Arbo beleid & de preventiemedewerker

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van

de Preventiemedewerker.

Onderdeel van Module PEAPER 06V2Docent William Polm

2009

1. Wat is een preventiemedewerker?

Door de werkgever in overleg aangewezen medewerker die zorgt voor de dagelijkse

veiligheid en gezondheid op de werkvloer, waarbij hij onafhankelijk

adviseert over de arbeidsomstandigheden en verbeterplannen coördineert en uitvoert

2. In de Arbowet is de term preventiemedewerker niet te

vinden, klopt dat?

Dat is juist, In de letterlijke tekst van de Arbowet spreekt men niet over een preventie medewerker maar over ‘één of meerdere deskundige

medewerkers’.

3. Is de preventiewerker een taak of een functie?

De best passende term is ‘medewerker met preventie taken’ omdat de verschillende

preventie taken verdeelt kunnen zijn over meerdere personen en in vele kleine

organisaties deze taken naast de huidige taken van een medewerker worden

uitgevoerd. E.e.a kan ook in een functie als arbocoördinator worden gegoten

4. Waarom is de verplichting tot aanstelling van een

preventiemedewerker in de nieuwe Arbowet aangenomen?

Het aanstellen van een interne preventiemedewerker komt voort uit

Europese wetgeving van 1989. Nederland heeft dit artikel kortweg verkeerd vertaald

naar Nederlandse Arbowetgeving. Eind 2004 is Nederland op zijn vingers getikt door het

Europese Hof van Justitie. Door deze verplichting door te voeren is deze fout weer

hersteld.

5. Is een preventiemedewerker verplicht voor ieder bedrijf?

Ja. Iedere werkgever/ondernemer moet zich laten bijstaan door één of

meerdere preventiemedewerkers

6. Mag een werkgever zichzelf benoemen als

preventiemedewerker?

Als een onderneming niet meer dan 15 medewerkers heeft mag de werkgever

zelf deze taken op zich nemen, mitsvoldoende deskundigheid, ervaring en middelen. De Arbowet sluit met deze doe-het-zelf mogelijkheid aan bij de

bedrijfshulpverleningstaken

7. Moet een preventiemedewerker een eigen medewerker zijn of mag ik

deze inhuren?

In principe moet de preventiemedewerker een eigen

medewerker zijn. De wetgeving geeft daaraan de voorkeur. Indien dit niet

mogelijk is mag de werkgever dit, mits goed onderbouwd, inhuren.

8. Wat zijn de wettelijke taken van een preventie medewerker ?

Meewerken aan het uitvoeren van en het opstellen van de RI&E

Advies geven en samenwerken met de medewerkers (of een vertegenwoordiging; OR, MR of PVT)

Uitvoeren of meewerken aan de verbetermaatregelen en adviezen

9. Kan een preventiemedewerker aansprakelijk worden gesteld voor

tekortkomingen of fouten?

Nee. De preventie medewerker wordt gezien als een gewone medewerker en kan –net als alle andere medewerkers-

aansprakelijk worden gesteld bij bewuste roekeloosheid. De werkgever

is en blijft eindverantwoordelijk.

10. Worden de adviezen van een preventiemedewerker niet bepaald

door (de visie of wens van een) werkgever?

Nee. De werkgever moet zorgen dat een preventiemedewerker

zelfstandig en onafhankelijk kan adviseren aan de werkgever(zelf) en

de werknemers (OR of PVT)

11. Kan een Preventie medewerker worden benadeeld of ontslagen als

zijn advies nadelig is voor de werkgever?

Nee. In de wet is opgenomen dat een preventiemedewerker niet mag

worden benadeeld door de werkgever en een

ontslagbescherming geniet die gelijk is aan een lid van een OR.

12. Ligt het vereiste aantal preventiemedewerkers in de

Arbowet vast of is dit gekoppeld aan het aantal medewerkers?

Het aantal preventiemedewerkers is niet gekoppeld aan het totale aantal medewerkers zoals dat bij

bedrijfshulpverlening wel is bepaald. De werkgever wordt hierin vrijgelaten: het minimum is één. In de

(nieuwe) RI&E wordt in principe het aantal, gewenste niveau en deskundigheid bepaald.

In de STECR leidraad Preventiemedewerker (geen wet) is het deskundigheidsniveau wél gekoppeld aan

het aantal medewerker (en aantal aanwezige risico's).

13. Hoeveel preventiemedewerkers heeft een onderneming nodig?

Het aantal is afhankelijk van het aantal factoren en zal van bedrijf tot bedrijf moeten worden bekeken d.m.v. een actualisering (of toetsing) van de RI&E.

Het benodigde aantal zal ondermeer afhankelijk zijn van: de aanwezige en aantal risico’s het aantal medewerkers (de)centralisatie van de werkzaamheden de wijze waarop de zorg voor arbeidsomstandigheden is georganiseerd en het stadium waarin het zich bevindt de doelstelling en de ambitie van een organisatie benodigde hoeveelheid tijd (indien er meer dan 40 uur/week aan taakinvulling ligt betekent automatisch meerdere preventiemedewerkers)

14. Heeft iedere vestiging een preventiemedewerker nodig?

De preventiemedewerker is in principe een medewerker die zich bezighoudt met de

dagelijkse veiligheid op de werkvloer. Als u een preventiemedewerker aanstelt die

nooit op de verschillende vestiging komt kijken of weet wat daar speelt voldoet u wel aan de aanstellingverplichting, maar is de toerusting voor het adequaat kunnen uitvoeren van de

taken niet passend/in de geest van de wetgeving.

15. Heeft een onderneming na de aanstelling van een

preventiemedewerker nog een arbodienst of

arbodienstverlener/adviseur nodig?Een van de doelstellingen achter deze wetswijziging is het beperken van

kosten voor arbodienstverlening. De inzet van externe deskundigen zou i.p. kunnen worden beperkt en/of meer `op maat’ (toegesneden op behoefte) worden afgenomen. Voor de toetsing van de RI&E blijft het verplicht om

deze voor te leggen aan een gecertificeerde kerndeskundige of arbodienst, indien uw onderneming meer dan 10 medewerkers heeft of

geen erkende RI&E methode wordt gebruikt. Deskundigen van een adviesbureau of arbodienst beschikken vaak over kennis op specifieke gebieden waardoor inschakeling of ondersteuning bij ingewikkelde of

specifieke problematiek wel wenselijk kan zijn. Om onafhankelijkheid van een bepaald onderzoek te onderstrepen, kan het soms wenselijk zijn er een

externe partij bij te betrekken of geheel uit te besteden.

16. Door wie en hoe wordt bepaald of de preventiemedewerker

voldoende deskundig is?De benodigde deskundigheid of kennisgebieden is afhankelijk

van de risico´s in de onderneming. Deze risico´s liggen vast in de RI&E. De deskundigheid kan door een onderneming zelf worden

vastgesteld en moet worden toegevoegd aan de RI&E. Een gecertificeerde deskundige of arbodienst moet deze aanvulling

toetsen en hierover advies uitbrengen. Het is ook mogelijk advies hierover in te winnen bij een gecertificeerde deskundige

of arbodienst. Hoe de werkgever dat advies verwerkt is onderwerp van instemmingsrecht van de medezeggenschap

(OR of PVT). Eind 2005 heeft STECR in opdracht van de branche organisatie Arbodiensten (BOA) ook een leidraad ontwikkeld

waarin het werk- en denkniveau kan worden bepaald.

17. Moet de preventiemedewerker een opleiding volgen?

Een opleiding is vanuit de Arbowet niet verplicht , maar voor medewerkers met onvoldoende kennis

van arbeidsrisico´s en over de wijze waarop arbozorg binnen onderneming moet worden vormgegeven, is

het verstandig om passende opleiding te volgen. Daarnaast kunnen aanvullende opleidingen gericht op

bepaalde vaardigheden zoals het geven van voorlichting of succesvol adviseren noodzakelijk zijn.

Opleidingen voor preventiemedewerkers zijn er in verschillende soorten, maten en prijzen. Daarnaast kan een individueel coaching of begeleidingsproject

een effectief middel zijn om de preventiemedewerker naar een gewenst (kennis) niveau te helpen.

18. Worden er wettelijke eisen gesteld aan de opleiding voor de

preventiemedewerker?

Nee. Vanuit de Arbowet worden er geen opleidingen vereist, laat staan

eisen gesteld aan de opleidingen. De wet eist alleen dat de

preventiemedewerkers over voldoende kennis en deskundigheid kunnen

beschikken.

19. Moet de preventiemedewerker zich laten certificeren?

In de Arbowet is (op advies van werkgevers in de SER) bewust gekozen om geen

gecertificeerde preventiemedewerker te eisen. In de CAO afspraken of binnen een branche is men wel vrij om over eventuele certificering

van preventiemedewerkers afspraken te maken: de wetgever (overheid) laat die mogelijkheid

open. Sinds medio 2005 is het mogelijk om u als preventiemedewerker te certificeren bij

verschillende organisaties waaronder KIWA, KNV en NedCert.

20. Is een arbocoördinator dezelfde persoon als de

preventiemedewerker?De functie van arbocoördinator verschilt van bedrijf

tot bedrijf. Binnen het ene bedrijf is de arbocoördinator meer beleidsmatig actief, bij het

volgende bedrijf meer coördinerend, bij het andere bedrijf heeft hij uitsluitend uitvoerende taken. Als de taken van de arbocoördinator overeenkomen met de

(wettelijke) taken van de preventiemedewerker ligt de benoeming voor de hand. Als de taken niet

overeenkomen moet worden bezien of ze moeten worden aangepast of kan een bedrijf een andere medewerker voor deze nieuwe preventietaken

aanstellen. Veelal zal de huidige arbocoördinator de wettelijke preventietaken op zich nemen of bij zijn

functie krijgen.

21. Kan een bedrijfshulpverlener ook preventiemedewerker zijn?

Een bedrijfhulpverlener (BHV-er) is een andere functie dan een preventiemedewerker. Het belangrijkste verschil is dat een preventiemedewerker met name bezig zal zijn met het

voorkomen van ongevallen en uitval en een BHV-er zich bezig houdt met het beperken van de gevolgen van

bedrijfsongevallen.

Een preventiemedewerker werkt aan arbeidsomstandigheden in een breder kader en zal vanwege

zijn taken een rol spelen in dagelijkse bedrijfsvoering: signalering-, adviesfunctie en realisatie van

verbetermaatregelen.

22. Kan een medewerker met VCA voor leidinggevenden (VOL-VCA) ook preventiemedewerker zijn?

Aan de opleiding van preventiemedewerkers worden geen eisen gesteld noch zijn opleidingen verplicht. De deskundigheid moet aansluiten bij de risico´s binnen

het bedrijf. De preventiemedewerker moet voldoende kennis hebben van de aanwezige risico´s. Een VOL-VCA opleiding kan een basis vormen voor de taken van een

preventiemedewerker. Daarnaast moet worden bepaald welke aanvullende kennis en vaardigheden nog meer noodzakelijk zijn om de bredere taken van

een preventiemedewerker kunnen vervullen.

23. Sinds wanneer is het aanstellen van de preventiemedewerker

verplicht?

De wetswijziging is ingegaan op 1 juli 2005 maar ondernemingen hadden

tot 31 december 2005 de tijd om goede invulling te geven aan deze

nieuwe verplichting.

24. Wat zijn mogelijke taken van een preventiemedewerker?

Naast de wettelijke taken (voorlichting, adviseren, meewerken aan RI&E) kan een preventiemedewerker nog

andere taken toebedeeld krijgen zoals contact onderhouden met arbodienstverlener(s) en

inspectie(s), toezicht houden op veiligheid, veilig gedrag, coördineren van

arbo-activiteiten, implementeren van arbobeleid, verzuimadministratie of

casemanagement.

25. Over welke vaardigheden moet een preventiemedewerker

beschikken?Naast kennis en vaardigheden als het geven van voorlichting en advies, die horen bij de wettelijke

taken, moet een preventiemedewerker ook beschikken over vaardigheden als:

iemand kunnen aanspreken op zijn, haar gedrag

arbeidsrisico´s kunnen herkennen

het goed kunnen managen van maatregelen

draagvlak kunnen creëren

oplossingen voor problemen kunnen vinden of daarover beschikken en oppakken

kennis hebben en gebruik kunnen maken van ontwikkelde instrumenten en materiaal en daarmee kunnen werken aan het uitvoeren van een (branche) RI&E en het plan van aanpak

inzicht hebben in en omgaan met partijen die op ontbrekende terreinen deskundigheid kunnen leveren

een voortrekkersrol kunnen nemen bij het inrichten en uitvoeren van een goede arbo beleid.

26. Hoeveel tijd moet een preventiemedewerker krijgen voor

zijn taken?

De hoeveelheid tijd is afhankelijk van meerdere factoren met als belangrijkste het aantalen de precieze taken die worden toebedeeld aan de medewerker. De wet zegt hierover ”voldoende tijd om de bijstand aan werkgever en OR naar

behoren te kunnen verrichten”. Bij een onderneming met complexe risico´s en een paar

honderd medewerkers kan het een fulltime functie zijn, al dan niet verdeeld over meerdere

medewerkers.

27. Moet de ondernemingsraad akkoord geven aan het aanstellen van een preventiemedewerker?

Ja. Het aanstellen van een preventiemedewerker of het toedelen van de preventietaken naar een of meerdere medewerkers is een verandering van

afspraken op het gebied van arbeidsomstandigheden en daarmee instemmingplichtig. Als de OR niet

akkoord gaat kan het niet worden ingevoerd, de raad heeft een stevige onderhandelingspositie! Hetgeen

betekent opnieuw onderhandelen of voorleggen aan de kantonrechter.

28. Hoe kan de preventiemedewerker het beste

worden ingevoerd in een onderneming?

1. Start met het beoordelen van de RI&E en stel de vragen: geven de beschreven risico´s volledig en betrouwbaar beeld en zijn ze nog actueel?

2. Past het huidige arbobeleid, plan van aanpak bij deze geconstateerde risico´s?

3. Maak een conceptvoorstel met daarin de taken van een preventiemedewerker maar ook welke personen of functies deze taken krijgen, welke deskundigheid en vaardigheidseisen worden gesteld, maak een functieomschrijving (taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden), de wijze waarop wordt samengewerkt met leiding. OR en werkgever, de beschikbaar gestelde tijd

4. Overleg goed met de OR en licht de keuzes toe, zorg dat de OR instemt met het definitieve voorstel

5. Maak een communicatieplan (voorlichting) om de wijzigingen in de zorg voor arbeidsomstandigheden goed te communiceren met de medewerkers

6. Voeg de beschrijving waarop de zorg wordt vormgegeven toe aan de RI&E.

29. Hoe hoog is de boete als een bedrijf geen preventiemedewerker

heeft?

De boete voor het ontbreken van een preventiemedewerker bedraagt € 450. Indien het de preventiemedewerker ontbreekt aan

voldoende deskundigheid, ervaring en uitrusting of er zijn onvoldoende in aantal of er is geen werktijd beschikbaar, om de taken goed te kunnen uitvoeren, riskeert men een

boete van € 900. Als bovenstaande omtrent de gewenste/noodzakelijke inzet van de

preventiemedewerker niet in de RI&E vermeld staat kan dat € 225 kosten.

30. Waar kan ik meer informatie vinden over de taken en activiteiten

van de preventiemedewerker?

Hieronder een klein overzicht van handige websites:

www.preventiemedewerker.net

www.arbo-preventiemedewerker.startpagina.nl

www.preventieplein.nl