U staat ’s morgens op, door toe-vallige omstandigheden – een volle luier van uw jongste dochter – gaat u wat later weg dan gebruikelijk, u komt terecht in een file, het blijkt later een heus verkeersinfarct,

in de haast van die ochtend uw mobieltje vergeten, u bent onbereikbaar. Lekker veilig onderweg, dat wel. Naast u in de file staat een cabrio met een prachtige vrouw, het dak is open, anders was het u niet opgevallen, en u raakt met haar aan de praat over files en Het Nieuwe Werken. U mag haar mobieltje, een iPhone, even lenen en drie maanden later heeft u een nieuwe baan bij haar bedrijf. U verhuist vervolgens naar de andere kant van het land naar een huis met een tuin. Uw kinderen komen op een andere school die wel aandacht voor ze heeft en ze bloeien daar, net als de tuin, helemaal op. En dat allemaal dankzij... de vuile luier, de file, het vergeten mobieltje, de open cabrio, een invloedrijke zakenvrouw, haar iPhone...

We kunnen er wel een logische redenatie aanhangen, maar die zegt meer over uw – of mijn – simplificaties dan over wat er in de realiteit moet zijn gebeurd. Die vrouw had namelijk net gehoord, omdat ze haar mobieltje wel bij zich had, dat haar beste accountmanager ontslag had genomen. Ze had de avond ervoor toevallig de film

Serendipity (2001) gezien en voor eerst in 40 jaar dacht ze: ‘toeval bestaat niet’. Ze zag in u meteen de ideale kandidaat. Ze had u trouwens helemaal niet gezien als haar auto de vorige dag niet kapot was gegaan en ze daarom maar even een cabrio te leen had gehad van de Saab-garage. Wat u en zij niet hadden kunnen weten is dat cabrio’s nooit worden meegeven als leenauto, maar omdat...

De feiten (de volle luier, de andere baan) kunnen aller-lei ‘samenhangende logische verhalen’ hebben, u mag er van de chaostheorie eentje kiezen en die voor ‘uw waar-heid’ houden. U bent misschien niet geïnteresseerd in chaos, maar de chaos altijd wel in u. Je zult maar een planmatig type zijn en alles onder controle willen hebben, en nooit van de Chaostheorie hebben gehoord. Dat is geen leven.

Terwijl ik dit schrijf luister ik naar het liedje Marabi van Mafikizolo (uit Zuid-Afrika) via het nieuwe gratis programma Spotify. Waarom ik dit vertel? Geen idee, maar als u nu Spotify gaat downloaden krijgt u mogelijk een briljant idee en morgen is dat idee een wezenlijk onderdeel van uw nieuwe bedrijfsstrategie: ‘wat kunnen klanten bij mij, net als Spotify, gratis van de website downloaden?’ Toeval kun je organiseren als je er open voor staat. Je kunt het toeval natuurlijk ook je hele leven proberen uit te sluiten en dan een vinkje zetten. Leuk

De sexy vrouw in de cabriodoor jaap peters

24

slow management orde & chaos herfst 2010

toch, die chaostheorie? De wereld van de niet-lineaire logica. Als trouwens het wereldkampioenschap voetballen in 2010 niet in Afrika was gehouden, had ik vermoedelijk dat grappige nummer Marabi nooit gehoord en u niet zo’n briljante strategische tip kunnen geven over de Nieuwe Economie, ook wel bekend als de gratis econo-mie (een begrip uit de chaostheorie). Wat was trouwens voor u de trigger om deze column te lezen? Dat is nu toevallig... dat had ik nou ook. Overigens heet de chaos-theorie formeel de chaos- en complexiteitstheorie, maar dat had u al begrepen.

Notabene: de vrouw in de cabrio wilde helemaal niet de film Serendipity zien die avond ervoor. Ze ging naar de videoverhuurder om de geweldige dvd Playing for Change (2009) te lenen, maar die bleek helaas niet voor-handen. Ze kwam haar hartsvriendin Karin in de shop tegen en die adviseerde haar als alternatief Serendipity.

Het vinden van iets onverwachts en bruikbaars terwijl je op zoek bent naar iets totaal anders, dat is serendipiteit. De bekende gele post-its zijn een voorbeeld van serendi-piteit: de kleefstof uit de plakrand van de Post-its was al uitgevonden door onderzoeker Spence Silver en bestaat uit kleine kleverige bolletjes. Doordat slechts een klein oppervlak van deze bolletjes contact maakt met een vlak-ke ondergrond geeft dit een laag die goed plakt en toch makkelijk weer los te trekken is. De bedoeling van dr. Silver was echter een zeer sterke kleefstof te maken en het praktisch gebruik van deze vinding was niet direct duide-lijk. Toeval kun je niet uitsluiten, wel omarmen. Bestaat toeval nu juist wel of juist niet? r

z# Jaap Peters is organisatieactivist en werkt bij DeLimes organisatieontwikkeling. Hij is auteur van Intensieve menshouderij, Bij welke reorganisatie werk jij? en van Het Rijnland boekje.

U bent misschien niet geïnteresseerd in chaos,

maar de chaos altijd wel in u.

Wat was trouwens voor u de trigger om deze

column te lezen?

25