Samenmuziek maken

in een leefbare provincie

2

Leefbaarheid bevorderen door het geven van muzieklessen.

Samen muziek maken is belangrijk. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het leren muziek maken belangrijk is voor ontwikkeling van kinderen. Het stimuleert de intelligentie, vermindert concentratieproblemen en verbetert de motoriek. Daarnaast is samen muziek maken een sociale activiteit. Kinderen en jongeren leren met elkaar samen te werken en het empathisch vermogen wordt bevorderd.

Volgens een recente studie kan het maken van muziek het pro-sociaal gedrag (vrijwillig gedrag dat ten goede komt aan de ander) van kinderen verbeteren en het probleemop-lossend vermogen vergroten. Dat laatste is een belangrijk aspect in het kader van de vaardigheden die in de 21 eeuw gevraagd worden, zoals goed kunnen samenwerken, sociale en culturele vaardigheden en het inzetten van creativiteit.

InleidingInhoud

Maar het belang van muziek maken reikt verder dan alleen het leveren van een bijdrage aan de ontwik-

keling van kinderen. Als het gaat over popmuziek, zoals bij de Rijdende Popschool, speelt popcultuur daarbij een rol.

Popcultuur is op allerlei manieren verweven in de samen-leving en draagt een belangrijke waarde in zich op het gebied van cultuur, participatie, talentontwikkeling en economie. (Uit: De Waarde van Pop; POPnl en Vereni-ging Nederlandse Poppodia en –Festivals, Amsterdam, januari 2013).

In onze ervaring kan dit rijtje nog uitgebreid wor-den met sociale cohesie en leefbaarheid, als we in beschouwing nemen wat directe en indirecte effecten zijn van de activiteiten van De Rijdende Popschool.

Het is fantastisch dat er zoveel animo is voor het maken van muziek. Nu we in de provincie Groningen het

enthousiasme ervaren voor onze manier van muziekles geven, willen we graag verder om ook mensen in de rest van

het land de kans te geven op een laagdrempelige manier te beginnen met het maken van muziek. Daarom streven we

ernaar ons concept uit te rollen door heel Nederland.

3 4

1. LeefbaarheidDoor krimp, vergrijzing en de aardbevingsproblematiek staat in het Noorden van het land de leefbaarheid van vooral de kleinere kernen onder grote druk. De Rijdende Popschool biedt een mogelijkheid aan de dorpen om de leefbaarheid te vergroten. Waar de voorzieningen, ook op muziekonderwijsgebied, de afgelopen decennia steeds meer zijn verdwenen, rijden wij onze nieuwe voorziening de dorpen en wijken binnen!

De lessen worden gegeven in onder meer dorpshuizen en jongeren-centra, waardoor hun functie uitgebreid wordt. Door de aanzuigende werking worden meer activiteiten georganiseerd, waardoor ze renda-beler worden.

Naast de muzieklessen die we geven, brengen we daarnaast ook levendigheid in de dorpen door de presentaties en concerten die we samen met de bewoners organiseren in dorpshuizen, op dorpsfees-ten en bij andere gelegenheden. Meer activiteiten in een dorp bete-kent meer sociale cohesie, waardoor de leefbaarheid vergroot wordt.

1. Geschiedenis

‘‘Het mooie van jullie is dat jullie

de voorziening het dorp weer binnen

rijden’’-Herman Sandman

De Rijdende Popschool is ontstaan in 2011 van-uit een behoefte in het dorp Garmerwolde (400 inwoners) om iets met muziek te doen voor kinderen. Twee mensen uit het dorp zagen in het Dorpshuis een mooie plek om muzieklessen te geven aan de kinderen van Garmerwolde. Er werd voor gekozen om de kinderen popmuziek te laten maken in band-jes.

Er was vanaf het begin veel animo en er werden meteen drie bandjes gevormd, met in totaal veertien kinderen. Een bandcoach werd aangesteld om de kinderen te begeleiden. De instrumenten en verster-kers werden ter beschikking gesteld door muzikanten uit het dorp. Na twaalf lessen werd op 23 februari 2012 een presentatie gegeven in een goed gevuld dorpshuis. Alle aanwezigen waren heel enthousiast en opgetogen over de snelle vorderingen van de kinderen. Na twaalf lessen konden de bandjes een concert geven met drie of vier liedjes, terwijl een aantal van de kinderen van tevoren nog nooit mu-ziek gemaakt hadden.

Het werd zo enthousiast ontvangen en het werkte zo goed, dat de initiatiefnemers meenden dat dit ook wel in andere dorpen zou kunnen. De instrumenten en apparatuur zouden vervoerd worden naar de dor-pen, waar een dorpshuis of andere openbare ruimte gebruikt zou worden als oefenruimte. Het vervolg kreeg de naam De Rijdende Popschool, en er werden al snel popscholen in Slochteren en ‘t Zandt opge-richt. In Slochteren werd al vanaf het begin contact gelegd met de Dorpsvereniging, wat een goed idee bleek te zijn. De Dorpsvereniging kent de bewoners en vice versa, men vertrouwt elkaar en dorpsbewo-ners zullen eerder een initiatief omarmen dat door de dorpsvereniging ‘goedgekeurd’ is.

Vooral in Slochteren was de animo erg groot. Er de-den al meteen vijfentwintig kinderen mee, die repe-teerden in het gebouw achter de kerk. De uitbreiding was een feit, en het enthousiasme van de kinderen en ouders gaf de doorslag om in nog meer dorpen een popschool te starten.

5 6

2. TalentontwikkelingDe Rijdende Popschool combineert een aantal stappen van talentontwikkeling in één concept. Het laagdrempelig kennis maken met muziek maken wordt gekoppeld aan leren (samen-) spelen en het uitvoeren tijdens presentaties en concerten. Daarbij staat het samen plezier maken in eerste instantie voorop.

Er wordt lesgegeven door een vaak jonge bandcoach die zelf professioneel actief is als muzikant. De popscholen vinden plaats bui-ten schooltijd in een informele setting. Eigen inbreng en initiatief zijn belangrijk. Leerlingen kiezen zelf hun instrument, hebben inspraak over de samenstelling van hun band en beslis-sen mee over de nummers die ingestudeerd worden.

Naast kinderen en jongeren geeft De Rijdende Popschool op meerdere locaties ook les aan bands waarin volwassenen samenspelen. Voor veel van die volwassenen is dit een kans om het instrument weer uit het stof te halen, voor anderen is het de gelegenheid om te doen wat ze altijd al eens wilden proberen: spelen in een band!

Muziek maken zal ook steeds meer een rol gaan spelen bij gezond ouder worden. Onderzoek toont aan dat muziek en kunst het proces van gezond ouder worden in positieve zin beïn-vloeden. In dat kader is de Rijdende Popschool inmiddels ook betrokken bij intergenerationele projecten waarbinnen jongeren en ouderen elkaar ontmoeten en samen muziek maken.

7 8

2. De Methode

‘‘We too often think that learning to play is done in a lesson. But it is worthwhile to think differently. First, you learn to play. Then, you

may take lessons. If only, because only then you know what you would like to learn more about.

One of 98 reasons to be a fan of the 'rock-school on wheels'.’’

-Evert Bisschop Boele

De Rijdende Popschool is laagdrempelig qua prijs en instapniveau. Leerlingen hoeven nog geen instru-ment te kunnen bespelen om mee te doen. Er wordt meteen met de hele band een nummer ingestudeerd. Bekende popliedjes worden soms vereenvoudigd ge-speeld, waarbij bijvoorbeeld op 1 snaar van de gitaar gespeeld wordt of met 1 vinger. Sommige leerlingen kunnen al vrij snel akkoorden gaan spelen met 2 of meer snaren en meer vingers waarna ze overstappen op volledige gitaarakkoorden of tweehandig piano spelen.

Al doende leren de kinderen het instrument kennen, ze krijgen muziektheorie en ze leren samenwerken en samen spelen. Voorop staat dat iedere leerling in zijn of haar eigen tempo kan leren en op zijn of haar eigen niveau meedoet.

De vaak jonge bandcoaches hebben een muziekop-leiding afgerond en zijn zelf meestal ook actief als muzikant. De bandcoach speelt mee en kan zelf op meerdere instrumenten goed uit de voeten. Hij of zij is daardoor niet alleen de coach maar ook een bandlid. De keuze om jonge muzikanten, die zelf volop actief zijn in de muziek, in te zetten als bandcoach is een bewuste keuze van De Rijdende Popschool. Onze bandcoaches zijn voor de leerlingen een rolmodel, en vinden door hun leeftijd gemakkelijk aansluiting bij de doelgroep. Daarbij zijn de bandcoaches door hun activiteiten in de praktijk heel goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de popmuziek.

Met de bandcoach gaat altijd een stagiair van een mbo-muziekopleiding mee. De taken van de stagiair zijn onder meer het geven van ondersteuning aan de bandcoach bij het leiden van het groepsproces, het individueel aandacht geven aan leerlingen op het instrument dat de stagiaire zelf het beste beheerst en het helpen met in- en uitladen en klaarzetten van de apparatuur. De stagiair blijft niet heel lang bij dezelfde groep, maar wisselt regelmatig van pop-school, zodat alle leerlingen regelmatig individuele aandacht krijgen op hun instrument.

9 10

this is another,

This is a chord,

this is a third...

now form a band

11 12

Er zijn veel mensen betrokken bij de opstart van een nieuwe popschool in een dorp of buurt. Naast het werk van de medewerkers van De Rijdende Popschool is de inzet van vrijwilligers onontbeerlijk, niet alleen vanwege de kosten, maar vooral om het succes van de popschool te garanderen.

De vraag om een popschool te starten komt ge-woonlijk vanuit het dorp. Wij hanteren een Bot-tom-Up aanpak. Er wordt eerst draagvlak ge-zocht onder de bevolking voordat we overgaan tot het opzetten van een popschool. Wij vinden het van belang dat dorpsbewoners helpen bij het opstarten. Er wordt altijd contact gezocht met dorps- of buurtverenigingen, dorps- of buurthuizen en met lokale cultuurdragers om te onderzoeken of er voldoende draagvlak is.

Vrijwilligers uit het dorp helpen bij het op-starten van de popschool door bijvoorbeeld te helpen bij PR-activiteiten. Dorpshuizen stellen ruimte gratis ter beschikking of met korting. Dorpsverenigingen geven subsidies of vragen, soms samen met ons, subsidies aan. Daarnaast bieden wij ruimte aan jongeren om (maatschappelijke) stages te lopen bij De Rijdende Popschool. Ook staan wij open om met gemeentes in overleg te treden over de mogelijkheid tot inzetten van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt i.k.v. de participatiewet.

3. Participatie

13 14

De Rijdende Popschool is altijd actief op zoek naar nieuwe locaties waar er behoefte is voor de opstart van een popschool. Maar vaak wordt er ook contact gezocht door bewoners van een dorp of buurt met de vraag of er een popschool in hun omgeving ge-start kan worden.

Essentieel is dat er één of meer bewoners zich aan-bieden als contactpersoon voor De Rijdende Pop-school. Deze contactpersonen, die ook als ambas-sadeur fungeren voor het dorp of de buurt, helpen bij het zoeken naar een geschikte oefenruimte, het bepalen van een geschikte lesdag, het verspreiden van folders, en andere werkzaamheden die lokale bewoners makkelijker kunnen uitvoeren dan iemand van buiten de gemeenschap.

Als we in een dorp (of buurt) starten met een pop-school organiseren we eerst een kennismakingsles die gratis en vrijblijvend is. Om hieraan mee te doen is aanmelden niet nodig. Wij nemen de instrumenten, zoals drums, gitaren, zangmicrofoons en keyboards mee. Deelnemers aan de les hoeven zelf nog geen instrument te kunnen bespelen.Ook tijdens de kennismakingslessen gaan deelne-mers meteen samen spelen. Ze kiezen een instru-ment dat ze willen proberen, en kunnen tijdens de les ook nog wisselen als ze dat willen.

Deelnemers kunnen zich vervolgens, ook vrijblijvend, aanmelden tijdens de kennismakingsles. Aanmelden kan ook daarna nog, via de website van De Rijdende Popschool. De aanmelding is voor een cyclus van gemiddeld 11 lessen.

Wij verdelen degenen die zich aanmelden over een aantal bands op basis van leeftijd en sociale verban-den. De leerlingen kunnen aangeven bij wie ze graag in de band willen en met die wensen houden we zo-veel mogelijk rekening. De bands repeteren wekelijks op een vast tijdstip met een vaste bandcoach. De lessen vinden meestal plaats op dezelfde weekdag als de kennismakingsles en worden meestal gege-ven tussen 15.00 en 20.30 uur. Elke band repeteert iedere week een uur en een kwartier.

De kosten zijn in 2014/2015 € 7,50 per les voor iedere eerste kind en € 6,- voor ieder volgend kind uit hetzelfde gezin. Aan het einde van elke cyclus or-ganiseren wij een presentatie of een concert. Op dat moment kan de leerling besluiten of hij of zij verder wil gaan met de volgende cyclus muziek maken bij De Rijdende Popschool. Een popschooljaar bestaat uit 3 cycli van ongeveer 11 lessen.

3. De Opstart

Contact met een ‘ambassadeur’ (contactpersoon) in het dorp

Ruimte in het dorp (dorpshuis/ jongerencentrum/ ander soort ruimte)

Geschikte dag wordt bepaald in overleg met de ambassadeur

Sleutelfiguren en instanties benaderen en spreken - draagvlak creëren

Folders maken voor werving op onder meer scholen; verspreiding via vrijwilligers/ ambassadeur

Kennismakingsles

Inschrijven (vrijblijvend)

Bands worden ingedeeld op leeftijd en sociale verbanden

Start Popschool met een cyclus van 12 lessen; toewerken naar een concert of presentatie

Na iedere cyclus kan men zich weer inschrijven

3 cycli per jaar

Schema voor het opstarten van een popschool:

15 16

Muziek brengt mensen samen en verbindt ze met elkaar. Door nieuwe ontmoetingen te organiseren vergroten wij de sociale cohesie in de kernen waar we actief zijn. Door het rege-len van presentaties en concerten komen de mensen in de dorpen bij elkaar en werken ze met elkaar samen. En doordat onze leerlingen meteen met elkaar samenspelen in een band, leren ze elkaar beter kennen.

Daarbij is (leren) samenwerken een essentieel onderdeel van het proces. Vaak zijn het leerlin-gen met een verschillende achtergrond, sociale status en/of geloof die wij daardoor met elkaar in contact brengen.

Na elke cyclus van ongeveer 11 lessen vindt er een presentatie plaats van elke popschool. De presentaties zijn in de oefenruimte en zijn bedoeld voor familie en kennissen. Een of twee keer per jaar is er ook nog een concert, al naar gelang de behoefte en gelegenheid. In een dorp wordt de popschool ook vaak gevraagd als er iets te vieren is, zoals een dorpsfeest of konin-ginnedag.

Als er een concert plaatsvindt, worden de bewoners van het dorp of de buurt betrok-ken bij de organisatie. De bandjes spelen hun liedjes op een podium en vaak wordt er ook nog een ander band uit het dorp of de omgeving uitgenodigd om het concert nog wat meer body te geven. Dit zijn altijd hele gezellige gelegen-heden waarbij niet alleen ouders komen kijken, maar het dorp samenkomt.

4. Sociale Cohesie

4. De Presentaties en concerten

‘‘Popcultuur is op allerlei manieren verweven in de

samenleving en draagt een belangrijke waarde

in zich op het gebied van cultuur, participatie, talentontwikkeling en

economie.’’-Uit de Waarde van Pop

De contacten die tot stand komen lopen door de generaties heen. Tijdens presentaties van de popscholen zijn er ook volwassenen die in bands spelen en samen met de kinderen en de jongeren optreden. Daarnaast brengen we jongeren en ouderen bijeen tijdens intergenera-tionele projecten met muziek als middel om te verbinden.

Culturele competentie is een belangrijke component van ‘goed burgerschap’. Het is het vermogen om de eigen culturele identiteit vorm te geven en andere culturen te herkennen en te respecteren. Kunst- en muziekeducatie kunnen een bijdrage leveren aan culturele competentie en daarmee ook bijdragen aan sociale cohesie.

17 18

Een belangrijk gevolg van de activiteiten van De Rijdende Popschool is dat wij werkgelegen-heid creëren en andere economische activiteit stimuleren. Wij hebben werk voor onze vaste medewerkers, de bandcoaches, geluids- en lichtbedrijven in de regio waar we actief zijn en voor andere directe en indirecte medewerkers en leveranciers van De Rijdende Popschool. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de verkoop van instrumenten, als kinderen graag thuis een instrument willen hebben. Het gebeurt ook regelmatig dat kinderen individuele muziekles nemen. Ook dorps- en buurthuizen profiteren mee als onze goedbezochte concerten gehou-den worden. Door de toegenomen leefbaarheid van de dorpen waar we actief zijn, zullen bewo-ners er eerder blijven wonen, wat weer goed is voor bedrijven in de omgeving. Je kunt stellen dat onze voorziening sommige andere voorzie-ningen, zoals bijvoorbeel dorpshuizen, mede in stand helpt te houden.

5 Economische waarde

‘‘Mijn dochter Anna volgt nu vioolles sinds ze gestopt is bij Pop-

school Slochteren. Maar jullie hebben daar wel de aanzet

voor gegeven!’’

19 20

De Rijdende Popschool is een stichting zonder winstoogmerlk met een sociaal doel, maar stelt zich ondernemend op en speelt flexibel in op kansen in de markt. Inkomsten hebben we uit lesgeleden, vanuit dorpen door lokale subsi-dies of participatie en gemeentelijke subsidies. Daarnaast is Musicstore Tonika al een aantal een vaste sponsor en denken in de toekomst meer sponsoren aan ons te binden.

Ons hoofddoel, het blijvend realiseren van pop-scholen in de dorpen en buurten, gaan wij ver-der mogelijk maken door anderen activiteiten te ondernemen die financiële middelen genereren voor onze kernactiviteit. Enkele voorbeelden van deze activiteiten zijn; projecten op scholen, crowdfunding, intergenerationele projecten, teambulidingworkshops voor bedrijven en andere nevenactiviteiten zoals artiestenbemid-deling en verhuur van apparatuur.

Medewerkers van De Rijdende Popschool zeg-gen altijd toe om naast de betaalde uren nog 20% extra uren te maken voor onze organisa-tie.

Op deze manier denken wij een duurzame toe-komst voor De Rijdende Popschool mogelijk te maken, waarbij we in de toekomst nog slechts voor een beperkt deel afhankelijk zullen zijn van subsidies.

5. Een duurzame toekomst

21 22

De Rijdende Popschool werkt onder meer samen met:

Dorpsbelangen GarmerwoldeDorpsbelangen ZeerijpDorpsbelangen SlochterenDorpsbelangen StedumDorpsbelangen LoppersumDorpsbelangen EzingeNetwerk Den Andel Dorpsadviesraad NoordbroekDorpsadviesraad MeedenDorpsadviesraad MuntendamGemeente MenterwoldeGemeente PekelaGemeente BellingweddeGemeente PekelaGemeente WinsumGemeente OldambtGemeente Ten BoerDorpshuis De Leeuw GarmerwoldeDorpshuis Ten PostDorpshuis Bij Jacobus in ZeerijpDorpshuis EzingeDorpshuis “Het Trefpunt” ThesingeHouse of Design GroningenHet Oranje FondsFonds voor CultuurparticipatieICDI LeidenFloor Haanstra, Cultuurcoach van de gemeentes Pekela en OldambtEchtErik, het radioprogramma voor popmuziek in Noord-Ne-derlandJongerenwerk BellingweddeJongerenwerk Ten BoerLeader Oost-GroningenZorgbuurderij De Heemen in StedumOBS Togtemaarschool BedumECABOCAILBRISPentascope (Engbert Breuker)Stichting Popsport Fryslan PopJan Stam, Coördinator Popmuziek K&C DrentheOBS Togtemaarschool Bedum

Referenties:

www.evertsworldofmusic.blogspot.comhttp://m.knack.be/nieuws/wetenschap/kinderen-die-mu-ziek-maken-zijn-behulpzamer/article-normal-129777.html

http://www.bps.org.uk/news/making-music-improves-be-haviour http://www.samenmuziekmaken.nl/disclaimer/49-kinde-ren-en-muziek-een-ideale-combinatie.html

http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/publi-caties/pdf/ZichtopSocialecohesie.pdf

25