Psychosociale risico’s:

de wettelijke verplichtingen in

een notendop

Pascale Swinnen

sociaal inspecteur

Federale Overheidsdienst Werk, Arbeid en

Sociaal overleg

Toezicht op het Welzijn op het Werk

Kennisdirectie psy

Lijst afkortingen • CPBW: comité voor de preventie en bescherming

op het werk

• EDPBW: externe dienst voor preventie en

bescherming op het werk

• GPOSGW: geweld, pesterijen en ongewenst

seksueel gedrag op het werk

• IPA: interne preventieadviseur arbeidsveiligheid

• PAPS: preventieadviseur psychosociale aspecten

• RA: risicoanalyse

• VP: vertrouwenspersoon

• WW: welzijnswet

2

Zorg voor de hulpverlener:

een must !

• Anderen hulp bieden = core business van de

hulpverlener

• Maar wat met de hulpverlener zelf?

• Psychosociaal welzijnsbeleid is een noodzaak én

een wettelijke verplichting (sinds vele jaren)

3

Wettelijke bepalingen

• Wet van 28 februari 2014

tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn

van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de preventie

van psychosociale risico’s betreft, waaronder inzonderheid geweld,

pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

• Wet van 28 maart 2014

tot wijziging van het gerechtelijk wetboek en de wet van 4 augustus

1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van

hun werk wat de gerechtelijke procedures betreft

Wetten van 2014 geïntegreerd in hoofdstuk Vbis welzijnswet

• Koninklijk besluit van 10 april 2014

betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het werk

4

Wat moet de werkgever doen?

• Aanstelling preventieadviseur psychosociale

aspecten

– verplicht

• Aanduiding vertrouwenspersoon

– facultatief

• Psychosociale risicoanalyse uitvoeren &

maatregelen nemen

• Register voor feiten GPOSGW door derden

• Interne procedure psychosociale risico’s

– Informele en formele interventie

5

Preventieadviseur psy

• Adviseert de werkgever bij de uitwerking van een

psychosociaal welzijnsbeleid

• Betrokken bij de uitvoering van de psychosociale

risicoanalyse

• Aanspreekpunt voor werknemers aangaande alle

psychosociale risico’s

• Soms intern maar doorgaans behorend tot de

EDPB

6

Psychosociale risicoanalyses

• Een risicoanalyse = nagaan of er in de organisatie

situaties aanwezig zijn die aanleiding kunnen

geven tot psychosociale risico’s op het werk

• Vormt het vertrekpunt van het psychosociaal

welzijnsbeleid

• 3 soorten

– Algemene psychosociale risicoanalyse (art. 3 KB psy)

– Risicoanalyse contact met derden (art. 5 KB psy)

– Specifieke psychosociale risicoanalyse (art. 6 KB psy)

7

Algemene RA psy (art. 3 KB) = preventief/vooraleer er psychosociale problemen komen

Identificatie van situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico’s:

=> stress / burn-out

=> conflicten

geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Evaluatie van risico’s in functie van:

=> arbeidsorganisatie

=> arbeidsinhoud

=> arbeidsvoorwaarden

=> arbeidsomstandigheden

=> interpersoonlijke relaties

Vaststellen van preventiemaatregelen (individueel en collectief) ten aanzien van de volledige organisatie

8

Risicoanalyse derden • Derden = patiënten & hun familie/vrienden, externe

hulpverleners, vrijwilligers, …

– Opgelet: vrijwilligers die werken onder gezag zijn

gelijkgesteld met werknemer WW van toepassing

• Werknemers bevragen over problemen met derden

• Bijhouden van een register voor feiten van GPOSGW

gepleegd door derden

– (Anonieme) verklaring over problemen met derden op

initiatief van de werknemer

– Werknemers informeren over bestaan & doel van het

register

– Bijgehouden door VP, PAPS of IPA gedurende 5 jaar

– Geeft aanleiding tot maatregelen in specifieke gevallen

– Dit register is een instrument om problemen met derden te

detecteren

9

Specifieke RA psy (art. 6 KB)

• Een risicoanalyse voor een deel van de

organisatie

– Een team, dienst, afdeling

• Doorgaans wanneer zich een probleem

gemanifesteerd heeft

• Op collectief niveau

– Initiatief van werkgever, lid hiërarchische lijn of 1/3

werknemersafvaardiging CPBW/syndicale afvaardiging

• Op individueel niveau

– Initiatief van individuele werknemer: formeel verzoek voor

alle psychosociale risico’s mogelijk (bv werkdruk, stijging

afwezigheidspercentage & turnover,…)

10

Actieplan & maatregelen • Ultieme doel van de risicoanalyse is het nemen

van maatregelen om de risico’s te beheersen of

zelfs weg te werken

• Jaarlijkse evaluatie van uw psychosociaal

welzijnsbeleid is verplicht

• Preventieve maatregelen

– Opleiding, sensibilisering, individuele gesprekken &

debriefing, erkenning van de hulpverlener, inspraak, sociale

steun door collega’s & leidinggevenden, stresspreventie,

HR-beleid met aandacht voor psychosociaal welzijn, …

• Curatieve maatregelen

– ondersteuning bij moeilijke interventies en ingrijpende

schokkende gebeurtenissen, traumaopvang, re-

integratiebeleid, …

11

Tools & brochures: een greep

uit… • Knipperlichten psychosociale risico’s op het werk

• Gids voor de preventie van psychosociale risico’s

op het werk

• Eerste hulp voor meer psychosociaal welzijn in

KMO’s

• Psychosociale aspecten - reeks Sobane strategie

• Preventie van psychosociale risico’s: juridische

gids

• Leeftijdsbewust personeelsbeleid aanpakken:

psychosociale risico’s

• …

12

Websites

• www.werk.belgie.be

• www.beswic.be

• www.sobane.be

• www.respectophetwerk.be

13

14