Deel i integrale wijkaanpak curacao 2009

Integrale Wijkaanpak Curaçao

2009-2019

Deel I Nos ta kere

Deel II Nos ta hasi!

Wijkaanpak Curaçao Programmasecretariaat

Oktober 2009

Deel I Wijkaanpak Curaçao 2009 2

Colofon Teksten : Sharnon Isenia, August Emanuel, Vernon Daal, Rianne Swinkels, Jeroen Jansen, Sherwin

Josepha, Zulaika Mook, Janice Walle, Elly Hellings, Jose Ursula, Gera Esser, Renee

Heerenveen.

Eindredactie : Vernon Daal

Lay-out : Vernon Daal


Inhoudsopgave Deel I Nos ta kere.

Een nieuwe manier van denken en werken in de wijken

Leeswijzer

Toelichting op de titel

1. Inleiding

2. Algemene noties vooraf

3. Uitgangspunten van wijkgericht werken

4. Wijkaanpak Curaçao

5. Communicatie en PR

6. Organisatiestructuur

7. Monitoring en evaluatie

8. Samenwerking

9. Financiële consequenties

Deel II Nos ta hasi!

Plan di Akshon di Bario: PABO! Leeswijzer

Toelichting op de titel

De totstandkoming van de plannen

1. Pabo Montaña

2. Pabo Sapaté

3. Pabo Gibraltar

4. Pabo Rooi Santu

5. Pabo Scharloo Abou/ Fleur de Marie


Bijlagen:

- Factsheet Wijkaanpak Curaçao

- Flyer voor de informatieavonden voor bewoners

- Krantenartikelen Miniconferentie Nieuw Urbanisme - Projectenlijst voor alle wijken - Overzichten samenstelling Tims di bario (wijkteams)

- Uitvoerings Top 10

- Literatuurlijst


Nos ta kere.

Deel I

Een nieuwe manier van denken en werken in de wijken.


Leeswijzer

Dit document bestaat uit 2 delen. In Deel I wordt na een korte inleiding eerst stil gestaan bij

de observaties van de eerste drie maanden wijkaanpak op Curaçao. Ondanks de grote

culturele verschillen met Nederland is de afgelopen maanden gebleken, dat ook hier grote

behoefte bestaat aan een nieuwe manier van denken en werken in de ontwikkeling van de

wijken. Hierin kunnen we leren van de ervaringen die inmiddels in diverse Nederlandse

wijken, maar overigens ook op veel andere plekken in de wereld, met de wijkaanpak zijn

opgedaan.

Toch brengt de wijkaanpak Curaçao ook contextspecifieke aandachtspunten met zich mee.

Deze worden benoemd in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 worden de meer algemene

uitgangspunten van gebiedsgericht werken benoemd en in hoofdstuk 4 wordt beschreven

hoe de wijkaanpak Curaçao eruit ziet.

De communicatieparagraaf in de wijkaanpak Curaçao is tweeledig. Enerzijds richt dit zich

op de gebruikelijke aspecten als informatie en draagvlakverwerving, anderzijds zal de

communicatie in de wijkaanpak Curaçao worden ingezet als instrument om de bewoners te

mobiliseren en te „empoweren‟. Dit principe wordt toegelicht in hoofdstuk 5.

Het belang van duurzaamheid in de wijkaanpak is evident en vraagt om een goede

structurele inbedding van de te ontwikkelen aanpak. De beoogde organisatiestructuur wordt

beschreven in hoofdstuk 6 en in hoofdstuk 7 en 8 wordt ingegaan op de aspecten van

monitoring & evaluatie en samenwerking, een essentieel onderdeel binnen de wijkaanpak.

In hoofdstuk 9 tenslotte worden de financiële consequenties in kaart gebracht.

In Deel II zijn de Plan di Akshon di BariO‟s (de PABO‟s, ofwel de Wijkactieplannen)

opgenomen. De ambities en doelen voor de eerste 5 aandachtswijken worden hierin

benoemd. In dit deel wordt tevens het proces beschreven, waarlangs deze plannen tot

stand zijn gekomen. Dit is gebeurd in nauw overleg met de bewoners en organisaties op

wijkniveau.

De charter, waarin de bestuurlijke verantwoordelijkheden worden vastgelegd, verwijst

expliciet naar deze PABO‟s.


1. Inleiding

Veel mensen wonen met plezier op ons mooie eiland. Men

kent elkaar en helpt elkaar. Maar zoals in iedere

samenleving kennen we ook problemen. Soms grote

problemen. Zo leven veel kinderen en hun ouders in

armoede. Jongeren hebben in veel wijken geen eigen plek

en er is een grote behoefte aan voorzieningen. Onverlichte

plekken, geen overdekte bushalte, geen speelplekken, het

zijn enkele zaken waar de bewoners in de wijken tegenaan

lopen.

Wij vinden dat iedereen in deze wijken de kans moet krijgen

zich te ontwikkelen en een bijdrage te leveren aan

verbeteringen in de wijk. Ook moet iedereen zich veilig

kunnen voelen in zijn of haar eigen wijk.

Uit: Factsheet Wijkaanpak Curaçao, 2009

In sommige wijken komen veel complexe maatschappelijke problemen samen. Schooluitval,

huiselijk geweld, een verloederde woonomgeving, weinig mogelijkheden om sociale

contacten te leggen en elkaar te ontmoeten, hoge (jeugd)werkloosheid, armoede, geen of

ontoereikende voorzieningen op het gebied van zorg, opvang en educatie, criminaliteit en

gevoelens van onveiligheid. Juist deze veelheid aan problematiek maakt de situatie zo

hardnekkig. Alleen een langdurige en samenhangende inzet van preventieve, curatieve en

repressieve maatregelen op diverse leefgebieden kan het verschil gaan maken. Vandaar

dat we uitgaan van een minimale tijdspanne van 10 jaar.

Met de ondertekening op 11 november 2008 van de Intentieverklaring Wijkaanpak Curaçao

is een begin gemaakt met een traject dat de woon- en leefomstandigheden van de

bewoners van onze wijken met veel problemen systematisch en blijvend moet verbeteren.

Het Bestuurscollege van Curaçao heeft op 20 maart 2009 de start van de wijkaanpak

Curaçao vastgesteld.

Met de instelling van een programmasecretariaat in juli 2009 is een daadwerkelijke start

gemaakt met de uitvoering door voor 5 wijken in kaart te brengen op welke manier deze

wijken het beste vooruit kunnen worden geholpen.

Op 15 oktober 2009 worden voor de 5 aandachtswijken de wijkactieplannen gepresenteerd.

Ook wordt op die dag een charter getekend met het ministerie van VROM/WWI. Hierin zijn

de bestuurlijke afspraken ten aanzien van organisatie, financiën en beleid binnen het

Koninkrijk vastgelegd.

Het uiteindelijke doel van de Wijkaanpak is dat de mensen in de buurten (weer) in zichzelf,

in elkaar, in de instituties en de overheid, maar vooral in hun buurt kunnen geloven, en trots

zijn op hun buurt en hun buren. Wij willen dat deze wijken vitale woon-, werk-, leef- en

leeromgevingen worden, waar het prettig wonen is en mensen actief deelnemen in de

samenleving.


2. Algemene noties vooraf Aan de presentatie van de PABO‟s en de vaststelling van de charter op 15 oktober 2009

zijn 3 maanden van intensieve voorbereiding vooraf gegaan. In deze periode is op

verschillende manieren geïnvesteerd in het uitwisselen van ideeën en beelden over de vijf

aangewezen wijken en de beoogde nieuwe manier van denken in werken in de wijken.

Zo vond op 28 mei 2009 een werksessie Integrale Wijkaanpak Curaçao plaats. Tijdens

deze werksessie hebben belangrijke partners, die werken aan de leefbaarheid in de wijken,

een bijdrage geleverd aan de invulling van het Plan van Aanpak om te komen tot de

wijkactieplannen.

In een werksessie op 16 juli zijn vervolgens de verwachtingen over en weer gedeeld en is

met betrokken organisaties vooruit geblikt op de samenwerking, m.n. op de Tims di Bario

per wijk. Vervolgens zijn voor de 5 aangewezen wijken Tims di Bario geformeerd en deze

zijn in wisselende samenstelling 3 tot 4 keer bij elkaar gekomen om bouwstenen te

verzamelen voor de PABO‟s.

In dit kader is ook de MT-raad in het leven groepen om de ondersteuning van de werkvloer

op management- en directieniveau te borgen. De MT-raad bestaat uit de zogenoemde

kerndiensten en –organisaties die betrokken zijn bij de wijkaanpak. Daarnaast zijn tal van

andere instellingen en organisaties, die op afroep aanwezig zullen zijn, afhankelijk van de

agenda. De MT-raad komt maandelijks bijeen om de voortgang te bespreken. Het gaat in dit

overleg m.n. over bovenwijkse strategische afwegingen en besluiten. Voorbeelden van

bovenwijkse kwesties zijn de onvoltooide huizen op het eiland, bouwen in hogere

dichtheden, structurele samenwerking met Politie en Selikor en samenwerkingsverbanden

met het Caribische gebied. De MT-raad is in de voorbereidingsfase 2 maal bijeen geweest.

Daarnaast is door het programmasecretariaat veel geïnvesteerd in contacten in de wijken

door wekelijks in de wijken aanwezig te zijn. De programmasecretaris hield wekelijks een

dag kantoor in de Sentro‟s di Bario. Door daadwerkelijk zichtbaar te zijn in de wijk, werd het

vertrouwen gewonnen en werd veel informatie voor de PABO‟s verzameld.

Tenslotte is begin september 2009 een mini-conferentie georganiseerd over “Nieuw

urbanisme. Het programmasecretariaat heeft met deze bijeenkomst een platform gecreëerd

voor het secretariaat stadsontwikkeling en DOW om hun visie en ideeën te presenteren. De

opkomst was boven verwachting (ruim 100 mensen) en zeer gedifferentieerd van

samenstelling. Dit laat de betrokkenheid zien in het veld en ook de behoefte aan

vernieuwende ideeën op het terrein van stadsvernieuwing en wijkontwikkeling.

Al deze activiteiten hebben geleid tot een aantal observaties, die van belang zijn voor de

verdere uitvoering en uitrol van de wijkaanpak Curaçao. Sommige observaties zijn

misschien hard en confronterend, maar door juist met deze punten rekening te houden, kan

de wijkaanpak Curaçao ook substantiële meerwaarde hebben.


Sociale infrastructuur

Tijdens de bijeenkomsten met de Tims di Bario is duidelijk gebleken, dat de Curaçaose

wijken bruisen van energie en initiatieven. De sociale infrastructuren lijken solide en hebben

dikwijls de rol van de instituties overgenomen, doordat de instituties en de overheid in veel

wijken niet zichtbaar zijn. Soms is sprake van een georganiseerd verband in de vorm van

een stichting of vereniging, maar vaker nog gaat het om niet geformaliseerde groepen

mensen, die een probleem signaleren en dit samen oppakken. Uit onderzoek van

antropoloog drs. Leon Weeber wordt dit fenomeen ook benoemd. In dat rapport wordt zelfs

geconcludeerd dat de experts, de deskundigen nog maar weinig kennis hebben van wat er

in de wijken gebeurt.

De sociale infrastructuur is zoals gezegd aanwezig, er is hoop en zelfwerkzaamheid, maar

het is kwetsbaar. Kwetsbaar omdat het vaak ad hoc structuren zijn, maar ook omdat het

vaak aan strategie en vaardigheden ontbreekt om de ideeën naar een volgende fase te

brengen. Er is voldoende energie en animo, er zijn veel ideeën, maar vaak stokt het proces

op de volgende drie vragen:

1. Hoe pak je iets aan? (strategie en organisatietalent)

2. Hoe organiseer je draagvlak? (tactische en communicatieve vaardigheden, PR)

3. Hoe zet ik mijn plan op papier? (schrijfkracht)

4. Hoe zorg ik voor continuïteit? (doorzettingskracht)

Veel plannen lopen spaak op deze punten. Als wijkoverstijgend onderdeel van de

Wijkaanpak Curaçao zal daarom gestart worden met een Wijkacademy. Insteek van de

Wijkacademy is om bewoners te helpen ontwikkelen en kadervorming in de wijken te

realiseren, zodat de wijkaanpak ook daadwerkelijk duurzaam geborgd kan worden. In

hoofdstuk 4 zal dit concept verder worden uitgewerkt.

Fysieke infrastructuur

Planologisch gezien leeft de Curaçaose bevolking zeer gespreid over het eiland. De meeste

voorzieningen zijn geconcentreerd in een relatief klein gebied (rondom Otrabanda/ Punda/

Salinã/ Mahaai) en in de wijken zelf zijn weinig tot geen voorzieningen. Dit vraagt een grote

mobiliteit van de bevolking. Men moet reizen naar school, opvang, werk, zorgvoorzieningen,

overheidsdiensten en winkels. Deze noodzaak tot mobiliteit treft met name de

bevolkingsgroep met een laag inkomen en gaat ten koste van de sociale cohesie in de wijk.

Mobiliteit kost immers geld. De roep om meer voorzieningen in de wijken was de afgelopen

maanden dan ook luid en duidelijk te horen.

Daarom is het wenselijk als eerste te investeren in de ruimtes, gebouwen en plekken.

Hiermee kan meteen het broodnodige vertrouwen worden teruggewonnen. In een aantal

gevallen gaat het om quick wins, waarbij met een relatief kleine investering een groots effect

voor de wijk kan worden bereikt.


Vertrouwen terugwinnen

Wat in vrijwel alle gesprekken doorklinkt, is het gevoel dat de bewoners in de wijken hebben

over de instituties en de overheid. Men voelt zich in de steek gelaten en het vertrouwen in

deze instellingen is volledig weggeslagen. De oorzaken zijn divers. Men is onwetend, men

heeft een informatieachterstand of men is teleurgesteld, eerdere verwachtingen zijn niet

uitgekomen.

Hier ligt derhalve de grootste uitdaging voor de mensen en organisaties die vanuit de

wijkaanpak aan de slag gaan. Er ligt een grote verantwoordelijkheid voor die instituties en

met name voor de overheid (diensten) om dit vertrouwen terug te winnen. Want een

succesvolle wijkaanpak kan alleen, en alleen dan slagen, wanneer er voldoende draagvlak

en betrokkenheid onder de bewoners is. Actieve en betrokken bewoners vormen de basis

voor de wijkaanpak.

Vertrouwen terugwinnen is mogelijk en begint met oog hebben voor de kwaliteiten van de

wijk en haar bewoners. Deze vormen het vertrekpunt van maatregelen en interventies om

deze wijken te verbeteren. Dit vraagt een nieuwe manier van kijken, beleid ontwikkelen en

uitvoeren en van communiceren.

Er zal meer bottom-up, intersectoraal en gebiedsbericht gewerkt moeten gaan worden.

Wijkgericht werken is werken met beide „voeten op de diabaas‟. Afspraken moeten worden

nagekomen en de Tims di barioBario moeten een vaste plek krijgen in de ontwikkeling van

en besluitvorming over nieuwe plannen. De instituties en overheidsdiensten enerzijds en de

bewoners en wijkorganisaties anderzijds zullen elkaar als bondgenoten moeten gaan zien

en het wederzijds vertrouwen gaan opbouwen. Het gaat er vooral om echt te leren luisteren

naar elkaar. Voor de diensten en organisaties ligt er vooral een faciliterende,

ondersteunende en regisserende rol weggelegd.

Echo‟s uit het verleden

Uit gesprekken in de wijken komt toch en helaas, maar tegelijkertijd vanzelfsprekend pijn uit

het verleden naar voren. Op macroniveau gaat dit over de moeizame en verwrongen relatie

met Nederland en het slavernijverleden. Hoewel dit zo veel jaar na dato moeilijk te

„bewijzen‟ of te onderzoeken valt, leeft het idee breed onder de bewoners van Curaçao dat

de trauma‟s uit het verleden nog luid en duidelijk weerklinken in de Curaçaose maatschappij

van vandaag.

Op zondag zitten de kerken vol om een man, die 2000 jaar

geleden werd geboren, te gedenken, maar ik mag niet praten

over iets dat zich nog maar 200 jaar geleden heeft voltrokken

en onze samenleving zo drastisch heeft beïnvloed.

(Een betrokken bewoner tijdens één van de wijkbijeenkomsten, augustus

2009)

Deze echo‟s uit het verleden zijn te nadrukkelijk aanwezig om te negeren, zeker daar waar

het gaat om de sociale paragraaf. Veel problemen in de wijken komen voort uit armoede en

de opvoedingsstijl. Dit heeft een grote weerslag op het familieleven en relatiepatronen. Het

is niet voor niets dat er expliciet voor gekozen is om een pijler “Familie en gezin” in de

wijkaanpak Curaçao op te nemen (zie hoofdstuk 4).

Problemen als huiselijk geweld (niet praten, maar slaan) en incest, verwaarlozing, de

afwezige vader en agressie als gevolg van een zeer laag zelfbeeld en weinig zelfbewustzijn,

zijn aan de orde van de dag. De jeugd is hierbij vaak het grootste slachtoffer.


Mijn moeder praatte niet. Een blik was voldoende.

(Een jongere uit de wijk, september 2009)

Om deze processen te doorbreken, zijn gerichte en langdurige interventies nodig. Een plek

in de wijk, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, zich even kunnen onttrekken aan de

eigen situatie en waar men een ander perspectief krijgt aangereikt, is in dat licht bezien

meer dan een gebouw. Een goede programmering, met een empowerende en

pedagogische functie, die mensen stimuleert tot introspectie, kan in deze situaties het

verschil maken. Zo‟n plek kan dan een venster bieden tot het maken van andere en nieuwe

keuzes in het leven. We denken hierbij niet zo zeer aan een traditioneel Sentro di Bario,

maar meer aan een multifunctionele wijkvoorziening (een community house).voorziening.

Hierbij kunnen accenten per wijk verschillen door bijvoorbeeld nadruk op sport te legen of

juist op cultuur en expressie. De voorziening en vooral de programmering zou moeten

aansluiten bij de behoeften en talenten uit de wijk. Maar vooral ook een plek zijn voor

ontmoeting en het delen van ervaringen, gevoelens, problemen en oplossingen.

Als je erover kunt praten, heb je het verwerkt. Wanneer je over

iets niet kunt praten, heb je het nog niet verwerkt.

(Majron Maduro, 28 jaar, voorzitter „Un bon hoben pa un bon famia‟)

3. Uitgangspunten van wijkgericht werken

De wijk is de plek waar mensen samenleven en successen en problemen zichtbaar worden.

De wijkaanpak wil de woon- en leefomstandigheden van de bewoners van wijken met veel

problemen blijvend verbeteren. Dit vraagt een duurzame en systematische investering.

Uitgangspunt van de wijkaanpak is dat de eigen wijk een plek is waar mensen kansen

hebben en weer graag wonen. Met als doel de bewoners van de wijk meer perspectief te

bieden en de kwaliteit van de wijk te verbeteren. De wijkaanpak is geen organisatie of

instituut, maar het is een manier van denken en werken.

De wijk heeft doorgaans een goede schaal om problemen op te pakken en om oplossingen

op maat te bedenken. Juist op wijkniveau kunnen verrassende coalities ontstaan en met

nieuwe energie aan de slag gaan.

De manier van denken en werken binnen de wijkaanpak kan worden toegelicht aan de hand

van een aantal kernelementen. Deze elementen vormen gezamenlijk de kracht van de

wijkaanpak.

a. Bewoners centraal

De wijkaanpak Curaçao richt zich op alle bewoners van de wijk. Iedereen zou moeten

merken dat er iets verbetert in de wijk. Hierbij gaat het om het creëren van draagvlak en het

verhogen van de zelfredzaamheid, zodat het een proces met en voor bewoners wordt. De

wijkaanpak wordt niet opgelegd aan de wijken noch aan de bewoners, maar volgt juist

nadrukkelijk een bottom-up benadering en haakt aan bij de energie en ontwikkelingen, die al

uit zichzelf in de wijken (zijn) ontstaan. Betrokken diensten en organisaties ondersteunen en

faciliteren deze ontwikkelingen. Het betekent ook dat niet wordt geredeneerd vanuit

regelgeving en staande organisaties, maar juist vanuit de problemen en mogelijkheden van

bewoners.


b. Zichtbaarheid en bereikbaarheid

In de voorbereidingsfase is gebleken, hoe belangrijk het is „zichtbaar‟ te zijn in de wijk. Men

wil je zien, vragen kunnen stellen, je nabijheid ervaren. De programmasecretaris heeft

wekelijks in de wijken rondgelopen en gewerkt en dit werd zeer hoog gewaardeerd. De

wijkaanpak vraagt een dergelijke benadering. Door betrokken diensten en organisaties moet

gezocht worden naar manieren om deze nabijheid en zichtbaarheid vorm te geven. Dit kan

bijvoorbeeld door spreekuren in de wijk te organiseren. Zo willen o.a. FKP en PSI Skuchami

bijvoorbeeld het concept van een One-stop-shop ontwikkelen.

Ook het werken met vaste accountmanagers van de diensten levert een bijdrage aan de

beoogde zichtbaarheid en bereikbaarheid. Door het uitvoeren van een aantal zichtbare

fysieke quick wins ter verbetering van de leefbaarheid, wordt op korte termijn het

vertrouwen en het enthousiasme van wijkbewoners vergroot. In de inleiding bij Deel II wordt

vanuit dit oogpunt een Uitvoering Top 10 benoemd.

c. Integrale aanpak

De complexe problemen vragen om een integrale benadering. In het beleid en de uitvoering

komt het aan op een verbinding tussen de fysieke, de sociale en de economische en de

veiligheidsbenadering. Samenwerking tussen verschillende overheidsdiensten, instituties en

organisaties is daarbij onontbeerlijk. Het leren kijken buiten de eigen kaders en kokers is

hierin een belangrijke uitdaging. Het actief zoeken naar synergie in plaats van naast elkaar

werken, is onontbeerlijk. Het gaat hierbij om een omslag van sectoraal werken naar

daadwerkelijk integraal samen werken.

d. Werken vanuit de wijkproblematiek

Steeds weer dient het perspectief van de bewoners en de wijk als geheel nadrukkelijk in

beeld te zijn. Dit vraagt een goede onderlinge communicatie, zodat verschillende partners in

de wijk van elkaar weten waar een ieder mee bezig is, welke problemen en knelpunten er

spelen en hoe men elkaars inspanningen kan ondersteunen. Voor betrokken diensten en

organisaties betekent dat: nabij zijn (bijvoorbeeld door spreekuren op locaties in de wijk),

betrokken zijn (door aanwezig te zijn bij de vergaderingen van de Tims di Bario), aandacht

geven en luisteren.

e. Samenwerking en commitment

Naast de inhoud is het proces minstens zo belangrijk om voldoende draagvlak te

ontwikkelen bij de verschillende actoren. Een goede wijk ontstaat alleen door effectieve

samenwerking in vitale coalities. Samen met de bewonersorganisatie, de naschoolse

opvang, politie, Selikor, kerken, de diensten en scholen kan veel bereikt worden.

Ook op bestuurlijk niveau is het besef van een gezamenlijke verantwoordelijkheid van

essentieel belang. De wijk is een portefeuille van iedere betrokken bestuurder.

f. Duurzaamheid

De Wijkaanpak is een aanpak van lange duur. Quick wins kunnen helpen het enthousiasme

en draagvlak van betrokkenen te entameren dan wel vast te houden en zijn daarom

noodzakelijk, maar de daadwerkelijke aanpak van problemen en het ombuigen van

bepaalde processen in buurten, waar jaren niet of nauwelijks in is geïnvesteerd, vraagt om


een duurzame investering. In middelen, in aandacht en in betrokkenheid. Ook zal meer

gezocht moeten worden naar duurzaamheid in milieutechnische zin.

"De aanpak van de achterstandswijken is er één van de lange

adem. Je moet geen wonderen in een jaar tijd verwachten.

Mensen moeten zich gezond kwaad maken en ook zelf wat

willen veranderen in hun wijk. Dan gebeurt er pas iets."

(Oud-minister Winsemius op zijn laatste dag als minister van VROM in het

Brabants Dagblad, 2006)

4. Wijkaanpak Curaçao

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de Curaçaose aanpak, waarbij wordt ingegaan op de

vertaling van de beschreven uitgangspunten uit het vorige hoofdstuk worden vertaald naar

de Curaçaose context.

Pijlers

Binnen de wijkaanpak Curaçao richten we ons op de volgende 5 pijlers. Per pijler wordt een

korte schets van de problematiek gegeven.:

1. Wonen en woonomgeving

Curacao biedt landschappelijk gezien een fantastisch decor om woningen te realiseren. Het

landschap maakt iedere woning uniek. Echter, een woning is ook onderdeel van een wijk en

een wijk kan niet zonder collectieve -publieke en private- voorzieningen. Dit laatste is in de

Curaçaosche wijken onderontwikkeld.

Het aantal woningen op Curaçao bedraagt circa 50.000. De FKP bezit in het totaal 4.950

huurwoningen. Dit is 10% van het totale woningbezit op Curaçao. Naast huurwoningen

bouwt FKP ook koop- en middenstandswoningen. Een groot probleem op Curaçao is dat in

veel wijken verwaarloosd particulier bezit te vinden is. Dit geeft een verwaarloosde en

verpauperde indruk.

In de analyse over de leefsituatie wordt geconstateerd dat volgens het CBS van de 270

onderscheiden buurten er 104 slechter scoren dan het gemiddelde van het eiland. Dit is dus

bijna de helft van de wijken! Daarnaast zijn er erg veel woningzoekenden (8000) die een

woning zoeken en ingeschreven staan bij de FKP.

2. Werken en ondernemen

De wijken kennen een bovengemiddeld percentage vrouwen als hoofd van het huishouden,

relatief veel „drop-outs‟, een relatief hoog werkloosheidspercentage en veel

jeugdwerkeloosheid. Deze gegevens zorgen voor een relatief laag inkomen per werkende

en een relatief laag huishoudinkomen.

De belangrijkste sectoren voor wat betreft werkgelegenheid op Curaçao zijn het toerisme,

de handel en zakelijke financiële dienstverlening. Curaçao heeft een zeer groot aantal

micro-/eenmansbedrijven, 59% van het totaal aan gevestigde bedrijven. Ook het

middenbedrijf is relatief sterk vertegenwoordigd, nl. 25%. Bijna 70% van de ondernemingen

heft een omzet lager dan Nafl.500.000.


Curaçao kent een relatief grote groep met langdurig werklozen. 48,9% van de werklozen in

2001 was een jaar of langer werkloos. De job opportunities voor schoolverlaters zijn beperkt

op Curaçao. De laatste jaren is er sprake van een negatieve economische groei. Hierdoor

wordt de werkgelegenheid negatief beïnvloedt: het aantal arbeidsplaatsen neemt af en de

kansen voor jongeren op een baan op de arbeidsmarkt verminderen. Een positieve

uitzondering vormt de bouwsector, hoewel hier veel sprake is van migratiearbeid.

De Dienst Werk en Inkomen (DWI) bemiddelt voor de groep werklozen op Curaçao. Dit is in

principe verplicht voor iedere werkloze. Middels consulenten op de verschillende

wijkkantoren wordt contact met hen onderhouden (Ban Bario Bèk).

3. Leren en opgroeien

Op Curaçao valt ongeveer 25% van de totale bevolking onder de categorie 0 tot 24 jarigen,

oftewel de doelgroep jeugd. Gekeken naar de leefsituatie van deze doelgroep valt een

aantal zaken op. Bijna 40% van de jongeren groeit op in een één-ouder-gezin, met een

moeder als gezinshoofd. Naast een slechte sociaal-economische situatie kenmerkt

Curaçao zich door een grote inkomensongelijkheid. Relatieve armoede binnen gezinnen is

daardoor een veel voorkomend verschijnsel.

Gedurende hun schoolloopbaan loopt een relatief grote groep jongeren een achterstand op.

Ongeveer een kwart van alle jongeren rondt alleen de lagere school af. Het percentage

jongeren dat het voortgezet onderwijs met een diploma verlaat is ongeveer 55%.

Vergeleken met bijvoorbeeld de Nederlandse situatie is het aantal kinderen dat

doorverwezen wordt naar het speciaal onderwijs ongeveer twee maal zo groot. Verder valt

op dat het aantal jongeren dat HAVO of VWO volgt en afrondt relatief klein is.

Sinds 3 jaar is de leerplicht voor kinderen tot 18 jaar van kracht. Dit is positief. Er zijn

leerplichtambtenaren om de kinderen die niet naar school komen op te sporen. Het aantal

formatieplaatsen is echter te laag om hun taak goed en in alle wijken in te vullen.

De lessen op de scholen (basis en middelbare school) duren tot om en nabij 13.00 uur Dit

betekent dat de kinderen wanneer de ouders werken, lange tijd alleen thuis zijn. Naschoolse

activiteiten op het gebied van sport en cultuur zijn essentieel voor de buurt.

Doordat veel gezinnen van de onderstand leven krijgen de kinderen meestal geen goed

ontbijt of krijgen ze onvoldoende te eten. Op een aantal scholen wordt daarom voor ontbijt

gezorgd. Ook komen er in deze wijken veel psychosociale problemen voor.

4. Familie en gezin

Op Curaçao komen familie- of gezinsproblemen als geweld, mishandeling, misbruik,

relationele problemen veelvuldig voor. Dit is een dermate complexe en indringende

problematiek voor een samenleving, dat een gebundelde en intensieve aanpak nodig is.

Het onderscheid met de vorige pijler is erin gelegen, dat de pijler „Leren en opgroeien‟ is

ingevuld vanuit het perspectief van de jeugd (kinderen en jongeren), terwijl deze pijler zich

vooral richt op het gezin als systeem en de maatschappelijke context, waarin dat systeem

zich moet redden.


Veel gezinnen kampen met een scala aan sociaal-maatschappelijke problemen, die het

functioneren van het gezin belemmeren (de zogenoemde multiproblem gezinnen). Naast de

opvoeding heeft dit bijvoorbeeld ook zijn weerslag op gezondheidsaspecten van de

gezinsleden. Ook het gegeven dat veel vrouwen in hun eentje het gezin aansturen, al dan

niet met hulp van oma, maakt het legitiem hier een aparte pijler voor te benoemen.

Tenslotte is vergrijzing en vereenzaming van ouderen een probleem dat zich in diverse

wijken voordoet. Veel kinderen gaan naar het buitenland voor verdere opleiding of werk en

dat maakt dat veel ouderen zonder familie(steun) in hun buurt wonen.

Het gezin en de familie zal de basis moeten gaan vormen voor de doelstellingen van

empowerment:

Wijkbewoners worden zelfredzaam

Wijkbewoners hebben zelfvertrouwen

Wijkbewoners kennen hun mogelijkheden en beperkingen

Wijkbewoners kennen en benutten hun talenten

Wijkbewoners werken aan hun persoonlijke groei

Al deze doelen of veranderingen zullen hun oorsprong moeten vinden in het gezin. Er dient

een brede maatschappelijke discussie op gang te komen over opvoedingsstijlen en het

stimuleren van leiderschap. Vanuit de wijkaanpak kan dit worden gestimuleerd en

ondersteund.

5. Veiligheid en overlast

In een aantal van deze wijken is er doorgaans een slechte infrastructuur van de wegen. Het

hemelwaterafvoerstelsel is niet optimaal. De straatverlichting en basale sport- en

recreatievoorzieningen ontbreken ook doorgaans. Hierdoor gaan veel jongeren zich

vervelen met als gevolg dat zij de wijkbewoners dikwijls overlast bezorgen.

In de buurtmonitor en huisbezoeken in de wijken uiten de mensen veel klachten over

onderhoud en veiligheid van de wijk (o.a. ontbreken van verlichting en verkeersdrempels).

Ook de criminaliteit viert in sommige wijken hoogtij. Op Curaçao zijn er geen criminele

jeugdgroepen die gedefinieerd kunnen worden als een gang zoals die in de Verenigde

Staten bestaan. Een aantal groeperingen voldoet wel aan de basiskenmerken van een

jeugdbende.

De activiteiten van de wijkaanpak kunnen zich richten op elk van deze 5 domeinen. Per wijk

worden verschillende accenten gelegd. In de Pabo‟s worden deze nader uitgewerkt. De

keuze voor deze 5 pijlers is samen met de Tims di Bario genomen op basis van de naar

voren gebrachte problemen en knelpunten.


Wijken 2009

In 2009 is ervoor gekozen de wijkenaanpak op de volgende 5 wijken te richten:

Montaña

Rooi Santu

Sapaté

Gibraltar

Scharloo Abou/ Fleur de Marie

Voor deze wijken is gekozen omdat daar al hoopvolle initiatieven lopen en actieve

buurtbewoners zich reeds voor de wijk inzetten. De wijkaanpak is een kans voor de buurten

om deze bestaande activiteiten te intensiveren, uit te breiden en te versnellen. De gekozen

wijken verschillen erg in grootte en bevolkingsopbouw, zoals onderstaande tabel laat zien.

Aantal

bewoners

Aantal

huishoudens

Leeftijd

0 t/m 12

Leeftijd

12 t/m 18

Aantal werkelozen Oppervlakte in

hectare

Scharloo 602 235 119 60 73 42

Rooi Santu 1228 402 246 123 109 403

Montaña Abou 4064 1294 846 596 316 378

Montaña Rey 3425 1078 762 377 216 215

Gibraltar 443 117 121 75 71 -

Noord Zapateer 1321 408 296 153 83 -

Tabel 1: gebaseerd op Census 2001 Aantal huishoudens komt overeen met aantal woningen

Vanaf 2010 zullen jaarlijks 3 nieuwe aandachtswijken worden aangewezen. Nieuwe wijken

zullen worden gekozen op basis van initiatieven die vanuit de buurten zelf worden

geïnitieerd en de energie en reeds bestaande samenwerking op wijkniveau.

Wijkacademy

De Wijkacademy is geen nieuw op te richten organisatie of instituut, net zo min als de

wijkaanpak dat is. Het is een onderdeel van de nieuwe manier van werken en wordt

uitgevoerd door of in opdracht van het programmasecretariaat. Doel van de Wijkacademy is

het versterken van het potentieel in de wijken door kadervorming en empowerment van

actieve en betrokken buurtbewoners. Dit kan vorm krijgen middels workshops, studiedagen,

het opleiden van buurtbemiddelaars, het organiseren van wijkpanels, buurtschouwen of

dialoogtafels. Een aantal concrete ideeën op een rij:

Bewonersgroepen leren hoe ze ideeën over hun woonomgeving kunnen omzetten in

daden. Ze staan sterker in hun schoenen en zijn in staat medestanders te organiseren.

Bewoners denken mee over de toekomst van hun buurt. Een onderzoeksgroep van

bewoners en professionals houdt enquêtes en verzamelt verhalen. Het eigen gezicht

van de buurt staat centraal.

Getrainde buurtbewoners houden de veiligheid in de gaten. Ze maken iedere week een

ronde en melden problemen aan de verantwoordelijke instanties.

Getrainde vrijwilligers uit de buurt lossen conflicten op tussen bewoners. Deze aanpak

versterkt de sociale samenhang en geeft de bewoners zelfvertrouwen.


Elk jaar een Perla di Korsou (voorbeeldproject)

Om op bepaalde terreinen een doorbraak of besluitvorming te forceren ofwel om een

vernieuwend of onorthodox idee een kans te geven zichzelf te bewijzen, zal jaarlijks

experimenteerruimte worden gecreëerd voor een voorbeeldproject. Het voorbeeldproject

moet een inspiratiebron vormen voor de processen in de overige wijken.

Een Perla is een kansrijke plek of een kansrijk initiatief in de wijk, dat door particulier

initiatief en met steun van overheidsmiddelen en kennis uit kan groeien tot een locatie

waar buurtbewoners op één of andere wijze profijt van hebben. Een klein project met een

grote uitstraling.

Het initiatief moet liggen bij de burgers. Zij moeten er zelf iets van gaan maken. Zij

bedenken het plan en zoeken daar de geldschieters en ontwikkelaars bij. Dat maakt een

Perla zo uniek. Daar zit ook de meerwaarde in: de betrokkenheid van de buurtbewoners.

Overige criteria zijn, dat het project of de plek raakvlakken moet hebben met minimaal 3 van

de 5 pijlers van de wijkaanpak. Daarnaast moet er een stabiele „trekker‟ in beeld zijn. Een

plan op papier kan nog zo goed in elkaar zitten en onderbouwd zijn, het succes van een

project wordt voor een groot deel bepaald door de mensen die het uitvoeren en met name

door de initiatiefnemer/ projectleider.

Vanaf 2010 zal actief gescout worden naar deze voorbeeldprojecten en kan men zich

hiervoor aanmelden.

Perla 2009

Voor het eerste jaar zal geïnvesteerd worden in het project van Fundashon „Un bon hoben

pa un bon famia‟. Het is een initiatief van Majron Maduro, in samenwerking met Stichting

Kinderoorden Brakkeput.

Doel van het project is tweeledig: vorming en begeleiding van verwaarloosde kinderen door

naschoolse activiteiten enerzijds en begeleid wonen van pupillen van 17 tot 24 jaar

anderzijds. Deze pupillen hebben het internaat inmiddels verlaten en hebben een grote

behoefte aan een vorm van begeleid wonen omdat zij doorgaans niet beschikken over een

startkwalificatie en de vaardigheden om geheel zelfstandig hun leven vorm te geven. Uit

ervaring blijkt, dat het terugplaatsen van deze jongeren niet succesvol is vanwege de

directe omgeving waarin zij dan weer terecht komen.

Juist de thuissituatie van deze jongeren, als hier überhaupt sprake van is, vormt een

bedreiging van de verdere ontplooiing. Er is dikwijls sprake van fysieke danwel mentale

mishandeling, seksueel misbruik, financiële uitbuiting, drugshandel, gebrekkige of te krappe

woonruimte.

Er wordt reeds gebruik gemaakt van een woonhuis in de wijk Seru Grandi te Fuik, waar

jongeren middels een kleinschalig landbouwproject een alternatieve vrijetijdsbestdeing

krijgen aangeboden. Dit vindt plaats in een woonhuis met op het achterterrein een 5-tal

appartementen. Het pand is sterk verwaarloosd en dient volledig schoongemaakt en

opgeknapt te worden. Doel van het project is er zodoende een ontmoetingspunt in de buurt

van te maken, waar 5 tot 6 jongeren begeleid kunnen wonen en waar bovendien kinderen

van 6 tot 16 jaar naschoolse activiteiten als bijvoorbeeld muziek en computerles krijgen

aangeboden. De plannen zijn reeds uitgewerkt in een projectplan.


Hoewel het project valt buiten de 5 aangewezen aandachtswijken, heeft het project te veel

potentie om aan voorbij te gaan. In de wijk Fuik zijn geen wijkvoorzieningen, waardoor veel

verwaarloosde kinderen en jongeren „s middags op straat belanden. Het projectvoorstel sluit

aan bij verschillende uitgangspunten en ambities van de wijkaanpak:

Het betreft een particulier initiatief dat wordt ondersteund door St. Kinderoorden

Brakkeput en het Rode Kruis (bottom-up en samenwerking);

Het vult een gat daar waar geen adequate wijkvoorzieningen voorhanden zijn

(wijkgericht);

Het sluit aan bij de pijlers wonen en woonomgeving, leren en opgroeien, familie en

gezin en tenslotte veiligheid en overlast.

Men is al gestart met de landbouwactiviteiten en kinderen uit de wijk weten het pand al te

vinden als een plek voor ontmoeting en ontplooiing.

5. Communicatie en PR De communicatie binnen de Wijkaanpak kent 2 invalshoeken. Ten eerste dient de

communicatie binnen het project vooral het informeren van betrokkenen en het organiseren

en vasthouden van draagvlak:

- communicatie naar bewoners, stakeholders, diensten en andere instellingen;

- communicatie naar de media (radio, krant, TV, internet) en tijdens bijeenkomsten;

- informatie richting verantwoordelijke bestuurders zodat deze hun besluiten kunnen

nemen op basis van zorgvuldigheid en volledigheid.

-

In dat kader is bijvoorbeeld de Factsheet Wijkaanpak Curaçao ontwikkeld. De

miniconferentie Nieuw Urbanisme in september was een ander voorbeeld.

Daarnaast zal de communicatie in het project tevens worden ingezet als instrument om de

bewoners te mobiliseren en te organiseren. Zo zullen als wijkoverstijgend project met de

Tims di bario in de betrokken wijken billboards worden ontworpen die zichtbaar moeten

maken, dat „er in deze wijk gewerkt wordt aan een leukere en betere wijk‟. De billboards

zullen hun eigen ontwerp en inkleuring krijgen en op een markante plek in de wijk worden

geplaatst. Op deze wijze dienen deze billboards als „positieve affirmaties‟ en wordt de

boodschap of belofte van de wijkaanpak levend gehouden.

Een mooi voorbeeld van zo‟n positieve affirmatie is overigens al te vinden langs een weg in

Fuik, bij het pand waar het project “Un bon hoben pa un bon famia” gerealiseerd gaat

worden. Op een foto van de hardloper Churandi Martina staat de slogan „“Laga bo soño

positivo bira un realidat‟ (“Laat je positieve droom werkelijkheid worden”). Deze billboard is

bewust op deze weg geplaatst om de jongeren in de wijk te inspireren en te stimuleren,

omdat er verder in de hele wijk niets voor jongeren te vinden is.

In de wijken gebeurt veel door particulier initiatief. Maar men blijkt niet sterk te zijn in het

genereren van aandacht voor deze initiatieven. Als activiteit van de Wijkacademy zal dit

worden opgepakt middels workshops “„Be good and tell it”. Ook versterkt zo‟n activiteit het

zelfvertrouwen van bewoners en mobiliseert hen tot nog meer betrokkenheid.


6. Organisatiestructuur De wijkaanpak op Curaçao is geen organisatie of instituut en vraagt ook geen grootschalige

reorganisatie van betrokken diensten en/of organisaties. Maar de nieuwe manier van

werken vraagt wel om een adequate aanjaagfunctie. Gezien de gewenste duurzaamheid

dient deze aanjaagfunctie en de communicatie rond de wijkaanpak langdurig te worden

ingebed in de apparaatskosten. De afgelopen maanden is gewerkt met een kleine

operationele organisatie.

Programmasecretariaat

In juli 2009 zijn een programmanager (0,6 fte) en een programmasecretaris (1,0 fte)

aangesteld. De programmamanager is eindverantwoordelijk voor het programma en

faciliteert het programmasecretariaat. De programmasecretaris is verantwoordelijk voor de

dagelijkse aansturing van het secretariaat, dat vooralsnog op ad hoc basis is samengesteld.

Voorts draagt de programmasecretaris zorg voor de realisatie van de beoogde producten.

Hij heeft verschillende werkplekken in de diverse wijken, werkt aan draagvlak bij betrokken

partners en organiseert werkbijeenkomsten om zodoende kennis en expertise over te

dragen. In de eerste fase heeft de programmasecretaris bovendien de totstandkoming van

de PABO‟s gecoördineerd.

Stuurgroep vz. Minister president; Gezaghebber Curaçao; Gedeputeerden van Onderwijs, Cultuur & Sport, Volksgezondheid & &Sociale Zaken,Infrastructuur en Economie & Toerisme; Minister van Justitie

Programmasecretariaat

Tim di Bario Scharloo Gebiedsmanager Bewonersorganisatie DOW FKP DWI Fesebako Politie DCE

Ambassadeurs Captains of industry; Sleutelfiguren

Klankbordgroep NL 21 Antillianengemeenten, Mitros, Kennisontwikkeling Programmadirectie Wijken (WWI)

Financiering Eilandsraad, Usona, Amfo, WWI, Samenwerkende Fondsen, Reda Sosial, N.A. e.a.

Tim di Bario Sapate Bewonersorganisatie Sedreko FKP Domeinbeher Politie

Tim di Bario Rooi Santu Bewonersorganisatie IUnidat diBario DOW Domeinbeheer pSI/Skuchami Politie

Bestuurscollege Curaçao Regering N.A.

Tim di Bario Gibraltar Bewonersorganisatie Politie DOW PSI/Skuchami DWI

Tim di Bario Montaña

Bewonersorganisatie IUnidat diBario DOW Domeinbeheer pSI/Skuchami Politie

Manager Sociaal/ Manager Fysiek Manager Sociaal/ Manager Fysiek FKP / Mitros

Gebiedsmanager

MT-Raad


Overlegstructuur

Naast het programmasecretariaat is de volgende overlegstructuur ontwikkeld. Ten eerste is

er een Stuurgroep Wijkaanpak ingesteld, onder voorzitterschap van de Minister President.

Overige leden zijn de Minister van Justitie, Gezaghebber, de coördinerend gedeputeerde,

de programmamanager en de programmasecretaris. Daaraan neemt ook deel de Directeur

Generaal van WWI. De Stuurgroep begeleidt het traject en houdt toezicht op de kaders en

de middelen. De regie en uitvoering ligt bij het Eilandgebied.

De MT-raad is in het leven groepen om de ondersteuning van de werkvloer op

management- en directieniveau te borgen. De MT-raad bestaat uit de zogenoemde

kerndiensten en –organisaties die betrokken zijn bij de wijkaanpak. Daarnaast zijn tal van

andere instellingen en organisaties, die op afroep aanwezig zullen zijn, afhankelijk van de

agenda. De MT-raad komt maandelijks bijeen om de voortgang te bespreken. Het gaat in dit

overleg m.n. over bovenwijkse strategische afwegingen en besluiten.

De Tims di Bario zijn samengesteld op basis van een aantal oriënterende gesprekken met

sleutelfiguren in de wijk. De bijeenkomsten in het kader van de totstandkoming van de

PABO‟s hebben geleerd dat deze overleggen een duidelijke meerwaarde hebben voor de

wijk. De opkomst was dan ook zeer stabiel te noemen.

De Tims bestaan doorgaans uit bewoners en de bewonersorganisatie, aangevuld met

vertegenwoordigers van de diverse diensten (politie, DOW, DCE), de reclassering en

beroepskrachten uit de wijk. De samenstelling kan wisselen, afhankelijk van de te

bespreken onderwerpen. Uitgangspunt is dat op basis van gelijkwaardigheid en met respect

voor elkaars expertise met elkaar wordt gesproken over problemen en ontwikkelingen in de

wijk. Tot nu worden de vergaderingen voorgezeten door de programmasecretaris van de

wijkaanpak.

Hoe nu verder?

Na het ondertekenen van de charter en de 5 PABO‟s start de feitelijke uitvoeringsfase. Dan

zal de ontwikkelde werkwijze moeten worden bestendigd. Het ligt voor de hand om de

ontwikkelde overlegstructuur voorlopig in stand te houden. Het is goed te benadrukken, dat

deze overleggen niet in het leven zijn geroepen om te overleggen an sich, maar om

draagvlak en commitment op alle niveaus vast te houden en de knelpunten en

belemmeringen rond de Tim di Bario weg te nemen.

Managers Sociaal en Managers Fysiek

Voor de realisatie van de projecten uit de PABO‟s zullen gebiedsmanagers worden

aangesteld. Voor de wijk Fleur de Marie is er al een coördinator, die deze rol vervult. Deze

coördinator is momenteel ondergebracht bij het Secretariaat Stadsvernieuwing.

De taken van deze gebiedsmanagers bestaan uit het bewaken en (doen) uitvoeren van de

doelstellingen uit de PABO‟s, de monitoring en de verantwoording. Ook zullen zij in die fase

de Tims di Bario gaan voorzitten.

Bij de aanstelling van de gebiedsmanagers dient te worden afgewogen of zij naast

managerskwaliteiten niet over de nodige inhoudelijke kennis moeten beschikken ten

aanzien van de diverse projecten. In plaats van 1 gebiedsmanager voor 4 wijken of 2

gebiedsmanagers voor 2 wijken, zou in dat geval gekozen kunnen worden voor een

„Manager Sociaal‟ en een „Manager Fysiek.‟ Grofweg kan dan de volgende taakverdeling

ontstaan:


Manager Sociaal Manager Fysiek

- dagopvang

- naschoolse opvang

- ouderbetrokkenheid

- huiselijk geweld

- one-stop-shop/spreekuur op locatie

- programmering buurtvoorzieningen

- opvoedings- en

gezinsondersteuning

- trajectbegeleiding jongeren

- stedebouwkundige plannen

- beheerplannen

- verkavelingsplannen

- woningverbetering

- inrichting buitenruimte

- beplanting

- infrastructuur

- fysieke ingrepen

Het spreekt voor zich dat deze 2 managers als een team, een duo moeten opereren en een

adequate uitvoeringsstructuur met elkaar opzetten. De 4 wijken worden verdeeld, daar waar

het gaat om het voorzitterschap van de Tims di bario. Nog beter is het, wanneer er twee

duo‟s worden aangesteld, één duo per 2 wijken. Dat maakt de programmaorganisatie

minder kwetsbaar.

Voordeel van deze constructie is dat de projectleiders een inhoudelijk gelijkwaardige

gesprekspartners is voor en dezelfde taal spreekt als de relevante diensten en organisaties.

Dit maakt de managers voor deze diensten en organisaties ook een serieuze

gesprekpartner, die daadwerkelijk mee kan denken en als sparringpartner kan functioneren

ten aanzien van de precieze uitwerking en uitvoering van de projecten. Nadeel kan zijn, bij

onvoldoende overleg tussen de projectleiders, dat de integraliteit aan kracht verliest en de

verkokering in denken en doen moeilijker te doorbreken wordt.

Desondanks verdient dit laatste model de voorkeur.

Het programmasecretariaat

De functie van het huidige programmasecretariaat zal met de aanstelling van de

gebiedsmanagers iets verschuiven en zich richten op de volgende taken en

verantwoordelijkheden:

het bewaken van de integraliteit;

het ondersteunen van de gebiedsmanagers;

het ontwikkelen van activiteiten voor de Wijkacademy;

het secretariaat van de Stuurgroep;

het stimuleren van deskundigheidsbevordering en kennisdeling;

het zorg dragen voor een jaarlijkse uitbreiding van de Wijkenaanpak met 3 PABO‟s;

het sturen op samenwerking;

het vasthouden van draagvlak en het adviseren op strategisch niveau.

Het secretariaat blijft een kleine, flexibele en operationele organisatie. Het kan een

combinatie zijn van medewerkers van verschillende diensten en tijdelijk extern ingehuurde

deskundigen, afhankelijk van de taken die er liggen en/of de producten die geleverd moeten

worden.


Stappenplan na 15 oktober 2009

De PABO‟s zijn leidend in de vervolgstappen, die na de ondertekening van de charter op 15

oktober, genomen gaan worden. De volgende stappen worden tegelijkertijd ter hand

genomen:

1. Aanstellen gebiedsmanagers

2. Versneld projectvoorstellen beschrijven (max. 3 maanden) t.b.v. financiering.

3. Activiteiten Wijkacademy plannen ( 3 per wijk voor medio 2010)

4. Startbijeenkomst kick-off Uitvoering PABO‟s; verankering organogram.

5. Plan van aanpak Programmasecretariaat 2010

6. Start realisatie Uitvoering Top 10

7. Monitoring en evaluatie

De reguliere vormen van verantwoording en controle vormen in principe een stevige basis

voor de monitoring van de PABO‟s. Daarnaast dient de overlegstructuur om elkaar en

onszelf op de hoogte te houden van de voortgang van de wijkaanpak, de actuele

ontwikkelingen van de problematiek. Alle betrokkenen spreken elkaar aan op de bereikte

resultaten, op de geleverde inzet en op de inzet die nodig zal zijn om de gezamenlijke

ambities te realiseren.

Daarnaast bestaat de behoefte om op zoek te gaan naar best practices en deze te

valideren. En ook om zicht te krijgen op de toegevoegde waarde van de wijkaanpak.

Daarom is het belangrijk de ontwikkelingen in de wijken te gaan monitoren.

Dit is een onderdeel, dat nog in de kinderschoenen staat en wordt uitgewerkt door een

samenwerking tussen het programmasecretariaat en het Sociaal Kenniscentrum Curaçao

Nederland (SKCN).

De vraag die in de monitoring en evaluatie voorop moet staan is of de gestelde doelen

daadwerkelijk behaald zijn binnen de gestelde randvoorwaarden van tijd, kosten, kwaliteit

en draagvlak.

Belangrijk is om hierbij zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande initiatieven op het

gebied van monitoring en evaluatie op Curaçao. Het Sociaal Kennis Centrum is hierin

belangrijk, aangezien het sinds 2005 een zogenaamde Buurtmonitor uitvoert. In deze

Buurtmonitor wordt jaarlijks voor vijftien zones op Curaçao de situatie bepaald op het gebied

van zeven ontwikkelingsgebieden. Daarnaast stelt het SKC Buurtprofielen op, waarin per

zone op Curaçao het „verhaal van de wijk‟ verteld wordt. Beide projecten worden (deels)

met middelen van het SEI bekostigd.

Binnen de Wijkaanpak in Nederland heeft het CBS een zogenaamde

„Leefbaarheidsbarometer‟ ontwikkeld, waarmee snel en effectief de stand van zaken binnen

elke wijk bepaald kan worden. De doelstelling is volgens dezelfde gedachte ook op

Curaçao frequent te onderzoeken of ingrepen in de wijken tot resultaten leiden.


Het SKC werkt daarnaast nauw samen met de Universiteit van de Nederlandse Antillen

(UNA). Sinds vorig jaar kent UNA een faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen

waarbinnen de opleiding Social Work aangeboden wordt. Studenten van deze opleiding

worden opgeleid voor Welzijnswerk. In een samenwerkingsovereenkomst tussen SKC en

UNA is bepaald dat jaarlijks studenten van deze opleiding meewerken in de trajecten van

het SKC.

Het idee is om de monitoring en de evaluatie van de Wijkaanpak Curaçao in lijn van

bovenstaande initiatieven uit te voeren.

Opzet

De evaluatie en monitoring van wijken in Wijkaanpak Curaçao start in 2011 en gebeurt op

twee manieren:

1. Opname in de Buurtmonitor van het SKC

De Buurtmonitor heeft een cyclisch karakter: elke zone van Curaçao wordt om de vier jaar

gemeten op zeven ontwikkelingsgebieden. Deze gebieden sluiten nauw aan bij de vijf pijlers

van de wijkaanpak Curaçao. Het betreft een breed en diepgaand onderzoek waarvan het

veldwerk door het CBS op de Antillen verricht wordt en de data-analyse plaatsvindt door het

CBS.

De nu aangewezen aandachtswijken worden in de Buurtmonitor van 20112010

meegenomen. Vervolgens wordt elke vierdrie jaar de stand opgenomen. Hieraan zijn geen

extra kosten verbonden aangezien de Buurtmonitor tot het reguliere takenpakket van het

SKC behoort en daarom opgenomen is in de begroting van het Eilandgebied Curaçao.

2. Buurtbarometer

In de tussenliggende jaren wordt elke wijk onderworpen aan de Buurtbarometer. Dit is een

minder diepgravende variant van de Buurtmonitor, specifiek gericht op de vijf pijlers van de

wijkaanpak Curaçao. In de Buurtbarometer worden per wijk 50 huishoudens bevraagd op de

leefbaarheid in de buurt en de effecten van sociale en fysieke ingrepen. Het veldwerk wordt

verricht door studenten van de opleiding Social Work van de UNA, analyse en rapportage

door het SKC.

De kosten van een Buurtbarometer per wijk worden geschat op ANG 12.500,- De extra inzet

van het SKC op jaarbasis bedraagt 0,2 fte. In de kosten voor de Buurtbarometer zijn ook

vergoedingen voor de studenten meegenomen. De eerste Buurtbarometer staat gepland

voor 2011.

Naast de gegevens uit de Buurtmonitor en de Buurtbarometer stelt het SKC per zone ook

nog eenmalig een Buurtprofiel op. In het Buurtprofiel wordt op kwalitatieve wijze een beeld

van elke zone geschetst ondermeer aan de hand van een korte historie van de zone en de

belangrijkste sociaal-economische kenmerken. Na oplevering van het Buurtprofiel wordt

deze overgedragen aan de betreffende wijkorganisatie die het profiel verder naar eigen

inzicht kan aanvullen en actualiseren. Uiteraard wordt in de wijken van de wijkaanpak

Curaçao de aansluiting gezocht met dit Buurtprofiel.

2007 2009 2010 2011 2012

Buurtmonitoring Roosendaal

(incl. Gibraltar)

Montaña Abou

Montaña Rei

Sta Rosa

(incl.Sapaté)

Gibraltar

Rooi Santu

Montaña Abou

Montaña Rei


Rooi Santu Scharloo (incl. Fleur

De Marie)

Scharloo

Buurtbarometer - - Gibraltar

Rooi Santu (wijk)

Montaña

Fl. De Marie

Sapaté

Gibraltar

Rooi Santu (wijk)

Sapaté

Planning 2009 – 2012 Buurtmonitor en Buurtbarometer (wijkniveau) voor de 5 wijken van het project Integrale

Wijkaanpak

Resultaten

Uit de monitoring en evaluatie van de wijkaanpak Curaçao komen concrete aanbevelingen

voort die bijdragen aan een duurzaam integraal wijkbeleid. De gegevens uit de wijken

worden op een zodanige wijze geaggregeerd zodat ze ook toegepast kunnen worden in

toekomstige wijken. De focus zal liggen op het benoemen van slaag- en faalfactoren in de

wijkaanpak op Curaçao.

Omdat de wijkaanpak geïntegreerd wordt in de taak van de lokale Curaçaose overheid moet

worden, is de overdracht naar Eilandsdiensten van groot belang. De nieuw aan te stellen

gebiedsmanagers, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een integrale aanpak zijn

„hoofdgebruikers‟ van de resultaten uit de monitoring en evaluatie.

Overige aandachtspunten

Gezien de ontmanteling van het land De Nederlandse Antillen in 2010 en de noodzakelijke

duurzaamheid voor een succesvolle wijkaanpak is het van belang middelen langdurig voor

de wijkaanpak te oormerken. Een tijdshorizon van 10 jaar lijkt vooralsnog voor de hand te

liggen, met een tussentijdse evaluatie na 5 jaar.

Voorts is het goed zich te realiseren dat de wijkaanpak geen programma is, dat zich als

ander projecten en programma‟s laat managen. De wijkaanpak vraagt bevlogen spelers die

een gezamenlijke verantwoordelijkheid voelen, een gezamenlijke inzet plegen, coalities

vormen die over de grenzen van hun organisaties en diensten kunnen kijken en de

verkokering kunnen doorbreken met als uitgangspunt de wijken en hun bewoners.

Voor de financiering van de PABO‟s zal in 2010 door het programmasecretariaat het

initiatief genomen worden om te komen tot een fonds voor de wijkaanpak in het algemeen

en het beheer en onderhoud van de staande structuren in het bijzonder.

8. Samenwerking Samenwerking FKP met woningcorporatie Mitros

De Nederlandse Woningcorporatie Mitros zal FKP op het gebied van de wijkaanpak in het

algemeen en in het bijzonder de gebiedsmanagers ondersteunen door kennis en ervaring

te delen.

Samenwerking met de 21 Antillianengemeenten (AG21)

Uiteindelijk zal het ook belangrijk zijn om de resultaten van wijkaanpak Curaçao te

spiegelen aan die in Nederland. Voorstel is om tot een Netwerk Integrale Wijkaanpak te

komen waarin Curaçao en Nederland best practices tonen, contactinformatie aanleveren en

samenwerking tussen Nederlandse en Curaçaose organisaties stimuleren. Referentie hierbij


is door VROM/WWI mogelijk gemaakte Sociaal Kennisnetwerk Curaçao Nederland (SKCN,

www.integratie.net/skcn).

De samenwerking tussen Curacao en Nederlandse gemeenten (21AG) is gericht op

twinning, het uitwisselen van kennis en deskundigheid op projecten uitvoeringsniveau.

Daarbij sluiten we aan bij de 5 pijlers van de wijkaanpak en zoeken daarin naar best

practices en methodieken die we kunnen uitwisselen. De twinning krijgt vorm door het over

en weer lopen van werkstages op uitvoerings- en projectniveau. Voorstellen:

Twinning

Stageplekken Curaçaose studenten (Kennis voor Curaçao);

Intervisie gebiedsmanagers C-NL;

Duimdrop/TOS

Uitwisselingsprogramma sociaal-maatschappelijk werkers en leidsters kinderopvang;

Onderzoek woningbehoefte,

Samenspel (gemeente Den Haag)


9. Financiële consequenties In de PABO‟s zijn per wijk de totale projectkosten per wijk opgenomen. Wijkoverstijgend

dient rekening te worden gehouden met de volgende begrotingsposten:

Programmamanager (0,6 fte) pm

Programmasecretaris (1,0 fte) pm

Gebiedsmanagers voor 5 wijken (2,5 fte) 0.15

Secretariaat (1 fte) 0.40

Werkbudget programmasecretariaat (wijkoverstijgende projecten, uitwisseling

expertise en ervaringen) 0.10

Wijkacademy (werkbudget) 0.50

Perla “Un bon hoben pa un bon famia” (experimenteerruimte) 1.00

Monitoring en evaluatie 0.20

TOTAAL 2.35 mln.

De integraliteit van de wijkaanpak vraagt ook om een gedegen en transparante financiële

huishouding. In de begrotingen zullen op transparante wijze geoormerkte budgetten ten

behoeve van de wijken zichtbaar moeten zijn. Ook het onderscheid tussen eenmalige

kosten voor bijvoorbeeld fysieke investeringen en structurele kosten voor beheer,

onderhoud, ondersteuning en exploitatie dienen inzichtelijk te zijn voor betrokken partners

en financiers.

Ten aanzien van de fondsen zijn de afgelopen maanden grote stappen genomen om de

beoogde integraliteit ook te laten doorklinken in de bestedingen van de fondsen. Er heeft

diverse malen overleg plaats gevonden om mogelijkheden te bespreken middels de

bestedingen van de fondsen meer synergie te bewerkstellingen.

Binnen de betrokken diensten zullen mogelijk ombuigingen moeten plaatsvinden om

zodoende meer te kunnen sturen op samenhang en meer bestedingen in overleg met de

bewoners te realiseren.

Deel i integrale wijkaanpak curacao 2009

Documents

Transcript of Deel i integrale wijkaanpak curacao 2009