De toepassing van artikel 29b ZW (no-risk polis) na de afschaffing van de arbeidsgehandicapten (AGH) status

Met de intrekking van de Wet Rea per 29 december 2005 is ook de toekenning van de zogenaamde arbeidsgehandicapte (AGH) status niet meer van toepassing. Er zijn andere begrippen voor in de plaats gekomen, zoals ‘structureel functionele beperkingen’ (SFB) en de ‘no risk polis’, maar die betekenen in de praktijk niet hetzelfde.

Onder de Wet Rea was de toekenning van de AGH-status een basisvoorwaarde voor het verkrijgen van voorzieningen en subsidies, voor het recht op ziekengeld op grond van artikel 29b ZW en voor een eventuele premiekorting voor een nieuwe werkgever. De AGH-status was een soort ‘paspoort’, dat kon worden uitgereikt als er sprake was van structurele functionele beperkingen. De drempel voor toekenning was relatief laag. Voor een aantal categorieën (ex)werknemers gold de AGH-status van rechtswege (bijv. bij recht op een partiele WAO uitkering).

Met de invoering van de Wet WIA is een tweedeling gecreëerd. Voor het toekennen van voorzieningen en subsidies geldt nog steeds als randvoorwaarde dat er sprake moet zijn van structurele functionele beperkingen. Dat wil zeggen dat de beperkingen van de aanvrager verband moeten houden met ziekte of gebrek, dat deze beperkingen betrokkene belemmeren bij het verrichten of verkrijgen van arbeid en dat de beperkingen langer dan een jaar (zullen) bestaan. In dit opzicht zijn de criteria derhalve ongewijzigd gebleven.

Voor het recht op ziekengeld op grond van artikel 29b ZW (de zogenaamde no risk polis) heeft de wetgever de drempel aanzienlijk verhoogd. Dat betekent in de praktijk dat niet iedere verzekerde (gezien vanuit UWV) bij wie sprake is van structurele functionele beperkingen hiervoor in aanmerking komt. Alleen degenen die door ziekte of gebrek aantoonbaar een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben, kunnen bij indiensttreding bij een nieuwe werkgever op de no risk polis aanspraak maken. WIA-verzekerden (personen die na 1 januari 2006 ziek zijn geworden) moeten daarvoor in ieder geval de wachttijd hebben voltooid (d.w.z. 104 weken ziek zijn geweest). Het recht op premiekorting bij indiensttreding bij een nieuwe werkgever is tevens aan de no risk polis gekoppeld.

Hieronder worden de consequenties van de wijzigingen per doelgroep aangegeven.

1. Zieke werknemers

De Wet WIA benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van de werkgever en de werknemer voor de re-integratie na langdurige uitval wegens ziekte. Gedurende de wachttijd (eerste 2 ziektejaren) moet de werkgever zich optimaal voor de re-integratie van de werknemer inspannen, zowel voor wat betreft het eerste spoor (herplaatsing binnen het eigen bedrijf) als het tweede spoor (herplaatsing bij een andere werkgever). De kosten van een re-integratietraject zijn in principe voor rekening van de werkgever. Voorzieningen en subsidies zijn in dit kader slechts beperkt beschikbaar. De zieke werknemer kan bijvoorbeeld in aanmerking komen voor een vervoersvoorziening, een doventolk of een meeneembare werkplekvoorziening. De werkgever kan eventueel, boven een bepaald drempelbedrag, subsidie krijgen voor de meerkosten van de re-integratie. Het meest stimulerende instrument voor herplaatsing bij een andere werkgever, de no risk polis (artikel 29b ZW), is vanaf 29 december 2005 niet meer beschikbaar voor werknemers binnen de wachttijd. De bevoegdheid van UWV om op grond van een medisch-arbeidskundige beoordeling aan een zieke werknemer de AGH-status toe te kennen (vaak op aanvraag van de bedrijfsarts), is na die datum geheel komen te vervallen. Een door ziekte uitgevallen werknemer die bij een andere werkgever in dienst treedt vóórdat hij de wachttijd

voor de Wet WIA heeft doorlopen, komt niet in aanmerking voor de no risk polis en levert denieuwe werkgever ook geen premiekorting op.

2. Bij aanvraag van een WIA uitkering

Voor werknemers die na twee jaar (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid meer dan 35% arbeidsongeschikt blijken te zijn en dus een WGA-uitkering krijgen toegekend, ontstaat daarmee tevens recht op de no risk polis. Treedt hij gedurende de looptijd van de uitkering in dienst bij een andere werkgever, dan heeft de werkgever bij ziekte recht op ziekengeld van UWV, indien de ziekte ontstaat binnen vijf jaar na aanvang van het dienstverband (ongeacht de ziekte-oorzaak). Pas op: de no risk polis gaat pas in na afloop van de wachttijd! Alleen een werkgever die na doorlopen van de wachttijd een nieuw dienstverband met de werknemer aangaat, heeft dus profijt bij onverhoopte uitval.

Wordt een WGA-gerechtigde werknemer bij zijn eigen werkgever herplaatst, dan heeft hij recht op de no risk polis voor de duur van vijf jaar, te rekenen vanaf het moment van toekenning van de uitkering. Het maakt in dit geval niet uit of de herplaatsing is gerealiseerd voor of na het einde van de wachttijd.

Een werknemer die bij de WIA-beoordeling minder dan 35% arbeidsongeschiktheid blijkt te zijn maar voor wie op dat moment ondanks alle inspanningen nog geen enkele herplaatsing mogelijk is gebleken, krijgt ook de no risk polis toegekend. Dit voor de duur van vijf jaar, te rekenen vanaf einde wachttijd. UWV stelt middels de zogenaamde ‘poortwachtertoets’ vast of de werknemer herplaatsbaar is bij zijn eigen werkgever en of de werknemer op de eerste dag van de laatste dertien weken voor einde wachttijd een dienstbetrekking heeft met een andere werkgever. Is geen van beide situaties aan de orde, dan wordt na afwijzing van een WIA-uitkering (dit geldt voor arbeidsongeschiktheidsklasse 0-35%) in de beschikking van UWV aangegeven dat de werknemer recht heeft op de no risk polis. Zijn er echter nog geringe herplaatsingsmogelijkheden bij de eigen werkgever (de werknemer heeft bijvoorbeeld voor enkele uren per week het werk weer hervat) of er is inmiddels sprake van een beperkt (tijdelijk) dienstverband met een andere werkgever dan vervalt daarmee het geen recht op de no risk polis. Hier geldt dus dat de drempel voor toekenning hoog is.

3. Werkzoekenden met beperkingen

Net als UWV hebben ook de gemeenten de bevoegdheid verloren om aan hun cliënten een arbeidsgehandicapte status (AGH status) toe te kennen. Gemeenten blijven verantwoordelijk voor de re-integratie van werkzoekenden uit deze specifieke doelgroepen, maar kunnen niet langer met lage drempel de no risk polis als instrument inzetten. Aan CWI is de bevoegdheid toegekend om vast te stellen of een persoon uit de gemeentelijke doelgroep zodanige structurele functionele beperkingen heeft dat hij voor een periode van vijf jaar recht heeft op de no risk polis. De Minister van SZW heeft duidelijke regels gesteld voor de uitoefening van deze bevoegdheid. Die regels zijn zeer strikt waardoor de drempel ook voor deze groep aanzienlijk hoger is geworden dan de destijds gehanteerde drempel bij het toekennen van de AGH-status.

UWV heeft ten aanzien van de gemeentelijke doelgroep een re-integratietaak. UWV verstrekt aan alle werkzoekenden, ongeacht het uitkeringsrecht, de noodzakelijke werkvoorzieningen in de vorm van aanpassingen, intermediaire activiteiten en vervoersvoorzieningen.

4. Bestaande arbeidsgehandicapten

Voor diegenen die op 29 december 2005 al arbeidsgehandicapte waren, is een ruimhartig overgangsrecht van toepassing. Zij behouden hun reeds toegekende rechten, alsmede het recht op de no risk polis en premiekorting, ook als zij niet voldoen aan de nieuwe criteria. De bestaande rechten blijven van toepassing voor de duur waarop zij een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen of zolang de looptijd van een reeds toegekende voorziening voortduurt. Stopt de uitkering of houdt het recht op een voorziening op te bestaan dan is er vervolgens nog sprake van een uitlooptermijn van vijf jaar. Diegenen die op 29 december 2005 voor een periode van vijf jaar arbeidsgehandicapte waren, houden deze rechten totdat de periode van vijf jaar is verstreken.

Het kan voorkomen dat iemand die op basis van de nieuwe regels geen recht op de no risk polis heeft, dat recht nog wel blijkt te hebben op grond van het overgangsrecht.

5. Werknemers met een ernstig invaliderende aandoening

In het Arbeidsgehandicapte besluit was de bepaling opgenomen dat de standaardtermijn van vijf jaar (na aanvang van het dienstverband), waarin recht op ziekengeld bestond bij uitval eventueel kon worden verlengd indien er sprake was van een aanzienlijk verhoogd risico op ernstige gezondheidsklachten. Die bepaling is min of meer ongewijzigd overgenomen in het nieuwe Re-integratiebesluit. UWV heeft echter in dit opzicht steeds een terughoudend beleid gevoerd. Alleen indien er sprake is van een aandoening met op termijn vrijwel zeker ernstig invaliderende gevolgen, bestaat er grond voor verlenging.

De wens om de termijn van de no risk polis te verlengen, is in de praktijk vooral afkomstig van werkgevers van Wajong gerechtigden. De beperkingen bij het verrichten van arbeid (psychisch, lichamelijk of verstandelijk) van deze groep werknemers zijn vaker blijvend van aard, zodat de werkgever ook na vijf jaar nog belang heeft bij een vangnetvoorziening. De wetgever is hierin tegemoetgekomen door de no risk polis voor Wajongers en ex-Wajongers een permanent karakter te geven.

Verlenging van de no risk polis is nu alleen nog maar van belang voor werknemers die geen Wajong-verleden hebben maar die wel lijden aan een aandoening met op termijn ernstig invaliderende gevolgen en die langer dan vijf jaar bij hun werkgever in dienst zijn.

Bovengenoemde tekst komt van de site van: Occupational Health Consultancy, afgekort OHC http://www.ohcbv.nl/index.htm