Dit vouwblad is samengesteld door de Redactieraadvan het Ivoren Kruis met aanbevelingen van hetAdviescollege Preventie Mond- en Tandziekten enmede mogelijk gemaakt door Oral-B.Doel van de Vereniging Ivoren Kruis is het bevorderenvan mondgezondheid. Circa 4000 tandartsen enmondhygiënisten zijn lid van deze vereniging. Meer weten? www.ivorenkruis.nl

© Ivoren Kruis / 2006

De overkappingsprotheseknopjes, aanzienlijk meer houvast geven aan de over-kappingsprothese. In beide gevallen heeft u soms eengeheel nieuwe overkappingsprothese nodig.

Gemakkelijke overgang naar een ‘gewoon’ kunstgebitEen overkappingsprothese heeft in principe dezelfdevorm en afmetingen als een ‘gewoon’ kunstgebit.Daarom kan de overkappingsprothese, als de pijlersonverhoopt toch verloren gaan, eenvoudig wordenveranderd in een ‘gewoon’ kunstgebit. Er is slechtseen kleine aanpassing nodig. U hoeft dan niet zo langte wennen aan dit aangepaste kunstgebit. Bovendienvoelt het kunstgebit nog steeds vertrouwd aan.

Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw tandarts.

Extra voorzieningen: drukknopjes (l) en een staafje (r)

Hierdoor is ruimte ontstaan tussen uw kaak en uwkunstgebit. Na ongeveer zes weken of liever nog ietslanger, kan de tandarts uw kunstgebit aanpassen. Hijkan een nieuwe laag of ‘voering’ in uw kunstgebitaanbrengen, waardoor het weer steviger zit. In demeeste gevallen zult u dan uw kunstgebit één of tweedagen moeten missen.

Eenmaal een kunstgebit, voor altijd klaar? Na verloop van tijd bent u gewend aan uw nieuwekunsttanden en -kiezen. Zo goed zelfs, dat het lijktalsof ze er altijd zijn geweest. Maar dat blijft niet zo.Uw mond verandert omdat uw kaken slinken. Uwkunstgebit blijft wel even groot. Er ontstaat dusruimte tussen uw overkappingsprothese en uw kaak,waardoor uw gebit op den duur losser gaat zitten. Dekaken slinken bij een overkappingsprothese lang nietzo snel als bij een gewoon kunstgebit. Als uw over-kappingsprothese niet goed meer past, kan die opsommige plaatsen op uw kaak zwaarder gaandrukken dan op andere. Dat kan pijn veroorzaken. Gadan naar uw tandarts. Schuur of vijl niet zelf aan uwoverkappingsprothese! In zo’n geval past uw tandartsuw kunstgebit aan. Hij kan er een nieuwe laag of‘voering’ in aanbrengen, waardoor de overkappings-prothese weer steviger zit.

ControleHet is noodzakelijk dat u éénmaal per halfjaar voorcontrole naar uw tandarts gaat. Regelmatige controleis belangrijk om de pijlers gezond te houden. Detandarts controleert de pijlers, uw kaken en de over-kappingsprothese. Bovendien kan hij u begeleiden bijhet schoonhouden ervan. Ook kan hij mogelijk kleinemankementen aan de pijlers en de overkappingspro-these die u zélf niet direct opmerkt verhelpen.

Extra voorzieningenSoms blijkt na verloop van tijd dat uw overkappings-prothese minder houvast heeft dan u had verwacht.Meestal kan uw tandarts dan extra voorzieningenaanbrengen. Zo kan hij bijvoorbeeld drukknopjes inde pijlers en in het kunstgebit maken. Of hij kan eenandere (veel duurdere) methode hanteren. Dan maaktde tandarts gouden kapjes op de wortels, die hij dooreen staafje met elkaar verbindt. In het kunstgebitbrengt hij een huls aan die precies over dit staafjepast. Hierdoor kan het kunstgebit als het wareworden vastgeklikt. Dit systeem kan, net als de druk-

Regelmatig schoonmaken Als u uw overkappingsprothese uit mag doen, moet udeze en vooral de pijlers na elke maaltijd en voor hetslapengaan goed reinigen. Op het kunstgebit maarook eronder, op de pijlers en het slijmvlies waaropuw gebit rust: uw kaken, gehemelte en de overgangvan de kaken naar de wangen, blijven gemakkelijkvoedselresten achter. Als u deze niet verwijdert, ont-staan gaatjes in de pijlers en gaat het tandvleesrondom de pijlers ontsteken. Daardoor verliezen zeop den duur hun houvast, gaan ze los staan enkunnen pijn veroorzaken.

Poets de pijlers en het tandvlees met een zachte tandenborstel

en fluoridetandpasta

De overkappingsprotheseEtensresten aan de binnen- en buitenzijde van deoverkappingsprothese kunt u het beste verwijderenmet behulp van een speciale protheseborstel, bijvoor-beeld van Lactona of Oral-B, en water. Gebruik gééntandpasta. Die kan te veel schuren. Een schoon kunst-gebit voelt altijd glad aan. Laat uw gladde gebit tij-dens het reinigen niet uit uw handen glippen. Het zalkapot gaan. Vul voor de zekerheid eerst de wasbakmet water en reinig uw kunstgebit daarboven.

Reinig uw prothese dagelijks met een bij de drogis-terij of apotheek beschikbaar reinigingsmiddel. Vraageventueel uw tandarts of mondhygiënist om advies.Leg uw overkappingsprothese sowieso één keer perweek een nachtje in een reinigingsmiddel. Hiermeevoorkomt u de vorming van tandsteen op uw kunst-gebit. Borstel uw kunstgebit daarna goed en spoel hetaf met water. Gebruik geen bruismiddelen, leg uwoverkappingsprothese nooit in heet water en gebruikzeker geen bleekwater of schuurmiddelen.

Maak ook de pijlers en uw mond schoonSpoel in het begin, als de wonden nog niet helemaalzijn genezen, uw mond na elke maaltijd met eenbeetje lauw water. Poets daarna minstens één keerper dag de pijlers en het slijmvlies van de kaken meteen zachte tandenborstel. U kunt het beste gewonefluoridetandpasta gebruiken. Breng één keer per dagin de overkappingsprothese op de plaats van de pij-lers een gelei (Corsodyl) aan. Dit biedt extra bescher-ming tegen cariës (gaatjes) en tandvleesontstekingen.Corsodyl is in elke apotheek te koop. Plaats uw kunst-gebit met de gelei ongeveer dertig minuten in uwmond. Haal het daarna weer uit uw mond en spoelhet schoon onder de kraan.

Doe uw kunstgebit ’s nachts uitUw kaken hebben een tijdje nodig om aan de over-kappingsprothese te wennen. Laat uw kunstgebit deeerste week dan ook ’s nachts in uw mond. Daarna ishet juist beter om het voor het slapengaan wel uit tedoen. Op die manier geeft u ook uw kaken rust. Vindtu het vervelend om met een lege mond te slapen?Doe dan alleen uw ondergebit uit. Wilt u toch lieveruw hele gebit dag en nacht dragen? Laat uw mond enkunstgebit dan minimaal één keer per half jaar dooruw tandarts controleren.

Heeft u het kunstgebit niet in uw mond? Bewaar hetdan in een glas water. Ververs het water iedere dag.Uw kunstgebit kunt u ook in een glas gevuld met eenreinigingsmiddel bewaren. Spoel uw kunstgebit altijdgoed af met water voordat u het weer in uw mondplaatst.

AanpassingenNa enige tijd zult u het gevoel hebben dat uw kunst-gebit iets losser zit. Dat klopt. De wonden zijngenezen, waardoor uw kaken iets zijn geslonken.

Reinig uw prothese

na iedere maaltijd

Contact tussen boven- en onderkaakTijdens een volgend bezoek bepaalt de tandarts destand van uw boven- en onderkaak ten opzichte vanelkaar. Hij bepaalt hoe de tanden en kiezen in deboven- en onderkaak contact met elkaar moetengaan maken, zodat u goed met uw overkappingspro-these kunt kauwen.

Kleur, stand en vorm van de kunsttandenBent u tevreden over de kleur, de vorm en de standvan uw eigen tanden? Of misschien juist niet?Informeer uw tandarts hierover vóórdat de overkap-pingsprothese wordt gemaakt. Uw tandarts kan uhierin advies geven. Hij zal proberen zoveel mogelijkmet uw wensen rekening te houden.

De laatste faseVóórdat de tandarts uw kunstgebit in uw mond kanplaatsen, moet hij nog twee dingen doen. Eerst slijpthij de tanden en kiezen, die als pijlers voor de over-kappingsprothese gaan fungeren, tot net boven hettandvlees af. Alleen de wortel van zo’n tand of kiesblijft dus over. Het voorbehandelde kanaal sluit hij afmet een vulling. Dan trekt uw tandarts de overigetanden die in uw mond zijn blijven staan. Directdaarop aansluitend plaatst hij de overkappingspro-these. U hoeft dus niet bang te zijn dat u enige tijdzonder tanden zult rondlopen.

VoorbehandelingenVoordat de tandarts de overkappingsprothese kanmaken, moet hij een aantal voorbereidingen uit-voeren, de zogenoemde voorbehandelingen.

Het uitkiezen van de pijlersEerst kijkt de tandarts zorgvuldig welke wortels vanuw tanden of kiezen hij het beste kan gebruiken alspijlers onder uw overkappingsprothese. Vaak zijn ditde wortels van de hoektanden. Om de kwaliteit vanuw wortels goed te kunnen beoordelen, zal uw tand-arts röntgenfoto's maken.

Het trekken van de kiezenMeestal zal uw tandarts daarna de kiezen trekken diehij niet als pijlers voor de overkappingprothesegebruikt. Na het trekken moeten de wonden enige tijdgelegenheid krijgen om te genezen. Uw tanden blijvendus voorlopig nog staan.

In het begin is het zonder kiezen een beetje behelpen.Maar u zult zien dat het toch wel snel meevalt. Neemcontact op met uw tandarts als het niet zo is. Kort nahet trekken van uw kiezen zijn de wonden nog nietgoed genezen. Dan kunt u het beste zacht voedselnemen. Daarna kunt u weer proberen te eten wat ugewend was.

De voorbehandeling van de pijlersDe tanden of kiezen waarvan de wortels als pijlersgaan dienen, krijgen doorgaans een voorbehandeling.Elke wortel heeft binnenin een holte. Uw tandarts rei-nigt en vult die. Dit voorkomt dat er later ontste-kingen aan de wortels ontstaan. Soms is dezebehandeling in het verleden al uitgevoerd. Dan hoeftuw tandarts dit niet nog eens te doen.

Het maken van de overkappingsprothese

Afdrukken makenEen afdruk van uw kaak wordt gemaakt met behulpvan een afdruklepel, gevuld met een speciaal afdruk-materiaal. In het tandtechnisch laboratorium wordtdie afdruk met gips gevuld. Hierdoor ontstaat eengipsmodel. Hierop wordt een goed passende afdruk-lepel van kunsthars gemaakt. Met deze lepel wordtnóg een afdruk gemaakt om een nóg nauwkeurigergipsmodel te krijgen. Hierop wordt uw overkappings-prothese gemaakt.

U krijgt een overkappingsprothese. Dat is een groteverandering, want uw nieuwe prothese speelt eenbelangrijke rol bij het kauwen en spreken. Bovendienzijn uw kunsttanden erg belangrijk voor uw uiterlijk.Uw tanden zijn immers uw eerste blikvanger. Bij een‘gewoon’ kunstgebit worden geen wortels van uweigen tanden of kiezen gebruikt. Bij een overkappings-prothese wel. Deze werken als een soort pijlers onderhet kunstgebit en geven het houvast en steun.

Slinken van de kakenOngeveer twintig procent van de Nederlandse bevol-king van zestien jaar en ouder draagt een gedeeltelijkof een volledig ‘gewoon’ kunstgebit. Bijna eenderdedeel van deze mensen heeft er problemen mee. Vaakpast na verloop van tijd het kunstgebit niet goed meer.Dat komt meestal door het slinken van de kaken.Hierdoor ontstaat ruimte tussen het kunstgebit en dekaak. Het kunstgebit gaat dan steeds losser zitten.

Als enkele wortels van uw tanden of kiezen behoudenkunnen blijven, kan het slinken van uw kaken vooreen groot deel worden voorkomen. De druk die ont-staat door het kauwen, wordt bij een ‘gewoon’ kunst-gebit opgevangen door de tandeloze kaken. Bij eenoverkappingsprothese wordt die voor een belangrijkdeel opgevangen door de pijlers onder het kunst-gebit. Hierdoor slinken de kaken veel minder snel.

Met een overkappingsprothese slinken uw kaken minder snelHet wortelkanaal van de tand (1) wordt voorbehandeld (2),

de tand wordt afgeslepen en gevuld (3)

Een afdruk maken met een afdruklepel

Enkele wortels van uw

tanden of kiezen worden

als pijlers gebruikt

1 2 3

tandarts zal de wonden zonodig reinigen. Hij kankleine correcties aan uw kunstgebit uitvoeren,waarmee hij de pijn aanzienlijk kan verminderen ofwegnemen. Om uw mond te reinigen, kunt u hetvoorzichtig spoelen met lauw water. Daar kunt ueventueel een beetje zout in doen. U kunt daarvoorook een bij de drogist verkrijgbaar mondspoelmiddelmet chloorhexidine gebruiken, bijvoorbeeld Perio-Aidof Corsodyl. Spoelen met lauwe kamillethee kan ookheel goed. Na een paar dagen beginnen de wondente genezen en zal de pijn verdwijnen. U zult dan lang-zaam aan uw overkappingsprothese wennen. Datvraagt tijd. De een zal sneller wennen dan de ander.Heeft u er erg veel moeite mee? Vraag uw tandartsdan om advies.

EtenEten met uw nieuwe overkappingsprothese is watonwennig. Zeker in het begin zult u voorzichtig aandoen. U ervaart zelf het beste wat wel en niet kan.Probeer langzaam hardere dingen te gaan eten.Stukken afbijten kunt u met een kunstgebit beter nietdoen. Snijd uw voedsel daarom in stukjes en kauwrustig en gelijkmatig met de kunstkiezen. Neemdaarbij aan beide zijden een stukje voedsel in demond. Neem er meer tijd voor dan dat u gewend was.

PratenIn het begin praat u nog wat onwennig. Het is alsof umet een volle mond praat. Bepaalde klanken klinkenanders dan u gewend was. Dit is normaal. Meestalgaat het na enkele dagen een stuk beter. Oefen extramet die woorden of letters die nog niet helemaalnaar uw zin klinken. Lees bijvoorbeeld de kranthardop.

U krijgt een compleet stel nieuwe kunsttanden en -kiezen over de pijlers en de verse wonden van degetrokken tanden. Dat vindt u misschien een vreemdidee, maar dit heeft een groot voordeel. De overkap-pingsprothese zit in het begin namelijk als een soortverband op de wonden. Uw tandarts zal met u eennieuwe afspraak maken na één of twee dagen. Hij zaluw mond controleren en de eventuele klachten ver-helpen.

De eerste dagen met de overkappingsprothese

NabloedenDe eerste uren na het trekken van uw tanden kunnende wonden nog een beetje nabloeden. Dat kan uwspeeksel rood kleuren. Dit zal vrij snel ophouden. Danneemt het speeksel ook weer de normale kleur aan.Dat betekent niet dat de wonden helemaal zijngenezen. De eerste 24 uur kunt u ook beter nietspoelen. Er vormen zich namelijk bloedstolsels in dewonden. Als u spoelt, laten die stolsels los en beginthet bloeden opnieuw. Drinken mag wel.

Er is een kleine kans dat het bloeden niet overgaat,ondanks de genomen voorzorgsmaatregelen.Waarschuw dan uw tandarts. Neem ook contact op alsu pijn houdt. Neem in elk geval niet zomaar een pijn-stiller. Sommige pijnstillers kunnen het bloeden juistverergeren. Spreek goed met uw tandarts af wat u deeerste 24 uur wel of niet moet doen.

UiterlijkAls u in de spiegel kijkt, moet u waarschijnlijk ergwennen. Uw mond is nu eenmaal een belangrijkeblikvanger en die is veranderd. Neem een paar dagende tijd om te wennen en beoordeel dan pas hoe u ermet uw nieuwe overkappingsprothese uitziet.

PijnDe eerste dagen zal uw kunstgebit nog niet echtlekker zitten. Het kan klemmen en pijn veroorzaken.Toch mag u het beslist niet uit uw mond halen, wanthet zit als een verband op de wonden. Vooral kauwenkan in het begin pijn veroorzaken. Eet alleen zachtedingen, zoals puree, gehakt en zacht fruit.

Wennen aan de overkappingsprothesePas als u weer bij uw tandarts bent, mag de overkap-pingsprothese voor de eerste keer uit uw mond. Uw

Probeer langzaam hardere dingen te gaan eten