De Republiek in een tijd van

vorsten

Centralisatie en reformatie

§ 2.1

Oriëntatiekennis

• Kerkhervorming / Reformatie– Calvijn en Luther

• Nederlandse Opstand – Filips II versus Willem van Oranje

• Wezenlijk verschil in karakter en aanpak

– Tachtigjarige Oorlog – Nederlanden “winnen”, d.w.z. Filips is niet bij machte doordat hij op

meerdere fronten tegelijk moet vechten en een lege schakist heeft

• Gouden Eeuw– Tegen de klippen op enorme welvaart vergaard– De Republiek wordt een wereldmacht

Europa 1600

2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

• De Troon en het Geloof– In 1553 na de dood van Edward IV (zoon van Henry VIII)

(1553) kwam Henry’s diepgelovig rooms katholieke dochter op de troon.

– Zij trouwde met de latere Filips II (!)

– Tevens liet zij protestanten (ketters) opnieuw vervolgen. In drie jaar tijd liet Bloody Mary driehonderd protestanten verbranden.

– In 1558 overleed zij kinderloos en werd opgevolgd door haar protestantse halfzus Elisabeth

Bloody Mary

2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

• Elisabeth– Zij verbood alle andere kerken dan de Anglicaanse, maar

vervolgde ander-gelovige niet, behalve dan dat ze een kleine boete dienden te betalen

– Er bleef echter wel een spanning in het land doordat de meeste inwoners nog altijd katholiek waren én de belangrijkste troonpretendent, Maria Stuart katholiek was

– Hier kwam een einde aan toen bleek dat Maria samen met Filips II en de paus trachtte Elisabeth te verjagen.

• De Spaanse troepen en schepen slaagden er nooit in de Engelsen en hun bondgenoten op de knieën te krijgen en Maria raakte haar hoofd kwijt

Elisabeth

2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

• Frankrijk en godsdienstburgeroorlogen – De 16e eeuw was één van bruut godsdienstgeweld– Tegen de stroom in bleef het protestantisme groeien– Onder de adel, burgers en ambachtslieden kende met name de

leer van Calvijn veel aanhang• Vanuit Genève werd zelfs onder Franse vluchtelingen zending

bedreven

• Vanaf 1559 kregen deze Hugenoten zelfs een aantal steden in hun bezit, alwaar zich een heuse Beeldenstorm voltrok, hetgeen leidde tot een regelrechte burgeroorlog tussen legers en gewapende bendes o.l.v. edelen.

• De Calvinisten werden de baas in het Zuiden. In het hof was verbittering en verdeeldheid.

2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

• Frankrijk en godsdienstburgeroorlogen – In 1572 leekt het even dat

de Hugenoten zouden zegevieren.

• Hun leider, Hendrik van Navarra mocht een zus van de koning Karel IX trouwen.

• Zo hoopte de koning op verzoening.

• Echter, de paus en fanatieke katholieken waren fel tegen.

(Hendrik van Navarra, 1589-1610)

2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

• De Bloedbruiloft– Vier dagen na de bruiloft raakte een belangrijke Hugenootleider

gewond bij een aanslag. Daarop dreigde de Hugenoten met wraak. Dit kon “gemakkelijk” doordat een groot Hugenotenleger net buiten Parijs haar tenten had opgezet.

– Belangrijke katholieke leiders wisten de koning over te halen de belangrijkste Hugenoten in de stad te laten vermoorden, om zo een wraakneming voor te zijn.

– Binnen een nacht werden tweeduizend Hugenoten, waaronder bijna alle leiders, vermoord.

– In de weken daarna werden duizenden afgeslacht.– Hendrik ontsprong de dans doordat hij zich snel had bekeerd.

François Dubois, De Bartholomeusnacht, c. 1572-1584

2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk

• De Burgeroorlog woedde voort– Het nieuwe lont in het kruitvat was de troonbestijging

van Hendrik III. Hij was oud en kinderloos. Zo werd de uit Parijs ontsnapte en inmiddels weer tot het Calvinisme bekeerde Hendrik van Navarra de troonopvolger! Dit tot razernij van alle fanatieke katholieken.

– Deze fundo’s verenigden zich in de Katholieke Liga en trokken samen met Filips II ten strijde tegen Hendrik en Hendrik.

• En hoe dat afliep…..