DE ROMAIN MAES-FIETSROUTEBEZIENSWAARDIGHEDEN

ZERKEGEM

Al in 765 komt ‘Sirigoheim’ voor. Het is zeker vrij vroeg in de geschiedenis bewoond geweest, want in 1990 werd hier een Keltische begraafplaats gevonden. In 867 behoorde de Zerkegemse villa toe aan de abdij van Sint-Vaast van Atrecht. Net zoals te Snellegem bloeit hier nu ook een belangrijke tuinbouwcultuur. Zowel de kerk als het kapelletje van Onze-Lieve-Vrouw van Goede Bijstand uit 1725 zijn toeristische trekpleisters.

STARTPUNT

1. Herinneringsmonument

Het kunstwerk, gecreërd door Zerkegemnaar Marcel Vandenbilcke, ter ere van Romain Maes.

2. St-Vedastuskerk

De eerste stenen kerk zou omstreeks 1200 opgericht zijn. De kern van de huidige bidplaats ontstond omstreeks de 14de eeuw met een uitbreiding in de 15de eeuw. In 1620 werd de kerk gedeeltelijk heropgebouwd na de schade van de Beeldenstorm (1588). In 1871 komt een neogotische uitbreiding. Deze kerk is de enige in Vlaanderen toe te schrij-ven aan architect Brangwyn (1839-1907). Het 13de-eeuwse drielicht in de gevel van het schip en de verschillende fases van de gotische herstelwerken verwerkt hij in het torenportaal en het hoofdportaal.

3. Pastorie en pastorietuin

De oorspronkelijke pastorie lag in een omwalde tuin achter de Sarkoheemstraat 15. In 1871 werd een nieuwe pas-torie in neogotische stijl aan de straatzijde opgetrokken. Thans doet het dienst als locatie voor begeleid wonen (vzw Stapsteen). De laatste renovatie dateert van 2005.

4. Ouderlijk huis, gelegen langs de Gistelsteenweg 500

5. De Romain Maesstraat

6. De Maalderijstraat

Toenmalige molen van de familie Maes. De molen werd verplaatst van de huidige hondenloopweide naar Zarren.

Vaartdijk-Noord en -Zuid zijn de wegen die op de beide dijken lopen van het kanaal Brugge-Oostende, dat in 1613-1623 werd gegraven. Het kanaal vormt de noordelijke grens van Jabbeke. Het stuk tussen Brugge en Plassendale (Oudenburg-Oostende), dat ook door Jabbeke, Snellegem, Varsenare en Stalhille loopt, is een verbreding en verdieping van de Ieperleet die in 1618 werd goedgekeurd. De Ieperleet was in de middeleeuwen de natuurlijke waterweg van Brugge naar Ieper, van grote betekenis voor de handelsbedrijvigheid van het Brugse Vrije. Met de uitgegraven grond werden hoge dijken opgeworpen op beide oevers, zodat het waterpeil van het kanaal verhoogd werd tot boven het niveau van de omliggende landerijen. Op deze dijken liggen de huidige wegen Vaartdijk-Noord en -Zuid.

Tijdens de Oostenrijkse periode werd onder landvoogd markgraaf van Prié in Oostende de Oost-Indische Compagnie opgericht. Men wilde vanuit Oostende de vaart op India inzetten, aangezien de Schelde was afgesloten door de Holland-ers en de haven van Antwerpen een onbruikbare haven was. Niettegenstaande de Oost-Indische Compagnie in 1727 geschorst en in 1931 ontbonden werd, liet Karel van Lorreinen vanaf 1754 belangrijke bagger- en verbredingswerken uitvoeren in de Ieperleet. De nieuwe uitgebaggerde waterweg werd door de landvoogd in 1768 ingewijd onder de benaming "Nieuwe Reviere". Deze verbreding van het kanaal gaf de waterweg een nieuw elan.

Jabbeke was met een brug verbonden met Stalhille en het noorden, doch gedurende de oorlogen onder Lodewijk XIV werd zij afgebrand en vervangen door een veer. Rond 1620 lag er de zgn. "Wynckelbrugge", genoemd naar een groot-grondbezitter in de streek. In 1822 kwam een nieuwe brug, op aandringen van de Watering van Blankenberge. Eind 19de

eeuw werd de brug vervangen door een duwdraaibrug, die op het einde van de Eerste Wereldoorlog werd opgeblazen. Ter vervanging kwam een ophaalbrug, in 1928 vervangen door een mechanische draaibrug. De brug werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers onbruikbaar gemaakt. Tot 1947 deed een binnenvaartschip dienst als noodbrug. In 1947 werd het scheepswrak verwijderd en vervangen door een houten ophaalbrug. Deze werd verwijderd bij de verbreding van de vaargeul. In 1977 werd hier een zgn. "Baileybrug" gebouwd, bij de aanleg van de N377 Jabbeke-De Haan.

STALHILLE

Stalhille werd vanaf 1249 een zelfstandige parochie. Toch bleef ze eeuwenlang aangewezen op Jabbeke. Het dorp is gelegen in een grachtenrijk polderlandschap. Huiszwaluwen met hun nesten onder de dakgoten en kroonlijsten van de voorgevels geven het centrum in de zomer een speciaal tintje.

7. Stalhillebrug

De Stalhillebrug is een eigentijdse ophaalbrug, geconstrueerd met 2 stalen hoofdliggers en 4 stalen masten. Deze originele keuze maakt dat het brugdek niet boven maar onderaan de hoofdliggers geplaatst wordt. De liggers maken derhalve meteen de borstwering van de brug uit. De brug weegt ongeveer 20 ton, elk van de vier tegengewichten weegt ongeveer 4,6 ton. De brug overspant ruim 26 meter en is 3 meter breed. Voor de brugconstructie wordt zo’n 40 ton staal gebruikt en voor de tegengewichten ruim 15 ton gietijzer.

Het project moet het hebben van de rust die het uitstraalt. Eenvoudige geometrische vormen – horizontalen en ver-ticalen – duiden op de aanwezigheid van de constructie in het polder- en kanalenlandschap, zonder zich ook maar een ogenblik op te dringen aan het rustig landelijk dorpskarakter van de omgeving. De nieuwe Stalhillebrug werd in gebruik genomen op 14 juni 2008.

8. Atelier kunstenaar Hubert Minnebo

Tot aan de 16de eeuw was dit gebouw oorspronkelijk een fort en daarna werd het de herberg Het Vrije. Nadien werd het een hoeve en tevens een op- en overslagplaats voor een graanhandelaar. Het huis dateert van 1879 en sinds 1974 is dit het woonhuis van beeldhouwer, juweelontwerper en grafi cus Hubert Minnebo.

9. De rosmolen

De hoeve dateert van vóór 1478. Bepaalde delen van de bestaande gebouwen dateren van 1610. In 1862 werd op het erf een achthoekige rosmolen opgetrokken. De rosmolen werkte tot na de Tweede Wereldoorlog op paardenkracht. Nadien werd er een mechanische aandrijving geïnstalleerd. Deze molen is opmerkelijk goed bewaard gebleven.

10. Café Het Gemeentehuis

Dit pittoreske dorpsgebouw dateert van vóór 1478 en is altijd een herberg geweest. Het werd het gemeentehuis tij-dens het Interbellum en behield deze functie tot aan de gemeentefusie in 1977. In de loop van de 19de eeuw werd het ook nog eens smisse en dit tot 1958. Sindsdien werd het café verder uitgebreid en wordt nog steeds uitgebaat.

11. De Sint-Jan-De-Doperkerk

De kerk vindt haar oorsprong in 1249. Tijdens de 16de en 17de eeuw kent de bidplaats een sterk verval. Pas in de 19de eeuw worden grote herstellingswerken uitgevoerd. In 1885 krijgt het gebouw een ruime uitbreiding. De huidige toren-spits werd, naar een ontwerp van de Brugse architect Jozef Viérin, in 1931 gebouwd en in 1986-1987 gestabiliseerd. Het Jacob van Eynde-orgel met een Pieter-Hubertus Anneessens-klavier werd samen met de kerk op 10 november 1975 geklasseerd. De kerktoren was reeds op 19 april 1937 beschermd.

12. De wijk Nieuwege

In 1478 (in de eerste landboeken) was Nieuwege een hoeve. In 1796 werd deze hoeve, herberg De Drie Sterren. Nu spreken we opnieuw van Nieuwege. De Halve Maan, aan de overzijde van de straat, was oorspronkelijk een fort. Later werd het een hoeve, een herberg en tenslotte een woonhuis. Naast de herberg werd in 1873 door Alfred de Man de Nieuwekapel opgetrokken. Ze is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-van-Onbevlekte-Ontvangenis. Alfred de Man re-noveerde het ganse gehucht en voorzag het van een molen en een smisse.

13. Sint-Antheunishoeve

De herberg Sint-Antheunis was oorspronkelijk de herberg Nieuweghe en bevond zich aan de overkant van de straat. Door het rechttrekken van het Yperleet verdween deze herberg. Op de huidige locatie werd een herberg Sint-An-theunishoeve herbouwd. Net als de Sinte-Claerenhoeve fungeerde deze herberg-hoeve als op- en overslagplaats voor allerhande materialen. Einde 19de eeuw was dit nog uitsluitend hoeve.

VARSENARE

Varsenare vierde in 2003 zijn duizendjarige bestaan. Zowel ‘de Heren van Varsenare’ als de Heren van Straeten’ speelden een belangrijke rol in de Vlaamse geschiedenis. Varsenare was oorspronkelijk een landbouwgemeente maar evolueerde tot een voorstedelijk gebied.

14. Hof ter Love

Deze historische hoeve dateert van vóór 1478. Hierover is helaas zeer weinig gekend. Samen met de hoeve De Zwarte Hans, inmiddels afgebroken, lag Ter Love in de schaduw van het Hof van Proven. Deze verzorgde hoeve is op vandaag nog steeds een landbouwbedrijf.

15. De Sint-Mauritiuskerk

De eerste bidplaats, dateert van vóór 1003 en werd in 1116 gewijd aan de heilige Mauritius en zijn gezellen. De Sint-Mauritiuskerk bestaat uit de beschermde vroeggotische westtoren en een neogotische hallenkerk. Na talrijke herstel-lingswerken besloot de kerkfabriek om in 1895 een nieuwbouw te laten optrekken. Architect Jules Carette ontwierp een neogotische kerk met integratie van de voormalige westtoren. In 1939 werd de westtoren geklasseerd als histo-risch monument en werd in 1987 gerestaureerd.

16. Villa Avondrust

De villa gaat terug tot op het "Oude Hof" van de Brugse rentenierster Theresia Derycker. Einde 19de eeuw kocht baron Anselm van Caloen de Basseghem het buitenverblijf aan. De familie van Caloen liet de villa in verschillende fasen ver-groten. In 1895 werd het buitenverblijf omgedoopt tot Villa Maurice, en sinds 1934 is de villa gekend onder de huidige naam Villa Avondrust.

17. De braillebibliotheek

Blindenzorg Licht en Liefde werd in 1923 opgericht in Brugge. In 1969 werd in Varsenare gestart met een vakantiehuis voor mensen met een visuele handicap. Vandaag is vzw Licht en Liefde Heem – Huis 45 een woon- en ateliercentrum voor blinden en slechtzienden. ‘Huis 45’ verwijst naar het huisnummer 45. In 1980 verhuisden ook de nationale diensten van Blindenzorg Licht en Liefde, waaronder de brailledrukkerij, de klank- en braillebibliotheek en de hulpmiddelendi-enst naar Varsenare. Vandaag vind je hier onder meer ‘XiNiX’, een grote donkere ruimte waar je kennismaakt met de ervaringswereld van blinde en slechtziende mensen.

18. De Reigerie

De Reigerie is de voormalige woning van jachtmeester Bousson, opgetrokken omstreeks 1894 in opdracht van zijn heer Robert de Grass. De naam herinnert aan de streek waar in de 19de eeuw veel reigers nestelden.

SNELLEGEM

Snellegem is een Merovingisch kroondomein met het Oosthof als centrale hoeve. Dit grafelijk domein grensde aan het slikken- en schorrengebied dat tot aan de Zandstraat, nu Oudenburgweg, kwam. Vanuit dit domein zouden de parochies Jabbeke, Varsenare, Zerkegem, St.-Andries en St.-Michiels gesticht zijn. De Heren van Rode, die in de 11de eeuw op het Oosthof woonden, hadden Jacob van Maerlant in hun dienst. Eind 16de eeuw speelde Adolf van Meetkerke, toenmalige eigenaar van het Oosthof, een belangrijke rol in de godsdiensttroebelen. Snellegem is altijd een landbouwdorp geweest en gebleven. In 1683 trokken de Fransen hier een bloederig spoor en brandden bijna alle woningen af. Na een luisterrijk vroegmiddeleeuws verleden werd Snellegem een pittoresk plattelandsgemeente.

19. De Sint-Elooiskerk

Voor 941 stond hier reeds een houten kerkje. In 1150 staat er zeker een stenen romaanse kruiskerk. De patroonhei-lige is de H. Eligius geworden in de plaats van de H. Stefanus. Na tal van verbouwingen kregen we een mengelmoes van stijlen. In 1890 wordt de romaans-gotische kerk grotendeels gesloopt. In 1893 verrijst dan de huidige neogotische kerk naast de restanten van het oude kerkje. De romaanse vieringtoren werd op 19 april 1937 geklasseerd als historisch monument.

20. Het Oosthof

Het Oosthof was dé centrale hoeve van het Merovingisch kroondomein. Een schenkingsakte uit het jaar 941 getuigt dat het domein reeds in de 10de eeuw, en waarschijnlijk al een stuk eerder, bestond. Achtereenvolgens bewoonden de Heren van Rode, (met Jacob van Maerlant), de Heren van Snellegem en de Heren van Meetkerke de hoeve. De belangrijkste onder die laatste heren was de protestantse Adolf van Meetkerke, die het bracht tot voorzitter van de Staten-Generaal tijdens de godsdienstoorlog die woedde van 1579 tot 1584. Het Oosthof werd bij KB van 21.9.1962 uitgeroepen tot beschermd monument.

21. De Lullepuype

De naamgeving “Lullepuype” komt reeds in de 16de eeuw voor. Dit was de eigenlijke naam van dit perceel grond. Deze grond kreeg echter zeer snel een bestemming, meestal als kleine hoeve, tussen de twee wereldoorlogen zelfs even als herberg. Vandaag is de Lullepuype een gerestaureerde woning.

22. De Vloethemveldhoeve

Deze omwalde hoeve, ten noorden van het Vloethemveld, kende doorheen de geschiedenis vele namen, Hof ter Vloethem (anno 1478) is er één van. De oudste vermelding dateert van begin 1300, met de bewoning door de Heren van Vloethem. Tot het einde van de 20ste eeuw was de Vloethemveldhoeve zeer belangrijk. Sinds 2008 is de hoeve een beschermd monument. Op vandaag wordt ze volledig in haar oude glorie hersteld.

23. Fietsenmuseum De Velodroom

Privé-collectie van een 90-tal fi etsen, een uitgebreide verzameling lantaarns, taksplaten, balhoofdplaatjes, reclameborden van tal van rariteiten. (toegankelijk enkel na telefonische afspraak – tel 050/81 26 67)

JABBEKE

Jabbeke behoorde oorspronkelijk tot het kroondomein Snellegem onder het bisdom Noyon-Doornik. De eerste docu-menten waarin de naam Jabbeke/Jabeca voorkomt dateren van 961. Vanuit Jabbeke werden de noordelijke polders ontgonnen, wat het ontstaan gaf aan de parochie en prochie Stalhille. De Heren van Jabbeke waren betrokken bij de moord op Karel de Goede. In 1406-1407 kwamen de schepenen van de Brugse Vrije zich te Jabbeke vestigen toen de stad Brugge beperkingen legde op de lakenindustrie. Belangrijke adellijke families hadden hier hun residentie: de Heren van Haveskerke, van Caloen, van Larebeke en du Bus de Gisignies. Jabbeke evolueerde van een zuiver landbouwersdorp tot een kern van kleine zelfstandige nijverheid in de 19de eeuw. Hierin heeft de uitdieping van de Vaart in de eeuwen daarvoor een belangrijke rol gespeeld. De gemeente dankt zijn bekendheid nu vooral aan Constant Permeke.

24. Het Provinciaal Museum Constant Permeke

Dit gebouw werd opgetrokken in 1929-1930 naar een concept van Constant Permeke (1886-1952) en gerealiseerd door zijn vriend, architect Pierre Vandervoort. De benaming De Vier Winden verwijst naar de oriëntatie van het huis dat zich loodrecht op de vier windstreken bevindt. Na het overlijden van C. Permeke, kocht de Provincie in 1956 het gebouw met de omliggende tuinen aan en opende er in 1961 het Permeke Museum. In het museum worden een tachtigtal schilderijen, bijna het volledige sculpturale oeuvre en een aanzienlijk aantal grote tekeningen tentoongesteld.Gesloten op maandag.

25. Café Concordia

Plaats van het huwelijksfeest van Romain Maes.

26. Gemeentehuis Jabbeke

Het gemeentehuis werd in 2001 grondig verbouwd om de steeds groeiende organisatie van de bestuurlijke functies te kunnen huisvesten. Het wapenschild dat zich boven de inrijpoort bevond, werd naar aanleiding van de nieuwe boven-bouw gerecupereerd en ingewerkt in het interieur ( 1ste verdieping trappenhuis).

27. Hofstede Ter Panne

De hofstede Ter Panne dateert van vóór 1478. Omstreeks 1650 werd de hoeve bewoond door de familie Pannecoucke, waarvan de naam “Ter Panne” kan afgeleid zijn. Anderzijds kan het wijzen op een lager gelegen gebied in de omgeving van het Pannebos.