Deel 3: CM als gezondheidsfonds

CM vindt het belangrijk de boodschap te geven dat ze méér is dan een verzekeraar tegen de risico’s van ziekte en arbeidsongeschiktheid. Als gezondheidsfonds neemt CM verschillende initiatieven om een kwaliteitsvolle en toegankelijke gezondheidszorg te garanderen en probeert ze mensen wegwijs te maken in gezondheid en gezond-heidszorg. Ook organiseert CM allerhande acties en campagnes om mensen te helpen gezonder in het leven te staan, activiteiten waarin vrijwilligers zich kunnen ontplooien enzovoort.

Deel 3 van dit activiteitenverslag voorziet daarom een overzicht van nationale onderzoeken en campagnes, al dan niet met uitlopers in de regionale ziekenfondsen. Los van deze nationale initiatieven, organiseren de regionale zie-kenfondsen lokaal ook zelf activiteiten die nauw aansluiten bij de noden en interesses van hun leden. Deze worden ook in dit gedeelte samengevat. Vervolgens wordt een overzicht gegeven van de samenwerking tussen CM en haar bewegingen in 2018 en van de acties die de bewegingen organiseerden. Ten slotte focust dit deel op de rol die CM internationaal vervult. Elk van de beschreven activiteiten kadert binnen de opdracht van CM als gezondheidsfonds.

38

Nationale onderzoeken en campagnes van CM

1. CM lanceert Positieve Gezondheid België op symposium

Op het symposium van 1 juni 2018 stelde CM het nieuwe concept Positieve Gezondheid voor aan een Belgisch publiek van stakeholders inzake gezondheid. Dit concept biedt een brede kijk op hoe we als individu én als samenleving gezondheid kunnen beleven. Positieve Gezondheid beschrijft zes dimensies waaruit gezondheid bestaat: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, kwaliteit van leven, zingeving, meedoen en dagelijks functioneren.

In aanloop naar het symposium stelde CM zich de vraag of haar leden (of ruimer: de Belgische bevolking) wel klaar zijn om op een andere manier naar gezondheid te kijken. Daarom legde de studiedienst in een online enquête de 42 verschillende deelaspecten van Positieve Gezondheid (zes dimensies met telkens zeven deelaspecten) voor aan een representatieve steekproef van 8.656 leden. De hoofdvraag voor de respondent was: “In welke mate vindt u dat de deze aspecten met gezondheid te maken hebben?”. De resultaten waren eenduidig: de CM-leden, en bij uitbreiding de Belgen, lijken klaar voor het nieuwe concept van Positieve Gezondheid. De ‘klassieke’ lichaamsfuncties (vb: slapen, eten, bewegen) scoorden het hoogst (97% vond dat ze te maken hebben met gezondheid), direct gevolgd door kwaliteit van leven (vb: gelukkig zijn, lekker in je vel zitten, balans) met 93%. Maar ook de vier andere dimensies van het concept Positieve Gezondheid scoorden hoog (tussen de 82 en 89%). Er was haast niemand die eraan twijfelde of één van de 42 voorgelegde deelaspecten met gezondheid te maken heeft. Sommige deelaspecten wogen voor bepaalde groepen wel meer door dan voor andere.

Op het symposium van 1 juni lanceerde CM eveneens de pluralistische en onafhankelijke Stichting ‘Positieve Gezondheid België’ (PGB). De doelstelling van PGB is om het nieuwe concept Positieve Gezondheid ingang te doen vinden in de gehele Belgische samenleving. Samen met andere stichtende en werkende partners wordt een netwerk gevormd. De stichting zal tools aanreiken, onderzoek uitvoeren, opleidingen organiseren, organisaties verbinden en voorstellen doen om Positieve Gezondheid in onze samenleving en onze gezondheidszorg te verankeren.

Meer informatie:

•Sigrid Vancorenland, Hervé Avalosse, Veerle van Holle. Belg lijkt klaar voor Positieve Gezondheid. Enquête naar aanleiding van het CM-symposium ‘Samen voor Positieve Gezondheid’. In: CM Informatie 274, december 2018.

•België klaar voor Positieve Gezondheid (https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/belgie-klaar-voor-positieve-gezondheid)

•www.mijnpositievegezondheid.be

2. Actie patiëntenrechten 2018: het recht op financiële informatie bij ziekenhuisopname

CM draagt de rechten van de patiënt hoog in het vaandel. Elk jaar zetten CM, Samana en Altéo één recht in de kijker op 18 april, de Europese dag van de patiëntenrechten. In 2018 was dat het recht op financiële informatie bij een geplande opname in het ziekenhuis.

a) Onderzoek

In aanloop naar deze dag van de rechten van de patiënt werden twee onderzoeken uitgevoerd.

39

Een eerste onderzoek bestond uit een analyse van de websites van de Belgische ziekenhuizen. Deze analyse toonde aan dat het aanbod aan informatie op de ziekenhuiswebsites over de financiële gevolgen van een opname, in vergelijking met 2013, aanzienlijk is toegenomen. Bovendien doet de kostenraming zijn intrede, vooral op de Vlaamse ziekenhuiswebsites. Voor patiënten is dit een handig hulpmiddel om zo op voorhand een idee te krijgen van de kostprijs. Patiënten worden anno 2018 online ook beter geïnformeerd over hun rechten, al blijft het vermelden van het recht op pijnbehandeling een werkpunt.

In een tweede onderzoek werden patiënten in focusgroepen bevraagd over hun ervaringen met het krijgen van informatie over de financiële gevolgen bij een ziekenhuisopname. Hoewel hier al meer aandacht aan wordt besteed dan vroeger, wordt er nog steeds niet voldoende spontaan gecommuniceerd. De patiënt moet nog te vaak zelf op zoek gaan naar informatie over de kostprijs en krijgt zulke informatie zelden voorafgaand aan het ziekenhuisverblijf. Ook de kostenraming is nog niet volledig ingeburgerd in de praktijk. Slechts een minderheid van de deelnemers aan de focusgroepen was zich bewust van de mogelijkheid om een kostenraming op te vragen voor een ziekenhuisverblijf en nog minder deelnemers hadden hier zelf al ervaring mee.

b) Sensibilisering en concrete acties naar het publiek

Op 17 april werden de resultaten van beide onderzoeken aan de Nederlandstalige pers voorgesteld tijdens een publieksactie in samenwerking met het ziekenhuis AZ Damiaan in Oostende. Langs Waalse kant werd een soortgelijke actie georganiseerd in samenwerking met Clinique Saint Pierre Ottignies.

Ook in de regio’s werden verschillende acties georganiseerd. Mensen werden actief aangesproken in lokale CM-kantoren en aan ziekenhuizen om hen informatie te verschaffen over financiële transparantie en de kostenraming. Dit werd georganiseerd in samenwerking met CM-vrijwilligers, Samana en Altéo. Er werden bovendien marktacties opgezet waar zo veel mogelijk in dialoog werd getreden met voorbijgangers. Zo kon men peilen naar wat zij wisten over de kostprijs van een ziekenhuisopname en kon men hen sensibiliseren over het belang van correcte informatie hierover.

Meer informatie:

•Sigrid Vancorenland, Mieke Dolphens e.a. Actie patiëntenrechten 2018: analyse ziekenhuiswebsites. In: CM Informatie 272, juni 2018

•Karen Mullié, Anaïs Verleyen e.a. Actie patiëntenrechten 2018: Vinden patiënten hun weg naar financiële informatie bij een ziekenhuisopname? In: CM Informatie 273, september 2018

•Patiënt weet nog te weinig wat hij zal betalen in ziekenhuis (https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/patient-weet-nog-te-weinig-wat-hij-zal-betalen-in-ziekenhuis)

Gezondheidsbevordering

De dienst Gezondheidsbevordering werkte in 2018 rond verschillende campagnes, die deels ook in de Vlaamse regionale ziekenfondsen werden geïmplementeerd.

1. Diabetesproject

Met het diabetesproject worden personen met beginnende diabetes gericht aangeschreven om hen te stimuleren te werken aan een gezond voedingspatroon en voldoende aan lichaamsbeweging te doen, door in te spelen op de determinanten eigen-effectiviteit, sociale omgeving en attitude. In het voorjaar van 2017 werd dit project als piloot opgestart in vijf ziekenfondsen. Dit werd positief geëvalueerd en vervolgens in 2018 uitgerold in Vlaanderen.

40

De Vlaamse regionale ziekenfondsen organiseerden verschillende activiteiten zoals cursusreeksen over onder meer gezonde voeding en beweging, informatiemomenten, workshops en een spelavond.De doelgroep bestond in de eerste plaats uit leden met beginnende diabetes al dan niet met partner, maar werd ook vaak uitgebreid naar andere geïnteresseerden. Er was ook specifieke aandacht voor kwetsbare groepen. Op het terrein was er samenwerking met een Lokaal Multidisciplinair Netwerk (LMN) en de Diabetesliga.

Meer informatie:

•https://www.cm.be/diensten-en-voordelen/advies-en-informatie/infosessies-en-cursussen/workshop-diabetes.html?region=94

2. Educatieve pakketten

Via de educatieve pakketten motiveert CM tot een gezonde leefstijl van jongs af aan. Deze projecten zijn kwalitatief en gekend in de onderwijssector. Via de schoolsetting bereikt CM grote groepen om gedragsverandering te realiseren, waaronder ook kwetsbare groepen. Bovendien maken de educatieve pakketten CM in scholen zichtbaar als degelijke partner inzake gezondheidsbevordering. De bestaande pakketten (‘Ben de Bever’, Lanterfantje, ‘De gelukzoekers’, ‘Vlieg erin!’ en ‘Droomzacht’) werden in 2018 verder bekendgemaakt en verspreid.

Met het educatief pakket Ben de Bever wil CM lagereschoolkinderen op school én thuis op een speelse manier aanzetten tot een goede tandhygiëne. Ze worden gestimuleerd om goed te poetsen, regelmatig op controle te gaan bij de tandarts en tandvriendelijk te eten. Het ondersteunend materiaal bestaat uit een didactisch pakket, een interactieve website en enkele extra’s zoals een tandenborstel en beker.

Bij de educatieve pakketten rond tandzorg bestaat sinds 2017 ook het Lanterfantje , een interactief ‘spoelboekje’ dat van het tandenpoetsen een leuk moment moet maken in de thuissituatie. Via het boekje worden ouders en jonge kinderen aangemoedigd om de tanden twee keer per dag op de juiste manier te poetsen. In 2019 lanceert Gebo voor kleuters een nieuw educatief werkboekje rond mondhygiëne met het Lanterfantje in de hoofdrol.

Het doelpubliek van het educatief pakket De gelukzoekers bestaat uit jongeren uit de tweede graad van het secundair onderwijs. Het heeft tot doel om de mentale veerkracht en het geluk van de jongeren te versterken.

Het doelpubliek van het educatief pakket Vlieg erin! bestaat uit kinderen van de derde graad van het basisonderwijs. Het pakket geeft concreet lesmateriaal om de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen te versterken en een positief klasklimaat te stimuleren.

Het educatief pakket Droomzacht is de toegangspoort tot een gezonde slaap bij kleuters uit de tweede en derde kleuterklas. Er wordt achtergrondinformatie over het thema aangereikt, tips en advies om een gezondheidsbeleid op school op te zetten om dan uiteindelijk via educatieve spelen ook aan de slag te gaan met kleuters zelf. Gezien het grootste deel van de slaap thuis doorgaat, wordt er ook aandacht geschonken aan de link met de thuisomgeving.

De regionale ziekenfondsen werkten ook in 2018 actief mee aan de bekendmaking en verspreiding van de educatieve pakketten, onder meer door middel van brieven en flyers. De pakketten en boekjes zijn ook beschikbaar in de gezondheidsbibliotheken van CM. Afhankelijk van het doelpubliek werden ze voornamelijk gepromoot bij directies en leerkrachten van basis- of secundaire scholen. Soms zijn de educatieve pakketten ook bekend gemaakt bij ouderraden en bij collega’s met kinderen uit de doelgroep of collega’s die lid zijn van een ouderraad. Dit gebeurde onder meer door algemene en meer gerichte mailings, alsook via directe contacten (vb. op beurzen of klasbezoeken). Enkele regionale ziekenfondsen richtten zich voor de bekendmaking ook tot hogescholen (toekomstige leerkrachten) en netwerkpartners.

41

Naast dit huidige aanbod, werd in 2018 ook gewerkt aan de vernieuwing van het educatief pakket Ben de Bever, als een aansluitende serieus game hierbij. Ook werd een nieuw educatief pakket rond voeding in samenwerking met het Vlaams Instituut Gezond Leven opgezet. Deze bevinden zich beide in de afwerkingsfase en zullen in 2019 ter beschikking gesteld worden.

Meer informatie:

•www.cm.be/professioneel/scholen

3. Victor

Victor, de online gezondheidscoach, werd in 2018 meegenomen in de integrale werking van CM Gezondheidsbevordering. De gezondheidscoach is een applicatie die leden van CM begeleidt naar een gezondere levensstijl. Dit gebeurt op acht verschillende domeinen: slaap, voeding, stemming, stress, beweging, alcohol, roken en gewicht.

Gebruikers van de applicatie kiezen zelf op welk(e) thema(‘s) ze willen inzetten en krijgen, gerelateerd aan dat thema, concrete tips en oefeningen op maat. Bovendien kunnen ze dagelijks meldingen en uitdagingen ontvangen en krijgen ze een overzicht van de uitgevoerde oefeningen en hun vooruitgang. De applicatie kijkt daarnaast terug op wat de gebruikers al bereikt hebben. De Vlaamse CM-ziekenfondsen maakten de coach bekend door hem mee te nemen bij uitgaande briefwisseling, relevante infosessies (vb. cursus gezond vermageren) en publiekacties. Er werden ook twee algemene communicatiegolven voorzien ter bekendmaking van Victor.

Meer informatie:

•www.cm.be/victor

4. Teleblok

a) Chatservice Teleblok

Tijdens de blokperiode piekt de stress bij studenten hoger onderwijs en op dat moment hebben ze een goed netwerk nodig om zich gesteund te voelen en het goed te kunnen volhouden. Studenten of mensen uit hun omgeving konden ook in 2018 tijdens de examenperiodes van januari en mei/juni terecht bij Teleblok voor een gratis en anonieme chat die bemand was door vrijwilligers. In totaal waren er 564 gesprekken. Een ploeg van 25 vrijwilligers beantwoordde de chat elke avond tussen 18u en 23u.

Op www.teleblok.be kan iedereen up-to-date en onderbouwde tips en informatie vinden rond studeren en studeer-moeilijkheden.

42

b) Blokpunten

Tijdens de blok samen studeren met andere studenten heeft voordelen. Enerzijds helpt het sociaal contact om uit het blokisolement te komen en biedt het de gelegenheid om samen te ontspannen en bij elkaar te ventileren. Anderzijds kan het studenten ook helpen om geconcentreerd te blokken en samen de leerstof goed te begrijpen. Daarom stimuleert Teleblok samen studeren door de vele blokpunten in Vlaanderen bekend te maken en te ondersteunen met materialen. Deze materialen vullen de werking van een blokpunt aan en stimuleren vooral het samen ontspannen, ventileren en het gemeenschappelijkheidsgevoel.

De regionale collega’s helpen bij het netwerken (stuvo, JAC, blokpunten …) en bij het bekend maken van Teleblok onder meer via Visie en bij het verspreiden van de materialen in de hogescholen en universiteiten. In een aantal regio’s is een eigen blokpunt georganiseerd. In totaal zijn er 59 blokpunten bereikt met de materialen van Teleblok. Hier en daar bemanden ze ook de blokpunten en organiseerden er specifieke activiteiten zoals nekmassages. Een enkel ziekenfonds richtte zich in juni met de Teleblokcampagne ook op leerlingen van het laatste jaar secundair onderwijs.

c) Concrete tips voor studenten

Naar aanleiding van een examenperiode, lanceert Teleblok, voortbouwend op de resultaten van een onderzoek, ook een reeks tips. In 2018 hield Teleblok een bevraging bij zowel studenten als hun ouders over hoe ze de examens beleven. Aan de enquête namen 1.279 ouders en 2.228 studenten deel.

De examenperiode blijkt op emotioneel vlak ook voor de ouders een zware periode te zijn met meer stress en angst. Ouders voelen zich immers mee verantwoordelijk voor de studieprestaties. En ook al leidt de examenperiode vaak tot een intensere relatie met de student, het leidt ook tot meer spanningen in een gezin.Ouders proberen hun studenten ook zo goed mogelijk te ondersteunen, bijvoorbeeld door interesse te tonen, de student te verwennen of hem aan te moedigen op lastige momenten. De ouders voelen zich in het algemeen in staat om hun student goed te ondersteunen en hebben het gevoel hem vooruit te kunnen helpen. En algemeen zijn de studenten blij met wat hun ouders voor hen doen tijdens de examenperiode, al storen ze zich al eens aan de negatieve opmerkingen over het gebruik van smartphone, tablet, TV of computer.

De bevraging leert vooral dat studenten ondersteunen maatwerk is. Het hangt vooral van de student zelf af of hij iets wel of niet leuk vindt. Teleblok vatte voor de ouders wel een aantal tips samen over hoe ze hun student kunnen ondersteunen.

Meer informatie:

•www.Teleblok.be•https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/driekwart-ouders-gestresseerd-tijdens-examens-

studerende-kinderen

5. Babymassage

Het eerste levensjaar is extreem belangrijk voor de ontwikkeling van baby’tjes, zowel op psychologisch als op motorisch vlak. Het is tijdens deze periode dat een vorm van basisvertrouwen gecreëerd wordt via een verbondenheid tussen de baby en de ouders. Huidcontact is hierbij heel belangrijk. Daarenboven vinden baby’tjes het heerlijk om aangeraakt te worden. Babymassage is een natuurlijke, prettige en gemakkelijke vorm van lichamelijk contact met de baby. CM Gezondheidsbevordering had via de Vlaamse regionale ziekenfondsen ook in 2018 een aanbod aan workshops Baby-massage. De doelgroep bestond in de eerste plaats uit (groot)ouders van baby’s tot 6 maand. Hiervoor is samengewerkt met onder meer de Huizen van het Kind, de consultatiebureaus van Kind en Preventie en KWB. In totaal werden 723 workshops babymassage (met ontmoeting) georganiseerd.

43

6. Peuters in Actie

De workshop ‘Peuters in Actie’ is een doe-sessie waarin ouders concrete beweegtips en spelimpulsen aangereikt krijgen om het bewegen en samenspelen met hun kind te bevorderen. Alle aangereikte tips en impulsen zijn eenvoudig en makkelijk uit te voeren in de huiskamer en vereisen geen specifiek materiaal of specifieke vaardigheden van de ouders. Op die manier wil CM Gezondheidsbevordering ouders vooral bewust maken van het feit dat bewegen en spelen geen inspanning hoeft te zijn, maar een gezellig moment samen met de kinderen is waarbij ook de band tussen ouder en kind versterkt wordt. De doelgroep bestaat uit kindjes tussen 1-3 jaar en hun (groot)ouders.

De Vlaamse regionale ziekenfondsen organiseerden ook in 2018 verschillende workshops voor ouders en grootouders en hun jonge (klein)kinderen. Daarnaast verspreidden zij ook flyers en affiches over het initiatief. Zij werkten hiervoor vaak samen met de Huizen van het Kind, maar ook met plaatselijke bibliotheken, consultatiebureaus Kind en Preventie en de eigen consulenten. In totaal werden 134 workshops Peuters in Actie georganiseerd.

7. HospiAvontuur

HospiAvontuur is een serious game waarbij een kindje dat een heelkundige ingreep moet ondergaan in het ziekenhuis zich hierop kan voorbereiden. Het is een educatieve game voor kinderen van vier tot zeven jaar. De Hospi Koe neemt kinderen mee op avontuur. Al spelend maken ze kennis met het hele traject van voorbereiding thuis tot ontslag uit het ziekenhuis. Ze maken hun koffertje (met knuffel), leren dat ze nuchter moeten zijn, racen naar het ziekenhuis, zoeken hun weg in het ziekenhuis, maken kennis met de anesthesist, mogen elektroden

plakken en verwijderen en zwaaien het ziekenhuisteam uit. En dat alles in een halfuurtje. Door deze leuke voorbereiding wordt de opname voorspelbaarder en veroorzaakt ze minder stress en angst bij kinderen en hun ouders. HospiAvontuur kan gratis bekomen worden via de Appstore of Google Play. HospiAvontuur is ontwikkeld door Hogeschool PXL en het Jessa Ziekenhuis in samenwerking met CM.

Meer informatie:

•https://www.cm.be/gezond-leven/kind/naar-het-ziekenhuis/hospiavontuur •https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/hospi-avontuur

8. 30-30

Een groene beweegcampagne die het resultaat is van een samenwerking met Bos+ ANB en CM, dat is 30-30. De campagne probeert iedereen 30 dagen lang 30 minuten per dag te laten bewegen in het groen. Dit project liep in 2017 in al Oost-Vlaanderen. Na de positieve evaluatie ervan, is het in 2018 uitgerold in alle Vlaamse CM-ziekenfondsen. Zij maakten de actie bekend via flyers en mail, organiseerden een stappenclash tussen groepen personeelsleden van het ziekenfonds of organiseerden wandelingen in de eigen regio. Ze beoogden een ruim publiek van CM-leden en leden van onder meer Samana en Okra.

44

De actie kon ook rekenen op de ondersteuning van sportjournalist Ruben Van Gucht en radio- en televisiepresentatrice Evi Gruyaert. Zij stelden zich als ambassadeur van 30-30 op om de bevolking nog meer in het groen aan het bewegen te krijgen. Er komt ook een grootschalige impactmeting om (anoniem) de evolutie in welbevinden te monitoren.

Meer informatie:

•www.30-30.be •https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/30-30

9. Oorgasme

Oorgasme is een sensibiliseringscampagne van CM Gezondheidsbevordering gericht op jongeren, om meer bewustzijn te creëren rond de schadelijke gevolgen van te luide muziek en hoe deze bij de doelgroep te voorkomen. Ook in 2018 groeide het bereik van het project Oorgasme. Samen met een 70-tal festivals, werden aan meer dan 1.000 andere evenementen waar luide muziek wordt gespeeld ongeveer een half miljoen sets gratis oordopjes bezorgd.

Naast een verhoging van de aandacht rond het thema gehoorschade, maakt de campagne CM ook relevant bij jongeren. Om dit extra te versterken wordt ook een link gelegd naar het CM-voordeel ‘oordoppen op maat’. CM promoot het voordeel en organiseert wedstrijden met als prijs ‘oordoppen op maat’, ter waarde van 155 euro. Hoewel de campagne zich prioritair richt tot jongeren, wordt ook de ruimere bevolking gesensibiliseerd rond het voorkomen van gehoorschade.

Vooral op festivals, lokale fuiven en andere muziekevents deelde CM de oordopjes uit met de mobiele teams van zowel personeelsleden als vrijwilligers. Sommige ziekenfondsen richtten zich ook tot jeugdverenigingen, jeugdhuizen, studentenclubs en organisatoren van after work party’s. Voor de andere locaties voorzag CM met de oordopjes ook nog een pakket met promomateriaal.

Aangezien oordopjes niet bruikbaar zijn voor kinderen van 2 jaar tot en met 11 jaar, stelden enkele regionale ziekenfondsen kinderhoofdtelefoons ter beschikking van kinderen (tegen een waarborg). Dit concept werd eveneens voornamelijk ingezet op (gezins)festivals.

10. Chlamydia

Chlamydia is de meest vastgestelde seksueel overdraagbare aandoening (soa) en komt vooral bij jongeren voor. In 2018 bleek uit cijfers van CM dat van alle vrouwelijke leden tussen 18 en 25 jaar 8,5% zich in 2017 liet testen op chlamydia. Bij de mannelijke leden is dat 3,5%. Op vijf jaar tijd is het aantal CM-leden dat zich laat testen met 63% toegenomen (11.000 in 2012 en 18.000 in 2017).

Bij de CM-onderzoekspopulatie test ruim een op de zeven positief. Nochtans wordt geschat dat chlamydia in werkelijkheid voorkomt bij drie tot vijf procent jongvolwassenen. Velen weten echter niet dat ze chlamydia hebben, onder meer omdat ze geen klachten hebben. Dit is wel degelijk een probleem omdat het niet behandelen ernstige complicaties kan veroorzaken. Chlamydia is ook heel besmettelijk.De aandoening is wel makkelijk te behandelen met antibiotica en doorgeven is eenvoudig te voorkomen door veilig te vrijen.

CM039 POSTKAART08.indd 3 19/10/2018 11:49

45

Vanuit deze vaststellingen startte CM, als gezondheidsfonds, in 2018 een campagne die zich richtte op studenten. Samen met Sensoa en Durex deelde CM Gezondheidsbevordering in het najaar op heel wat studentenlocaties in totaal 40.000 condooms uit. Onder meer via kaartjes met cartoons en een campagnepagina op de CM website is ook gewerkt rond voorlichting en bewustwording rond seksuele gezondheid.

Meer informatie:

•https://www.cm.be/professioneel/pers/persberichten-2018/steeds-meer-jongeren-laten-zich-testen-op-chlamydia•https://www.cm.be/chlamydia

11. Gezond op het werk

De Vlaming bevindt zich een groot deel van zijn tijd op het werk. Daarom zet CM Gezondheidsbevordering met een specifiek aanbod ook in op gezondheid binnen deze setting. De resultaten van dit aanbod zijn productie van gezondheid, positieve benadering van brede gezondheid, bewustmaking en gedragsverandering en versterking van het reeds bestaande B2B aanbod. Het aanbod zelf bestaat uit twee kernonderdelen dat inzet op vier gezondheidsthema’s (mentaal welzijn, voeding, slaap, beweging):

• Gezondheidsacademie: dit is een laagdrempelig aanbod bestaande uit infosessies, workshops of trainingen.

• Gezondheidskompas: dit is een aanbod dat inzet op het gezondheidsbeleid van een organisatie (bedrijf). Hierbij wordt het totaal overzicht gemaakt om dan te bekijken welke concrete aanpassingen gedaan kunnen worden om zo meer gezondheid te bewerkstelligen.

Meer informatie:

•https://www.cm.be/professioneel/ondernemingen/gezond-op-het-werk

12. Ouders achter de schermen

Het leven als ouder kan druk zijn. Uit onderzoek blijkt dat ouders met jonge kinderen vandaag de grootste tijdsdruk ervaren. Met de campagne ‘Ouders achter de schermen’ wilde CM Gezondheidsbevordering jonge ouders een hart onder de riem steken. In samenwerking met experten kwam het platform www.cm.be/oudersachterdeschermen tot stand. Daar vinden jonge ouders tips om de druk de baas te blijven.

Dit kan met de volgende tips:

1. Bepaal wat voor jou echt belangrijk is

2. Maak tijd vrij voor vrije tijd

3. Kijk anders naar de verwachtingen van anderen

4. Leg jezelf niet te veel druk op

5. Trek je grenzen en bewaak ze ook

6. Zeg wat je echt wil zeggen

7. Gun jezelf de tijd voor een babbeltje

46

Vervolgens werden jonge ouders uitgenodigd om hun doelen te verwoorden in een concreet actieplan.

In 2019 komt hier een vervolg op via samenwerking met experten onder de vorm van brunchsessies en infosessies om beter om te gaan met (tijds)druk en sociale verwachtingen.

In het kader hiervan zullen de Vlaamse regionale ziekenfondsen heel wat activiteiten organiseren rond verschillende thema’s: stress en veerkracht bij jonge ouders, tijd maken voor wat essentieel is, communicatie met effect, het assertief trekken van grenzen, …

Ten slotte wil CM ook kortstondige ontmoetingen tussen ouders stimuleren. Kortstondige ontmoetingen maken een groot verschil bij de ervaring van druk. Daarom is ‘Meer dan koffieklets’ uitgewerkt, ter ondersteuning van organisaties waar veel ouders samenkomen (vb. scholen, kinderdagverblijven, sportclubs,…) om de ontmoetingen tussen ouders op te starten. Het uiteindelijke doel is om mensen elkaar echt te laten ontmoeten en leren kennen ter bevordering van sociale steun en sociale cohesie.

Meer informatie:

•https://www.cm.be/gezond-leven/mentale-fitheid/druk-druk-druk

13. Betrouwbare gezondheidsinformatie

CM verspreidt betrouwbare en up-to-date gezondheidsinformatie over diverse thema’s. Dit zowel via www.cm.be/gezond-leven, www.cm.be/skoebidoe als via folders en brochures. Folders en brochures worden verspreid via rechtstreekse zendingen, evenementen en in kader van workshops. De informatie wordt via een publicatieplanning jaarlijks nagelezen, bijgewerkt en aangevuld waar nodig.

Meer informatie:

•www.cm.be/gezond-leven•www.cm.be/skoebidoe•www.cm.be/publicaties

Infor Santé

1. Campagne tandzorg 2018

In 2018 werkte Infor Santé, de Franstalige CM-dienst voor gezondheids-bevordering opnieuw rond mondhygiëne en tandzorg. Verschillende brochures inzake gezondheidspromotie werden herdrukt:

• Het spelboekje ‘Phil chez le dentiste’ (‘Phil bij de tandarts’), het ganzenspel;

47

• Het educatief pakket ‘Phil chez le dentiste’ (‘Phil bij de tandarts’), tandenborstels en bekertjes (kinderen tussen 7-9 jaar);

• Toonrek en bladwijzers 'Zoé' (ouders van kinderen van 3 tot 6 jaar);

• 'Phil'-diploma voor tandartsen.

Vervolgens werd de campagne in de scholen en via de diensten voor gezondheidspromotie op school gelanceerd.

Net zoals de vorige jaren voorzagen de ziekenfondsen van MCFG verschillende acties en animaties. Het materiaal werd regionaal gepromoot en verspreid bij zorgverleners (tandartsen, kinderartsen, pediatriediensten in de ziekenhuizen, kindercrèches). Dit materiaal werd ook verspreid tijdens evenementen voor het grote publiek.

Voorbeelden van regionale acties:

• Animatie in de scholen samen met de diensten voor gezondheidspromotie op school en/of CLB en het uitdelen van het materiaal aan elk kind. Ook werd animatie georganiseerd in het bijzonder onderwijs;

• Allerlei animaties (bv. acties met ONE (Office Nationale de l’Enfance), de speelpleinwerking van Jeunesse et Santé, een reuzenganzenspel tijdens de autoloze dag, ...);

• Verspreiding van het materiaal bij zorgverleners en professionals van de regio (tandartsen, leerkrachten, dienst gezondheidspromotie op school, CLB, opvoeders, verpleegkundigen, kinderartsen, wijkgezondheidscentra, studenten, ...), vooral tijdens evenementen die door Infor Santé voor deze professionals werden georganiseerd (vorming, infostand, ...);

• Animatie in de tandartsenkabinetten van de ziekenfondsen;

• Verspreiding van het materiaal aan particulieren op aanvraag;

• Verspreiding van het boekje aan kinderen tijdens evenementen voor het grote publiek (Landelijk Brussel, fancy fair, rommelmarkten, Journée de la Clinique des Nounours UCL, afdeling tandheelkunde, ...).

Meer informatie:

•https://www.mc.be/mes-avantages/soins-dentaires-dento/conseils/jeux-phil•https://www.mc.be/mes-avantages/soins-dentaires-dento/conseils/zoe

2. Welzijnscampagne 'Je pense aussi à moi' (‘Ik denk ook aan mezelf’) in het kader van de GGZ-campagne en een luik voor ouders

In 2018 zette Infor Santé de activiteiten rond het algemeen welbevinden verder, maar richtte zich daarbij in het bijzon-der op ouders. Concreet leidde dit tot een uitbreiding van de site www.jepenseaussiamoi.be met specifieke inhoud over geboorte, tips over welzijn en gespecialiseerd advies van experts. De communicatie werd op de sociale netwerken voort-gezet met meer dan 150 publicaties.

Infor Santé werkte ook samen met de UCL voor een onderzoek naar de ondersteuning van ouders met een ‘ouderschaps-burn-out’ alsook voor een bewustmakingsproject en een vorming van professionals in dit domein.

48

De campagne werd in alle MCFG-ziekenfondsen ondersteund, meer bepaald door de organisatie van veertien cycli van therapiesessies voor ouders in uitputting/met een burn-out. Door deze therapiesessies, begeleid door psychologen, konden meer dan 150 ouders geholpen worden over een periode van acht weken, met wekelijks één sessie van twee uur.

Er werd ook ingezet op bewustmaking onder professionals en zorgverleners (psycholo-gen, artsen, vroedvrouwen, maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, diensten ge-zondheidspromotie op school, CLB, ONE, psychiaters, ...) door de organisatie van zes conferenties voor professionals. Het doel was om het fenomeen van ‘ouderschaps-burn-out’ te verduidelijken en om de kennis van lokale professionals en zorgverleners uit te breiden zodat ze deze ouders kunnen helpen. Meer dan 500 professionals hebben van onze partners bij de UCL specifieke informatie over dit thema ontvangen.

Bepaalde regionale ziekenfondsen hebben ook ontmoetingen met professionals (ONE, wijkgezondheidscentra, ...) georganiseerd om hen bewust te maken van ‘ouderschaps-burn-out’. Er werd een lokale webpagina voor zorgverleners gemaakt rond geestelijke gezondheid.

Ten slotte werden ook weer regionale activiteiten rond welzijn en ouderschap georganiseerd.

Materiaal zoals de postkaarten en het logboekje voor ouders 'Etre parent, une aventure de chaque jour' (‘Het ouderschap, elke dag een avontuur’) werden opnieuw gedrukt en regionaal verspreid.

Elke regio stelde welzijnsactiviteiten voor en verspreidde hiervoor materiaal. Enkele voorbeelden van regionale acties:

• Diverse conferenties (soms ondersteund door praktische workshops) voor het grote publiek over verschillende thema's: 'Se reconstruire après un burn-out', 'Burnout/bore out', 'Home organising/désencombrement', 'Le zéro déchet, c’est possible!', 'Réseaux sociaux', 'Comprendre l’adolescence'7, ….;

• Verspreiding van materiaal in de contactpunten en aan partners (centra voor gezinsplanning, wijkgezondheids-centra, zorgverleners enz.) en tijdens Levensloop;

• Diverse promoties en artikels in het tijdschrift 'En Marche', op Facebook en via een radio-interview.

Meer informatie:

• https://www.mc.be/la-mc/conseil-aide/infor-sante/jpaam

3. Campagne rond voeding

Infor Santé heeft het materiaal over voeding opnieuw gedrukt en verspreid:

• Boekje voor kinderen 'Club des vitaminés' (spelboekje);

• Educatief pakket 'Club des vitaminés';

• Ganzenspel 'Club des vitaminés';

• Poster met voedingsdriehoek;

• Brochure 'Les colles des petits allergiques' (‘Het mysterie van de allergieën’).

In de regio’s werd dit materiaal voorgesteld aan en verspreid in de scholen en CLB-centra, aan ouders, aan profes-sionals die met kinderen werken (huisartsen, voedingsdeskundigen, kinderartsen, opvoeders, studenten) en ook aan kindercrèches. Dit materiaal werd verstuurd op aanvraag, maar werd ook via andere kanalen verspreid: mailings naar

7 Thema’s: ‘Zijn leven heropbouwen na een burn-out’, ‘Burnout/bore out’, ‘Home organising/opruimen’, ‘Afvalvrij leven, het is mogelijk!’, ‘Sociale netwerken, ‘De adolescentie begrijpen’ enz.;

49

professionals, aanwezigheid op een conferentie van kinderartsen, tijdens evenementen voor het grote publiek, tijdens evenementen georganiseerd door Infor Santé voor professionals die met kinderen werken (salons, vormingen, infostand, FRSEL, ...), tijdens de vorming van leiders van Jeunesse & Santé (module over gezondheid) enz.

Meerdere regio’s organiseerden animaties rond voeding en verspreidden op die momenten materiaal (tijdens raad-plegingen van ONE, in scholen, tijdens sportdagen van FRSEL, tijdens themastages en door gebruik van grote spelvormen door de animatoren van Jeunesse et Santé op kampen en speelpleinen). Bovendien werden er artikels over voeding gepubliceerd op de regionale pagina's van het tijdschrift 'En Marche'.

Meer informatie:

•https://www.mc.be/la-mc/conseil-aide/infor-sante/club_vitamines•https://www.mc.be/la-mc/conseil-aide/infor-sante/allergies

4. Campagne rond geboorte

In 2018 heeft Infor Santé meegewerkt aan de MCFG-campagne (de Franstalige en Duitstalige regionale ziekenfondsen) 'Happy Birth'.

Hiervoor werd allerlei ondersteunend materiaal uitgewerkt:

• Zo'n 80 nieuwe adviezen over een gezonde zwangerschap/geboorte/het leven met een baby zijn opgesteld in samenwerking met de communicatiedienst (administratief luik) en zijn op de Franstalige website www.mc.be gepubliceerd. Deze adviezen zijn goedgekeurd door de Union professionnelle des sages-femmes de Belgique (UPSFB- Belgische beroepsvereniging van vroedvrouwen).

• In samenwerking met Camille, het kinderbijslag-fonds van de Franstalige werkgeversorganisatie Union des Classes Moyennes (UCM – zelfstandi-gen en KMO’s), werden artikelen over gezondheid opgesteld voor de nieuwe app Bébé&MOI.

• Infor Santé werkte mee aan de fiches met vragen die toekomstige ouders aan zorgverleners kunnen stellen (gevalideerd door de zorgverleners).

Infor Santé nam ook deel aan vergaderingen, overlegmomenten en contacten tussen de verschillende werkgroepen (Infor Santé, MIC, PUC geboorte op regionaal niveau), aan de voorbereiding van de communicatiecampagne en de evaluatie ervan, alsook aan de voorstellingsavond van het project Happy Birth aan de vroedvrouwen van de UPSFB.

Infor Santé ontwikkelde nieuw materiaal ter ondersteuning van jonge ouders na de geboorte. Dit wordt in 2019 op punt gesteld en verspreid:

• Gedrukte fiches 'A vos marques, Bébé débarque8';

• Podcasts 'A vos marques, Bébé débarque'.

Elke regio heeft workshops/conferenties voor toekomstige en jonge ouders aangeboden, waarop zowel interne mede-werkers (consulenten) als externe specialisten (vroedvrouwen, kinderartsen, psychologen, ...) aanwezig waren:

• Infoavonden over geboorte en praktische workshops (administratieve formaliteiten, het dragen van de baby, autoveiligheid, kleine probleempjes, kinderverzorging, eerste dagen na de geboorte, ...);

8 ‘Op uw plaatsen, de baby komt eraan!’

50

• Workshop EHBO bij kinderen (door erkende spoedverpleegkundige);

• Aanwezigheid op 'Babydays' (verspreiding van administratieve informatie maar ook van gezondheidstips door een vroedvrouw aan de infostand, materiaal rond autoveiligheid, ...);

• Conferenties over 'La sexualité avant, pendant et après la grossesse', 'Comprendre les pleurs de bébé', 'Etre parent Zen - un nouvel état d’esprit', 'Première fois parent : destination inconnue', 'Enfants et écrans, des pistes pour s’y retrouver'9.

Meer informatie:

•https://www.mc.be/votre-sante/grossesse-naissance#

Activiteiten van de regionale ziekenfondsen

Naast de lokale implementatie van algemene campagnes van Gezondheidsbevordering of Infor Santé, organiseerde elk regionaal ziekenfonds ook eigen activiteiten. Hierna volgt een globaal thematisch overzicht (niet-exhaustief). Naast een algemene beschrijving van de doelstelling en een toelichting van de soorten activiteiten, bevat het overzicht informatie over de doelgroepen van de activiteiten en enkele partners waarmee is samengewerkt. Voor wat betreft deze samenwerkingen, is het interessant te noteren dat op verschillende activiteiten van de gelegenheid gebruik is gemaakt om het aanbod van deze partners bekend te maken aan de deelnemers.

1. Vlaamse regionale ziekenfondsen

a) Mentale veerkracht / geestelijke gezondheid: informeren, sensibiliseren, versterken veerkracht, aandacht voor GGZ en taboedoorbreking

• Wat? De regionale ziekenfondsen voorzagen ook in 2018 zeer diverse activiteiten gericht op het informeren en sensibiliseren rond geestelijke gezondheid en rond het versterken van de mentale veerkracht. Een deel van de acties had ook tot doel om geestelijke gezondheid onder de aandacht te brengen en het taboe rond dit onder-werp mee te helpen doorbreken.

• Hoe? Heel wat regionale ziekenfondsen organiseerden infoavonden en cursussen rond zelfzorg, rond klachten en aandoeningen (vb. slaapproblemen, piekeren, burn-out) en rond technieken om hiermee om te gaan (vb. assertiviteitstraining, sociale vaardigheidstraining, relaxatie en mindfulness). Daarnaast organiseerde een ziekenfonds rond het thema ‘veerkracht’ kennissessies voor diverse professionals die voor de uitdaging staan om de veerkracht van hun doelgroep te versterken. Ook werd in de regionale ziekenfondsen aandacht besteed aan het onder de aandacht brengen van geestelijke gezondheid bij het personeel (o.a. op 10 oktober, de werelddag GGZ).

• Doelgroepen? De activiteiten richtten zich zowel tot de algemene bevolking als tot meer specifieke doelgroepen zoals (groot)ouders, opvoeders, het eigen personeel en andere stakeholders. Daarnaast was er ook een specifiek aanbod aan cursussen voor kinderen en jongeren (vb. de infosessie ‘eigen baas over je gedachten’ voor het vierde leerjaar of ‘hoe reageren op pesterijen en uitsluiting’) of lag de focus op de vrijwilligers van de bewegingen.

• Partners? Een aantal activiteiten ging door in samenwerking met externe partners waaronder KWB, Samana, Okra, Femma, KVLV, lokale besturen, LOGO’s, Huizen van het Kind, lokale dienstencentra, scholen, de Gezinsbond en partners uit het ruime werkveld van de zorg en GGZ (huisartsen, psychologen, CLB, …).

9 Onderwerpen: “seksualiteit voor, tijdens en na de zwangerschap’, ‘het huilen van een baby begrijpen’, ‘een Zen-ouder zijn, een nieuwe mentaliteit’, ‘De eerste keer ouder: bestemming onbekend’, ‘kinderen en schermtijd, pistes om overeen te komen’

51

b) Opvoeding: mensen betrokken bij opvoeding informeren, sensibiliseren, versterken

• Wat? De regionale ziekenfondsen hadden in 2018 een uitgebreid aanbod aan initiatieven die tot doel hadden om mensen die betrokken zijn bij de opvoeding van kinderen te ondersteunen.

• Hoe? Verspreid over Vlaanderen gingen diverse infoavonden en interactieve activiteiten door rond uiteen-lopende thema’s die te maken hebben met opvoeding: zwangerschap en geboorte, borstvoeding, EHBO bij baby’s en kinderen, voeding en tandverzorging bij kinderen, slaap, leren leren, pesten, gehoorbescherming (vb. project ’Kan-nie-Kabaal‘), een zinvolle dagbesteding voor personen met een beperking,.... Rond een aantal thema’s waren er ook cursussen en / of workshops: het bereiden van een gezonde lunch of een gezond tussendoortje, omgaan met pesten, bewegen met peuters, … CM voerde daarnaast promotie op publieke activiteiten en maakte hiervoor gebruik van divers promotiemateriaal.

• Doelgroepen? Naargelang de activiteit bestond de doelgroep uit (toekomstige) ouders al dan niet met hun kinderen, leerkrachten en schooldirecties. Er was ook een activiteit rond bewegen met peuters die zich specifiek richtte op kansengroepen waarbij medewerkers van een terreinorganisatie gevormd werden om de activiteit vervolgens zelf verder aan te bieden aan de doelgroep (train-the-trainer).

• Partners? Op het terrein was er samenwerking met een lokale scholengemeenschap, Teleblok, Kazou, Samana, Aurilis, Kind en Gezin, Kind en Preventie, KVG-Vorming, het CLB, huisartsen, leerkrachten, een maatwerkbedrijf en een dagcentrum en de vzw Kind en Taal.

c) Gezonde levensstijl: preventie

• Wat? Met diverse activiteiten willen de Vlaamse CM-ziekenfondsen mensen informeren over en hen onder- steunen in een gezonde levensstijl, en hen sensibiliseren en informeren rond specifieke aandoeningen en gezondheidsklachten met het oog op preventie en zorg.

• Hoe? Dit gebeurde onder meer door de organisatie van

• sport- en bewegingsactiviteiten (wandel- en loopsessies, dans-je-fit, pilates en sport for specials);

• gerichte sensibiliseringsactiviteiten en (interactieve) infosessies rond onder meer bekkenbodemtraining, dikkedarmkanker, hart- en vaatziekten, gezond zonnen, rugklachten, gehoorschade, reanimatie, digibesitas, gezonde voeding of tandverzorging, …;

• cursussen en workshops rond bijvoorbeeld stoppen met roken, gezond en betaalbaar koken, EHBO ... Ook de eerder vermelde activiteiten rond opvoeden vallen hier onder.

• Een aantal ziekenfondsen bood aan de leden gratis ondersteuning onder de vorm van informatie, doorverwijzing en motivering op maat door de inzet van een gezondheidsconsulent. Daarnaast ondersteunden en faciliteerden sommige ziekenfondsen burgerinitiatieven rond gezondheid en preventie.

52

• Doelgroepen? De doelgroep was vaak de algemene bevolking, maar soms ook meer specifiek CM-leden, leden van Samana of Okra, het personeel van het ziekenfonds, festivalgangers en –medewerkers, leerlingen, mensen uit kansengroepen, mensen met een lage gezondheidskennis, personen die al geconfronteerd worden met bepaalde klachten, ouderen en mensen met een mentale of verstandelijke beperking.

• Partners? Naargelang de activiteit is samengewerkt met vrijwilligers, lokale besturen, lokale dienstencentra en andere buurtwerkingen, Okra, Samana, lokale afdelingen van KVLV, KWB Falos, Femma, de Gezinsbond, (hoge)scholen, Aurilis, Sport Vlaanderen en Special Olympics Belgium, Variant, sociale kruidenier, Escapo, de Stichting tegen Kanker en gezondheidsactoren (ziekenhuizen, diëtisten, oncoloog, sportarts, kinesitherapeut, longartsen, tabakologen, …).

d) Andere

Verder namen de Vlaamse regionale ziekenfondsen nog diverse andere initiatieven waaronder:

• Activiteiten om de band met nieuwe leden en eigen vrijwilligers te versterken en nieuwe vrijwilligers te werven. Er waren ook initiatieven rond het informeren van vrijwilligers over het ziekenfonds van de toekomst.

• Initiatieven om het eigen aanbod aan diensten en voordelen bekend te maken of te informeren over de verplichte ziekteverzekering (vb. ziektevergoedingen en financiële voordelen), de gezondheidszorg (hospitalisatie, vroegtijdige zorgplanning, patiëntenrechten) en het zorgaanbod (thuiszorg). Deze waren deels gericht naar de brede bevolking of alle leden van het ziekenfonds en deels naar specifieke subgroepen van leden voor wie een specifieke dienst of voordeel relevant (vb. invaliden) is of de nieuwe leden van het ziekenfonds. Onder de vorm van een aantal proeftuinen voorzag een regionaal ziekenfonds via een buddywerking arbeidsongeschiktheid in een persoonlijke begeleiding en ondersteuning van het traject van leden die voor het eerst een dossier arbeidsongeschiktheid openden of die bijna een jaar arbeidsongeschikt waren.

• Initiatieven om de belangen van de leden te behartigen, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbaren. Dit gebeurde onder meer door de aandacht voor heldere communicatie naar leden en door initiatieven naar zorgverleners, onder meer over ereloonsupplementen in ziekenhuizen.

• Infosessies rond uiteenlopende gezondheidsthema’s zoals vroegtijdige zorgplanning, partners in de thuiszorg, orgaandonatie, …

• Het project Luchtpijp waarin CM en Beweging.net in Vlaams-Brabant samenwerkten rond het thema luchtkwaliteit. Een van de tools in het project was een bouwpakket voor het meten van fijn stof.

• Een actieve betrokkenheid in projecten in het kader van internationale solidariteit door, vanuit de eigen expertise als ziekenfonds / gezondheidsfonds mutualistische bewegingen in ontwikkelingslanden te ondersteunen.

• B2B-initiatieven zoals een proactieve feedback naar huisartsen die instapten in de nieuwe toepassing eAttest (zie Deel 1).

2. Franstalige en Duitstalige regionale ziekenfondsen (MCFG)

a) Opvoeding: jongeren en wie betrokkenen is bij hun opvoeding informeren, bewustmaken en ondersteunen

• Wat? In 2018 namen de regionale ziekenfondsen van MCFG meerdere initiatieven ter ondersteuning van personen die betrokken zijn bij de opvoeding van jongeren.

• Hoe? Verschillende regionale ziekenfondsen hebben vormingsdagen georganiseerd voor de ontwikkeling van hun competenties in debatvoering. Het doel was om initiatieven voor gezondheidsbevordering bij jongeren in goede banen te leiden, maar ook conferenties over schermgebruik bij kinderen, over sociale netwerken, … Sinds 2018 kunnen ouders een webpagina raadplegen met advies over schermgebruik. Deze pagina geeft ook handige tips voor dagelijks gebruik.

53

• Doelgroep? Voor dit initiatief bestond de doelgroep uit (toekomstige) ouders, scholieren en professionals die betrokken zijn bij de opvoeding (centra voor gezinsplanning, CLB-centra, opvoeders, adviseurs, verpleegkundigen op scholen, ...).

• Partners? De ziekenfondsen hebben samengewerkt met diensten voor gezondheidsbevordering, andere diensten zoals OPENADO, centra voor gezinsplanning en regionale CLB-centra.

b) Gezond leven en acties rond stoornissen', pathologieën en andere gezondheidsaspecten: informeren, bewustmaken en ondersteunen om stoornissen en problemen te voorkomen of ermee om te gaan

• Wat? Tijdens deze activiteiten wilden de ziekenfondsen van MCFG mensen informeren en aanmoedigen om een gezonde levensstijl aan te nemen op het vlak van voeding en beweging. Daarnaast wilden ze hun leden bewust-maken en informeren over specifieke aandoeningen en stoornissen om ze te voorkomen en ermee om te gaan.

• Hoe? De regionale ziekenfondsen hebben bewegingsactiviteiten georganiseerd zoals de 'Moving family days' (sportpromotiedagen om zo veel mogelijk mensen uit te nodigen om samen met familie of vrienden het plezier van bewegen te ontdekken), het trainingsprogramma 'Je cours pour ma forme' (‘Ik loop voor een betere conditie’, een start-to-runtraining die personen die veel zitten stimuleert om regelmatig te bewegen en die de voordelen hiervan benadrukt) en het programma 'Renforcement et équilibre' (‘Versterking en evenwicht’) dat de weldaden van fietsen benadrukt (conferentie 'Le vélo, c’est bon pour la santé! Mais pas n'importe comment' (‘Fietsen is goed voor de gezondheid, maar niet eender hoe!’) en fietsworkshops 'Je pédale pour ma santé' (‘Ik fiets voor mijn gezondheid’) en sportevenementen ('Bougez mieux, bougez plus' / 'Beweeg beter, beweeg meer', Corrida de Limelette met fruitfiets, goodies ... en 'Trophée MC de la solidarité' / 'CM-solidariteitstrofee'). Er werd ook een bijzondere aandacht besteed aan de preventie van gehoorschade aan de hand van bewustmakingsacties via de campagne rond gehoorschade ('Eclate-toi, pas tes oreilles') tijdens muziekfestivals waarop oordopjes werden uitgedeeld. Zo ook werd er een screening voor diabetes uitgevoerd tijdens een sportevenement.

• Doelgroep? De activiteiten waren meestal op het grote publiek gericht (leden en niet-leden), maar naargelang de activiteit kon de doelgroep ook specifieker zijn.

• Partners? Voor deze activiteiten hebben de ziekenfondsen samengewerkt met Infor Santé, J&S, Enéo en EnéoSport, Altéo en Altéosport, En Marche, maar ook met Qualias, Solidarité Mondiale, Enjeu asbl, DENALI, Decathlon, UCM, Nostalgie, L’avenir, Canal C, de vzw Sport & Santé, muziekfestivals, lokale besturen en de Belgische Diabetes-vereniging.

c) Positieve gezondheid, welzijn en geestelijke gezondheid

• Wat? In 2018 hebben de MCFG-ziekenfondsen talrijke activiteiten georganiseerd die een positieve gezondheid, welzijn en een goede geestelijke gezondheid aanmoedigen.

• Hoe? De ziekenfondsen hebben workshops aangeboden rond de zen attitude (yoga, sofrologie, tai chi), ontdekking (relooking, zelfhypnose, massage), 'Brain Gym' en speciale activiteiten voor vrouwen. Daarnaast was er ook aandacht voor het welzijn van vrouwen die een borstingreep ondergingen dankzij ondersteunende activiteiten met als doel dat deze vrouwen zich goed in hun vel voelen (ontspanning, gespecialiseerde hulp en advies enz.). Het welzijn van studenten is aan bod gekomen door de organisatie van een preventiedag die focuste op een positieve geestelijke gezondheid bij studenten (voeding, sport, stress, slaap enz.). Er werden ook conferenties georganiseerd, vooral over de thema's 'Vivre mieux et attirer le meilleur', 'Développer ses compétences émotionnelles' maar ook 'FunFérence', een conferentie met een vleugje humor die ingaat op de verschillende aspecten van persoonlijke ontwikkeling en welzijn. De regionale ziekenfondsen wilden ook het concept van een positieve gezondheid onder de aandacht brengen en het idee dat gezondheid meer is dan zich lichamelijk goed voelen. Er werd een 'Mijn positieve gezondheid'-test georganiseerd door de gemeenten en tijdens diverse

54

evenementen. Een regionaal ziekenfonds heeft ook 'corners voor welzijn' in mutualistische gezondheidscentra (CMS) ingericht.

• Doelgroep? De activiteiten waren over het algemeen op het grote publiek gericht (leden en niet-leden); bepaalde activiteiten waren eerder op specifieke doelgroepen zoals studenten en vrouwen gericht.

• Partners? Er was samenwerking met borstklinieken, centra voor senologie en gynaecologie, apotheken, speciaal-zaken (vb. pruikenmakers), lokale besturen, centra voor gezinsplanning, wijkgezondheidscentra, zorgverleners, Haute Ecole Libre Mosane (Helmo) en de Provincie Luik.

d) Grensoverschrijdende samenwerking

• Wat? Traditioneel zijn de regionale ziekenfondsen in de grensstreek, door hun bijzondere geografische ligging, betrokken bij grensoverschrijdende samenwerkingsactiviteiten en Europese projecten.

• Hoe? De regionale ziekenfondsen organiseerden en / of namen deel aan Europese projecten in het kader van het INTERREG-programma Euregio Maas-Rijn. Het project 'Commune amie des séniors' (ouderenvriendelijke gemeentes) bijvoorbeeld, wil ouderen verder volop laten participeren aan het sociale leven dankzij gemeenten die erkend zijn voor de kwaliteit van zorg en zorgverleners en met mogelijkheden om ouderen te laten participeren. De aandacht gaat in de eerste plaats naar geestelijke gezondheid (onder meer dementie en depressie). Het project 'EMRaDi' heeft als doel om de situatie van patiënten met zeldzame aandoeningen te verbeteren, meer bepaald door een betere kennis van hun noden en de beschikbare diensten, de verbetering van het netwerk van zorgpartners, ziekenfondsen en patiëntenverenigingen, en door sensibilisering van de publieke opinie.

• Doelgroep? De doelgroepen van deze projecten zijn gevarieerd: deze projecten richten zich tot ouderen, patiënten met zeldzame aandoeningen en hun naasten, alsook tot de gezondheidswerkers die bij hun zorg betrokken zijn maar ook tot de beleidsmakers.

• Partners? De partners bij deze projecten zijn gezondheidsactoren (ziekenfondsen, ziekenhuizen, patiënten-verenigingen, ...) en gemeenten en universiteiten in zowel België als de buurlanden (Nederland en Duitsland).

e) B2B-initiatieven

• Wat? Vele MCFG-ziekenfondsen hadden ook in 2018 regelmatige contacten met zorgverleners. Door hen te informeren over de complexe regelgeving en hen te helpen bij het gebruik van de elektronische hulpmiddelen, willen ze de toegang tot zorg voor iedereen verbeteren en zorgverleners op een proactieve manier begeleiden in de complexe administratieve stappen die ze moeten ondernemen. CM positioneert zich ook als expert en partner inzake gezondheid. Een goede relatie tussen CM en zorgverleners draagt bovendien bij tot de positionering op lange termijn van CM als gezondheidsfonds.

• Hoe? Voor de zorgverleners zijn meerdere informatie- en uitwisselingsmomenten over de regelgeving en tarifering georganiseerd. Deze momenten boden de kans om de banden met de zorgverleners aan te halen en tegemoet te komen aan hun nood aan informatie. Naast informatiesessies werden brieven en e-mailings naar de zorgverleners verstuurd. Er ging bijzondere aandacht naar het belang van lichaamsbeweging door het aanbieden van een vorming aan professionals die in contact komen met een kwetsbaar publiek voor de organisatie van een bewegingsprogramma dat aan de behoeften van dit publiek tegemoetkomt.

• Doelgroep? Deze activiteiten zijn in het algemeen gericht naar de gezondheidswerkers met specifieke initiatieven voor (toekomstige) kinesitherapeuten en logopedisten, maar ook huisartsen en psychologen.

• Partners? Interne diensten (diensten inzake relatie met de zorgverleners en facturatie gezondheidszorg, ...) namen deel aan de activiteiten.

55

f) Andere

De ziekenfondsen van MCFG namen ook andere initiatieven zoals:

• Diverse acties voor de promotie van de patiëntenrechten, vooral door leden en het grote publiek bewust te maken van en te informeren over een transparante ziekenhuisfactuur;

• Een 'Salon des possibles' voor arbeidsongeschikte personen, georganiseerd door dedienst maatschappelijk werk;

• Een infosessie 'Evitez la saturation numérique' (‘Hoe digitale overvloed vermijden’) voor de medewerkers van een ziekenfonds;

• Conferenties en andere activiteiten over gezondheidsthema's (Generische geneesmiddelen: gezondheid voor een lage prijs?', afterwork 'Malaria Business’, ...;

• Promotie van het CM-aanbod van diensten en voordelen en van het aanbod van de bewegingen tijdens verschillende evenementen en via de lokale pers;

• Versterking van de lokale verankering, netwerken en partnerschap dankzij de inhuldiging van een nieuw CM-gebouw;

• Campagnes voor de werving van vrijwilligers in de bewegingen (Altéo, J&S, Enéo en EnéoSport);

• Acties voor klantenbinding om de voordelen van hospi+ kenbaar te maken;

• Informatiesessies voor invalide personen (begeleiding);

• Rookstopbegeleiding aangeboden aan de CM-medewerkers in een regionaal ziekenfonds;

• Invoering van een nieuwe bedrijfscultuur met een mobiliteitsplan (terbeschikkingstelling van elektrische fiets, terugbetaling van trajecten die te voet zijn afgelegd, ...), een milieubewuste en participatieve benadering in een regionaal ziekenfonds.

CM in beweging

1. CM internationaal

a) Internationale samenwerking

2018 stond vooral in het teken van de voorbereiding van de internationale AIM-conferentie "Le pari de la Mutualité pour le XXIème siècle" in Lomé (22-23 januari 2019). De omstandigheden in Afrika zijn aanzienlijk geëvolueerd, zowel politiek als wat betreft de beheersing van technische middelen. De besluitvormingsniveaus die van invloed zijn op het functioneren van de ziekenfondsen liggen nu op internationaal, regionaal en nationaal vlak. De dienst Internationale Samenwerking heeft daarom zwaar geïnvesteerd in de organisatie van deze conferentie. Ook werd een beleidsdocument opgesteld, "Plateforme de Lomé", dat naast informatie over de evolutie van de ziekenfondsen in Afrika, ook de tussenkomsten en eisen van de Afrikaanse nationale ziekenfondsplatforms bevat. Dit document zal de Afrikaanse partners van CM zeker helpen in hun dagelijkse politieke pleidooi bij de verschillende ministeries en internationale actoren.

Samen met CM Waas en Dender en WSM verwelkomde de dienst Internationale Samenwerking ook haar ziekenfonds-partners uit Guinee. Naast de planningsbijeenkomsten werd de nadruk gelegd op gezondheidsdeterminanten en de verbanden met de gezondheidszorg. Er werden bezoeken georganiseerd aan een opvangcentrum voor vluchtelingen, een OCMW en wijkgezondheidscentra om te laten zien hoe het thema gezondheid meer omvat dan alleen de toegang tot gezondheidszorg, en wat de banden met de ziekenfondsen zijn.

De samenwerking met de Poolse en Roemeense ziekenfondsen legde in 2018 de nadruk op gezondheidspromotie, preventie, patiëntenrechten, de activering van de sociaal zwakkere groepen en vrijwilligerswerk.

56

In Polen werd dit door het ziekenfonds SWP Flandria gekaderd in een model van een geïntegreerd zorgsysteem. Dit model wordt gecoördineerd en gefinancierd door de provinciale overheid (onder meer ook met Europese projecten), waarbij de publieke en de private sector samenwerken en waarbij ook de middenveldorganisaties een belangrijke plaats krijgen. Voor het ziekenfonds in Poznan concretiseert zich dat in een personen-alarmcentrale - met zowel een medische als een sociale begeleiding van de doelgroep - en de inzet van thuiszorgdiensten, vrijwilligers en experten (vb. juristen). Dit model wordt door het ziekenfonds ook uitgewerkt in andere regio’s, met bijzondere aandacht voor de plattelandsgebieden. Hiermee bereikte het Poolse ziekenfonds ongeveer 50.000 mensen in 2018. In samenwerking met de partner-ziekenfondsen van CM Midden-Vlaanderen, CM Zuid-West-Vlaanderen, CM Sint-Michielsbond Brussel en CM Brugge wordt dit alles verder uitgewerkt in de richting van een ‘gezondheidsfonds’ voor Polen.

Dit alles sluit aan bij een CM-project, gefinancierd vanuit het Europees Sociaal Fonds, en bedoeld voor de arbeidsintegratie van mensen die moeilijk toegang krijgen tot werk in de sociaal-medische sector (in Vlaanderen, Polen, Italië en Spanje).

In Roemenië werkt een consortium van Vlaamse en Roemeense partners (VZW Geels Roemeniëkomitee, ADR Vlaanderen, LCM, CM Regio Mechelen-Turnhout, FDAAM , The Open Network/TON en verschillende plaatselijke Roemeense ziekenfondsen) samen aan de verdere uitbouw van het mutualistisch netwerk. Hiervoor werd in 2018 een “Ontwikkelingsplan voor Mutualiteiten” uitgewerkt, waarbij ook een nationaal opleidingsprogramma wordt aangeboden. De Roemeense ziekenfondsen organiseerden ook heel wat informatiesessies voor de plaatselijke en nationale overheden, de vakbonden, de artsenorganisaties, … Het dienstenaanbod richt zich vooral op ‘long-term care’, waarbij ook nauw wordt samengewerkt met de publieke en private sector.

CM bleef zich inzetten voor analyses en pleidooien voor handelsovereenkomsten die de mensenrechten respecteren, zowel binnen het platform voor eerlijke en duurzame handel als op intermutualistisch vlak. Er werden evenementen georganiseerd om het publiek te waarschuwen, te vormen en te mobiliseren. Er was meer bepaald een seminarie om de resultaten van de STOP TTIP & CETA-campagne te analyseren en om toekomstige acties voor te stellen, die zijn gericht op de komende uitdagingen en alternatieven.

Daarnaast heeft de dienst voor het eerst deelgenomen aan de People's Health Assembly (PHA4) in Bangladesh, dat mede door onze partner GK werd georganiseerd. Gezondheidsdeterminanten - sociaal, politiek, economisch - zijn de onderliggende oorzaken van miserabele levensomstandigheden, ziekten en perfect vermijdbare sterfgevallen. Het recht op gezondheid is een politieke kwestie en kan niet alleen door technologie en liefdadigheid worden opgelost. Deze principes kwamen tot uiting in de vijf thematische hoofdlijnen van de vergadering (voedselzekerheid, handel in en toegang tot geneesmiddelen, aantasting van het milieu, gender en de werking van de gezondheidsstelsels) die als de belangrijkste uitdagingen voor de komende vijf jaar zijn aangemerkt. Terwijl deze vergadering, die om de zes jaar wordt gehouden, een unieke gelegenheid was om gezondheidsactivisten over de hele wereld te ontmoeten, gaat het werk van de People's Health Movement (PHM) dagelijks verder via thematische werkgroepen en nationale en regionale platforms, en dit alles onder de vleugels van de stuurgroep. In het licht van de gezondheidscrisis rondom ons is de strijd voor een meer zorgzame, meer solidaire wereld meer dan ooit nodig.

Meer informatie:

•Valérie Van Belle, Thomas Istasse e.a. Verdediging van het recht op zorg en gezondheid voor iedereen, van internationaal naar lokaal … en omgekeerd. In: CM Informatie 269, September 2017 (https://www.mc.be/media/MC-informations-269-septembre-2017_tcm101-44107.pdf)

•https://www.phmovement.org

b) CM en Europa

Eisen voor de Europese verkiezingen van 2019

In 2018 werkte de dienst Europa mee aan het CM-memorandum wat betreft de eisen voor de verkiezingen van mei 2019 voor het Europees Parlement.

57

De dienst Europa heeft deze prioriteiten voorgelegd aan AIM voor het opstellen van haar eigen memorandum. Dit werd, in aanwezigheid van de Europese commissaris voor Gezondheid, publiek voorgesteld op de conferentie in november 2018 in Brussel, waarop ook de twintigste verjaardag van AIM gevierd werd.

Om het gewicht van de standpunten van de Belgische ziekenfondsen te versterken, heeft het NIC Europa gewerkt aan een gemeenschappelijk memorandum voor alle Belgische verzekeringsinstellingen.

Europese projecten en grensoverschrijdende samenwerking

Het Interreg-project EMRaDi - Zeldzame ziekten in de Euregio Maas-Rijn onderzocht de behoeften van patiënten met zeldzame ziekten en hun gezin door middel van individuele kwalitatieve interviews. Samen met de studiedienst en MC Verviers is CM een belangrijke partner in dit project.

Onder de coördinatie van CM startte het project "Sociale economie voor zorg" van het Europees Sociaal Fonds (ESF), dat tot doel heeft de sociale economie en de gezondheidssector dichter bij elkaar te brengen met het oog op de professionele integratie van groepen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

De dienst Europa en de regionale ziekenfondsen nemen deel aan andere projecten die door Europese programma's worden gefinancierd, zoals het projet "Gedidot" (BeVeGG (Interreg V – France-Wallonie-Vlaanderen) en het project "Mantelzorgers" (Interreg V – France-Wallonie-Vlaanderen).

De dienst Europa organiseerde het secretariaat van het Frans-Belgische Gezondheidsobservatorium (OFBS) en nam actief deel aan de organisatie van het derde Gezondheidsforum van het OFBS op 23 november 2018 in Charleville-Mézières.

Deelname aan het beleid van de Europese Unie

In samenwerking met de diensten die deskundig zijn op het gebied van de behandelde onderwerpen, heeft de dienst Europa ervoor gezorgd dat het advies van CM naar het Europese niveau werd getild door het formuleren van antwoorden op raadplegingen door de Europese Commissie (Europees sociale zekerheidsnummer, geneesmiddelen) en in beleidsvergaderingen (richtlijn grensoverschrijdende gezondheidszorg, evaluatie van gezondheidstechnologieën (Health Technology Assessments/HTA)).

In 2018 volgde CM, meestal binnen AIM-werkgroepen en in samenwerking met het NIC (Europa), verschillende Europese thema's op, waaronder de herziening van de regelgeving voor de coördinatie van de sociale zekerheid en de mogelijke invoering van een Europees sociale zekerheidsnummer. Samen met AIM heeft CM zich geëngageerd op het gebied van vaccinatie, luchtverontreiniging en gezondheid en het voorstel om de evaluatie van gezondheidstechnologieën (HTA) op Europees niveau te versterken. In dit verband heeft CM deelgenomen aan de vergadering met de Europese commissaris voor Gezondheid.

Meer informatie:

•Zorg voor gezondheid en welzijn! CM memorandum voor de verkiezingen 2019 (https://www.cm.be/media/CM-memorandum-verkiezingen-mei-2019_tcm47-18295.pdf)

•Health at the hart of a social Europe – AIM Memorandum for the European elections of 2019: https://www.aim-mutual.org/mediaroom/aim-publishes-its-memorandum-for-the-201

• Interreg project “EMRaDi”: http://www.emradi.eu/fr/•Project ESF “Sociale economie voor zorg”: https://www.esf-vlaanderen.be/nl/projectenkaart/sociale-economie-

voor-zorg•Verklaring van Brussel over luchtvervuiling en gezondheid: https://www.aim-mutual.org/?s=air+pollution•Voorstel over HTA: https://www.aim-mutual.org/?s=HTA

58

2. OKRA

OKRA neemt initiatieven die leiden tot betere levensomstandigheden voor 55-plussers en tot een betere samenleving voor iedereen. Dat doet het onder meer door zoveel mogelijk 55-plussers kansen te geven en te motiveren om deel te nemen aan het maatschappelijk leven en aan sociale en culturele activiteiten die bijdragen tot hun persoonlijke ontplooiing.

a) Gezond ouder worden

Onder het motto ‘Samen genieten: een gezonde geest in een gezond lichaam’ brengt OKRA senioren samen om hen een gezonde, veilige, zinvolle oude dag te bieden. OKRA probeert dit onder meer waar te maken met de vrijwillige contactpersonen die in 2018 ongeveer tien huisbezoeken per aangesloten gezin realiseerden. OKRA telt rond de 9.000 vrijwillige contactpersonen. Zij bezorgen maandelijks OKRA-magazine en de informatie aan de leden, doen aan promotie en vangen signalen op. Vooral de groep van de oudste leden en deze in een zorgsituatie vinden deze ontmoetingsmomenten erg belangrijk. Daarnaast waren er ook bijna 400 plaatselijke groepen – trefpunten – die aan systematisch ziekenbezoek deden. Iets meer dan 400 trefpunten hebben een groep vrijwilligers die regelmatig op bezoek gaan in het woonzorgcentrum: voor een dansoptreden, een muzieknamiddag, een bezoek aan de oudste leden, een wandeling, …

b) Lekker actief

Ouderen zo lang mogelijk gezond en fit houden is een van de doelstellingen van OKRA en OKRA-SPORT+, de sportfederatie van OKRA. In 2018 lag hiervoor de klemtoon op het project lekker actief. Bedoeling is om senioren gedurende twaalf weken een ander leefpatroon aan te leren: meer bewegen, minder zitten en gezonder eten. De organisatie was in handen van de plaatselijke trefpunten. Het project zelf werd opgesteld in samenwerking met diverse partners, waaronder CM.

In 2018 organiseerden zestig trefpunten dit project. 1.600 deelnemers waren razend enthousiast en gingen aan de slag met stappenteller en wandelbox. Het project loopt zeker nog verder in 2019.

Lichaamsbeweging is voor ouderen minstens even belangrijk als voor de andere groepen in de samenleving. OKRA heeft een aparte vzw die de sportactiviteiten organiseert, OKRA-SPORT+. De trefpunten richtten in 2018 in totaal meer dan 2.000 bewegingsactiviteiten in met in totaal ongeveer 50.000 deelnemers. Daarnaast organiseerden de trefpunten de regelmatige clubs zodat senioren regelmatig kunnen wandelen, fietsen, zwemmen, dansen, … OKRA registreerde meer dan 2.500 bewegingsclubs waar in totaal 75.000 senioren regelmatig aan deelnamen. Het gaat hier uiteraard om niet-competitieve initiatieven. OKRA onderlijnt het belang hiervan in het kader van gezondheidspreventie. Daarnaast zorgen deze activiteiten voor een massa plezierige contacten tussen leeftijdsgenoten.

c) OKRA wereldwijd

Het partnerschap tussen OKRA en de Bengaalse gezondheidsorganisatie GK loopt verder. Ondertussen zijn er in Bangladesh al een dertigtal lokale groepen gestart, te vergelijken met een OKRA-trefpunt. Het samen organiseren van een actie op de internationale dag van de ouderen is een tweede resultaat van de samenwerking. Een van de elementen uit lekker actief was wandelen naar Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh. Om mensen te stimuleren meer te wandelen, konden ze hun stappen registreren om zo met hun trefpunt – virtueel – in Dhaka te geraken. En dit is voor enkele trefpunten ook gelukt. Hier en daar was er zelfs eentje dat heen én terug naar Dhaka wandelde, goed voor zo’n 15.000 kilometer.

59

d) Zorgwerking

De zorgwerking zette tijdens de Week van OKRA-ZORG, dit is de derde week van april, het personeel in de woonzorgcentra in de bloemetjes. De creaclubs van OKRA haakten massaal veel hartjes om deze daarna uit te delen aan het personeel. Dat personeel staat onder een zware tijdsdruk. Met de actie drukte OKRA haar dank uit. Het OKRA-magazine van de maand april was een zorgnummer met een extra bedeling in de woonzorgcentra. In Peulis loopt het experiment ‘Samen zorgzaam ouder worden’. Samen met verschillende organisaties is er een sociaal restaurant, is er een elektrische riksja, zorgen mensen voor elkaar in een buurtnetwerk.

Bijna 700 trefpunten maakten de zorgwerking plaatselijk waar met in totaal bijna 1.500 initiatieven. De trefpunten organiseerden 185 activiteiten in het kader van zorg waar 5.246 aanwezigen geteld werden. OKRA registreerde systematisch ziekenbezoek in 380 trefpunten via 1.800 vrijwilligers.

e) OKRA-CM-pensioendienst

De OKRA-CM-pensioendienst biedt concrete hulp bij pensioenvragen van leden en behartigt tegelijk de belangen van gepensioneerden bij diverse overheden. De pensioendienst streeft naar een maximale sociale bescherming door een sterk wettelijk pensioen te verdedigen en een voldoende hoge inkomensgarantie voor ouderen te bepleiten. Daarmee levert de pensioendienst een waardevolle bijdrage in de strijd tegen armoede bij 55-plussers en de negatieve gezondheidseffecten die hiermee gepaard gaan. Ook in 2018 werd de dienstverlening verdergezet.

Meer informatie:

•https://www.okra.be/

3. Énéo & Énéo Sport

Énéo wil een sociale beweging zijn van senioren, van burgeractie en collectieve actie, gedreven door solidariteit en sociale rechtvaardigheid, met een mutualistische en christelijke inspiratie. Énéo heeft ongeveer 38.000 leden, van wie 19.200 deelnemen aan sportactiviteiten met ÉnéoSport.

a) Permanente vorming

De ontwikkeling van een specifiek vrijwilligersprofiel: de relais-ambassadeur

In 2018 werd een profielschets gemaakt van bijzondere vrijwilligers in Énéo: de relais-ambassadeurs.Een relais-ambassadeur engageert zich ertoe de waarden van Énéo binnen en buiten de beweging te promoten en een actieve rol te spelen. Het zijn deze vrijwilligers die luisteren en de bezorgdheden van de leden in hun lokale groepen onder de aandacht brengen en vervolgens doorgeven naar de daarvoor bestemde plaatsen om een collectieve sociale, burgerlijke en politieke stem in Énéo op te bouwen. Het zijn ook deze vrijwilligers die op lokaal niveau burgerprojecten uitvoeren.

Het succes van de opdrachten van de relais-ambassadeurs is afhankelijk van de bepaling van duidelijke en motiverende doelstellingen en wordt vergemakkelijkt door eenvoudig te gebruiken communicatie- of animatie-instrumenten, maar ook door aangepaste vorming zodat ze zich het hulpmiddel eigen kunnen maken, de contouren van de strategie voor permanente vorming onder de knie krijgen, weten hoe ze de instrumenten ten volle kunnen benutten, …

60

Deze vaststelling versterkt Énéo's overtuiging van "beweging maken door en voor senioren" en de originaliteit van zijn aanpak: peer-interventie.

Een collectieve constructie: het memorandum van 2019

Énéo strijdt voor meer sociale rechtvaardigheid en voor de integratie van senioren in de samenleving door ontwikkeling, welzijn en collectieve actie via actieve recreatie, sport, opleiding, maatschappelijke betrokkenheid en permanente vorming.

De ongeveer 1.000 sportieve en vriendschappelijke kringen, verspreid over de Franse Gemeenschap, stellen haar in staat om de meningen en signalen van ongeveer 38.000 leden te verzamelen. De politieke eisen van Énéo zijn daarom gebaseerd op de ervaringen van senioren en hun gezinnen door middel van een proces van overleg met vertegenwoordigers van lokale groepen in alle regio's. Via het memorandum 2019 van Énéo belicht de beweging de prioriteiten op het gebied van pensioenen, gezondheidszorg, fiscaliteit, sociale rechtvaardigheid, ruimtelijke ordening en mobiliteit.

Meer informatie:

•www.eneo.be/balises/communication-et-publications/balises/balises-64.html

Twee studies

"Populisme", een veelgehoord woord. Maar wie van ons kan het definiëren? In de studie "Au-delà des mots. Comprendre le populisme pour mieux le dénoncer" (“Verder kijken dan woorden. Populisme begrijpen om er zich beter te kunnen tegen verzetten”) probeerde Énéo te definiëren wat populisme is, te leren hoe men dit soort discours kan decoderen en vervolgens mogelijke oplossingen voor te stellen.

Énéo wou licht werpen op de ervaringen van senioren op het gebied van het relationele, affectieve, seksuele en liefdesleven. De studie "Corps à cœur. Impact de l’avancée en âge sur la vie relationnelle, affective et sexuelle des aînés" is een reis door levenservaringen en gevoelens in de breedste zin van het woord, door leeftijden, generaties...

Meer informatie:

•www.eneo.be/etudes-2018/etudes-analyses/etudes/etudes-2018/corps-a-coeur.html•www.eneo.be/etudes-2018/etudes-analyses/etudes/etudes-2018/au-dela-des-mots-comprendre-le-populisme-

pour-mieux-le-denoncer.html

b) Een permanente vormingscampagne: "La diversité, c’est tout simplement OUI!" (“Diversiteit, een volmondig ja!”)

De antidiscriminatiecampagne van Altéo en Énéo, die in 2017 van start ging, werd in 2018 voortgezet met een tweede campagnefase.

In 2017 stelde Énéo de vraag of de kennismaking met diversiteit al dan niet een van de oplossingen vormde in de strijd tegen discriminatie. Tijdens meer dan tien evenementen die in 2018 op openbare plaatsen op het hele grondgebied van de Franse Gemeenschap werden georganiseerd, werd deze vraag aan de deelnemers gesteld... en het antwoord was bijna unaniem "ja": diversiteit, de ontmoeting met anderen, de verschillen maar ook de gemeenschappelijke punten, het antwoord is gewoon JA! Het publiek getuigde: de kennismaking met diversiteit heeft een reëel positief effect op discriminerend gedrag. Het vermindert angsten en vooroordelen, het haalt mensen uit de cocons waarin ze soms opgesloten zitten en het stelt hen in staat om te ontdekken wat hen samenbrengt!

Op basis van deze vaststelling besloten de twee bewegingen om het daar niet bij te laten. Om zowel de leden van beide bewegingen als het grote publiek te inspireren, wilden Altéo en Énéo de aandacht vestigen op mensen die, dankzij hun inzet, hun functie, hun ervaring of hun organisatie... JA tegen diversiteit hebben gezegd.

61

Tijdens deze tweede campagnefase werden daarom drie ontmoetingsmomenten georganiseerd in november 2018.

Persoonlijkheden, die als onderdeel van de campagne tot "getuigen van de bijeenkomst" waren benoemd, getuigden en deelden hun bevindingen, de positieve effecten van kennismaking, en het bewijs dat wat ons verbindt, ons ook samenbrengt. De bedoeling? Het belichten van concrete mogelijkheden om de ander te ontmoeten, om zich te laten bekoren door een inclusieve samenleving waarin iedereen zijn plaats vindt.

In deze context verwelkomden de bewegingen de Algemeen Gedelegeerde voor de Rechten van het Kind, Bernard Devos, en zijn woordvoerder David Lallemand, Adriana Costa Santos, woordvoerder van het Burgerplatform voor Vluchtelingenhulp, Christine Mahy, Secretaris-generaal van het Waalse Netwerk voor Armoedebestrijding, Julien Petyt en Carmela Morici, oprichters van de VZW Alternative 21 (inclusief onderwijs), Patrick Charlier, directeur van Unia en Oliviero Aseglio, woordvoerder van Rainbow House.

De drie inspirerende en leerrijke avonden kenden een groot succes bij de talrijke deelnemers. Deze ontmoetingen vormden het einde van deze campagne, die beide bewegingen de afgelopen twee jaar volledig heeft beziggehouden, maar tegelijk ook het begin van uitwisselingen met andere verenigingen die dezelfde waarden delen, en van andere activiteiten binnen de regionale afdelingen van Altéo en Énéo.

Meer informatie:

•Campagnewebsite: https://www.toutsimplementoui.be/

c) ÉnéoSport

In 2018 organiseerde énéoSport een enquête onder haar leden om te peilen naar hun mening over énéoSport. Het doel van dit onderzoek was het ontwikkelen van een strategisch plan voor 2019-2021. Er werd ook een artikel gepubliceerd in Énéo Focus, 2018/29 waarin werd nagegaan of lichaamsbeweging een doeltreffend medicijn is. (Ena C., Massart B., (2018)).

Op het vlak van promotie en communicatie bood énéoSport demonstraties en sportinitiaties aan van Viactive (Soft Gym), Pickleball en tafeltennis tijdens het “Salon de l'autonomie” op Namur Expo in april 2018 (partnerschap met twee federaties voor aangepast sporten). ÉnéoSport organiseerde ook een conferentie in het “Observatoire de la santé” van Henegouwen: "Ville en santé, Ville en mouvement" (januari 2018).

ÉnéoSport heeft ook verschillende vormingen ingericht (voor de kwalificatie van animatoren en verantwoordelijken van énéoSport; Nordic walking: kaderopleidingen en initiaties; Viactive; eerste hulp/AED).

Tot slot organiseerde énéoSport Viactive-activiteiten in 15 woonzorgcentra in heel Wallonië.In 2018 brachten tien sport- en ontdekkingsdagen ook iets meer dan 1.000 deelnemers samen. Ontdekkingsmomenten georganiseerd binnen de clubs trokken iets meer dan 8.000 deelnemers.

Meer informatie:

•http://www.eneo.be/

62

4. KAZOU

Kazou vzw heeft als doel een zinvolle, actieve en groepsbevorderende vrijetijds-besteding aan te bieden en organiseert daarom vakanties voor kinderen en jongeren van 7 tot en met 18 jaar. Daarnaast zijn er initiatieven voor kinderen en jongeren uit kwetsbare situaties. Ten slotte beschikt Kazou nog over een aanbod voor kinderen en jongeren tussen 6 en 30 jaar met extra zorgbehoeftes (JOMBA).

In 2018, het eerste jaar van een nieuwe beleidsperiode, werkte Kazou verder aan de vele projecten in het kader van haar strategisch plan 2018-2021. Strategisch zet de organisatie deze jaren in op vijf strategische doelstellingen. Vanuit deze vijf doelstellingen geeft de organisatie hieronder haar belangrijkste ontwikkelingen van 2018 weer.

a) Kazou is een fitte en vrijwilligersgerichte organisatie

De vrijwilligerswerking is voor Kazou cruciaal om een succesvolle organisatie te zijn. In 2018 startte Kazou een proces om de gezamenlijke beleidswerking met vrijwilligers vers leven in te blazen. Vrijwilligers en beroepskrachten gingen in november samen op denkweekend om de structuren te optimaliseren en de participatiegraad te verhogen. Voor Kazou ligt de focus er hierbij op om intern als 1 organisatie te werken, waarbij de verbondelijke verscheidenheid tegelijk een meerwaarde voor de organisatie blijft.

Om strategisch sterk te werken investeerde Kazou in de toegankelijkheid van het strategisch beleid. De strategische beleidsnota werd vertaald naar een meer toegankelijke poster met een globaal overzicht van de doelstellingen van 2018-2021. Daarnaast werd er op maat van de vrijwilligers een ‘beleidsnotawerkboekje’ opgesteld dat helpt om de beleidsnota meer als instrument te hanteren in de verschillende geledingen van de organisatie.

b) Kazou omkadert haar vrijwilligers en beroepskrachten kwalitatief en op maat

In 2018 bleef Kazou inzetten op haar kwalitatief vormingsaanbod. Wat betreft kadervorming, behaalden 1.173 jongeren het attest animator. 181 jongeren werden hoofdanimator en ten slotte kwamen er 75 instructeurs bij.

Doorheen het jaar zetten alle verbonden van Kazou met een zeer divers aanbod extra vormingsinitiatieven op: specialisatiecursussen voor JOMBA en inclusie, vormingsdagen en –avonden voor vakantieverantwoordelijken (VV’s), instructeurs en kookploegen, EHBO, digitale media, begeleidershouding en coaching.

In 2018 gingen veel middelen en inspanningen naar de ontwikkeling van de tool “Groeitjes uit Kazou”. Dit is een toolbox die, op basis van een uitgewerkte visie op coaching en groei, concrete werkvormen aanreikt om groei te stimuleren op verschillende vlakken. De krachtige werkvormen worden ingezet op vakanties, maar ook in de jaarwerking en zelfs bij personeelsploegen.

c) Kazou heeft een kwalitatief en onderbouwd vakantie-aanbod

Maar liefst 47.218 kinderen en jongeren gingen in 2018 met Kazou op vakantie. Dit is het hoogste deelnamecijfer sinds 2008 en opnieuw een enorme stap vooruit in vergelijking met 2017 dat ook al een erg positief jaar was. Binnen dit aantal waren er 22.360 -12-jarigen, 10.262 13-14 jarigen, 11.550 15-18 jarigen en 3.046 deelnemers op JOMBA en solidaire initiatieven.

De grote stijging in het vakantie-aanbod zet extra druk op de vrijwilligers van Kazou. De organisatie gaat de uitdaging aan door meer in te zetten op de werving van nieuwe vrijwilligers via de campagne “ikwilje”. Ook in 2019 gaan deze inspanningen door en wordt verder aan het integraal vrijwilligersbeleid gesleuteld om voldoende draagkracht te bieden voor het populaire vakantie-aanbod.

63

d) Kazou engageert zich voor alle kinderen en jongeren

Kazou beoogt een bereik dat een afspiegeling is van de maatschappij. In 2018 zette Kazou haar inspanningen hiervoor verder en in de beleidsperiode wijdt de organisatie een volledige strategische doelstelling aan haar diversiteitsbeleid. In 2018 organiseerde Kazou 25 solidaire initiatieven (asielcentrumvakanties, ziekenhuisvakanties, vakanties in samenwerking met Bijzondere Jeugdzorg, taalstimuleringsinitiatieven voor anderstalige nieuwkomers,…) voor in totaal 832 maatschappelijk kwetsbare deelnemers. Daarnaast hernieuwde Kazou haar samenwerking met het Steunpunt Vakantieparticipatie, waardoor 130 deelnemers uit een financieel kwetsbare context mee konden op Kazouvakantie. In 2017 waren dit er nog 104.

In haar communicatie zette Kazou extra in op de mogelijkheden rond inclusiviteit. In de monitorenwerking werd een nieuw traject ontwikkeld waardoor jongeren met een verstandelijke beperking als co-animator opgeleid kunnen worden en een engagement kunnen opnemen binnen Kazou. Dit project wordt verder uitgerold in 2019.

Kazou zette zich ook in 2018 in voor meerdere goede doelen. Zowel Music For Life als Rode Neuzendag werden door verschillende verbonden maar ook door de nationale koepel met toffe acties ondersteund. Inhet kader van de Youcaday kwamen jongeren voor het goede doel op meerdere secretariaten een dagje meewerken met Kazou.

e) Kazou heeft een krachtige, actieve en onderbouwde identiteit als merk

Kazou blijft werken aan een krachtige identiteit door in haar campagnes aandacht te hebben voor de persoonlijke beleving van elke deelnemer. Zo bevat elke brochure historiek over de genoten vakanties, een groepsfoto van een eerdere vakantie,… Op social media blijft Kazou erg actief. Op Facebook steeg het aantal volgers tot 21.297, op Instagram volgen reeds 12.139 personen Kazou.

Binnen het jeugdwerk neemt Kazou een prominente vertegenwoordingsrol op. Zo zat Kazou in 2018 in de Commissie Jeugdwerk, de Vlaamse Jeugdraad, de AV van de Ambrassade, Kampnet en de collegagroepen Communicatie en Diversiteit. In die laatste schreef Kazou mee aan het Masterplan Diversiteit. Daarnaast is Kazou in elke provincie vertegenwoordigd op de Netwerktafels Jeugdwerk voor Allen.

Kazou zette in 2018 extra in op gezondheidsthema’s. Specifiek werden drie concrete, waardevolle projecten uitgewerkt. Inzake lichaamsfuncties werkte Kazou “Het Smeerspel” uit dat jonge kinderen bewust moet maken voor de gevaren van zonnebrand en vooral voor de preventieve aanpak. Dit spel was beschikbaar voor alle Kazouvakanties in de zomer. Op vlak van mentaal welbevinden werkte Kazou het pakket “Hennie Heimwee” uit vol begeleiderstips en concreet materiaal om op vakantie positief om te gaan met heimwee. Tenslotte zette Kazou extra in op sociaal maatschappelijk participeren door een vriendenboekje uit te brengen. Dit gaf aan de deelnemers nog extra mogelijkheden om op vakantie waardevolle vriendschappen te ontdekken en deze ook mee te nemen erna.

f) Beleid inzake grensoverschrijdend gedrag

In de nasleep van de problemen inzake grensoverschrijdend gedrag bij de Vlaamse judofederatie, vroeg de Vlaamse minister van Jeugd aan alle jeugdwerkorganisaties extra aandacht te hebben voor een beleid inzake grensoverschrijdend gedrag. Kazou startte hierrond in 2018 een initiatief dat in 2019 verder zal worden geïmplementeerd. Een stafmedewerker werd aangesteld als Aanspreekpunt Integriteit om meer professionalisme en expertise-opbouw rond dit thema te garanderen.

Meer informatie:

•https://www.kazou.be/

64

5. Jeunesse & Santé

Jeunesse & Santé (J&S) organiseert en begeleidt speelpleinen, kampen en vakanties in België en in het buitenland, sportactiviteiten, expressie- en creativiteitsworkshops, recreatieve activiteiten en gezondheidsvoorlichting voor jongeren, voornamelijk CM-leden, ongeacht hun culturele of sociale achtergrond. In 2018, heeft J&S rond de onderstaande sectoren en pijlers gewerkt.

a) Het milieu, een centraal thema bij J&S

Sinds het congres van 2016 heeft de beweging het milieu weer in het middelpunt van haar aandacht geplaatst. Via kleine en grote regionale initiatieven is het milieu een hoeksteen van de identiteit van J&S geworden.

In plaats van de gezondheidsproblematiek te verdringen, verrijkt de aandacht voor het milieu juist het welzijnsthema bij J&S via twee aspecten.

• Enerzijds wordt bijzondere aandacht besteed aan de gezondheid van de deelnemers door de kwaliteit van de voeding: gezond, seizoensgebonden en bio. Dit is een grote uitdaging die ingaat tegen de voedingsindustrie, maar waarvoor elk initiatief wordt ondersteund en verspreid binnen de beweging.

• Anderzijds wordt rekening gehouden met de milieu-impact van elke activiteit (verblijf, kamp, avond, ...) om een grotere milieuneutraliteit te bereiken. In elke activiteit wordt uitgegaan van respect voor de locatie en de omgeving waarin de jongere of het kind zich integreert. Composteren, afval verminderen, werken met recyclagemateriaal, zelfgemaakte snacks, ... Dit zijn allemaal maatregelen die bijdragen tot het welzijn van de huidige en toekomstige generaties.

Iedereen kan het milieuvraagstuk aan de orde stellen, initiëren en ondersteunen: kinderen, animatoren, leden van de Algemene Vergadering of medewerkers. Op alle niveaus wil J&S uitnodigen tot reflectie en ruimte laten voor creatie, innovatie, uitwisseling en actie, zodat elke jongere zich in zijn eigen tempo kan ontwikkelen met de steun van de hele beweging.

Twee projecten hadden in 2018 een aanzienlijke impact.

Mars van J&S voor het klimaat

Op 2 december 2018 stapte J&S mee in de mars voor het klimaat. Een sterke boodschap van jongeren, die massaal aanwezig waren om de opwarming van de aarde aan de kaak te stellen. Bij een stijging van meer dan 1,5 graad zouden de gevolgen dramatisch zijn voor de jongeren van vandaag en morgen. Daarom ging J&S tot actie over en kwamen meer dan 70 J&S'ers, vrijwilligers en medewerkers samen om hun toekomst, hun planeet, te verdedigen. Omdat we jong zijn, moeten we durven het onmogelijke te eisen! De mars voor het klimaat van 2 december was voor de jongeren een eerste manier om zich te laten horen, maar de actie en mobilisatie gaan verder. Door al deze activiteiten, maar ook dankzij de groepering van jonge vrijwilligers in afdelingen, comités en raden van bestuur, wordt de roep voor het klimaat steeds luider ...

J&S is bezorgd over kernenergie

In maart 2018 herzag de regering eindelijk haar nucleaire noodplan en besliste ze dat elke burger jodiumtabletten kan verkrijgen om het risico op schildklierkanker bij een nucleair ongeval te verminderen. In de praktijk betekent dit dat er voor elke activiteit georganiseerd door J&S een voorraad van één tot twee jodiumtabletten per kind in het zorglokaal moet zijn, met het oog op inperking in geval van een ramp.

Is het niet paradoxaal dat men de levensduur van verouderde kerncentrales wil verlengen en beweert dat er geen risico's zijn voor de bevolking? Is het feit dat jodiumtabletten op grote schaal worden verspreid dan geen bewijs dat er wel degelijk een risico bestaat? Het noodplan is gebrekkig en het feit dat men aan opvangstructuren vraagt om het risico te dekken

65

is voor de jongeren te gek voor woorden. J&S wil een andere toekomst en in deze context had het een ontmoeting met Greenpeace en werden verschillende organen aangesproken (Franstalige adviesraad van jongerenorganisaties, opstellen van een beleidscode, ...). J&S wil een duurzame en gezonde toekomst voor de jongeren van vandaag en morgen. Het is hoog tijd om de energietransitie te starten!

b) Project First Job – J&S afdeling Luik

Jaarlijks verlaten tientallen vrijwilligers van J&S de school en gaan ze op zoek naar hun eerste baan. Door hun engagement in de beweging en het volgen van opleidingen, hebben ze een hele reeks vaardigheden ontwikkeld die nuttig zijn voor het beroepsleven, maar die ze niet kunnen benutten omdat ze zich er niet van bewust zijn, omdat ze de bij J&S verworven vaardigheden niet kunnen identificeren en benoemen of omdat ze niet weten hoe ze die vaardigheden kunnen aanspreken en accentueren.

De regionale afdeling van Luik besloot om, in samenwerking met het departement HRM van CM, een project op te zetten om de jongeren te ondersteunen en hen te leren hun vaardigheden te ontwikkelen (in een CV of tijdens een sollicitatiegesprek). Een mooie manier om de cyclus van hun betrokkenheid bij J&S af te ronden.

Tijdens het eerste proefproject dat in september 2018 van start ging, nam een tiental jongeren deel aan twee avonden met als doel om alle vaardigheden die een jongere bij J&S ontwikkelt toe te spitsen op verschillende functies. Ook werd een parallel getrokken tussen het J&S-opleidingsplan en het competentieplan van CM om deze vaardigheden optimaal te benutten.

Deelnemers moesten een sollicitatiebrief schrijven, solliciteren naar een fictieve jobaanbieding en een sollicitatiegesprek voeren. Ze werden ook vergezeld door "peters en meters", vrijwilligers van Enéo, Altéo en CM die het beroepsleven goed kennen en die hen konden doorverwijzen, helpen, adviseren... Een geweldige samenwerking! De feedback was zeer positief en de regionale afdeling wil het project jaarlijks herhalen.

Meer informatie:

•https://www.jeunesseetsante.be/

6. Samana

Samana bekijkt de wereld vanuit het perspectief van de chronisch zieke en de mantelzorger. Op dit fundament bouwt de beweging tal van projecten en activiteiten die de levenskwaliteit van haar doelgroepen verbeteren. Zo wil Samana chronisch zieke en zorgbehoevende mensen volwaardig laten deelnemen aan het maatschappelijk leven, waarbij wordt uitgegaan van de totale gelijkwaardigheid tussen alle betrokkenen: tussen zij die lijden aan een chronische ziekte of zorgbehoevend zijn en diegenen die hen omringen, met name hun mantelzorgers en de duizenden vrijwilligers van de organisatie.

a) De Samana boodschappenlijn, een nieuw initiatief van Samana

Concept

Even naar de winkel gaan doe je zonder veel nadenken. Het hoort er gewoon bij. Dit geldt echter niet voor mensen die door ziekte of handicap aan huis gebonden zijn. Voor wie het sleuren met (zware) boodschappen een hele opgave is, lanceerde Samana in 2018, in samenwerking met de Colruytgroep de Samana Boodschappenlijn.

66

Het uitgangspunt van de Samana Boodschappenlijn is heel eenvoudig: mensen die sowieso boodschappen voor zich zelf gaan doen in een winkel van de Colruytgroep, brengen meteen ook de boodschappen mee voor iemand uit hun buurt die door ziekte, handicap of ouderdom zelf niet meer tot in de winkel geraakt. Op die manier krijgen zij niet alleen hun boodschappen – gratis – thuisgebracht, maar ontstaat er ook een prettig contact tussen de beller en de boodschapper. Zo draagt de Samana Boodschappenlijn meteen ook bij tot een warmere buurt waar de solidariteit en de band onder de bewoners versterkt wordt.

Solidariteit

Wie beroep wil doen op de Samana Boodschappenlijn, kan zijn boodschappen via een gratis telefoonnummer doorgeven aan een operator, een Samana-vrijwilliger. Deze contacteert vervolgens een boodschapper uit de buurt. Die neemt op zijn beurt contact op met de beller om concreet af te spreken wanneer hij de boodschappen bij de beller zal leveren. Wanneer de boodschapper dan naar de winkel gaat, doet hij ook de boodschappen voor de beller, brengt deze aan huis en rekent meteen af. Een garantiefonds zorgt ervoor dat de boodschapper zeker zijn geld krijgt.

De Samana Boodschappenlijn is in de eerste plaats een solidariteitsproject, dat positief onthaald wordt. Het project is inmiddels over gans Vlaanderen uitgerold, maar nog niet overal even actief. Er wordt in de eerste plaats ingespeeld op de binnenkomende vragen, om er dan vanuit het project een antwoord op te formuleren.

De Samana-boodschappers, die gerekruteerd worden door middel van folders, de website en mond-aan-mond-reclame, melden zich vlot en enthousiast aan. Veel mensen hebben voor structureel vrijwilligerswerk geen tijd, maar willen toch graag iets voor een ander doen. Een engagement als Samana-boodschapper vinden ze wel perfect inpasbaar in hun drukke levensstijl. Als boodschapper kan je immers veel voor een ander betekenen zonder dat het je veel moeite kost. Want het is niet de bedoeling dat men speciaal voor iemand anders naar de winkel rijdt, en de boodschappen nog dezelfde dag van de oproep naar de zorgbehoevende brengt. De bedoeling is wel dat men bij zijn eerstvolgende Colruytbezoek meteen ook de boodschappen van een hulpbehoevende buurtbewoner meeneemt.

Getuigenis

“De tijdsinvestering is minimaal”, zegt een boodschapper. “Even omrijden om de boodschappen af te zetten, een babbeltje doen en klaar. Hoewel, dat laatste klopt na een tijdje niet helemaal meer. Want doordat we elkaar beter leren kennen, duren die babbeltjes steeds langer. Maar dat neem ik er graag bij. Zo heb ik het gevoel meer te doen dan enkel boodschappen aan huis te brengen, het gevoel toch ook iets te betekenen voor iemand uit mijn buurt. Door de Samana Boodschappenlijn kom je in contact met mensen uit de buurt, waarmee je anders geen contact hebt, zelfs al wonen zij bij wijze van spreken bij je om de hoek. Zij hebben soms een bepaalde vraag of nood en het kost me dan eigenlijk weinig moeite om hen te helpen. Voor sommige mensen is het bezoek van de boodschapper één van de weinige sociale contacten die ze hebben. Een trieste realiteit, waaraan de Samana Boodschappenlijn toch wat tegemoet komt omdat het veel meer is dan enkel wat boodschappen aan huis brengen.”

Tel. 02 246 27 35E-mail boodschappenlijn@samana.beBoodschappen bestellen?Bel 0800 95 001 (bereikbaar op weekdagen van 10 tot 12 uur)

b) Onderzoek naar mobiliteitsdrempels bij mensen met een chronische ziekte

“Ik geraak er niet” is een vaak gehoorde uitspraak wanneer iemand uitgenodigd wordt om deel te nemen aan een activiteit van Samana. Om na te gaan of dit argument klopt en om in kaart te brengen welke drempels mensen met een chronische ziekte ervaren, organiseerde de actiegroep mobiliteit van Samana, bestaande uit vrijwilligers en educatieve medewerkers, een bevraging bij de doelgroep. In totaal vulden 4.850 mensen de enquête in.

67

Opmerkelijk, de meerderheid van de bevraagden schat zijn of haar mobiliteit erg hoog in, heeft een eigen wagen en doet vooral een beroep op de naaste omgeving wanneer zij hulp nodig hebben om zich te verplaatsen. Met andere woorden, een groot deel van de doelgroep geeft aan wel te geraken waar men naartoe wenst te gaan. Het loont bijgevolg zeker de moeite om gerichter te peilen naar de motieven van de doelgroep om wel of niet deel te nemen aan het activiteiten- en vormingsaanbod van Samana.

De groep die wel mobiliteitsdrempels ervaart (14%) stelt de verplaatsingen veelal uit om financiële redenen. Het open-baar vervoer wordt niet gezien als een geschikt alternatief en ook de kennis over en het gebruik van het aangepast vervoersaanbod is erg beperkt.

De actiegroep mobiliteit van Samana gaat met deze resultaten aan de slag om zelf acties rond aangepast vervoer en vervoersarmoede bij mensen met een chronische ziekte op touw te zetten. Ze bekijkt hoe ze kan aansluiten bij bestaande initiatieven en overlegorganen om daarin de stem van de eigen doelgroep te laten horen.

c) Vormings- en vakantieaanbod

Samana organiseerde in 2018 ruim 300 vakanties op maat van chronisch zieke mensen en mantelzorgers. Deze vakanties vonden plaats in binnen- en buitenland, steeds in rolstoeltoegankelijke hotels en met zorgondersteuning door vrijwillige verpleegkundigen en gevormde medewerkers. Er waren vakanties voor verschillende doelgroepen, naast specifieke themavakanties. Het vakantie-aanbod van Samana richtte zich zowel naar groepen als naar individuele vakantiegangers.

Het vormingsaanbod van Samana wil chronisch zieke mensen steun bieden in de uitbouw van het leven bij een veranderende gezondheidssituatie. Er bestaat een duidelijk verband tussen weerbaarheid en gezondheid. Met het vormingsaanbod erkent Samana het groeiproces dat een persoon met een chronische ziekte, aandoening of beperking doormaakt en willen het chronisch zieke mensen hulp bieden om op een kwalitatieve manier hun leven verder te ontplooien. Ook in 2018 werd het vormingsaanbod verdergezet.

Meer informatie:

•https://www.samana.be/•www.zelfzorgvoormantelzorgers.be

7. Altéo & Altéo Sport

De kernactiviteit van Altéo bestaat erin aan iedereen, en vooral aan zieken en personen met een handicap, de mogelijkheid te geven om actief deel te nemen aan de samenleving. De beweging wil de emancipatie voor iedereen, de echte inclusie op alle domeinen van het leven en de burgerparticipatie ondersteunen via talrijke activiteiten en projecten.

Hieronder volgt een thematisch overzicht van de door Altéo in 2018 georganiseerde activiteiten. Deze thema's zijn voor Altéo essentiële punten voor het welzijn van iedereen, maar vooral van zieken en personen met een handicap.

a) Toegankelijkheid en mobiliteit

Toegankelijkheid en mobiliteit zijn onmisbare sleutelelementen om zieken en personen met een handicap de mogelijkheid te geven actief aan de samenleving deel te nemen. Als ze toegang krijgen tot gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid, cultuur, ontspanningsmogelijkheden, sport, ... kunnen ze volwaardige burgers worden. Vorming, sensibilisering, het delen van ervaringen maken deel uit van de langetermijn aanpak van Altéo die regelmatig vruchten afwerpt.

68

Dankzij de begeleidings- en vervoersdiensten van Altéo kunnen meer dan 8.000 personen elk jaar hun locaties voor zorg, voor diverse activiteiten en ontspanning bereiken. Mobiliteit is essentieel om zelfredzaamheid te garanderen.

b) Vrijwilligerswerk

Vrijwilligerswerk is uiterst belangrijk voor de realisatie van het maatschappelijke project van Altéo. De maatschappelijke betrokkenheid en de collectieve acties zijn inderdaad waarden die de beweging absoluut verdedigt.Dankzij vrijwilligerswerk kunnen burgers, of ze nu een handicap hebben, ziek zijn of gezond, hun verantwoordelijkheid nemen, een actieve rol spelen bij veranderingen in de maatschappij, echt deel uitmaken van een groep, persoonlijke kwaliteiten ontwikkelen zoals zelfvertrouwen, zelfontplooiing, zelfredzaamheid, … Dit model moet vandaag worden gewaardeerd en verdedigd.

De begeleiding van de vrijwilligers is een zeer belangrijke opdracht voor Altéo. Daarom heeft Altéo in 2017, na meerdere jaren van groepswerk, het "Parcours van de vrijwilliger" geïnstalleerd. De implementatie van dit parcours werd voortgezet in 2018. Het besteedt zeer veel aandacht aan de ontvangst van de vrijwilliger, aan zijn evolutie, aan vormingen en hulpmiddelen die hij krijgt, aan dagelijkse begeleiding en aan uitwisselings- en ontmoetingsmomenten. In het kader van de gezamenlijke opbouw van dit project wordt in 2019 een evaluatie voorzien om de begeleiding en de plaats van de vrijwilligers in de beweging te verbeteren.

c) Gezondheid en welzijn

Dankzij haar leden kan Altéo concrete ervaringen delen, positieve projecten opzetten voor de gezondheid en het welzijn op basis van reële noden, en werken aan omgevingselementen die een gunstige invloed hebben op iedereen. Het verdedigen van de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor iedereen maakt deel uit van dit werk. Altéo neemt onder meer deel aan de campagne patiëntenrechten (zie deel 3).

Meer algemeen organiseert Altéo talrijke activiteiten die een betere gezondheid en welzijn moeten opleveren voor iedereen. Dit geldt onder meer voor de sportieve activiteiten van de beweging: sportbeoefening mogelijk maken voor iedereen, ongeacht zijn gezondheidstoestand. Om dit belangrijk domein van de beweging te versterken, is de vzw AltéoSport gefusioneerd met Altéo tot slechts één entiteit. Dankzij deze integratie van het sportieve aanbod in de activiteiten van Altéo kunnen talrijke aangepaste sporten worden voorgesteld in de regio's.

Iedereen kan deelnemen aan de sportieve activiteiten, ongeacht zijn mogelijkheden. Via haar talrijke sportkringen en activiteiten, stelt Altéo vele sporten voor die aangepast zijn aan de noden van iedereen en die goed omkaderd zijn om volledig veilig te kunnen worden uitgeoefend. Vooruitgang, motivatie en zelfontplooiing zijn belangrijke programmapunten!

d) Gezonde vakanties

De Wereldgezondheidsorganisatie drukt het als volgt uit: "Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, mentaal en sociaal welzijn die niet enkel bestaat uit de afwezigheid van ziekte of handicap." Vrijetijdsbesteding is een van de niet-verwaarloosbare factoren waarmee men rekening moet houden bij het streven naar een fysiek, mentaal en sociaal welzijn. Door de organisatie van haar vakanties streeft Altéo onder meer naar een bredere visie op de gezondheid.

Eind 2018 heeft Altéo een "vakantie-enquête" uitgevoerd die deze stelling bevestigt. Meer dan 85% van de geënquêteerden gaf inderdaad aan dat hun meest recente vakantie een positieve invloed had op hun gezondheid.

Het vakantie-aanbod van Altéo speelt in op de behoefte aan ontspanning, gezelligheid en interessante ontmoetingen, en wil ook een leerschool zijn voor het leven in groep, voor de ontwikkeling van vaardigheden en voor de versterking van het zelfvertrouwen, zowel voor de vakantiegangers als voor de vrijwilligers die voor de begeleiding zorgen.

69

In 2018 organiseerde Altéo bijna 80 verblijven dankzij de samenwerking met 600 vrijwilligers en genoten meer dan 1.500 zieken, personen met een handicap en gezonde mensen in 2018 van een mooie vakantie.

e) Samen streven naar een inclusieve maatschappij!

In het kader van de gemeenteraadsverkiezingen 2018, heeft Altéo een actieplan opgesteld voor de kandidaten en de toekomstige schepenen en gemeenteraadsleden. Dit plan bleef natuurlijk trouw aan de filosofie van permanente vorming en werd voorbereid met leden van Altéo op basis van hun levenssituatie.

Altéo heeft concrete acties gekozen die personen met een handicap, met een beperkte mobiliteit of met een chronische ziekte en hun omgeving de mogelijkheid bieden om effectief deel te nemen aan de lokale samenleving.

Enkele prioriteiten van Altéo zijn:

• Het ondersteunen en bevorderen van de diensten die de uitvoering van activiteiten taken van het dagelijkse leven opnemen zodat mensen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen;

• Het toegankelijk maken van de openbare plaatsen van de gemeente door erover te waken dat de wegen naar en tussen deze verschillende polen toegankelijk zijn;

• Ervoor zorgen dat de informatie van de gemeente toegankelijk is voor een zo groot mogelijk aantal mensen door duidelijke en eenvoudige taal te gebruiken;

• Het invoeren van een "toegankelijkheidsclausule" voor elk sportief of cultureel evenement waarvoor toestemming van de gemeente nodig is en/of ondersteuning gevraagd wordt.

Tijdens de campagne werden verschillende acties gevoerd om dit actieplan bekend te maken bij de kandidaten.

f) Campagne: "la diversité c'est tout simplement oui!"(“Diversiteit, een volmondig ja!”)

In samenwerking met Enéo werkte Altéo in 2018 verder aan de tweejarige campagne georganiseerd die als hoofdthema de strijd tegen de discriminatie had. Het doel was een positieve campagne om het grote publiek (en de leden van Altéo) bewust te maken van oplossingen om niet (meer) te discrimineren (zie Deel 3).

Meer informatie:

•http://www.alteoasbl.be/

8. Intersoc

Al sinds 1949 organiseert de vzw Intersoc "gezonde bergluchtvakanties" voor CM-leden. Aanvankelijk enkel voor kinderen maar al snel volgden miljoenen Vlaamse en Waalse gezinnen hun voorbeeld. "Met de mutualiteit op reis", is vandaag nog steeds een begrip. Intersoc staat voor "echte vakantieliefde", elk jaar opnieuw.

a) Veelzijdige vakantiebestemmingen, zelfstandig of in partnership

Jaarlijks genieten zo'n 35.000 vakantiegasten in een vijftigtal bestemmingen van een leuke en betaalbare vakantie. Het aanbod van Intersoc evolueert steeds meer naar familievakanties en in de toekomst wil Intersoc dit nog verder uitbouwen.

70

Belangrijk is dat de organisatie voeling blijft houden met de trends in de markt, en vooral, met de verlangens van haar vakantiegasten.In sommige bestemmingen baat Intersoc eigen hotels en vakantiedorpen uit. Op andere plaatsen werkt ze samen met een externe partner en voorziet ze enkel de animatie.

b) Je thuis voelen op vakantie

Intersoc biedt een brede dienstverlening aan waarop men blindelings kan vertrouwen. De vakantiebeleving is er een van puur genot en onthaasting, ver weg van de dagelijkse sleur. Zekerheid bieden is hier een absolute must. Bijvoorbeeld: door correcte informatie over het aanbod, de vele transportmogelijkheden, een verzorgde verblijfsaccommodatie, onthaal in de eigen taal, de lekkere keuken van bij ons, animatie voor elke leeftijd, bijstand op medisch en spiritueel vlak, ...

Intersoc hecht erg veel belang aan een actief ontspanningsprogramma, respect en bewondering voor de natuur, aandacht voor gezonde voeding, interesse voor cultuur en geschiedenis en sociale contacten.Tijdens de zomer werden een aantal testen gedaan in het kader van een geactualiseerd animatieaanbod. Immers, de gezinnen van nu (de “millennials”) hebben duidelijk andere behoeften dan de gezinnen van 20 jaar geleden.

Ook het ecologische aspect ontbreekt niet bij Intersoc: tijdens de zomer van 2018 kreeg elke vakantiegast in een Intersoc-hotel een gratis drinkfles ter vervanging van de petflesjes water bij het lunchpakket. Vakantiegasten werden op voorhand opgeroepen om een brooddoos mee te brengen. Indien ze die niet hadden, waren er brooddozen te koop aan de hotelreceptie.

c) Kind is koning

Tijdens de Intersoc-family-periodes ligt de focus op families met kinderen. Kindvriendelijkheid, een correcte, aangename service en familiale sfeer draagt de organisatie hoog in het vaandel. Voor gezinnen met baby's, peuters, kleuters of schoolgaande jeugd heeft Intersoc specifieke formules. Maar ook rustzoekers, senioren, sport- en vriendenclubs vinden hun gading tijdens de zogenaamde Intersoc-charme-vakanties.

d) Aan een zorgeloze vakantie moet je voortdurend bijschaven

Voor haar hotelactiviteiten beschikt Intersoc over een team van 180 contractuele medewerkers en circa 3.000 vrijwilligers. Elke dag opnieuw zet iedere Intersoc-medewerker zich in om mee de gemoedelijke en hartelijke sfeer te creëren die zo eigen is aan de Intersoc-vakanties.

Meer informatie:

•http://www.intersoc.be/nl

71