1

DE WEIDEMOLENDE WEIDEMOLEN

Kees Vanger januari 2009

2

Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden . Ik heb de laatste jaren, voor de molenaars in opleiding uit Meppel en omgeving op de computer nogal wat bestanden gemaakt of verzameld over molens en molenonderdelen. De onderliggende gedachte was dat je met de computer de leerstof uit de steeds lijviger (en interessanter) wordende Basiscursus aanschouwelijker kan maken door allerlei afbeeldingen toe te voegen. Noem het maar een vorm van aanschouwelijk onderwijs! Dus niet een aparte methode, maar een extra verduidelijking van de informatie uit ons cursusboek d.m.v. heel veel gedetailleerde foto’s en zo nu en dan een tekening.De presentaties zijn uitermate geschikt voor theorieavonden, waarbij met beamer het geheel op een groot scherm geprojecteerd kan worden. Een ieder kan en mag het naar eigen situatie aanpassen! Verder kunnen de leerlingen thuis op de computer de lesstof nog eens bestuderen.Aanvankelijk heb ik alles gemaakt voor de theorieavonden in Meppel, maar na vele verzoeken alles uiteindelijk via internet aan andere molenliefhebbers beschikbaar gesteld. Daar heb ik de lesstof uiteindelijk dan ook voor gemaakt! 

Naast vele eigen foto’s hebben vele molenaars, fotografen of andere molenliefhebbers de afgelopen jaren, na vele oproepen via het “prikbord”, meegewerkt door ontzettend veel foto’s op te sturen. BEDANKT!In het bijzonder wil ik o.a. Harmannus Noot, Joop Vendrig, Roelof Kooiker, Wilbert Bijzittter, Jaap Kuitert en Simon Jellema  bedanken voor de mooie foto’s die ze spontaan en in zeer grote hoeveelheden beschikbaar gesteld hebben. KLASSE!   De gedetailleerde tekeningen komen o.a. uit de boeken van: “opleiding watermolenaar” van ing. J. den Besten. Ons leerboek voor startende molenaars “De windmolen en zijn onderdelen” van J.G. Wiessner en de erg informatieve map over korenmolens nl “Zingende Stenen” van D.J. Abelskamp. Verder ook nog een aantal juweeltjes van tekeningen van Anton Sipman.  Helaas geen tekeningen uit ons eigen cursusboek. Jammer!

De powerpointpresentaties zijn een soort diashow met ongekende mogelijkheden. Een digitale excursie door molenland.  Verder heb ik een aantal lesbrieven gemaakt. Hierin worden een aantal belangrijke hoofdstukken uit De Basiscursus beknopt weergegeven. Ook hierbij spelen foto’s en tekeningen een aanvullende en verduidelijkende rol. Verder zijn bij een aantal lesbrieven vragen (en antwoorden) gemaakt/bewerkt door Ron Keizer van de afdeling Overijssel/Gelderland bijgevoegd als extra informatie en als extra oefenstof.  Ik hoop dat jullie in ieder geval wat leren van deze manier van aanbieden van de lesstof.  Het is in ieder geval een prachtige en boeiende hobby.  Kees Vanger Molenaar molen “De Weert” Meppel.

3

De weidemolen wordt ook wel 'aanbrengertje' of petmolen'aanbrengertje' of petmolen genoemd en was net als de spinnekop en de tjasker eigendom van een boer. De molen werd in het algemeen gebruikt voor het onderbemalen van een weiland. Dit molentje heeft een vierkante onderbouw en een boventafelement als onderzetel. Het draaibare bovenhuis rust op de onderzetel en wordt op zijn plaats gehouden door een koker. Het wateropvoergedeelte heet roeromroerom. (dus geen vijzeltje)Dit type weidemolen had bijna geen bediening nodig, omdat de grote windvaan aan de achterzijde van de draaibare kop ervoor zorgt dat de molen altijd goed op de wind staat. Weidemolens kwamen voor in Noord- en Zuid-Holland, maar alleen in Noord-Holland zijn nu nog enkele exemplaren te zien, uitgevoerd met zeilen of met houten borden. Opvoerhoogte plm. 80 cm. Capaciteit: ± 5 kubieke meter per uur. Vlucht: enkele meters tot ongeveer 6 meter voor de grotere weidemolensWeidemolens werden ook gebruikt voor de aanvoer van schoonwater voor de papiermolens in Zaandam (pet is in het Zaans put)

4

De windvaanDe windvaan klapt bij te veel wind om, waardoor de molen dwars op de wind komt te staan en hierdoor tot stilstand komt. (de staart vergrendelt zich dan met een trekveer en een klink)

De grotere weidemolens hebben een vang.

5

6

7

8

9

10

zetelkruiwerk

11

12Waarom staat de staart niet in het midden?

13foto’s bouw weidemolen “het Swarte Calf” o.a gemaakt door Remco Jonker

14Het instromende water wordt door de “waaierpomp”(roeromwaaierpomp”(roerom) met kracht naar buiten geslingerd (‘n soort centrifugaalpomp)

15

16

17

18

19

20

Deze molen staat in de regel altijd ingespannen d.w.z. de hekken zijn voorzien van borden en kan daarom in principe altijd draaien.

21

22

23

24

25einde