Decentralisatie Jeugdzorg

Inhoudelijke zorgvernieuwing

1

Decentralisatie Jeugdzorg Inhoudelijke zorgvernieuwing

Lessen uit Welzijn Nieuwe Stijl Praktijkvoorbeelden stadsregio Rotterdam

2

Opgaven

3

Stelsel

Organisatie

Uitvoering

Budgetverdeelsysteem

Wetgeving / Bestuursafspraken

Organisatiemodel

Governance

Strategie / beoogd effect

Sturing - interactie

Allocatie - inkoop

Verantwoording

Professionals - competenties

Werkwijze

Dienstverlening

Interactie met cliënt

Opgaven

Stelsel

Organisatie

Uitvoering

Transitie

Transformatie

Transitie; de

overgang van

verantwoordelijk (rijk

-> gemeente)

Transformatie: het

opnieuw inrichten

van processen

Transitie en transformatie

Transitie:

• Structuurwijziging.

• Nieuwe bestuurlijke verantwoordelijkheden, bevoegdheden en

financieringsrelaties.

• Veranderen van het ‘huidige stelsel’: de regels, wetten, financiële

verhoudingen, die het mogelijk moeten maken om tot de nieuwe situatie te

kunnen komen

Transformatie:

Inhoudelijke wijziging of vernieuwing.

Nieuwe principes: zelfredzaamheid, actief burgerschap, participatie,

sociale stijging

Andere filosofie: een nieuwe verhouding tussen overheid en samenleving;

eigen kracht van burgers, krachtigere samenleving, de civil society

Andere verantwoordelijkheidsverdeling tussen stakeholders: burgers,

professionals, instituties, fondsen, bedrijven, en overheden

Ander gedrag: andere en nieuwe onderlinge omgangsvormen en andere

manieren van agenderen, inrichten, organiseren en handelen.

Transformatie in de praktijk

Nieuwe verhoudingen

Ambities van de stelselwijziging kunnen alleen worden gerealiseerd wanneer

ook de transformatie in de dagelijkse praktijk vorm krijgt.

Rijk Provin

cie

Ge-

meente

Instel-

ling

Profes

sional

Samen

leving

Transitie Transformatie

Welzijn Nieuwe Stijl

1. Gericht op de vraag achter de vraag 2. Eigen kracht van de burger

3. Direct er op af 4. Formeel en informeel in verhouding 5. Balans van collectief en individueel

6. Integraal werken 7. Resultaatgericht

8. Ruimte voor de professional

Eigen kracht

Vier opgaven voor een andere werkwijze in

het maatschappelijk domein

Transformatie: inhoudelijk

Effect

Maatschappelijke agenda (over de domeinen heen)

Wat zijn de belangrijkste problemen? Zicht op zorg: aard, ernst

en omvang

Herdefiniëring: probleem & vraaganalyse

Visie vorming => wat wil je bereiken, beoogde effecten

Krachtenveldanalyse van belangrijkste partners

Opdrachtgever / opdrachtnemerschap

Aard van het vraagstuk: enkelvoudig / meervoudig

Identificeren van het krachtenveld

Rollen en verhoudingen: kapitaliseren van aanwezig kapitaalgoed

Afspraken op basis van beoogd effect

Aanpak

Nieuwe vormen van aanbod => domeinbreed

Rekenschap: verantwoordingsafspraken => horizontaal en

verticaal

Nieuwe werkwijze

• Interactie formeel en informeel

• Nieuwe relatie cliënt – professional

Relaties

Profes-

sionali-

sering

Inte-

graal

Transformatie in Rotterdam

Rotterdamse kansen

Van (gespecialiseerde) zorg naar ondersteuning en participatie

Eigen kracht versterken

Meer ruimte en vertrouwen voor professionals

Zorg voor jeugd laagdrempeliger, integraler en efficiënter: 1 gezin, 1

plan, 1 aanspreekpunt

mooiste uitdaging voor de stad / regio: betere zorg voor jeugd.

Eerder, beter, sneller.

‘Zelfredzaam waar het kan, ondersteunen waar het hoort, doorpakken waar het

moet.’

Benodigde zorg snel, dichtbij & samenhangend

organiseren

Niveaus

Ambtelijk: GGD / Rotterdamse diensten;

Politiek bestuurlijk: wethouder – college – gemeenteraad Rotterdam

Stadsregio: Portefeuillehouders regiogemeenten – portefeuillehouders

jeugd - db - ab stadsregio

Partners in de stad: zoals zorgaanbieders, BJZ, CJG, MEE e.a. (oa.

expertgroep)

Landelijk: VWS, V&J, VNG, IPO - G4 – G32 e.a.

Samenleving:

Kind, jongere &

gezin

Niveaus

Politiek-

Bestuurlijk

domeinover

-stijgend

Ambtelijk:

domeinover

-stijgend

Stadsregio

Wie heeft

de regie?

Aanbieder

Middelen

vs. Inhoud

Profes-

sional

Wie doet

wat?

Programma Rotterdam

16

Paradigma-

verandering en

professionalisering

Versterken van de

basis (w.o. CJG)

Diagnose en

verwijzing

Zorginkoop,

Sturing, Financiën

Inbedding

landelijke

jeugdzorg taken

(o.a. J-GGZ, J-LVG)

Onderwijs en Zorg

Onderzoek, audit,

kennis-

ontwikkeling

Zorgcoördinatie

Programma Decentralisatie Jeugdzorg / IKW2 / Passend Onderwijs

Communicatie

Proeftuinen

Gezamenlijk ontwikkelen in plaats van voorafgaand definiëren

Vernieuwend leren

Verbinden van decentralisatieopgaven

Stadsregionaal programmaplan: ontwikkelagenda

17

Gezamenlijk

implementeren

Lokaal

implementeren

Verhouden tot de lokale situatie

en vice versa

Gezamenlijke agenda:

primaat bij samen verdiepen

Maatschappelijk effect

Werken vanuit

gezamenlijke visie

Proeftuinen

Decentralisatie Jeugdzorg

Vanuit de

dagelijkse

praktijk loop je

tegen

knelpunten aan

Praktijkgestuurde pilots

- Opgave

- Beoogde

resultaten

- Tijdpad (eindig)

Monitoring door

programma

Input voor gestuurde

proeftuin

- Kaders

- Context /

vindplaats

- Monitoring

Programmagerichte

proeftuin

Vanuit decentralisatie

jeugdzorg wil je

bepaalde resultaten

bereiken

Simulatie Out-of-the-box.

Laboratoriumsituatie

waarin vanuit verschillende

scenario’s geoefend wordt.

Gearrangeerde

bijeenkomsten

Terugleggen

- Verschillende rollen

- Verschillende

mogelijkheden

- Tegenstrijdige

opgaven

- Verschillende

scenario’s

Transformatie

19

1. Visievorming

Gezamenlijke uitgangspunten t.a.v. opgroeien en opvoeden

Visie op zorg voor de jeugd

2. Opdrachtgever / opdrachtnemer

Versterking sociale context: gebiedsgericht organiseren

Belangrijke rol voor ouders

3. Professionalisering

Andere competenties

Nieuwe spelregels

Transformatie in twee trajecten

20

1. Betrekken professionals bij het programma Decentralisatie Jeugdzorg:

- Als expert bij de projecten (inhoud)

- Om handen en voeten te geven aan een nieuwe manier van werken

tussen en door professionals / ambtenaren / bestuurders (handelen en

gedrag)

Stand van zaken: professionals raken aangehaakt (toeleiding en diagnose,

zorgcoördinatie, paradigmaverandering en professionalsering)

2. Campagne

- Over opvoedvisie, zorgcoördinatie en decentralisatie

- Gericht op professionals, samen met instellingen, samen vormgeven

- Meer toolkit (interactie) dan campagne (zenden)

Stand van zaken: professionals vanaf eerste voorbereiding betrokken.

Andere houding & gedrag

Geldt voor alle stakeholders:

- Wethouders

- Bestuurders instellingen

- Professionals

- Gemeente ambtenaren

Dilemma’s:

Wie heeft de regie?

Wie levert de zorg?

Wie bepaalt?

Kennen we elkaar?

Bezuinigingen versus goede zorg

Uit de comfort zone: spiegel beoogde resultaten aan het veranderproces

Vooroordelen

Veronderstellingen gemeente

- Directeuren van instellingen zijn uit op behoud van de eigen organisatie

- Als we strakker sturen dan komt het veld vanzelf in beweging

- Financiële prikkels leiden tot ander gedrag

- Een andere structuur (bijv. zorgcoördinatie) zorgt voor verandering

Veronderstellingen jeugdzorgveld:

- Er is geen interesse in kwaliteit

- Afkalving van het vak van professional in de zorg

- Gemeenteambtenaar weet niets van de zorg

- Het is de taak van onze organisatie om een centrale rol te spelen

Wat maakt

professionals

ontvankelijk voor

verandering?

Hoe kan er vernieuwing

ontstaan met beperkte

middelen en met

behoud van kwaliteit?

Vooroordelen

Werken aan een gezamenlijke opvoedvisie

1. Doel: echt andere manier van werken

- Ontzorgen: van “zorgen voor” naar “zorgen dat”

- Versterken: eigen kracht van kind/jongere en het gezin

- Integraal: over domeinen heen, focus op kind/jongere/gezin

2. Eigenschappen van de visie

- Concreet, niet te theoretisch

- Aansluiten bij de taal van de professionals

- Niet normatief: term “opvoedvisie” pretendeert een norm voor goed opvoeden

- Gebruik maken van wat er al is

3. Rol gemeente:

- Faciliterend

- Nieuwe taal

- Zorgen voor een gezamenlijk proces

4. Eigenschappen van de procesbegeleider

- Open, onafhankelijk, onbevooroordeeld

- Spreekt de taal van wethouders, bestuurders en professionals

Proces: gedeelde basis voor opvoeden en zorg

voor jeugd

1. Oriënteren

Opbouwen van vertrouwen

2. Gezamenlijk initiatief

Gezamenlijk gespreksgremium (expertgroep)

3. Bouwstenen verzamelen

Gebruik maken van de gegevens die er al zijn

Geen oordeelsvorming

4. Terugleggen bij bestuurders

Eerst alleen bouwstenen presenteren

Draagvlak creëren, Mandaat vergaren

Duo-schap: gemeente en bestuurders

5. Eerste concept individueel toetsen

=> Aanscherpen juiste taalgebruik

Proces: gedeelde basis voor opvoeden en zorg

voor jeugd

6. Plenair bespreken

Concept visie vaststellen

Schrijver van het stuk vaststellen (“gemeente als regievoerder zonder

partnerschap uit het oog te verliezen”)

7. Spiegelbijeenkomst in het veld

Professionals jeugdzorg

Professionals welzijn

Professionals onderwijs

8. Leidt tot “normaliseren” en concretiseren

Clientperspectief wordt verscherpt (visie gaat ook over situaties waarin

het goed gaat)

Concept uitvoeringsagenda

9. Vertalen in professionaliseringstraject

Gezamenlijk belangrijkste thema’s selecteren

Combinatie van aanscherpen kaders en stimuleren

Aansluiten bij de praktijk

Vraagstukken voor professionals

27

Professional

Kind /

jongere en

gezin

Instelling,

jeugdzorg-

aanbieder

Gemeente

Professional

Zorg naar de klant

Wrap around care

Eigen kracht

Mét kind en gezin

Zorg dichtbij

Handelingsruimte

Rekenschap

Netwerk voor

jeugd en gezin

Proces ontwikkeling campagne

State of the art: wat

doen de professionals al,

wat is al praktijk, welke

innovatie vindt al plaats?

Zorg dichtbij Wrap around care

Netwerkdenken Zorg naar de klant

Eigen kracht Mét kind en gezin

Handelingsruimte Rekenschap

De grote thema’s

gezamenlijk bepalen

Toolkit samenstellen

Diverse werkvormen rondom de grote

thema’s in toolkit waarmee instellingen

zelf en gezamenlijk met elkaar aan de

slag kunnen gaan.

Met professionals uit instellingen en

organisaties de inhoud van de

campagnethema’s vormgeven

Bijlage

Veranderende rollen

Rich-

ting Ruimte

Resul-

taat

Reken-

schap

A. Richting geven, ruimte bieden, resultaat afspreken en rekenschap

afleggen

B. Hangt af van het vraagstuk: enkelvoudige (“tame”) vraagstukken versus

meervoudige (“wicked”) vraagstukken

C. Diversiteit van kapitaalgoederen: geld, expertise, capaciteit, netwerk,

tijd

Vijf uitgangspunten t.a.v. opgroeien en opvoeden

1. Elk kind en elke jongere is uniek en ontwikkelt zich in zijn eigen

tempo. Het kind staat centraal in de opvoeding.

2. Ouders zijn allereerst zelf verantwoordelijk voor de opvoeding van

hun kinderen. Ouders willen in principe het beste voor hun kind.

3. Opvoeden is een uitdaging voor alle ouders, waarbij zij soms tegen

vragen of problemen aanlopen. De gemeente biedt laagdrempelige

en toegankelijke faciliteiten voor hulp bij opvoed- en opgroeivragen.

4. Soms is er specifiekere hulp nodig bij het opvoeden of opgroeien.

Deze hulp richt zich op het kind én op het versterken van de kracht

van de ouders en de sociale omgeving.

5. Hulp bij het opvoeden duurt zo lang als nodig is en als de veiligheid

van het kind of de jongere in gevaar is, neemt de gemeente zijn

verantwoordelijkheid.

Tip 1. Geef veldpartners

opdracht:

• Maak arrangementen voor

top 10 van meest

voorkomende

problemen/vragen

• Vraag bijv. uw GGD naar de

top 10

Tip 4. Opdracht aan CJG:

• Inroepen intensieve zorg

(‘indicatie-stelling’) voldoet

aan kwaliteitseisen

• Beslissers zijn

gekwalificeerd

• Er is toetsing op kwaliteit

Tip 2. Geef veldpartners mee:

• Ga uit van één gezin, één

plan

• Zorg voor zo min mogelijk

smoelen

• Per arrangement

• Per gezin & leerkracht

Tip 5. Alleen zaken met

aanbieders die:

• Zich voegen in stepped care

• Werken met 1 gezin/1 plan

• Keurmerk hebben

• Gecertificeerde professionals

• Resultaat cijfers leveren

Tip 3. Opdracht aan CJG:

• Organiseer versterking

pedagogisch klimaat

• Organiseer sterke eerste lijn

voor info, advies,

ondersteuning

(‘pedagogische

huisartsenpost’)

Decentralisatie Jeugdzorg

Vragen: Anouk Op het Veld a.ophetveld@aef.nl 030-2363030 / 06-24528787

33