Een leidraad voor de ondernemende Hagelandse land- en tuinbouwer

De verkoop van Hagelandse

hoeveproducten

Voorwoord | 3

Inhoud3 Voorwoord

4 Drie ondernemers uit het Hageland aan het woord

8 Zijn alle hoeveproducten streekproducten?

10 Het Hageland als merk

12 Hoeveproducten in het Hageland

14 De Hagelander als consument

16 Marktkanalen voor hoeveproducten in het Hageland

20 Rendabiliteit voor hoeveproducten

23 Regelgeving bij het opstarten van een thuisverkoop

26 Referentielijst

26 Overzicht literatuur

Landbouw doet in de eerste plaats denken aan de productie van voedsel. Maar landbouw doet veel meer. Het levert een bijdrage aan de natuur, aan zorg, aan toerisme en landschap. Via haar rol als landge-bruiker en landschapsbeheerder heeft landbouw een invloed op identiteit van een streek en de aantrek-kelijkheid van een gebied. Dit beïnvloedt op zijn beurt ook de vastgoedprijzen en prijzen voor toeristische accommodatie. Maar ook voor de landbouwer zelf biedt de identiteit van een streek voordelen. In regio’s waar het streekontwikkelingsproces meer gevorderd is, en waar de inwoners meer gehecht zijn aan de re-gio, zijn er meer landbouwers met diversificatie zoals hoevetoerisme en hoeveverkoop, én zijn er ook meer inwoners die hoeveproducten kopen. Bovendien kan u als land- of tuinbouwer via hoeveverkoop mee het karakter van uw streek uitdragen.

Deze brochure wil de land- en tuinbouwers in het Ha-geland doen nadenken over de mogelijkheden en kan-sen van thuisverkoop. Het gaat over de verkoop van zowel primaire als verwerkte producten.

Blijft u nog met vragen zitten? Dan kunt u steeds contact opnemen met het Steunpunt Hoeveproduc-ten, het Innovatiesteunpunt, de vzw Straffe Streek of de dienst land- en tuinbouw van de provincie. U vindt alle contactgegevens achteraan in deze brochure. Wenst u op de hoogte te blijven? Het Steunpunt Hoe-veproducten geeft 4 maal per jaar een nieuwsbrief uit met actualiteiten met betrekking tot thuisverkoop. U kunt deze nieuwsbrief op aanvraag gratis ontvangen.

De redactie

Voorwoord

2 | Inhoud

Drie ondernemers uit het Hageland aan het woord

‘Eigenlijk hebben we altijd al een thuisverkoop gehad: een kistje appelen verkopen aan mensen die ernaar vragen, maar echt pro-fessioneel kon je dit 40 jaar ge-leden nog niet noemen. Stilletjes aan zijn we meer en meer fruit aan huis gaan verkopen. En toen we 8 opeenvolgende jaren ver-hageld fruit te verwerken kregen, bracht dit ons bedrijf in financiële moeilijkheden. Bovendien kwam onze zoon Mario toen ook in het bedrijf en ‘moesten’ we uit puur economische overwegingen ons wel gaan toeleggen op de thuis-verkoop (naast de uitbouw van het sorteercentrum en de groeps-bezoeken). We boden aan onze klanten het jaar rond vers fruit vanuit onze sorteerruimte tot we op een dag controle kregen van het FAVV en we verplicht werden onze verkoopruimte op een an-dere plaats in te richten. Eigenlijk was dit een geluk bij een ongeluk want we werden genoodzaakt op zoek te gaan naar een nieuwe ruimte om zonder zware financië-le investeringen een winkelruimte in te richten.

We kozen ervoor om een bergruimte naast de sor-teerruimte in te richten met een glazen wand zo-dat onze klanten blijvend contact hielden met ons werk. Het was een schot in de roos!

Met oude fruitbakken maakten we rekken waarop we ons pro-ductassortiment uitstalden. Dat was toen al uitgebreid met een

hele reeks streekproducten naast ons eigen vers fruit. Wegens ge-brek aan tijd en fi-nanciële middelen opteren we ervoor om het grootste deel van onze ver-werkte produc-ten extern te laten bereiden volgens onze recepten en volgens onze richt-lijnen. Zo komt een groot deel van de voedselveiligheids-voorschriften bij de externe verwerker terecht en dat geeft ons een gerust ge-voel.

De inrichting van onze winkel in 2000 was dus eigenlijk het echte startschot van onze professionele thuisverkoop. Ik ben bijzonder blij dat we 40 jaar geleden heel klein-schalig met de thuisverkoop ge-start zijn. Thuisverkoop heeft tijd nodig om te groeien en het duurt even voor je een klantenbestand hebt waarop je kan bouwen. Voor mezelf is deze thuisverkoop (en het creatief bezig zijn met fruit) een ideale mix van eigen interesses en een economisch haalbare diversi-ficatie op ons bedrijf. De opstart was moeilijk maar we hebben de laatste jaren veel hulp gehad van de vzw Streekproducten Vlaams-Brabant. Zij voeren promotie voor de Vlaams-Brabantse hoeve- en streekproducten, iets wat je als kleine producent moeilijk zelf kan realiseren.’

Jeanine Nijs

In het eerste deel van deze brochure zijn 3 ondernemers uit het Hageland aan het woord. Waarom en hoe zijn ze met hoeveverkoop gestart? Wat is hun drijfveer? En welke voordelen ervaren zij?Jeanine, Ann en Gilberte vertellen hun verhaal.

Een klantenbestand opbouwen vraagt

tijd en energie!

Richt, indien mogelijk, u winkel zo in dat uw klanten blijvend contact houden met de bedrijfsactiviteiten.

Naam: Jeanine NijsWoonplaats: Tielt-Winge (Meensel)Bedrijf: Fruit VanhellemontFruit- en sorteerbedrijf en verkoop van hoeve- en streekproducten

4 | Ondernemers aan het woord Ondernemers aan het woord | 5

Onze thuisverkoop geeft me een pak voldoening!‘De tak vleesvee van ons ge-mengd bedrijf (vleesvee – akker-bouw) was na de dioxinecrisis in de jaren ’90 verlieslatend. We werden dus verplicht om uit te kijken naar een bijkomend inko-men op of buiten het bedrijf. Ook wou onze zoon in diezelfde peri-ode mee instappen in het bedrijf, maar zo eenvoudig lag dat niet. Mijn man en ik waren zelf nog te jong om te stoppen. We beslisten toen om een oude paardenstal om te bouwen tot slagerij en ons eigen vlees (Belgisch witblauw) rechtstreeks aan de klant te ver-kopen.

In 2002 zijn we vol goede moed van start gegaan en hebben we met de Dag van de Landbouw de kans gegrepen om een open-deurdag te houden. We zijn in het VTM-nieuws van 13 uur geweest en in de namiddag stroomde het volk toe. Een aantal mensen bleek interesse te hebben om op regel-matige basis vlees bij ons aan te kopen. Veel bijkomende reclame hebben we nooit gemaakt. In 2005 hebben we nog eens een opendeurdag gehouden en daar-na hebben we ons (vast) klanten-bestand opgebouwd, voorname-lijk via mond-tot-mondreclame.

We zijn nu ongeveer 10 jaar bezig en hebben in de loop der jaren toch wat veranderingen gezien bij onze klanten. Vroeger waren onze klanten vooral 40-plussers, nu zien we meer en meer jonge mensen die tot onze vaste klan-ten behoren.

Ongeveer eenmaal per maand laten we een dier slachten in het slachthuis. Een paar dagen vooraf neem ik contact op met de klanten die eerder al bestelden met de vraag of ze hun bestelling

bevestigen en of ze speciale wen-sen hebben. We verkopen enkel pakketten van 12 kg vlees tegen een vaste prijs maar klanten kun-nen de inhoud van hun pakket min of meer aanpassen. Het kar-kas komt terug naar het bedrijf waar het uitgebeend, versneden en klaargemaakt wordt door een zelfstandige slager waarmee we een overeenkomst hebben. Onze klanten weten op voorhand wan-neer ze hun vleespakket kunnen afhalen.

De dagen voor en na het slach-ten zijn bijzonder druk en ook wel stresserend. Ik krijg heel wat hulp van de kinderen en we maken het werk zo gezellig mogelijk maar je mag echt niets vergeten. Iedere klant heeft zijn wensen waarop we trachten in te spelen. Ik noteer alles zo goed mogelijk en het lukt best, maar toch ben ik opgelucht als de verkoop achter de rug is en er geen vergissingen waren.

Als thuisverkoper krijg je bijko-mende controles, onder andere van het FAVV. Dit brengt extra stress mee. Zeker in de beginpe-riode voelde ik me wat onzeker. Ben ik wel met alles in orde? Heb ik alle administratie goed bijge-houden? Maar na een tijdje raak je geroutineerd en valt het eigen-lijk best mee.

Ik heb er zeker geen spijt dat we met onze hoeveslagerij gestart zijn. Je krijgt er natuurlijk een pak werk bovenop maar ik haal enorm veel voldoening uit het contact met mijn klanten. Deze positieve noot is voor ons heel belangrijk om als landbouwer actief te blij-ven in onze sector.’ Gilberte Muls

Thuisverkoop is een rustige manier om te groeien!‘Het feit dat ik graag in contact kom met mensen en hen bo-vendien graag laat zien welke kwalitatieve producten land- en tuinbouwers produceren, is mijn voornaamste drijfveer voor mijn thuisverkoop. Toen onze zoon Thijs mee in het bedrijf wilde stap-pen, moesten we op zoek gaan naar een bijkomend inkomen op ons bedrijf.

‘Bezin eer je begint’ was ons motto. Geen overhaaste beslis-singen nemen maar alles rustig laten groeien was onze visie ach-ter onze thuisverkoop. We zijn dan ook - jaren geleden - gestart met het opzetten van een coöpe-ratie van 4 landbouwers (een var-kenshouder, een schapenhouder, een kippenhouder en wij met ons dubbeldoel rundvee). We hebben eigenlijk de coöperatie overgeno-men van een stoppende landbou-wer en we hadden dus het geluk dat er reeds een zeker klanten-bestand aanwezig was voor ons vlees. Stilletjes aan zijn we ook melk aan huis beginnen te verko-pen en toen we de gelegenheid kregen een tweedehands melk-automaat aan te schaffen hebben we niet getwijfeld. De melkauto-maat is nu bijzonder populair bij onze klanten.

In oktober 2010 hebben we ver-volgens onze hoevewinkel in ge-bruik genomen waar we hoofd-zakelijk ons eigen vlees verkopen, roomijs en producten van collega hoeve- en streekproducenten. We hebben in onze winkel gekozen voor het eenvoudigste concept: namelijk alles voorverpakt verko-pen. Op die manier vallen de ver-plichtingen vanuit de voedselvei-ligheidswetgeving nogal mee. De

bijkomende administratie moet je er wel bijnemen. Wij hebben er ook voor gekozen om alles eenvoudig maar goed in te richten.

Ons runderras, een dubbeldoel ras, wordt in het commerciële handelscircuit ondergewaardeerd. Door je producten zelf te vermark-ten kan je de klanten de voordelen van je raskeuze uitleggen en kan je zelf in zekere mate je verkoop-prijs bepalen.

Het moeilijkste onderdeel van een thuisverkoop is nog steeds je klanten bereiken en ervan over-tuigen om in plaats van naar de supermarkt te gaan, te kiezen om, bijvoorbeeld, hun vlees bij ons aan te kopen. De grootdistri-butie blijft voor veel mensen nog steeds de gemakkelijkste oplos-sing. De provincie Vlaams-Bra-bant en de vzw Streekproducten Vlaams-Brabant doen goed werk voor de promotie van hoeve- en streekproducten. Producten met een korte houdbaarheid zouden nog extra kansen moeten krijgen bij de promotie. Je moet ook zelf elke gelegenheid te baat nemen om je bedrijf en je producten in de kijker te plaatsen: voordrach-ten geven of opendeurdagen or-ganiseren zijn maar een van de vele andere promotiemethodes. Je moet daar geen ogenblikkelijke return van verwachten ze rende-ren op langere termijn. Een mooie en gebruiksvriendelijke website is een ander handige instrument om ‘moderne klanten’ met weinig tijd te bereiken. Alles kan online be-steld worden, ze moeten het en-kel nog komen afhalen.’

Ann Vandepoel

Naam: Ann VandepoelWoonplaats: Tienen (Vissenaken)Bedrijf: Hoeve ‘In de zon’Melkvee, akkerbouw, vleescoöperatie, verkoop van hoeveproducten en melk-automaat

Het moeilijkste onderdeel van een thuisverkoop is uw klanten te bereiken. Neem elke gelegenheid te baat om uw bedrijf en producten in de kijker te plaatsen: voordrachten geven, opendeurdagen organiseren ...

Een mooie en ge-bruiksvriendelijke website is een han-dige instrument om ‘moderne klanten’ met weinig tijd te bereiken.

Ga zeker niet over één nacht ijs bij uw beslissing om een nevenactiviteit uit te bouwen.

Naam: Gilberte MulsWoonplaats: LubbeekBedrijf: RozemarijnhoeveVleesvee, akkerbouw, hoeveslagerij (rundvleespakketten)

6 | Ondernemers aan het woord Ondernemers aan het woord | 7

Zijn alle hoeveproducten

streekproducten?

Ook de term ‘streekproduct’ dekt verschillende ladingen. Er zijn heel wat definities en zelfs la-bels in omloop. Bij streekproduc-ten ligt de nadruk op het lokale karakter, de traditionele en am-bachtelijke productie en de on-miskenbare band met de streek. Hoeveproducten kunnen ook hier hun gading vinden en dus streek-producten zijn. Denk aan het fruit uit het Hageland (appelen en pe-ren) dat verwerkt wordt tot sap, Vlaams-Brabantse tafeldruiven uit de Druivenstreek (=erkend als Eu-ropees streekproduct) of Brussels grondwitloof (=erkend als Euro-pees streekproduct). Anderzijds zijn niet alle streekproducten ook hoeveproducten. De duidelijkste voorbeelden hiervan zijn bier en chocolade, omdat de grondstof-fen niet op de hoeve of door de producent zelf worden geprodu-ceerd. De vzw Streekproduc-ten Vlaams-Brabant promoot en ondersteunt de streekeigen producten uit het Dijleland, het Pajottenland, de Brabantse Kou-ters, het Hageland en Kunststad Leuven. Hierdoor willen ze de

Vlaams-Brabantse streekproduc-ten bevorderen, professionalise-ren, vermarkten en controleren. Als erkend Vlaams-Brabants streekproduct heeft uw product dus een streepje voor op andere producten. Maar aan welke voorwaarden moet een product voldoen om het label ‘Erkend Vlaams-Brabants Streekproduct’ te verdienen? Eerst wordt bepaald of een pro-duct als een lokaal product of een hoeveproduct kan worden benaderd. Bij een pure, onbe-werkte grondstof gaat het om een hoeveproduct. Als er wel een verwerking aan te pas komt, kan het gaan om een lokaal product. Als dit onderscheid gemaakt is, worden er telkens 3 vragen toe-gepast.

Voor een lokaal product zijn dit:1. Is er een duidelijke band tus-

sen het product en Vlaams-Brabant?

2. Gebeurt de productie bij de producent in Vlaams-Brabant?

3. Bestaat het product al min-stens 5 jaar?

Voor een hoeveproduct zijn de vragen:1. Gebeurt de productie bij de

producent in Vlaams-Brabant en is het product er te verkrij-gen?

2. Is er een duidelijke band tus-sen het product en Vlaams-Brabant?

3. Bestaat het product al min-stens 5 jaar?

Als de eerste vraag telkens posi-tief wordt beantwoord, maar min-stens een van de volgende vragen niet, neemt de vzw Streekpro-ducten Vlaams-Brabant het pro-duct op onder de naam ‘lokaal product’ of ‘hoeveproduct’. Pas als het antwoord op de drie vra-gen ‘ja’ is, krijgt een product het label ‘Erkend Vlaams-Brabants Streekproduct’.

Meer info kunt u vinden op www.straffestreek.be

Een exacte definitie geven voor de term ‘hoeveproduct’ is niet vanzelfsprekend. De term is dan ook niet wettelijk bepaald. Een uitzondering is er voor hoevezui-vel. U kunt bijvoorbeeld enkel van ‘hoevemelk, hoeve-ijs, hoeve-rijstpap…’ spreken wanneer het om producten gaat die met melk van het eigen bedrijf werden ge-produceerd. Voor hoeveaardap-pelen of hoevevlees geldt deze bescherming dan weer niet.

Algemeen kunnen we stellen dat hoeveproducten deze produc-ten zijn die de consument recht-streeks bij de boer kan kopen. Het kunnen zowel verse produc-ten zijn, zoals melk, eieren, groen-

ten, fruit en aardappelen, als ver-werkte producten zoals yoghurt, platte kaas, boter, kaas, fruitsap en confituur. Elk product is uniek en vertelt een eigen verhaal. Van-wege het directe contact is de landbouwer dan ook de aange-wezen persoon om dat verhaal te brengen.

Hoeveproducten worden geken-merkt door volgende elementen:• hun oorsprong is de hoeve;• ze worden vermarkt via de (ver)

korte keten;• ze hebben een lokaal karakter;• bij de verkoop is er veelal

rechtstreeks contact tussen producent en consument.

Bij hoeveproducten is het traject van producent naar consument zo kort mogelijk:• via thuisverkoop, op de hoeve

zelf;• in de onmiddellijke omgeving

van de hoeve zoals een buurt-winkel;

• op de lokale markt of op een boerenmarkt waar de produ-cent zelf zijn product komt ver-kopen;

• via voedselteams, groente-abonnementen of coöperaties van hoeveproducenten.

Hoeveproducten en streekproducten zijn verschillend van el-kaar. Toch zijn hoeveproducten soms ook streekproducten en dan hebben ze duidelijk een streepje voor!

Hoeveproducten vs. streekproducten | 98 | Hoeveproducten vs. streekproducten

Het Hageland als merk

Landbouw doet in de eerste plaats denken aan de productie van voedsel. Maar landbouw doet veel meer. Daarom werd de term ‘multifunctionele landbouw’ in het leven geroepen. De landbouwsector levert im-mers ook een bijdrage aan de natuur, aan zorg, aan toerisme en landschap en draagt bij tot het karakter van de streek. Via hoeveverkoop kunt u als land- of tuinbouwer mee het karakter van uw streek uitdragen.

Ook land- en tuinbouw zijn in dit beeld prominent aanwezig:

Landschap schilderachtige holle wegen, heuvelende akkers, natuurge-bieden en bos. De natuur heeft het Hageland rijkelijk bedeeld.

Peer de peren uit het Ha-geland genieten een wereldwijde bekend-heid, ze zijn gegeerd tot in Japan. De bloe-sems van de appel- en perenbomen kleuren de regio wit en roze in het voorjaar.

Wijnglas de heuvels van ijzerzandsteen, het klimaat en de passie van de wijnboeren maken van het Hageland het meest noordelijke wijnge-bied van Europa.

Komt dit beeld u bekend voor? Het is het nieuwe beeldmerk van het Hageland. Met het project Regional Branding Hageland wil de provincie Vlaams-Brabant de streekeigen karakteristieken in de verf zetten om zo iets te doen aan het imago en de naambekendheid van de streek. Dit project kan rekenen op subsidies van het Europees Fonds voor Regio-nale Ontwikkeling (EFRO) en van de Vlaamse Overheid.

10 | Het hageland als merk Het hageland als merk | 11

Bij het Steunpunt Hoeveproducten waren, in juni 2012, 1.321 bedrijven geregistreerd met een thuis-verkoop. Daarvan liggen slechts 43 bedrijven (3,4%) in het Hageland. Het totaal in Vlaams-Brabant be-droeg 197 bedrijven. Dit is bijzonder weinig, vooral wanneer we weten dat 20% van de adviesvragen die het Steunpunt ontvangt afkomstig zijn van Vlaams-Brabantse bedrijven. Dit zou kunnen betekenen dat er bij de land- en tuinbouwbedrijven in onze provin-cie wel interesse is, maar dat veel bedrijven de stap (nog) niet zetten.

Uit cijfers van het FAVV en de VLAM kunnen we tevens afleiden dat de meeste bedrijven met een thuisverkoop voornamelijk appelen en peren direct aan de consument aanbieden. Weinig bedrijven zet-ten de stap naar de verwerking van fruit, groenten of zuivel. Ook het aantal hoeveslagerijen is beperkt, al zijn er wel een aantal bedrijven die vleespakketten aanbieden.De grafiek geeft een beeld van het aantal land- en tuinbouwbedrijven met een thuisverkoop in het Ha-geland ten opzichte van de rest van de provincie.

U vraagt zich misschien af waarom in het Hageland zo weinig land- en tuinbouwbedrijven een thuisver-koop hebben? Er kunnen meerdere redenen zijn.Het kan een bewuste keuze zijn van het bedrijf om-dat men hier niet voor openstaat, het bedrijf niet goed gelegen is, thuisverkoop niet past in het type bedrijfsvoering ...Of de land- of tuinbouwer durft de stap niet zetten. De ingewikkelde wetgeving en de vele onduide-

lijkheden hieromtrent worden keer op keer als een (te) hoge drempel gezien om echt werk te maken van de uitbouw van een thuisverkoop. De strenge voedselveiligheidswetgeving roept veel vragen op en schrikt af om de stap te zetten. Ook mag de invloedssfeer van het Brussels Hoofd-stedelijk Gewest niet onderschat worden. Deze heeft een grote impact op de hoeveverkoop in het Pajottenland en Groene Gordel.

Waarom zo weinig thuisverkoop in het Hageland?

Hoeveproducten in het HagelandVlaams-Brabant mag dan wel de kleinste en meest verstedelijkte Vlaamse provincie zijn, toch bedraagt de landbouwoppervlakte 41% van de provincie of ongeveer 87.000 ha. Met dit aandeel benadert Vlaams-Brabant het Vlaamse gemiddelde. De meest uitgesproken landbouwgebieden zijn het Hageland en het Pajottenland. Maar ook in regio’s dichter bij Brussel kunt u net buiten een woonwijk of industriezone aangenaam verrast worden door een mooi agrarisch landschap.

Het Hageland wordt gekenmerkt door zijn hoge concentratie aan fruitteeltbedrijven. Met meer dan een kwart van de Vlaamse appel- en perenbomen is het Hageland de tweede grootste fruitteeltregio van

Vlaanderen. In 2011 telde Vlaams-Brabant 3.045 land- en tuinbouwbedrijven. Net zoals overal in Vlaanderen neemt dit aantal jaar na jaar af, een evo-lutie die gepaard gaat met steeds groter wordende bedrijven die inzetten op innovatie. Toch heeft de land- en tuinbouw nog steeds een sterk familiaal ka-rakter, wat de grote sociale gedrevenheid verklaart. Ook heel wat bedrijven specialiseren zich. Speciali-satie in land- en tuinbouw betekent vaak verbreding. Met twee grootsteden in de provincie en een aantal verspreide kleinere centrumsteden betekent de af-stand van de boer naar de consument vaak maar een kleine stap. Als landbouwer kunt u van deze schijnbaar kwetsbare positie, in de buurt van ste-den, een sterk punt maken voor een thuisverkoop.

Hoeveproducten in het Hageland | 1312 | Hoeveproducten in het Hageland

(Gewenste) aankooplocatie van Hagelandse hoeve- en/of streekproducten - Bron: Regional Branding Hageland (2010)3

Uit een kwantitatief onderzoek in 2010 bij de bewo-ners van het Hageland blijkt dat Hagelandse hoeve- (en streek)producten bijzonder gewaardeerd wor-den door de Hagelandse bevolking. Meer dan 90% van de ondervraagden vindt hoeve- en streekpro-ducten van goede kwaliteit, koopt ze voor de goede smaak en is van oordeel dat ze met liefde gemaakt zijn en met aandacht voor traditie. Ze worden bo-vendien als ‘duurzaam’ beoordeeld en verhogen de uitstraling van ‘hun regio’.

Voor 60% van de ondervraagden is het positieve milieuaspect door het beperkte aantal voedselkilo-meters ook belangrijk. Ruim een derde van de ge-enquêteerden vindt Hagelandse hoeve- en streek-producten duurder dan merkproducten.

Hagelanders die nu reeds hoeve- en streekproduc-ten aankopen doen dit in twee derde van de geval-len op de hoeve en zijn hierover tevreden. Hage-landers die de stap nog niet zetten om Hagelandse producten aan te kopen vinden de hoeve in de helft van de gevallen een (te) hoge drempel. Zij zouden eerder opteren voor het kanaal van de grootdistribu-tie (supermarkten zoals Carrefour, Colruyt, Delhaize, Okay, Spar ...) om (eventueel) hoeve- of streekpro-ducten aan te kopen. Ook buurtwinkels, (boeren)markten, streekwinkels en in mindere mate automa-ten scoren goed als aankooplocatie van hoeve- en streekproducten.

Meer dan 90% van de

ondervraagden vindt

hoeve- en streekproducten

van goede kwaliteit,

koopt ze voor de goede

smaak en is van oordeel

dat ze met liefde

gemaakt zijn en met

aandacht voor traditie.

n: aantal ondervraagden

De Hagelander als consumentIn Vlaanderen koopt 23 % van de gezinnen wel eens een hoeveproduct. Gemiddeld besteedde de Vlaam-se hoevekoper in 2009 een bedrag van 17,2 euro per aankoop met een jaarlijks totaal van 141 euro. We zouden dus kunnen stellen dat er nog een potenti-ele consumentenmarkt is die kan stijgen met 77% ! Het zal dus een uitdaging zijn voor de huidige en toekomstige hoeveverwerkers om deze doelgroep te bereiken1.

Onderstaande fi guur toont het kerncliënteel van een hoevewinkel dat vooral bestaat uit welgestelde ge-pensioneerden en welgestelde gezinnen met kinde-ren. Samen maken ze de helft van het cliënteel uit en vertegenwoordigen ze bijna de helft van de om-zet. Naast hen zijn ook de kostwinners belangrijke gezinnen voor de hoeve. Maar de welgestelde ge-pensioneerden hebben in 2011 minder op de hoeve besteed. Hun kopersaandeel nam echter wel toe. Een omgekeerde trend zien we bij kostwinners en welgestelde gezinnen met kinderen (minder kopers, maar hogere bestedingen).2

Evolutie van het consumentenprofi el van hoevekopers in België - Bron: VLAM (2012)

HH: Huishouden

14 | De Hagelander als consument De Hagelander als consument | 15

Hoevewinkel Een hoevewinkel is een ruimte aan of in de boer-derij waar er verwerkte en/of niet-verwerkte producten aangeboden worden. Het assorti-ment kan zeer uitgebreid zijn (aanbod van bijvoor-beeld streekproducten van collega’s), maar het kan ook de keuze zijn om u te beperken tot de eigen producten. Volgens een studie van het Landbouw Econo-misch Instituut in 2009 was er duidelijk een ho-gere omzet bij bedrijven die verwerkte producten verkopen dan bij die-genen die onverwerkte producten verkochten. Maar ook de kosten zijn bij deze eerste groep beduidend hoger (zie verder). Daarnaast is ook de aard van uw as-sortiment zeer bepalend voor de kostprijs van uw producten. Zo zullen producten die koeling nodig hebben (vlees, zuivel) veel hogere kos-ten meebrengen dan een bulkproduct als, bijvoorbeeld, aardappe-len. Bij de keuze van uw assortiment dient u een goed zicht te hebben op de klanten die u wilt be-reiken en de wensen die zij hebben qua aanbod.Laat bij de inrichting van uw hoevewinkel dan ook nog voldoende ruimte om uw aanbod te herorganiseren of uit te breiden. Een hoevewin-kel in een aantrekkelijke omgeving merkt dit vaak aan zijn omzet, maar een locatie die zichtbaar is vanaf een drukke weg heeft ook zijn troeven wegens een groter klan-tenbereik.

De openingsuren zijn eveneens een zeer be-palende factor. Een hoevewinkel hoeft niet per se de uitgebreide openingsuren van een supermarkt te evena-ren, maar dient wel een duidelijk openingsbe-leid te hanteren. Niets is verwarrender dan openingsuren die da-gelijks verschillen! Houd er rekening mee dat wanneer een klant voor een gesloten deur staat, hij de volgende keer bij tijdsdruk sneller de keu-ze zal maken voor een concurrerende winkel. Bereikt u met uw win-kel voornamelijk jonge tweeverdieners? Kies dan voor openingsuren die passen in het tijds-beheer van uw klanten, houd de deuren nog open tijdens het woon-werkverkeer (tussen 16 en 19 uur) en kies ook voor een zaterdagope-ning.Voorzie voldoende par-keergelegenheid en een duidelijke inkijk in uw winkel. Dit al-les verlaagt de drempel om halt te houden en uw producten aan te ko-pen. Voor de inrichting van uw hoevewin-kel kunt u ad-vies inwinnen bij een archi-tectenbureau maar ook bij het Innova-tiesteunpunt van Boeren-bond. Zij kun-nen helpen met winkelin-richting, uw

professionele uitstraling, prijszetting, bepalen van uw doelpubliek … Ten slotte kunnen ze ook samen met u op zoek gaan naar partners of zelfs nieuwe productin-novaties.

Een hoevewinkel is zeer arbeidsintensief en brengt hoge investe-ringskosten mee. Voor het bouwen, verbou-wen en uitrusten van bedrijfsgebouwen die gebruikt worden voor de aanmaak en verkoop van verwerkte en niet-verwerkte bedrijfseigen producten, evenals het bewaren van de produc-ten en de aankoop van materiaal dat specifiek noodzakelijk is voor die activiteit, kan in bepaal-de gevallen VLIF-steun aangevraagd worden. Ga ook eens langs bij de dienst stedenbouw van uw gemeente. Voor bepaalde werken heeft u een stedenbouwkun-dige vergunning nodig.

Tips Hoevewinkel

• Bij de keuze van uw assortiment dient u een goed zicht te hebben op de klan-ten die u wilt bereiken en de wensen die zij hebben qua aanbod.

• Laat voldoende ruim-te om uw aanbod te herorganiseren of uit te breiden.

• Investeer zeker in mooie aanplanting rond het bedrijf of de hoevewinkel. U kunt hiervoor een beplan-tingsplan laten op-maken bij de provin-ciale landbouwdienst (www.vlaamsbrabant.be/bloeienderf).

• Zorg voor een duide-lijk openingsbeleid, voldoende parkeer-gelegenheid en een duidelijke inkijk in uw winkel.

Marktkanalen voor hoeveproducten

in het Hageland

Authenticiteit zit in de lift en consumenten zijn op zoek naar de smaak van hier. Als ondernemer ligt hier dan ook een zeer interessante markt om hoeveproducten lokaal te kunnen verkopen.Toch is een potentiële groeimarkt geen garantie op succes. Het komt erop aan om de juiste afzetformule te kiezen en uw productiekosten in verhouding met de mo-gelijke opbrengsten te bekijken. In dit deel bespreken we een aantal marktkanalen zodat u de juiste keuze kunt maken voor de verkoop van uw Hagelands hoeve- of streekproduct.

16 | Marktkanalen Marktkanalen | 17

Online shop Met de komst van het internet is er een heel nieuwe afzetmarkt ontstaan en is de afstand tot uw con-sument sterk verkleind. Toch zijn er slechts weinig ondernemingen die zich toeleggen op de verkoop van verse voeding via het internet. Enkele inspire-rende voorbeelden hiervoor zijn www.vaneigenerf.nl en www.boerenbox.nl

De grootste investering is hier de site zelf waar er een onlineshopfunctie aan toegevoegd is. Als u al een website hebt, waar u deze functie zou willen bij-voegen, dan rekent u best op 1.500 euro. Wanneer u echter een nieuwe site zou willen opstarten met bestellijsten (betaling bij levering), zit u al snel aan 5.000 euro. Bij een onlinewebshop met betaling via het internet moet u zelfs rekening houden met een investering van 10.000 euro. Ook aan de betaling via het internet zijn nog kosten verbonden. Sommi-ge providers installeren deze functie enkel indien u maandelijks een omzet van minstens 3.000 euro ge-nereert. Paypal rekent niet met een minimumomzet maar vraagt per transactie een bijdrage van 3 tot 6 %. Het grootste knelpunt bij deze afzetmarkt is dus de kostprijs voor de webshop en de logistiek. Het komt er immers op aan uw producten op een ef-ficiënte, goedkope manier snel bij de consument te krijgen zonder dat ze aan kwaliteit moeten inboeten. Dit valt op te lossen door in een distributienetwerk te stappen of aanspraak te maken op een logistieke partner.

MarktverkoopOok de traditionele marktverkoop kan een interes-sant marktkanaal zijn voor uw hoeve- of streek-producten. Op markten zit u met een zeer trouw publiek en staat u rechtstreeks in contact met uw eindverbruiker. Houd er wel rekening mee dat u over het algemeen een ouder publiek bereikt en dat u vooral zult moeten inzetten op naambekendheid en productherkenning. Het is aan te raden om, voor u de stap zou zetten naar een vaste marktplaats, de markt eerst een paar keer als ‘klant’ te bezoeken. Zo kunt u de sfeer al eens opsnuiven en krijgt u een goed zicht op welke producten er reeds aanwezig zijn en wie de modale marktbezoeker is. Marktverkoop kan eventueel een aanvulling zijn op andere vormen van distributie. Bij-voorbeeld maandag en dinsdag productie, woens-dag levering aan groothandel, donderdag en vrijdag marktbezoeken.

Potentiële marktplaatsen in het Hageland:

Plaats Marktdag

Aarschot donderdagvoormiddag

Begijnendijk donderdagvoormiddag (opge-let: de gemeente gaf aan dat er nog weinig ruimte was voor nieuwe marktkramers met streek- en hoeveproducten)

Diest woensdagvoormiddag

Hoegaarden zaterdagvoormiddag

Landen donderdagvoormiddag

Scherpenheuvel zaterdagnamiddag (is vooral gericht op toerisme, weinig tot geen aanbod van streekpro-ducten)

Tienen dinsdagvoormiddag en vrijdagvoormiddag

Tips

• Zet in op naambekendheid en productherkenning.

• Bezoek de markt vooraf zelf een paar keer als klant.

Andere:Ook andere marktkanalen zijn mogelijk zoals huis-aan-huisverkoop, out of home-kanaal (beleveren van ho-reca, zorginstellingen, benzinestations, kantines, fitnesscentra ...), tuincentra, toeristische verkooppunten (campingwinkels, bezoekerscentra) …

Automaat Wanneer u uw producten 24 uur per dag wilt aan-bieden, of wanneer een hoevewinkel u minder aanspreekt, kunt u ook kiezen voor een automaat. Dit kan zowel voor fruit, zuivel, groenten als vlees. Ondanks de hoge kostprijs van een automaat (aan-koopkost, onderhoud en elektriciteit) kan de verkoop via een automaat toch een winstgevende activiteit zijn. Zorg voor voldoende rotatie in uw producten en zorg ervoor dat u niet al te seizoensafhankelijk bent, zodanig dat u uw automaat het volledige jaar kunt vullen. Bespaar echter niet op een goede ver-zekering of eventuele beveiligingscamera’s. Dit dient u dan wel duidelijk aan te geven, gezien de wet op privacy. De problematiek rond vandalisme, zelfs op het Hagelandse platteland, is hier een doorslagge-vend argument. Een goed verlichte plek werkt ook al zeer preventief. Zorg ervoor dat uw automaat mak-kelijk bereikbaar is (eventueel aangeven met pijltjes) en dat er voldoende parkeergelegenheid aanwezig is. Voor automaten kunt u een beroep doen op VLIF-steun, indien u in deze automaten uw eigen produc-ten verkoopt.

Tips

• Zorg ervoor dat u niet al te seizoensafhanke-lijk bent.

• Zorg ervoor dat uw automaat makkelijk be-reikbaar is en er voldoende parking is.

• Let op voor vandalisme.

SupermarktenAls u weet dat consumenten momenteel 75% van hun inkopen in de grootdistributie doen en dat de discounters zoals Aldi en Lidl nog eens 16 tot 20% voor zich nemen, dan zou u kunnen veronderstel-len dat deze afzetmarkt erg interessant is om uw producten te gaan verhandelen. Toch passen lokaal geproduceerde producten eigenlijk niet bij de sys-tematiek waarop de supermarkten georganiseerd zijn. Het zijn de grote retailorganisaties die bepalen wat er in de schappen ligt en tegen welke prijs. Een cruciaal knelpunt ligt in het feit dat de supermarkt-ketens grote hoeveelheden willen afnemen. Leve-ring aan individuele supermarkten lijkt geen oplos-sing omdat de meeste supermarkten aangesloten zijn bij een inkooporganisatie die niet toestaat dat er (veel) via andere dan hun kanaal wordt verkocht in de winkel. Het knelpunt kan verholpen worden door producenten te verenigen, of door u aan te sluiten bij een regionale logistieke partner zodat er grotere volumes behaald worden. Daarnaast moet u er ook rekening mee houden dat supermarkten 20 tot 30% marge nemen op houdbare producten en 35 tot 45% op verse producten. Alle schakels in de keten nemen een bepaalde marge waardoor de verkoopsprijs 2 tot zelfs 4 maal uw prijs bedraagt.

SpeciaalzakenBij speciaalzaken loopt de belevering net zoals bij supermarkten via groothandelaren. Hier spelen dus dezelfde problemen. Groentezaken zijn de beste mogelijkheid voor de afzet van streekproducten we-gens de versheid van diverse producten. Daarnaast kunnen speciaalzaken ook een afleverpunt worden voor boxen met streekproducten, verspakketten en pakketten van webwinkels.

Marktkanalen | 1918 | Marktkanalen

Het afzetkanaal is niet enkel bepalend voor de om-zetgrootte, maar ook voor de kostenlasten. Naast de operationele kosten die elke hoeveverwerker heeft (denk maar aan aankoop van grondstoffen), zijn er ook nog investeringskosten en hun bijbeho-rende afschrijvingen. Uiteraard zijn de kosten voor een kraam langs de weg beduidend lager dan de inrichting van een winkelruimte met koeling. Maar daarentegen zijn de mogelijkheden en productaan-bod voor een kraam langs de weg ook merkbaar la-ger dan die van een volledig ingerichte hoevewinkel.

Voor het verwerken en verkopen van hoeveproduc-ten op de hoeve zelf kunnen we de investerings-bedragen schatten op basis van het gemiddeld subsidiabel investeringsbedrag dat bij VLIF werd ingediend (en goedgekeurd) in de periode 2001-2009.

Investering Gemiddeld subsidiabel investeringsbedrag

Verwerking hoeveproduc-ten zuivel (gebouwen)

26.283 euro

Verwerking hoeveproduc-ten zuivel (materiaal)

15.908 euro

Verwerking hoeveproduc-ten vlees (gebouwen)

40.488 euro

Verwerking hoeveproduc-ten vlees (materiaal)

13.536 euro

Verwerking hoevepro-ducten (andere sectoren) (gebouwen)

24.769 euro

Verwerking hoevepro-ducten (andere sectoren) (materiaal)

25.947 euro

Detailverkoop (gebouwen) 21.540 euro

Detailverkoop (materiaal) 16.010 euro

Gemiddeld subsidiabel investeringsbedrag (Opge-let: het minimum investeringsbedrag om aanspraak te maken op VLIF-steun is 15.000 euro) - Bron: Vlaams Landbouwinvesteringsfonds

De verwerkingsruimte is de ruimte waar de produc-ten gemaakt worden, bijvoorbeeld de plaats waar kaas rijpt. Deze ruimte bevat ook vaak een koelcel. Uit de cijfers blijkt dat de verwerkingsruimte voor hoeveslagers gemiddeld duurder is dan voor zuive-laars of verwerkers van groenten en fruit.

Voor de verwerkings- en verkoopruimte van uw hoe-vewinkel zijn er subsidiemogelijkheden bij het VLIF. Houd er rekening mee dat hier een zeer uitgebreide voorwaardenregeling aan vasthangt. Volgens het Steunpunt Hoeveproducten vraagt een minderheid van de producenten VLIF-steun aan omdat ze het minimum investeringsbedrag van 15.000 euro niet halen. Veel bedrijven kopen ook tweedehandsmate-riaal of doen de verbouwingen op eigen houtje. Voor tweedehandsinvesteringen kan er geen aanspraak gemaakt worden op VLIF-steun. Toch is VLIF-steun de moeite waard, neem eens een kijkje op www.vlaanderen.be/VLIF

Het Steunpunt Hoeveproducten maakte op basis van ervaring volgende inschattingen van investerin-gen:• Toestellen om ijs te maken: 25.000 à 30.000

euro• Een pasteur voor de bereiding van zuiveldes-

serten: 10.000 euro• Koelcel/diepvries: 5.000 à 10.000 euroDit zijn nieuwprijzen. Tweedehands bedragen ze 1/5 tot 1/3 van de nieuwprijs.

Recent berekende de Afdeling Monitoring en Studie van het Departement Landbouw en Visserij de ge-middelde jaarlijkse afschrijvingen voor 7 hoevezui-velaars in het landbouwmonitoringnetwerk in 2007 en 2008. Volgens deze studie bedragen de gemid-delde jaarlijkse afschrijvingen +/- 3.000 euro (mini-maal 25 euro – maximaal 10.000 euro). De grote spreiding is opvallend. De mogelijkheid bestaat dat de bedrijven met weinig afschrijvingen recent weinig tot niet geïnvesteerd hebben of dat investeringen niet vereist waren en/of dat hun investeringsmidde-len reeds afgeschreven zijn. Het is ook mogelijk dat deze kostenpost niet volledig correct is ingevuld, waardoor er een onderschatting is.6

Rendabiliteit voor hoeveproducten

Hoeveproducenten bezitten een erg grote spreiding qua omzet. Studies wijzen uit dat de omzet van de helft van deze bedrijven tussen de 1.000 en 5.000 euro valt, en dat één derde van de bedrijven een omzet heeft van meer dan 50.000 euro. Deze grote verschillen kunnen we toewijzen aan verschillende factoren, zoals locatie, aanbod van producten maar ook het afzetkanaal en de motivatie van de hoeve-verwerker zelf. Een Nederlandse studie wijst uit dat een motivatieverschil tussen de ondernemers om een multifunctionele tak op te pakken medebepa-lend is voor de variatie in inkomen.4

Afzetkanaal Geraamde omzet (€/bedrijf)

Hoevewinkel 20.000 (kleine winkel) – 100.000 (grote winkel)

Verkoop langs de weg 3.000 – 5.000

Verkoop op de markt 15.000 – 20.000

Levering aan horeca 15.000 – 20.000

Verkoop via internet en/of via groenteabonne-menten

35.000

Omzet per bedrijf in functie van het afzetkanaal - Bron: Roest et. al. (2009)5

Kiezen voor hoeveverwerking gaat gepaard met investeringen in tijd maar ook in kapitaal. Om te kunnen schatten of deze stap rendabel kan zijn, is het van groot belang dat u deze kosten afweegt tegenover de verwachte omzet.

20 | Rendabiliteit voor hoeveproducten Rendabiliteit voor hoeveproducten | 21

Regelgeving bij het opstarten van een thuisverkoop

We zetten hieronder de verschillende zaken voor u op een rij. In de sa-menvattende tabel vindt u per activiteit een over-zicht van de regelgeving.

1. FAVV• Voor elke activiteit

in de voedingsin-dustrie dient u een registratie, toelating of erkenning aan te vragen.

• Voor bepaalde ac-tiviteiten zult u ook een ‘autocontrole-plan’ moeten opstel-len. Indien er voor uw activiteiten geen

sectorgids voorhan-den is, zult u dit auto-controleplan moeten aanvullen met eigen gevarenanalyses. Er bestaat reeds een sectorgids voor de productie van hoevezuivel, voor de productie van honing, voor slagers, bakkers en de horeca. Voor kleinschalige fruit- en groentenverwerkers is er nog geen gids voorhanden.

• Voor bepaalde activiteiten zult u ook verplicht een verwerkings- en winkelruimte moeten

inrichten volgens de voorschriften van het FAVV.

• Voor bepaalde ac-tiviteiten moet u ook opgeleid zijn op het gebied van ‘Hygiëne en Autocontrole’.

• Bepaalde produc-ten zult u moeten etiketteren volgens de wettelijke voor-schriften.

• Thermometers moeten jaarlijks ge-ijkt worden.

• Bij de verwerking van producten zult u ook productana-lyses moeten kun-nen voorleggen.

Tip

Om een beter inzicht te krijgen in uw verplichtin-gen inzake voedselvei-ligheid als hoeveprodu-cent, lees de brochure ‘Verwerking en verkoop op de hoeve’ - FAVV, www.favv.be/themati-schepublicaties

Als land- of tuinbouwer moet u sowieso reeds aan een hele reeks regelgevingen voldoen. Met de opstart van een thuisverkoop komen daar nog een reeks verplichtingen bij. Onoverkomelijk? Zeker niet.

Uitgebreide informatie over wettelijke verplichtingen vindt u op www.steunpunthoeveproducten.be > Startersmap

Als we de hoeveomzet in 2009 analyseren kunnen we concluderen dat fruit de grootste omzet (23%) haalt gevolgd door groenten (19%), vlees (18%) en

aardappelen (15%). Toch worden aardappelen het meeste verkocht op de hoeve, gevolgd door fruit, groenten en eieren.

Hoeveomzet in 2009: aandeel per categorie (België en Vlaanderen) - Bron: VLAM (2010)

De grootte van de investeringen, de bestede arbeid aan de verbrede activiteit en het bedrag uitgegeven aan promotie hebben een positieve invloed op de omzet. De omzet van thuisverkoop verhoogt boven-dien naarmate het assortiment uitbreidt.7

Bedrijven die verwerkte producten verkopen draai-en een hogere omzet dan diegene die onbewerkte producten verkopen. Ook een locatie op een aan-trekkelijke omgeving heeft een positieve invloed op de omzet van de thuisverkoop.

Naast professionalisering kan de omzet van een hoevewinkel wellicht vergroot worden door concep-tuitbreiding. Er kunnen bijvoorbeeld synergievoor-delen gevormd worden door de combinatie van de verkoop van streekproducten met recreatie, toeris-me, educatie of zorg.

Regelgeving bij het opstarten van een thuisverkoop | 2322 | Rendabiliteit voor hoeveproducten

Reg

istr

atie

FAV

V

Toel

atin

g FA

VV

Erk

enni

ng F

AVV

Aut

ocon

trol

epla

n

Gev

aren

anal

yses

Sec

torg

ids

voor

hand

en

Inge

richt

e ve

rwer

king

srui

mte

Inge

richt

e w

inke

lruim

te

Insc

hrijv

ing

KB

O

Ste

denb

ouw

kund

ige

verg

unni

ng

Etik

ette

ring

prod

ucte

n

IJke

n w

eegs

chal

en

IJke

n th

erm

omet

ers

Pro

duct

anal

yses

Leur

kaar

t

Verz

eker

inge

n

Verkoop van groenten en/of fruit x x x

Verkoop van confituren, sappen,… x x x x x x x x x x x x

Verkoop van vlees x x * x * x x x x x x x x

Verkoop van rauwe melk x * *

Verkoop van zuivelproducten x x x x x x x x x x x x x x

Verkoop op markten x x * x x x * x

Verkoop van producten van collega’s x * x x x

Uitbating hoeveterras x * * x x x x x x

Groepsbezoeken

Workshops met voedingswaren x x

Uitbating Bed&Breakfast x x x x

Bij welke activiteit moet u aan welke regelgeving voldoen?X: wettelijke verplichting*: wettelijk verplicht in bepaalde gevallen

Subsidie voor groeps- en klasbezoekenAls land- of tuinbouwbe-drijf krijgt u misschien af en toe de vraag van een school of een vereniging om uw bedrijf eens te bezoeken. Thuisverko-

pers worden nog vaker met deze vraag gecon-fronteerd. En waarom ook niet! U brengt de land- en tuinbouw dichter mee bij de con-

sument. De provincie Vlaams-Brabant on-dersteunt deze bedrij-ven financieel. U moet daarvoor toetreden tot het netwerk ‘Boeren met

Klasse’ zodat u recht krijgt op 50 euro/klas-bezoek en 30 euro/an-der bezoek. Meer info: www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse

BOERENKLASSE

2. FOD economie• Uw weegschalen

moeten regelmatig geijkt worden. Het herijken heeft om de vier jaar plaats en wordt uitgevoerd in een ijkkantoor of op de plaats van opstel-ling van de weeg-schalen. U neemt hiervoor contact op met de Metrologi-sche Dienst: Admi-nistratief Centrum Ter Plaeten, Sint-Lieven-slaan 25, 9000 Gent, tel. 09-268 62 30.

3. Handelswet-geving

• Bij de verkoop van bepaalde produc-ten wordt u aanzien als handelaar en moet u zich ook als handelaar registreren (specifieke inschrij-ving in Kruispuntbank van Ondernemingen).

• Voor het uitoefenen van een ambulante handel hebt u een leurderskaart nodig. Ambulante handel is elke verkoop of het te koop aanbieden of uitstallen van pro-ducten met het oog op verkoop aan de consument door een handelaar buiten de

vestigingen vermeld in de Kruispuntbank van Ondernemin-

gen of door een persoon die niet over een der-gelijke vestiging beschikt. Dit kan zijn: op de open-bare weg (incl. parkingplaatsen gelegen op de openbare weg, winkelgale-rijen, stations-, luchthaven- en metrohallen

en een plaats waar kermis is), op de andere plaatsen van het openbaar do-mein, op de plaatsen grenzend aan de openbare weg, op commerciële par-kingplaatsen en op markten.

4. Ruimtelijke ordening

• Voor bepaalde ac-tiviteiten hebt u een stedenbouwkundige vergunning nodig. Dat is niet altijd eenvoudig wanneer u in agrarisch gebied woont. Neem in geval van twijfel altijd contact op met de stedenbouwkundig ambtenaar van uw gemeente.

5. VLIF-steun• Voor verbredingsacti-

viteiten zoals thuis-verkoop, hoevetoe-risme, educatie …in de land- en tuinbouw kunt u als landbou-wer (onder bepaalde voorwaarden) VLIF-steun aanvragen. Meer info vindt u via www.vlaanderen.be/VLIF

6. Verzekeringen• Veel thuisverkopers

leiden groepen rond op hun bedrijf. Op die manier kunnen ze rechtstreeks aan de consument laten zien hoe een modern land- of tuinbouw-bedrijf gerund wordt. Bij de bereiding van producten en/of het aanbieden van proevertjes dient de verwerking te gebeu-ren ‘als een goede huisvader’. Toch kan het, ondanks alle voorzorgsmaatre-gelen, wel eens fout lopen. Verwerkt u zelf producten dan is uw autocontroleplan in de eerste plaats een basis om te ‘bewij-zen’ dat u alle veilig-heidsmaatregelen ge-nomen hebt. Leidt u op regelmatige basis groepen rond, dan dient u op uw bedrijf ook alle normale veiligheidsmaatrege-len te nemen die van u kunnen verwacht worden.

Tip

Eén gouden regel: raadpleeg uw verze-keringsmakelaar. Het zou kunnen dat uw aansprakelijkheid naar derden bijkomend moet gedekt worden door een uitbreiding van uw polis Burgerlijke Aan-sprakelijkheid.

7. Thuisverkoop en geldzaken

Wanneer u uw produc-ten rechtstreeks aan de eindverbruiker verkoopt, heeft dit een aantal fis-cale gevolgen. Zowel voor de directe belas-tingen als voor de btw dient u met enkele ge-gevens rekening te hou-den:

• Veel bedrijven blijven met hun thuisver-koop in het forfaitair systeem. Indien de rechtstreekse ver-koop een belangrijke omvang aanneemt, kan de belastingad-ministratie de toepas-sing van het forfait verwerpen. Dit kan gebeuren wanneer zij aantonen dat de werkelijke winst aanzienlijk hoger is dan de forfaitair bepaalde winst. Dit betekent niet dat het totale bedrijf uit de forfaitregeling moet stappen. Er bestaan mogelijkheden om de thuisverkoop fiscaal af te splitsen met be-houd van het forfaitair statuut van het land- of tuinbouwbedrijf.

• Naast belastingen dient u ook rekening te houden met de btw-wetgeving. Kort samengevat kunnen we zeggen dat op de verkoop van voe-dingswaren een btw-tarief van 6% geldt. Werkt u met een vorm van bediening (bv. ijsjes op een ter-ras, bankje, enz.) dan dient u het btw-tarief te verhogen tot 12%. Serveert u daarnaast ook een drankje dan geldt hierop het tarief van 21%.

2. FOD economie

vestigingen vermeld in de Kruispuntbank van Ondernemin

gen of door een persoon die niet over een dergelijke vestiging beschikt. Dit kan zijn: op de openbare weg (incl. parkingplaatsen gelegen op de openbare weg, winkelgalerijen, stations-, luchthaven- en metrohallen

en een plaats waar

Regelgeving bij het opstarten van een thuisverkoop | 2524 | Regelgeving bij het opstarten van een thuisverkoop

Meer info Ann Detelder Steunpunt Hoeveproduc-ten, KVLV vzwRemylaan 4b3018 WijgmaalTel. 016 - 24 39 54 - Gsm: 0473 - 20 85 46steunpunthoeveproduc-ten@GroepKVLV.be www.steunpunthoevepro-ducten.be

Stijn SmetInnovatiesteunpunt, BoerenbondDiestsevest 403000 LeuvenTel. 016 - 28 61 36 - Gsm: 0473 - 98 98 41Stijn.Smet@innova-tiesteunpunt.be www.innovatiesteunpunt.be

Provincie Vlaams-Brabant, dienst land- en tuinbouwProvincieplein 13010 LeuvenTel. 016 - 26 72 72landbouw@vlaamsbra-bant.bewww.vlaamsbrabant.be/landbouw

Streekproducten Vlaams-Brabant vzwProvincieplein 13010 LeuvenTel. 016 - 26 72 27info.streekproducten@vlaamsbrabant.bewww.straffestreek.be

Deze brochure is een uitgave van de provincie Vlaams-Brabant in samenwerking met het Steunpunt Hoeveproducten van KVLV vzw, het Innovatiesteunpunt en vzw Streekproducten Vlaams-Brabant. Deze uitgave past in het kader van het Project Regional Branding Hageland gesubsidieerd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikekling (EFRO) en het Hermesfonds.

EInDREDactIE ann Detelder (Steunpunt Hoeveproducten), Stijn Smet (Innovatiesteunpunt), provincie Vlaams-Brabant - dienst land- en tuinbouw.

VORmgEVIng tsjuster Design

BEELDmatERIaaL tsjuster Design

DEPOtnummER D/2012/8495/26

VERantwOORDELIjKE uItgEVER Provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven (Ondernemingsnummer 0253.973.219)

DIScLaImER Deze brochure werd met de grootste zorg samengesteld. De wetgeving kan echter heel snel evolueren. De wetgeving in deze brochure belicht een aantal specifieke zaken m.b.t. thuisverkoop op en door land- en tuinbouwbedrijven. Ze ontslaat de land- of tuinbouwer echter niet van algemene regelgevingen die op het land- of tuinbouwbedrijf van toepassing zijn. meer informatie kunt u hierover inwinnen bij het Steunpunt Hoeveproducten. niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de eindredactie.

Leuven, september 2012

ColofonReferentielijst

Overzicht literatuur

1. consumentenonderzoek VLam. 20102. amS. 2010. Economische rendabiliteit van hoeveproductie:

een verkenning3. Partners in marketing. 2010. Eindrapport Project Regional

Branding Hageland. pg. 554. Schoorlemmer et al., Venema et al. 2006. Meer dan land-

bouw: kansen voor verbreding. 5. Roest et al. 2009. Kijk op multifunctionele landbouw: omzet

en omvang.6. amS. 2010. Economische rendabiliteit van hoeveproductie:

een verkenning7. Idea consult. 2010. Verfijnen van een instrument voor het

meten van de economische impact van plattelandsinitiatieven in kader van het Interregproject GROEI.kans!.

• Wat zijn hoeveproducten?, www.fermweb.be• Steunpunt Hoeveproducten: eigen cijfermateriaal en starters-

map van het Steunpunt Hoeveproducten, www.steunpunt-hoeveproducten.be

• GFK-cijfers hoeveverkoop in België en Vlaanderen, VLAM• Erkende verkooppunten in Vlaanderen, VLAM, www.hoeve-

producten.be• Verplichtingen inzake voedselveiligheid: brochure ‘Verwer-

king en verkoop op de hoeve’, Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen, www.favv.be/thematischepu-blicaties

• Streekproducten Vlaams-Brabant, www.straffestreek.be • VLIF-steun, www.vlaanderen.be/VLIF • Hoevewinkels op het platteland, Advies Interbestuurlijk Plat-

telandsoverleg (IPO) van het Ondersteunend Overleg voor het Bestuurlijk Overleg, http://www.vlm.be/SiteCollectionDocu-ments/Platteland/hoevewinkels.pdf

• Subsidie voor groeps- en klasbezoeken www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse