorhetwervenvan deelnemers is het van cruciaal belang dat eenwerkgeversorganisatie(viaOCBBV)eneenwerknemersorganisatie(FNVBouw)vertegenwoordigdwaren.– Zorg voor ondersteuning van het project met eenprofessionelePRcampagne.–Kiesvooreenkleinschaligestart.–Leervanervaringenenmaaktijdensdelooptijdvanhetprojectsteeds(bij)sturingmogelijk.

“Er zijn jongens die echt

helemaal niet meer kúnnen.

Je zou slijtage door het zware

werk moeten verminderen

door deeltijd te verplichten.”

terugblik


14

Als bouwondernemers de toekomstige instroom vannieuwpersoneelveiligwillenstellenmoethunsectorbeteraansluitenbijdetijdgeest.Hetzoualeenbelangrijkestapvoorwaarts zijn als de bouw het werken in deeltijd opgrotereschaalenstructureelmogelijkmaakt.

HetverdientaanbevelinghetProFlexconcept(indevormvaneenofmeerproefprojecten)teverbredennaaranderebrancheswaarinhetwerkenindeeltijdnognietgangbaaris.

Regionale opleidingscentra elders in Nederland mogengebruikmakenvandeervaringenmetendeopzet vanProFlexBouw.Deformeeljuridischeonderbouwiscruciaalvoorhetprojectenkanookeldersgebruiktworden.

Over de mogelijkheden van deeltijdwerk bestaan onderbouwwerkgevers aanzienlijke verschillen van inzicht.Diezijnmogelijkteoverbruggenmeteensystematischeuitwisseling van positieve en best practice oplossingenvanorganisatieenplanning.

Een arbeidsmarktproject dat bij al dan niet allochtonemannenenvrouwenbelangstellingwektvoor(deeltijd)werkin de bouwsector, kan niet zonder een flankerend imago-project. Dit moet binnen de bouwsector belangstellingwekkenvoordezenieuwegroepencollega’s,hunmotievenenhunkwaliteiten.

conclusie

“Ik hoor wel eens andere

bazen die heel raar tegen

mijn deeltijdwerk aankijken.

‘Dat redden we echt niet’

zeggen ze dan. Allemaal

bullshit. Als ze het maar

wíllen.”


15

bronnenBlomsma, G. Flexibilisering in de bouw. Economisch

Instituut voor de Bouwnijverheid. Amsterdam, juli2004.

Beereboom, H.J.A., e.a. De bouwarbeidsmarkt in de periode 2005-2010. Economisch Instituut voor deBouwnijverheid.Amsterdam,oktober2005.

Verwachtingen bouwproductie 2007-2012. Knelpunten op de bouwarbeidsmarkt.BijeenkomstRAICongrescentrumAmsterdam,januari2007.


colofonProjectleidingHarmaBareldsInterviewsenrapportageHansPunterVormgevingBurovoorbeeldOpmaakHansPuntertekstredactie&vormgevingFotografieAlbertRavenDrukwerkPlantijnCasparie

ProFlexBouwKloosterstraat127963AHRuinen(0522)[email protected]

ProFlexBouwiseeninitiatiefvanenovaemancipatieadviesbureauDrenthe,FNVBouwenhetOpleidingscentrumBouw.ProFlexBouwwordtmogelijkgemaaktdoorhetEuropeesSociaalFondsendeprovincieDrenthe.


DEELTIJD WERK IN DE BOUW - De Bouwcampus - Aanjager van ... · de verdeling van arbeid en zorg....

Documents

Transcript of DEELTIJD WERK IN DE BOUW - De Bouwcampus - Aanjager van ... · de verdeling van arbeid en zorg....