In september 1944 leek de Tweede Wereldoorlog in Europa alles

behalve voorbij. Duitsland hield de geallieerden op afstand, haar legers

in de aftocht.

In Frankrijk moesten de geallieerde troepen hevige weerstand

overwinnen om uit Normandië los te breken, Parijs in te nemen en

een groot deel van België te bevrijden. De grootste bedreiging voor

een snelle overwinning leek niet van de Duitsers te komen, maar van

de gevaarlijk overbelaste aanvoerlijnen.

De geallieerden besloten dat de alle middelen moesten worden

geconcentreerd en dat er een “rapier-achtige” uitval gemaakt moest

worden in de Duitse linies, opdat de oorlog tegen kerst 1944

gewonnen zou zijn.

Het Plan

Operatie Market Garden was het gedurfde geesteskind van de Britse

veldmaarschalk Bernard Montgomery, bevelhebber van de strijdkrachten

van het Gemenebest in Europa.

De Slag o

m A

rnhemw

ww

.cwgc.o

rg

Montgomery stelde voor om zo’n 35.000 mannen van de First

Allied Airborne Army in te vliegen, bestaande uit de Britse 1st

Airborne Division (inclusief een detachement van de Eerste Poolse

Onafhankelijke Parachutisten Brigade) en twee Amerikaanse divisies, in

het door Duitsland bezette Nederland.

Amerikaanse parachutisten zouden bruggen innemen bij Eindhoven en

Nijmegen, terwijl de Britse en Poolse troepen ten noorden van de Rijn

zouden worden gedropt om de levensbelangrijke brug bij Arnhem in

te nemen en vast te houden.

De luchtlandingstroepen zouden worden afgelost door XXX Corps, de

voorhoede van het Britse 2e leger, dat vanuit het zuiden langs de enige weg

van Eindhoven naar Arnhem zou optrekken.

Met behulp van de veroverde bruggen zouden de geallieerde legers de Rijn

oversteken om zo in een zuidelijke beweging rechtstreeks het industriële hart

van Duitsland in te trekken om zo hopelijk de oorlog snel te beëindigen.

De slag

Op zondag 17 september 1944, landden Britse pathfinders in de velden ten

westen van Oosterbeek. Ze werden al snel gevolgd door meer parachutisten

in ongeveer 140 vliegtuigen en 320 zweefvliegtuigen die mannen, uitrusting,

voertuigen en wapens aan land zette.

De eerste poging tot een opmars van de eerste golf van luchtlandingstroepen

stuitte al snel op fel verzet van Duitse eenheden. Gedurende die nacht,

bereikten slechts een paar honderd man van de Parachute Regiment de

Arnhemse verkeersbrug. De volgende ochtend hadden Duitse tegenaanvallen

hen afgesneden van de landingszones. Britse parachutisten waren verspreid

en hun radiocommunicatie verstoord. Slecht weer vertraagde de komst van

essentiële versterkingen.

CW

GC

beg

raaf

plaa

tsen

in N

eder

land

De slag

XXX Corps worstelde zich een weg naar de luchtlandingstroepen langs een smalle, goed verdedigde weg. Op de derde dag van de operatie bereikte XXX Corps pas Nijmegen. Geallieerde troepen rond Oosterbeek vechten onder tussen wanhopig om hun posities vast te houden en om hun kameraden in Arnhem te bereiken alwaar de afnemende groep Britse parachutisten werden geconfronteerd met Duitse versterkingen - inclusief tanks. De Britten hadden weinig antitankwapens, beperkte voorraden, en hun munitie was bijna op.

Op 22 september was de brug verloren en overlevenden hadden hun weg terug gevochten naar Oosterbeek. Hier groeide het gevecht steeds feller, terwijl Duits vuur voor tdurend slachtoffers maakte. Poolse parachutisten hadden de oevers bij Driel veiliggesteld maar weinig geallieerde versterkingen waren in staat om de rivier over te steken.

In de nacht van 25 september, gedurende zware regenval en onder intens spervuur van XXX Corps, begonnen de resterende luchtlandingstroepen zich terug te trekken over de rivier naar veilige posities.

Oorspronkelijk moest men het gebied drie dagen vast houden. Het werden er uiteindelijk negen

De nasleep

Ongeveer 10.600 mannen vochten in Arnhem, maar slechts 2.400 keerden terug. Meer dan 1.500 werden gedood, de rest werd krijgsgevangen genomen of raakte gewond.

Geallieerde grondtroepen hadden meer dan 5.000 slachtoffers (gedood, vermist of gewond).

Poolse troepen telden ongeveer 400 slachtoffers. De Amerikaanse 101st Airborne en 82nd Airborne leden bijna 2.000 en 1.500 slachtoffers respectievelijk.

Schattingen aangaande de Duitse slachtoffers lopen uiteen van 3.000 tot 8.000.

Veel Nederlandse burgers verloren hun leven in de strijd. Na de slag werden de bewoners van Arnhem en de omliggende steden en dorpen uit hun huis gezet.

De geallieerden staken de Rijn pas weer in het voorjaar van 1945 over, waarbij Arnhem uiteindelijk in april van dat jaar bevrijd werd.

Herdenkingen

De meesten van degenen die vochten en stierven in Operation Market Garden zijn begraven in Arnhem Oosterbeek War Cemetery of worden herdacht op het Groesbeek Memorial. Anderen zijn te vinden op begraafplaatsen langs de route van Eindhoven naar Nijmegen welke XXX Corps had doorkruist.

Arnhem Oosterbeek War Cemetery werd aangelegd op de landingszones. Er zijn nu bijna 1.700 Commonwealth militairen die hier begraven zijn of worden herdacht.

Leden van de Poolse luchtlandingstropen die zijn gestorven, liggen begraven naast hun bondgenoten in Arnhem Oosterbeek War Cemetery. Terwijl degenen die geen bekend graf hebben worden herdacht op het Poolse Monument bij Driel.

Veel van de Gemenebest vliegtuigbemanningen die tijdens de operatie sneuvelden hebben geen bekend graf en worden herdacht op het Air Forces Memorial, Runnymede in het Verenigd Koninkrijk.

In 1945 “adopteerden” ongeveer 1.200 kinderen de begraafplaats in Oosterbeek. Ze plaatsten bloemen op de graven en legden nauwe banden aan met de nabestaanden van degenen die waren gestorven - een traditie die tot op de dag van vandaag door de schoolkinderen in ere wordt gehouden.

T H E I R N A M E L I V E T H F O R E V E R M O R E

De Commonwealth War Graves Commission (CWGC) is verantwoordelijk voor de herdenking van bijna 1.700.000 leden van de strijdkrachten van het Gemenebest die hun leven gaven in de twee wereldoorlogen. De graven en gedenktekens van deze mannen en vrouwen die uit alle delen van het Gemenebest kwamen en die vele religies hadden of geen enkele, zijn over de hele wereld in 153 landen te vinden.

Vragen over de ligging van de verschillende graven of gedenktekens kunnen worden gericht aan de kantoren die hieronder vermeld staan of aan de website van de Commissie op www.cwgc.org waar een online doorzoekbare database aanwezig is.

Commonwealth War Graves Commission2 Marlow Road Maidenhead Berkshire SL6 7DXTel: +44 (0) 1628 507200Fax: +44 (0) 1628 771208E-mail: casualty.enq@cwgc.orgWebsite: www.cwgc.org

Foto’s mmv CWGC en het Imperial War Museum.

Commonwealth War Graves CommissionWestern Europe AreaElverdingsestraat 82B-8900 IeperBelgiumTel: +32 (0) 57 22 36 36Fax: +32 (0) 57 21 80 14E-mail: newoffice@cwgc.org