De zaaierVTV Naarden Jaargang 17, Editie september 2018

Van de Redactie Woorden van de voorzitter, keurmerk, JOB, overlast, tuindiensten en oogstfeest. Elzeba Kleiss interviewdeVera Ruisendaal en Peter Slingerland bericht over bijenFoto�s van Elzeba Kleiss, Leona van Duivenvoorde, Mohamad Mhimid en Nico Bader.Verder aandacht voor bijen, recepten, het wood wide web, mais, mycorrhiza en klimaatinvloeden.Speciale dank aan Leona voor het mee-denken en mee-samenstellen van deze nieuwsbrief.Levert u tekst aan; graag als platte tekst. Levert u foto's aan; graag in vol formaat : 300 dpi of meer!Veel bytes, geen probleem; stuur via wetransfer.com.Voor de actuele VTV-zaken kunt u terecht op onze Facebookpagina. 84 tuinders zijn al lid. Nieuwe leden kunnenzich melden bij facebook@vtvnaarden.nl.Deze nieuwsbrief staat op de verenigingswebsite, als pdf file. De links naar websites in deze nieuwsbrief zijneenvoudig via de website editie te benaderen.http://www.vtvnaarden.nl/test/nieuws/nieuwsbrieven.htmlVoor tuinactualiteiten en andere interessante zaken; zie de website van de vereniging;http://www.vtvnaarden.nl/test/index.html Een mooie nazomer

Nico Bader Deadline voor de volgende nieuwsbrief is 20 november 2018.

VTV Naarden2

Inhoud nieuwsbrief: 2. Van de redactie3. Van de voorzitter, Colofon4. keurmerk, patentkali, JOB, overlast 5. tuindiensten en oogstfeest6/7. zomer 20188. Interview Vera Ruisendaal9. bijenvoer en meer10/11. recepten12. wood wide web13. mais, mycorrhiza14. Voor 40 procent plantensoorten wordt Nederland te warm15. Bestuur & commissies REDACTIE: Nico Bader (eindredactie),Leona van Duivenvoorde, DRUKKER: Editoo B.V. te Arnhem REDACTIEADRES: Nico BaderThorbeckelaan 461412 BR Naardentel 035 6946222nico.bader@stichting-pythagoras.nl

Van de voorzitter " Kleingarten Anlage" Op vakantie in Weimar waren we tijdens een stadswandeling eenbeetje uit de richting geraakt. Achter een prachtige begraafplaatstroffen we een groot omheind terrein. Wat zou daar achter dat hekliggen? Je raadt het al: een enorm groot volkstuincomplex! Dat heetdus in Duitsland een Kleingarten Anlage. Tot mijn vreugde leek heterg op de inrichting van ons eigen complex: doorsneden door gras-paden en met tuintjes van wisselende grootte. Het zag er erg ver-zorgd uit, maar je kon wel zien dat de tuinders en de tuinen ook inWeimar te lijden hadden onder de hitte en de droogte.Een schrale troost voor ons.Gelukkig zijn na een paar fikse regenbuien de regentonnen weer vol.Maar de gewassen hebben het wel moeilijk gehad met de hitte endroogte, net als de tuinders. Er viel nauwelijks te tuinieren onder deomstandigheden van de laatste weken, tenzij je om 7.00 op je tuinwas en om 10.00 weer vertrok.......Voordeel is wel dat er ook niet veelonkruid is.Ik ben benieuwd hoe jullie ervaringen zijn met deze zomer. Datkunnen we elkaar dan mooi vertellen op de oogstdag eind septemberof natuurlijk op de komende zaterdagen. Zouden ze dat nu in Weimarop de Kleingarten Anlage ook doen?Tuingroet, Elzeba

De zaaier

3

MededelingenKeurmerk Natuurlijk Tuinieren verlengdAfgelopen juni is ons complex opnieuw beoordeeld voor hetkeurmerk 'Natuurlijk Tuinieren'. Ons keurmerk is met vier jaarverlengd! VTV Naarden heeft wederom drie (van de vier)stippen behaald De volgende herkeuring is over vier jaar. Tijdens de herkeuringin juni werd duidelijk dat we op de goede weg zijn. We hebbeninmiddels een paar stappen gezet richting de vierde ster, dezeplannen zijn gestart maar nog niet allemaal (volledig) uitge-voerd. Als we ons plannen over vier hebben gerealiseerd is eenvierde ster niet onmogelijk. Daar willen we voor gaan!

Toelichting van het AVVN in de brief: Zoals u uit het rapportkunt opmaken, zijn er bij de respectievelijk maximaal endaadwerkelijk behaalde punten enkele veranderingen tenopzichte van de vorige beoordeling opgetreden. Hier en daarwat puntjes er af, maar vooral hier en daar er wat bij. Al metal weet u de score uit 2013 behoorlijk te verbeteren met 13procentpunt tot 63%.

Zelfgemaakte cupcakes om de verlenging te vieren

PatentkaliDe Advieslijst van het Nationaal Keurmerk Natuurlijk Tuinie-ren betreft bestrijdingsmiddelen die tuinverenigingen wel enniet mogen verkopen om te voldoen aan het Keurmerk Na-tuurlijk Tuinieren. In onze winkel verkochten wij ook patent-kali, met de verkoop hiervan zijn wij direct gestopt, dit productstaat op de Advieslijst als niet toegestaan. Een alternatief voorpatentkali is vinassekali, welk we zullen toevoegen aan hetassortiment van de winkel. JOB op het voetbalveldGooise Meren heeft besloten dat er op het voetbalveld aan devoorzijde van het complex een JOB komt (JongerenOntmoe-tingsPlaats). Het college heeft er na een zorgvuldige afwegingvoor gekozen om een JOP te plaatsen op het voetbalveld langsde Keverdijk (locatie De Sprong). Voornaamste redenenhiervoor is dat de jongeren al gebruik maken van deze pleken dat de plek op voldoende afstand van de woningen ligt.Wel is het zo dat omwonenden hebben aangeven overlast teervaren van jongeren die met scooters over het veld rijden.Ook hebben bewoners van de Keverdijk dat er op de parkeer-plaats bij het terrein in drugs gehandeld wordt. Ook heeft VTVNaarden het overlast wat wij ervaren op het complex gemeldt.Het college neemt deze signalen serieus, ook al krijgen zij uitde overlastmeldingen een ander beeld. De conclusie van hetcollege is dat de locatie voetbalveld Keverdijk alleen geschiktis als locatie voor een JOP, als het terrein op diverse punten

wordt aangepast. Ook moeten er goede afspraken wordengemaakt met de jongeren die de JOP gaan gebruiken enmoeten die afspraken gehandhaafd worden. De herinrichting van het terrein wil het college samen met deomwonenden en andere belanghebbenden gaan uitwerken.Dit betekent dat omwonenden en belanghebbenden directna de zomer een uitnodiging tegemoet kunnen zien voor eeneerste bijeenkomst, waarbij in overleg het participatietrajectzal worden uitgestippeld. In dit traject kan alles op tafelkomen, van wel of geen hekken, de vormen van gebruik, deaanrijroute(s), verlichting en handhaving. Ook over de afspra-ken die met de jongeren gemaakt worden gaat samen nage-dacht worden. De verwachting is dat het participatietraject van september2018 tot jan 2019 zal lopen en dat het plan in het voorjaar van2019 gerealiseerd kan worden Overlast hangjongeren De laatste tijd hangen er vaker hangjongeren op het complex,met name bij het clubgebouw. Dit zorgt voor overlast om hetcomplex. Het bestuur heeft hier melding van gemaakt bij dePolitie, dit gaat over het afval wat zij achterlaten, het onvei-lige gevoel die het geeft aan tuinders en vernielingen (van hetkapot gooien van groenten bij het clubgebouw tot tuinstoelenop het clubhuis). Mocht u vernielingen aantreffen, dan horen wij dit graag. Dankunnen wij hier namelijk melding van maken. Heeft u foto'sgemaakt van de overlast, dan ontvangen wij die ook graag.Mailen mag naar leonavanduivenvoorde@gmail.com.

Deze De Zaaier niet ontvangen?Heeft u deze uitgave van De Zaaier niet ontvangen, dan kandat kloppen. De nieuwsbrief De Zaaier mogen wij enkel nogverzenden aan leden die akkoord hebben gegeven op de AVG.Dit is omdat wij uw adresgegevens met Editoo delen. Editoodrukt de nieuwsbrieven af en verzend ze naar onze leden. Opdit moment hebben wij van een kwart van onze leden noggeen akkoord. Dit vinden wij erg jammer, omdat de nieuws-brief de enige van onze communicatiemiddelen is die alleleden bereikt. Graag houden wij al onze leden op de hoogtevan ontwikkelingen binnen de VTV. Mocht u nog niet hebbengereageerd dan mag u uw 'akkoord' of 'niet akkoord' mailenaan leonavanduivenvoorde@gmail.com. Ook in het clubhuisliggen hiervoor antwoordstrookjes als u niet beschikt overmail.

VTV Naarden4

TuindienstenVan alle leden verwachten we dat ze tweemaal per jaar eentuindienst verrichten. Heeft u dit jaar nog geen twee tuindien-sten meegedraaid? Geef u dan snel op bij Jan Landwaart,tuindiensten kunnen worden verricht tot eind oktober opzaterdagmorgen. OogstfeestZaterdag 29 september, 16u00 22u00, clubgebouw VTVNaardenWe houden natuurlijk ook dit jaar weer een oergezelligoogstfeest. Net als in de afgelopen jaren zal het buffet bestaanuit door u zelf vervaardigde lekkernijen. Zo hebben we bij-voorbeeld allerlei pompoentaarten of soepen, appel-, peren-,pruimen- of andere vruchtentaarten, hartige taarten en soe-pen van prei, ui, tomaat of andere groenten, aardappelsaladeof groentesalade, toast met zelf gerookte makreel of forel,toast met pickels, jammetjes, groentespread, eigen honing,gevulde eieren van eigen kippen, zelfgemaakte wijnen vaneigen fruit, vruchtensappen, zelfgemaakt bier en alles wat uwcreativiteit verder oplevert.Bent u vegetariër? Geen enkel probleem. De ervaring leert dater ook veel vegetarische gerechten worden meegenomen. Het systeem is een Amerikaanse fuif. Als u een bijdragemeebrengt bestaande uit twaalf porties en u komt samen, danis er voor iedere feestganger zes porties om heerlijk van tesmullen. Omdat iedereen zijn specialiteit bereidt, groeit er eenbijzonder gevarieerd en uitgebreid buffet.

Laat deze culinaire buitenkans niet aan uw neus voorbij gaan!Tuinliefhebbers zijn doorgaans ook voortreffelijke keuken-prinsen en -prinsessen.

5

VTV Naarden6

7

Achter het hek vantuin 102: VeraRuisendaal Ik heb afgesproken met Vera bij het clubhuis. De meeste ledenvan onze vereniging kennen Vera van de koffie op zaterdag-ochtend. Vera heeft aanvankelijk Ans opgevolgd, die ziekwerd. Van haar kwam het initiatief om de bardienst door eengroepje dames te laten uitvoeren, wat een goed idee was,want het draait prima! Vera ziet me van daar in mijn tuin staan en komt meteen naarme toe. Op de fiets! Ze vraagt wat die prachtige klimplant inde kas is. Ik vertel haar dat het klimspinazie is en meteen vraagtze me hoe het smaakt. Vera is dol op groente, alle groententrouwens. Het maakt haar niet uit wat het is, zij en haar man,Jaap, lusten alles. Het zit een beetje in de genen bij de familieRuisendaal, de liefde voor groen en groente. Haar oom Jac-ques, die ook een tuin heeft bij ons het complex, had vroegereen groentewinkel in de Herenstraat. En haar broers zijnbeiden hovenier. Ze wordt door hen vaak geplaagd met haar"moestuintje", terwijl ze natuurlijk heel goed beseffen hoe-veel werk het is. We lopen samen naar haar tuin, een grote tuin met veelgroente inderdaad. Ik zie rode kool, die er mooi uitziet, maarwaar tot haat verdriet geen kooltje in te bekennen is. De an-dere groenten in haar tuin staan er gezond bij. Mijn oog valtop een lei appel, met fantastisch grote , mooie appels. Zevertelt me dat ze dat boompje heeft verplant van een vorigetuin naar haar huidige tuin en dat hij het voor het eerst zogoed doet.Dat brengt het gesprek op de start van haar " tuincarriere". Ongeveer 12 ( of 13, Vera weet het niet meer precies) jaargeleden, kort nadat haar vader was overleden, kreeg zij zinom ook met haar handen in de aarde te gaan wroeten. (Af-komst verloochent zich niet!) en besloot zij zich aan te meldenvoor een tuin. Dat was de tuin helemaal achterin het complex,die nu verlaten is en waar Jan nu een appelboomgaard heeftgepland. Het was wel een grote tuin, maar zeer lastig te be-werken omdat er kleigrond was en nogal nat en dus zwaarom te bewerken. Na 4 jaar kon Vera een andere tuin krijgen,maar daar was weer veel Heermoes, waar je nauwelijks vanafkomt. Nadat onze oud-voorzitter Fokke Visser was overleden, stondzijn tuin er leeg en verlaten bij. Vera had wel belangstellingen Jan heeft bemiddeld tussen haar aan de weduwe van Fokke.

Er moest wel veel gebeuren, want aan een hele grote schuurmet bar en een grootkippenhok had ze geen behoefte. Inmid-dels heeft ze er al heel wat aan veranderd en de tuin is nu ergnaar haar zin. Behalve dan een grote overhangende tak, diebij een storm haar kas dreigt te vernielen.Vera is een gedreven tuinier, die alle gewassen zelf zaait enopkweekt. Het liefst zou ze dagelijks 4 uur op haar tuindoorbrengen, maar dat gaat nu niet vanwege werk en ande-re verplichtingen. Heeft ze nog toekomstplannen? Ja, de komende jaren meersnijbloemen kweken. Nou, dat gaat vast ook lukken met deRuisendaal genen! Tip van Vera:In principe luistert ze graag naar andermans tips. Ze heeft weleen waarschuwing:Pas op met de muizen in de kas! Ze zijn dol op ontkiemendebonen, zonder dat je het doorhebt halen ze de bonen uit debakjes en verslepen ze naar een verborgen plek elders in dekas. En jij je maar afvragen waarom die bonen nietontkiemen??

VTV Naarden8

Goed nieuws voor debij Mail NIEUWSBRIEF Natuurlijk Tuinieren AVVN juli 2018 U hebt het vast al vernomen: Eind april van dit jaar heeft deEU het besluit genomen om de drie meest gebruikte neonico-tinoïden � de beruchte bij-onvriendelijke bestrijdingsmidde-len- te verbieden. Het verbod geldt voor het gebruik in debuitenlucht en gaat aan het eind van het jaar in. Dit is eenbelangrijk resultaat, want deze middelen vormen een gevaarvoor de biodiversiteit en specifiek voor de bijenstand, die hardachteruit gaat.

Een breed scala aan natuur- en milieuorganisaties heeft jaren-lang geijverd voor een verbod op de neonicotinoïden. Ookhet AVVN liet zich niet onbetuigd in deze lobby. We zijnverheugd dat het nu zijn vruchten heeft afgeworpen en blijvenons hoe dan ook inzetten voor een verdere natuurvriendelijkeen gifvrije buitenruimte - specifiek tuinen - voor al die nuttigeinsecten zoals bijen, wilde bijen en hommels die onze hulp vanharte verdienen.

Bijenvoer, bijen­brood  of bijen­vriend   – Een verrassing

Direct na het toegangshek van het nieuwere gedeelte van onstuincomplex is een gedeelte van het pad niet gemaaid. Hetstaat vol met (on)kruiden zoals Bernagie (Borage), Perzikkruid,Kaasjeskruid, Melkdistel, Ganzenvoet, Zandkool en andereuiterlijk bekenden van ons. Vooral gezien de hierna volgendeverrassing typisch een opzettelijk ingezaaid mengsel. Ja wat was die verrassing? Tussen de bekenden voor onzecompostton stonden er een aantal flinke planten met helekleine maar mooie paars-blauwe bloemetjes die in een opge-rold tuiltje zitten en waarvan (heel karakteristiek) de 5meeldraden ver uit de bloemkelk steken. Ze worden zeervlijtig bezocht door hommels en bijen. Op één plant zag ik opeen gegeven moment zelfs 6 fourageerders tegelijk. Aan hungedrag te zien (schudden met hun achterwerk) vol enthousi-asme.

Maar welke plant is dat nou?Even systematisch zoeken in mijn Flora via de zoeksleutelslukte me niet! Maar door enige familiegelijkenis met Bernagiedie er naast staat ging ik zoeken bij de familie van de Ruwbla-digen (zoals de bekende Smeerwortel) en toen had ik hem snelte pakken want hij stond toevallig als eerste vermeld in keu-zevakje 1 en de omschrijving klopte. De naam is Phaceliatanacetifolia. Daarna googlen en dat gaf naast vele mooieplaatjes (zie bijgaande foto) ook veel informatie. De plant isniet inheems en komt oorspronkelijk voor in Californië, Arizo-na en Mexico o.m. in een woestijnachtige omgeving. Hij heeftzich hier snel aangepast en wordt nu opzettelijk ingezaaid. Hijontkiemt gemakkelijk en schijnt een ideale groenbemester tezijn. Op internet wordt het zaad vooral voor dit doel verkocht.

Voordeel van Phacelia boven Italiaans raaigras zou zijn dat ergeen emelten in voorkomen die veel schade aan het volggewaskan veroorzaken. Door de snelle groei heeft het ook eensterke onkruid-onderdrukkende werking. Tenslotte, maar datwas al duidelijk, is dit een plant die veel nectar produceert endaarom populair is bij hommels en bijen.Tja en welke Hollandse naam zullen we deze plant geven. Vande namen die ik op diverse sites zag spreekt bijenvoer me hetmeeste aan. Want nectar is geen brood en wie is er nou geenbijenvriend. Peter Slingerland (tuin 701-702)

9

Meng in een kleine kom poedersuiker en citroensap. Klop toteen gladde massa.Sprenkel het glazuur over de cake.Snijd en serveer. Dit is een beetje kleffe cake. P.S. soms voeg ik er 150 gr grof gehakte pecan of walnotendoor

Citroen courgettecake Deze Citroen Courgette Cake is het definitieve bewijs dat ci-troen en courgette bij elkaar horen! Heerlijk zacht en dezeeenvoudige cake is bedekt met een limoenglazuur die ervoorzorgt dat je om nog een plakje terugkomt. Een uitstekendemanier om de courgette uit je tuin te gebruiken! Voorbereidingstijd 20 minutenBaktijd 45 minutenTotale tijd 65 minuten Deze Lemon Zucchini Cake is het definitieve bewijs dat citroenen courgette bij elkaar horen! Heerlijk zacht en onmiskenbaarheerlijk, deze eenvoudige cake is bedekt met een limoengla-zuur die ervoor zorgt dat je om nog een plakje terugkomt. Eenuitstekende manier om die courgette uit je tuin te gebruiken! Ingrediënten220 gr. kristalsuiker6 el plantaardige olie2 eieren80 ml melk2 el citroensap1 theelepel vanille of amandelextract310 gr cakemeel1¼ theelepel bakpoeder½ theelepel zout250 gr grof geraspte courgette met schil, uitgelekt en drooggeperst2 el met zesteur/citroenschilrasp gemaakte citroenschilletjes(Citroenen met dikke schil gebruiken.) BereidingswijzeVerwarm de oven voor op 175cSpuit een cakeblik met bakspray in en bekleed met bakpapier.Opzij zetten.Meng cakemeel, bakpoeder en zout in een middelgrote komen klop op elkaar. Opzij zetten.Meng in een grote kom de suiker en olie. Klop door elkaar.Eieren en melk toevoegen en samen kloppen.Voeg citroensap en vanille-extract toe en roer goed door.Voeg het cakemeel mengsel toe en roer net totdat het is op-genomen.Schep de courgette en citroenschil erdoor.Giet het beslag in de voorbereide pan en bak 45 tot 55 minu-ten of tot een ingebrachte tandenstoker eruit komt metvochtige kruimels. De bovenkant van de cake moet er drooguitzien.Plaats de cake op een rek en laat 15 minuten afkoelen. Gebruikhet bakpapier om de cake, voorzichtig uit de pan te halen.Laat volledig afkoelen op het rek. Glazuur1 kop poedersuiker1-2 el citroensap

Pesto (ook om in tevriezen)Pesto van basilicumJe kunt basilicum op twee manieren oogsten. Heb je eenkleine hoeveelheid nodig kun je wat losse blaadjes plukken ofknippen. Heb je een grotere hoeveelheden nodig, bijvoor-beeld voor het maken van pesto, dan kun je beter de helestengels oogsten.Als je een stengel wilt oogsten, knip deze dan door net bovenhet punt waar twee blaadjes aan de stengel vast zitten.Hierdoor kan de plant weer opnieuw uitlopen en is eentweede oogst mogelijk. Een grote hoeveelheid petto kan ikéén keer gemaakt worden. De pesto is dan makkelijk in tevriezen in ijsblokvormjes. Zo kun je de gewenste hoeveelheiduit de vriezer halen. Lekker om op het allerlaatste momentwat door de verse pasta te doen of te gebruiken op eenstokbroodje. Ingrediënten2 teentjes knoflook30 g pijnboompitten30 g Parmezaanse kaas, vers geraspt20 g verse takjes basilicum5 el olijfolie, extra vergine

VTV Naarden10

BereidingswijzeDoe de gepelde knoflook in een keukenmachine. Voeg depijnboompitten en de Parmezaanse kaas toe en verwerk deingrediënten tot ze fijn en goed gemengd zijn.Voeg de basilicum toe. Verwerk tot het basilicum is fijngehakt.Voeg de olijfolie toe en verwerk tot alles is gemengd. Depesto moet nog een beetje korrelig zijn.

Geroosterde butter­nut met linzen Dit recept maak ik (Leona) zelf met regelmaat zodra depompoenen geoogst kunnen worden. Elke keer weer positie-ve reacties op dit recept van de Hofweb. De gerooste pompoenin combinatie met de uienjus uit het recept hieronder is echtheerlijk! Bron: www.hofweb.nl/recepten/geroosterde-butternut

Ingrediënten75 g Pecannoten 400 g Linzen2 el Tomatenpuree4 el gedroogde cranberries1 el dragon1 el fenegriek 1 butternut pompoenRijststroop of agavePeper, zout, olijfolie BereidingswijzeVerwarm de oven voor op 200 graden. Sla de pecannoten fijn in het zakje, spoel de linzen schoon endoe samen met de noten, tomatenpuree en cranberries in eenschaal. Breng op smaak met zout en peper en voeg ook dehelft van de dragon en fenegriek toe. Maal met de staafmixertot een grove puree. Halveer de pompoen en schep de zaadlijsten eruit. Hol ookeen deel van de hals uit. Schep het uitgeholde deel vol met devulling, te veel vulling kan worden opgebakken en bij hethoofdgerecht worden geserveerd.

Leg de pompoenen met de snijkanten naar beneden op eenmet bak papier bekleedde bakplaat. Snijd de bolle kant steedseen paar cm in met een scherp mes, doe dit om de centimeter.Roer de rest van de dragon en fenegriek los met de rijststroopen een flinke scheut olijfolie. Breng op smaak met peper enzout. Giet het mengsel over de bovenkant van de pompoen. Bak de pompoen in 40 minuten zacht en gaar. Serveer in deovenschaal met eventueel de extra vulling eromheen.

Uienjus Zachte gestoofde uien en knoflook afgeblust met rodewijn-azijn en appelsap. Een hele frisse, smaakvolle combinatie.Lekker bij wat zwaardere gerechten, zoals de geroosterdepompoen of geroosterde aardappelen. Ingrediënten3 Rode uien2 tenen Knoflook4 el Rodewijn azijn1 el Bloem1 el Mosterd4 takjes Tijm 2 takjes Rozemarijn100 ml appelsapOlijfolie, peper en zout BereidingswijzeSnijd de rode uien in partjes en snijd de knoflook fijn. Verhit een scheut olijfolie in een koekenpan en fruit hierin deuien en knoflook op laag vuur aan tot ze zacht zijn. Blus afmet de rode wijnazijn en roer de bloem erdoor. Voeg de mosterd en tijm en rozemarijn toe en laat pruttelentot het dikker wordt. Giet de appelsap erbij een roer goeddoor. Breng op smaak met peper en zout. Schenk de jus in een juskomen serveer warm.

11

Ook bomen hebbeneen Wood WideWeb

https://evolutiegids.nl/communicatie-bomen/ Bomen kunnen tellen, leren en onthouden. In het verborgenecommuniceren ze met elkaar. Wetenschappers hebben bewe-zen dat bomen levende, sociale wezens zijn met gevoelens. Zehebben zelfs familie en zogen hun kinderen. Wie denkt datbomen alleen maar materiële dingen zijn in plaats van evolu-tionaire wezens, hebben het volgens wetenschappers hele-maal mis� Bomen zijn belangrijk voor het leven op aarde, want ze zijnhoofdproducenten van zuurstof en omzetters van koolstofdi-oxide of CO2. Bij moderne bosbouw willen de bosbouwers debomen niet te lang in het bos laten staan en daarom wordenze snel gekapt. Eigenlijk zijn de meeste bomen nog in hunjeugdjaren als ze gekapt worden want bomen kunnen drie-honderd jaar of ouder worden. Dat is jammer. Elke minuut verdwijnt er op de wereld een enorm stuk oer-woud met een oppervlakte van zesendertig voetbalvelden.Elke minuut. Iedere boom die verdwijnt maakt geen zuurstofmeer aan én het kappen zorgt ervoor dat CO2 vrij komt. Datniet alleen, we vergiftigen dagelijks onze natuur. De schadeis enorm en voor veel mensen waarschijnlijk moeilijk te bevat-ten. We zien de natuur als een prooi. De mens heeft de natuurhulpbehoevend gemaakt. En vervolgens doen we niets lieverdan er controle op uit te oefenen. We rekenen zelfs de eco-nomische waarde en de baten van de natuur uit! Het vaak alsonheilsprofetie betitelde rapport van de Club van Rome, eenkleine vijftig jaar geleden, wordt nu in hoog tempo werkelijk-heid. We vergeten dat bomen levende wezens zijn. Bomen zijn ergsociaal onder hun eigen soort. Ze zijn zó verbonden met elkaar,

dat je zou kunnen spreken van een superorganisme of familie.Ze zorgen ondergronds ook voor hun kids. Bomen werkensamen en evolueren samen, het zijn geen individuele wezens.Een boom blijkt pijn te voelen wanneer een boom wordtaangevreten door insecten of zoogdieren. Dan stuurt de boomeen vies smakend gifstofje naar z�n bladeren. Tegelijkertijdwaarschuwt de boom door verspreiding van gas de anderebomen voor het gevaar.Bomen zijn ook met elkaar verbonden door middel van hunwortels. En waar de wortels elkaar niet bereiken, is er eennetwerk van ondergrondse schimmels. Wetenschappersspreken zelfs over een Wood Wide Web, want het hele bos ismet elkaar verbonden via schimmels die waarschuwende sig-nalen versturen. Het werkt deels met elektrische impulsen. Deboom weet dan dat er een tegenstander op komst is en kanzich vervolgens op tijd weren. Wetenschappers nemen aan dat bloemen, onkruid en planteneveneens met hun wortels kunnen communiceren en horen.Bewezen is dat bomen met een frequentie van 220 Hertz (laag)geluid kunnen maken. Maar planten kunnen ook gedachtenopvangen. Onderzoek toont dat aan. Met behulp van eenleugendetector ontdekte Cleve Backster in de zeventiger jarenvan de 20e eeuw al dat planten reageren op acties en gedach-ten van mensen. De respons van de bomen op gedachtenwordt niet beïnvloed door afstand. Het maakte niet uit of debomen 8 meter of 8000 kilometer van de onderzoekers zijnverwijderd. Bomen zijn dus wezens die met energie gevuld zijn, dieenergie uitstralen. Omgekeerd kunnen bomen gedachtenopvangen, want gedachten zijn energie. En energie kun jevoelen. Wanneer je tegen één boom praat, praat je eigenlijktegen alle bomen tegelijk in de omgeving. In feite bewijst diteens te meer, dat alles met alles verbonden is. We zouden bomen meer moeten knuffelen� Mary Span | ©EVOLUTIEGIDS | 171115 (met dank aan Zomergasten gast; Marleen Stikker ; uitzendingvan 12 augustus 2018.) ZIE OOK:BBC News Gepubliceerd op 29 jun. 2018Trees talk and share resources right under our feet, using afungal network nicknamed the Wood Wide Web. Some plantsuse the system to support their offspring, while others hijackit to sabotage their rivals.https://www.youtube.com/watch?v=yWOqeyPIVRo TED talks Gepubliceerd op 30 aug. 2016"A forest is much more than what you see," says ecologistSuzanne Simard. Her 30 years of research in Canadian forestshave led to an astounding discovery � trees talk, often andover vast distances. Learn more about the harmonious yetcomplicated social lives of trees and prepare to see the naturalworld with new eyes.https://www.youtube.com/watch?v=Un2yBgIAxYs

VTV Naarden12

Land en boschzig :mais Uit de Nieuwsbrief 17 augustus 2018, van de BiologischeTuinderij Land en Boschzigt(Leeuwenlaan 34, 1243 KB �s-Graveland) Nederland staat vol met gras en mais. Mais is ook een grastrouwens. En die hebben het moeilijk gehad de afgelopenweken. De veeboeren zijn al volop hun wintervoorraad aanhet voeren, de maisoogst voor komende winter wordt slechtomdat er door de droogte geen kolfzetting heeft plaatsge-vonden.

Ook onze nieuw ingezaaide wei ziet er belabberd uit. Geluk-kig konden onze schapen onder de fruitbomen wel genoegsappig gras vinden en aten ze ook af en toe een valappeltjemee. De suikermais hebben we een aantal malen beregend, die isprachtig geworden. Ooit een een kolf heel voorzichtig in de lengte opengemaakt?Dan zie je een klein wonder. Iedere korrel heeft een draadnaar het uiteinde van de kolf, soms wel 30 cm lang. Daarhangen ze met elkaar naar buiten. Als een bos grijze haren,volgens Zuid-Amerikaanse indianenvolken als herinnering aande oude wijze vrouw die de mais aan de wereld geschonkenheeft. Die haren zijn een klein beetje kleverig zodat ze de stuifmeelvan de mannelijke bloem kunnen opvangen.Als dat gelukt is groeit er door zo`n haar een stuifmeelbuisjeom een vruchtlichaam te bevruchten, dat dan uitgroeit tot eenkorrel. Een miniem stuifmeelkorreltje heeft dus genoegenergie om een buisje van 30 cm te laten groeien. Ik vind heteen wonder.Onze jongste kleinkind vindt 't vooral lekker. Zoe ook: https://www.landenboschzigt.nl https://www.facebook.com/landenboschzigt/

Mycorrhiza. Debeste hulp in je tuin! https://yoo.rs/mona.raven/blog/een-schimmel-die-je-wel-wilt-heb-ben-1508078978.html?Ysid=86941Schimmels zijn meestal het teken dat iets dood is. De schimmelruimt dan op. Bomen waar zwammen uit de stam groeien zijn'einde oefening�. Maar deze schimmel is anders. Mycorrhiza�szorgen juist voor een sterke, weerbare en weldoorvoede plant. Wat blijkt uit talloze onderzoekenMycorrhiza's werken samen met veel plantensoorten. Ookmet bomen en struiken. Daarom zijn Mycorrhiza's fantastischom in de tuin te hebben. Ik heb een pot gekocht bij een ro-zenkweker. De producent is Servaplant en het product heetSymbivit. Niet goedkoop, maar werkt wel heel erg goed. Hetspul is best zuinig in gebruik en ik denk ook niet dat het nodigzal zijn om dit te blijven aanschaffen. Wijze van gebruik De wortels van de plant moeten in aanra-king komen met de schimmelsporen. Dus bij het zaaien strooije wat met de zaden mee of bij het uitplanten de wortels evenin een beetje mycorrhiza dippen. Hoe het werkt De mycorrhiza schimmel leeft op de wortelsvan de meeste planten, bomen en struiken. Schimmeldradenzijn tot wel 100 x fijner dan de fijnste haarwortel van planten.Door dit netwerk van schimmeldraden vergroot het oppervlakvan het wortelstelsel van de plant. De schimmeldraden berei-ken de kleinste bodemporiën. Waar de plantenwortel niet kankomen, daar komt de schimmel wel. De schimmeldradenkunnen je hele tuintje door op zoek naar mineralen/voedings-stoffen. Sterkere, weerbaarder planten Wat de mycorrhiza kan, kangeen enkel kunstmatig product. Het voedt en beschermt deplanten. Mycorrhiza groeit de wortels van de planten in.Omgeeft het wortelgestel en beschermd de plant zo tegenindringers. Nog bijzonderder is het feit dat de schimmel deplant injecteert waardoor de plant zelf een soort antibioticakan aanmaken en het eigen afweersysteem wordt geacti-veerd. De plant krijgt een sterker wortelgestel, meer voeding,groeit beter, is gezonder en weerbaarder tegen ziektes (vaakandere kwalijke schimmels). Voor wat hoort wat Onder de grond vindt ruilhandel plaatstussen plant en schimmel. De plant laat de schimmel wetenwelke voedingsstoffen het nodig heeft en de schimmel gaatdeze halen. Zie ook het artikel over het �Terpeens�; Onder-grondse taal. Zo communiceren planten en bacteriën.Als dank voor de stikstof, fosfaat, silicium en andere mineralenkrijgt de schimmel suikers (koolhydraten) van de plant.Dit is één van de redenen waarom het omspitten van de grondaf te raden is. Je vernietigd het opgebouwde ondergrondsenetwerk. Dit moet elk jaar eerst weer opgebouwd worden,waardoor veel tijd en energie verloren gaat. Plant en aardekunnen niet goed meer communiceren of samenwerken.Enkele uitzonderingen: Mycorrhiza werkt niet samen met: Kruisbloemigen (alle koolsoorten) en Cypergrassen, Paarde-staarten, Ganzevoet- en Amarantenfamilie, Brandnetel.

13

Voor zo�n duizend nieuwe soorten wordt Nederland geschiktTegenover het verdwijnen van soorten staat de mogelijkekomst van klimaatvluchtelingen uit het zuiden. Met tempera-turen die overeen komen met Zuid-Frankrijk is het potentieelvan soorten groot. Bij een verhoging van 10 naar 11 gradengaat het om ongeveer 200 soorten van de ruim 4800 Europe-se soorten die nu niet in Nederland voorkomen. Dit kan oplo-pen tot zo�n duizend soorten als het gemiddeld 14 gradenwordt in Nederland. Een voorbeeld van een soort die nu al inNederland is gearriveerd is Mosbloempje (Crassula tillea), eenvan de zogenaamde �campingsoorten� (soorten die verspreidworden door vakantiegangers). Andere voorbeelden zijn desoorten van de kust en duinen zoals Gele hoornpapaver(Glaucium flavum) en Zeekool (Crambe maritima).Het is echter de vraag of die soorten uit het zuiden ook echtallemaal gaan komen. Ze moeten Nederland wel op tijd wetente bereiken. Sommige soorten kunnen via zaad slechts centi-meters tot meters per jaar afleggen. Zij zullen Nederlandwaarschijnlijk nooit bereiken. En dan moeten de omstandig-heden ook nog geschikt zijn, zoals de zuurgraad van debodem, de grondwaterstand en de nutriëntenbeschikbaar-heid. Consequenties voor beheer en beleidOnder de soorten die mogelijk zullen verdwijnen zitten dusook Rode Lijstsoorten, de soorten waar we de natuur nu opinrichten om ze te beschermen. Een belangrijke vraag is of weop termijn die soorten wel kunnen behouden en daar dus onzeinspanningen op moeten richten. Of moeten we ze zolang zenog in Nederland kunnen voorkomen ondersteunen endaarmee het vertrek faciliteren. Of moeten we juist de kli-maatvluchtelingen gaan beschermen, waarvan we niet wetenof ze wel gaan komen zonder onze hulp. Onder deze nieuw-komers kunnen plantensoorten zitten die zich als ongewensteinvasieve soort gaan ontwikkelen. Veel is nog onzeker, maarde eerste tekenen zijn er al, de eerste klimaatvluchtelingenzijn al gesignaleerd, waaronder het zeer giftige Dodemans-vingers (Oenanthe crocata). Daarentegen zijn er voor zoverbekend nog geen plantensoorten direct uit Nederland ver-dwenen door hogere temperaturen. Het dilemma voor hetbeheer en beleid is, gaan we de koudeminners koste wat kostbeschermen en proberen te behouden of gaan we ons voor-bereiden op de warmteminners? Meer informatiehttps://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=24544Database met ranges voor de gemiddelde jaartemperatuurvoor 1240 Nederlandse plantensoorten (Excel-bestand; 250KB) (dubbelklik op de regel of ga naar het het internetartikel)Tekst: Wieger Wamelink, Wageningen Environmental Research Op een vraag van de redactie antwoordt Wieger:We hebben alleen naar 'wilde' plantensoorten gekeken. Duswat betreft de volkstuin (inclusief de mijne) kunnen we alleeniets zeggen over de onkruiden. Tot mijn grote vreugde zag ikdat bij flinke opwarming zevenblad het moeilijk gaat krijgen.En ik heb zelf in mijn tuin gezien dat ze volledig waren afge-storven op de plekken waar ik geen water had gegeven. Zekomen nu weer terug, maar minder dominant.

Voor 40 procentplantensoortenwordt Nederland tewarm Wageningen Environmental Research 9-AUG-2018 - Elke plantensoort heeft zijn eigen voorkeur voorde gemiddelde jaartemperatuur. Nu al is Nederland eigenlijkte warm voor zo�n 100 plantensoorten. Bij een verdere tem-peratuurstijging van drie graden zou Nederland voor bijna 500plantensoorten te warm worden. Dit is 40 procent van allesoorten. Hieronder zijn 180 Rode Lijstsoorten. Nederlandwordt echter ook geschikt voor 1000 zuidelijke soorten. De plantensoorten die in Nederland voorkomen zijn aange-past aan de huidige temperaturen in Nederland. Maar watgebeurt er als de temperaturen omhoog gaan? Nederlandheeft nu een gemiddelde jaartemperatuur van ongeveer 10graden Celsius. Dat is al een graad hoger dan gemiddeld 50jaar geleden. Maar wat gebeurt er als de gemiddelde jaartem-peratuur, zoals de KNMI klimaatscenario�s rond 2085 aange-ven, 11, 12, 13 of zelfs 14 graden wordt? Om die vraag tebeantwoorden, hebben we de temperatuurranges waarbin-nen plantensoorten voor kunnen komen, bepaald voor meerdan 6000 Europese plantensoorten. Daaronder bevinden zichruim 1200 soorten die ook in Nederland voorkomen. Te warm voor 40 procent van de plantensoortenVoor 63 soorten was Nederland ook 50 jaar geleden, toen degemiddelde jaartemperatuur nog 9 graden Celsius was, eigen-lijk al te warm (zie onderstaande tabel). Ze zitten in Nederlandaan de zuidgrens van hun verspreidingsgebied. Door de graadtemperatuurverhoging die we al gehad hebben, is het voornog 39 plantensoorten te warm geworden. Meer dan de helfthiervan zijn Rode Lijstsoorten. Bij een verdere temperatuur-verhoging van 10 naar 11 graden zouden op termijn ongeveer60 soorten kunnen verdwijnen, waarvan 21 Rode Lijstsoorten.Als we naar een gemiddelde jaartemperatuur van 14 gradengaan en ook de al gerealiseerde verhoging meerekenen dangaat het om 427 soorten. Dat is 40 procent van de doorgere-kende soorten. Voor de Rode Lijstsoorten in Nederland iseenzelfde patroon zichtbaar en zouden er 142 soorten kunnenverdwijnen. Dat is 36 procent van de 398 Rode Lijstsoorten diegeanalyseerd zijn.Soorten die zouden kunnen verdwijnen zijn de Bosaardbei(Fragaria vesca), Kruisbladgentiaan (Gentiana cruciata), Li-neusklokje (Linnaea borealis), Zweedse kornoelje (Cornus su-ecica) en de Rijsbes (Vaccinium uliginosum), alle Rode Lijstsoor-ten. Soorten die over het algemeen hun belangrijkste versprei-dingsgebied in Noord-Europa hebben en hier aan de rand vanhun voorkomen zitten. Maar ook soorten die al onder drukstaan om andere redenen.

VTV Naarden14

Elke zaterdagochtend kunt u in de kantine gratis koffie drinken. Kom ook eens gezellig langs.

Bestuur

Voorzitter: Elzeba Kleiss 06-53727163 elzeba@xs4all.nl

Secretaris en

Ledenadminstratie: Leona van Duivenvoorde 06-14193334 leonavanduivenvoorde@gmail.com

Penningmeester: Alex Driest 035-6943565 adriest@xs4all.nl

Beheer complex: Jan Landwaart 06-52580944 j.landwaart@hotmail.com

Info en verhuur tuinen: Ron Dekker 06-42112870 rondekker16@gmail.com

Commissies

Beheer website: Theo van Gog 035-6948351 dezaaier@vtvnaarden.nl

Jaap Kolk 06-22907379 dezaaier@vtvnaarden.nl

Beheer kantine: Krista Landwaart 06-41249767 j.landwaart@hotmail.com

Vera Hazelaar-Ruisendaal 06-48942467 hazelaarj@gmail.com

Evenementencommissie: Elzeba Kleiss 035-6953328 elzeba@xs4all.nl

vacature

Winkel en inkoop- Hans Mobach 035-6946320 hansmobach@ziggo.nl

distributie zaden: Chris Koopman 035-6947737 cbkoopman@casema.nl

Paul Schilder 035-6946963 schilder140@zonnet.nl

Avril Visscher 06-38421015       a.visscher@live.nl

Mieke van Galen 035-6934953       m1.galen@planet.nl    

Redactie nieuwsbrief: Nico Bader 035-6946222 nico.bader@stichting-pythagoras.nl

Leona van Duivenvoorde 06-14193334 leonavanduivenvoorde@gmail.com

Schouwcommissie: Ron Dekker 06-42112870 rondekker16@gmail.com

Chris Breeuwer 035-6951088 chrbreeuwer@gmail.com

Philip van Barneveld 035-6781226 phvbarneveld@planet.nl

Michael Bouwman 035-6951011 info@schoorsteenveger.nu

15

INDIEN ONBESTELBAAR: MOLENLAAN 14, 1401 TJ BUSSUM