De Perfecte StormTurbulentie in de accountancymarkt

Fou-Khan Tsang RA

Voorwoord

Voor Chinouk Lian Tsang

Geboren en overleden op 3-10-2011

Voorwoord

ii

“ De Wereld verandert te snel om haar te blijven beschrijven in steeds dezelfde woorden”

Willem Schinkel

Het behoeft geen nadere toelichting dat het accountantsberoep een turbulente tijd doormaakt. De nieuwe bestuursvoorzitter van KPMG sprak in dat kader recentelijk over een ‘perfecte storm’. Ik gebruikte deze titel al eens eerder voor een blog, maar ik vind hem zó sterk, dat ik hem ook heb gebruikt voor mijn lezing op de Accountancynieuwsdag 2012. Dit essay is een verdieping van mijn verhaal op de Accountancynieuwsdag 2012. Overigens, ik krijg vaak de vraag of ik mijn sheets wil delen, maar wat zijn

sheets zonder het verhaal? Vandaar dit essay, waarin u mijn verhaal in verdiepte vorm nog eens kunt teruglezen.

GamechangersDe Accountancynieuwsdag gaat dit jaar over gamechangers; mensen die niet leven volgens de spelregels, maar die de spelregels durven te veranderen. Ik snap dat dit voor accountants heel ingewikkeld is, omdat zij zichzelf vooral zien als bewakers van de spelregels. Maar de perfecte storm zorgt ervoor dat alles radicaal verandert. De vraag is dan ook of we zelf nog wel de spelregels snappen? Worden we nog wel gezien als de bewakers van de spelregels? Nog erger: hanteren we de spelregels zelf nog wel juist? Zorgen die drie dingen er samen niet voor dat we in deze perfecte storm zijn beland? Eén ding staat voor mij hierbij als een paal boven water: naar mijn mening hebben we gamechangers hard nodig om uit deze storm te geraken.

Ik wens u veel leesplezier!

The perfect storm

iii

Hoofdstuk 1

De Perfecte storm

“A "perfect storm" is an expression, that describes an event where a rare combination of circumstances will aggravate a situation drastically. The term is also used to describe an actual phemonenon, that happens to occur in such a confluence, resulting in an event of unusual magnitude.”

De eerste gedachte die bij mij opkwam toen ik de woorden ‘perfecte storm’ hoorde, was de film (Petersen, 2000) met de gelijknamige titel waarin George Clooney de hoofdrol speelde. In het cruciale deel van de film denken Clooney en zijn bemanning dat ze het ergste van de storm hebben gehad. Ten onrechte; de storm laat hen niet gaan en ze belanden in een huizenhoge golf. Dat is precies de situatie waarin de accountancy zich nu bevindt. We denken misschien dat we het ergste hebben gehad, maar we staan in feite voor een huizenhoge golf die eigenlijk geen uitweg kent. Misschien alleen als we in staat zouden zijn om de zwaartekracht te tarten.

Een perfecte storm wordt in Wikipedia als volgt gedefinieerd:

“A "perfect storm" is an expression, that describes an event where a rare combination of circumstances will aggravate a situation drastically. The term is also used to describe an actual phenomenon, that happens to occur in such a confluence, resulting in an event of unusual magnitude.” (Wikipedia)

De vraag die we ons moeten stellen is: “Wat is dan die ‘rare combination of circumstances’, die ervoor zorgt dat het accountantsberoep is beland in deze perfecte storm? Naar mijn mening zijn dit de volgende omstandigheden:

• de identiteitscrisis van het accountantsberoep;

• de economische crisis;

• de Low Trust Society;

• de snelle technologische en maatschappelijke veranderingen.

Sectie 1

Vier oorzaken

5

Al decennialang wordt er gesproken over een verwachtingskloof tussen ‘de accountancy’ en het maatschappelijk verkeer. Ik zou hier eerder over een identiteitscrisis willen spreken. Als je niet meer in staat bent om uit te leggen wat je maatschappelijk rol is, dan ligt dat toch vooral aan jezelf. Bij de verwachtingskloof proberen we vooral om het probleem toe te schrijven aan het maatschappelijk verkeer. En wat is dat maatschappelijk verkeer dan eigenlijk? We hebben al veel moeite om dit te definiëren; het is dan wel gemakkelijk om het probleem daar neer te leggen. Daarom is de kloof ook zo moeilijk te dichten; omdat we niet serieus naar onszelf durven te kijken.

De rol van de accountant als vertrouwenspersoon van het maatschappelijk verkeer is ook moeilijk in een samenleving die roept om transparantie, terwijl de accountant zijn werk juist in de beslotenheid van de bestuurskamer uitvoert. Of, zoals een hoogleraar onlangs nog tegen mij zei: “Zolang ons goede werk verborgen blijft in de bestuurkamer, maar ons falen breed wordt uitgemeten in de media, zal de accountant blijven worstelen met zijn rol”.

Daarnaast speelt natuurlijk ook een rol dat accountants de afgelopen jaren niet uitblonken in het slim benaderen van de media bij de incidenten die plaatsvonden. We verborgen ons liever achter vakjargon en geheimhouding, dan dat we onze echte rol van vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer speelden.

Het leek er even op dat de politiek zou gaan ingrijpen. Vanuit Europa kwamen er strenge voorstellen, geïnitieerd door Eurocommissaris Banier. In Nederland werd daar bij de behandeling van de accountantswet in de Tweede Kamer al een voorschot op genomen, door onder anderen Ronald Plasterk. Vanuit Europa kwam tevens het voorstel om de controleplicht voor het MKB verder te beperken (amendement 160). Maar na de zomer bleek dat de soep waarschijnlijk niet zo heet gegeten wordt; Barnier is inmiddels ernstig afgezwakt, amendement 160 is ingetrokken en de vraag is hoe de accountantswet in het nieuwe Nederlandse politieke landschap dadelijk daadwerkelijk vorm krijgt.

Sectie 2

Identiteitscrisis van het accountantsberoep

6

De huidige economische crisis begon in 2007 en heeft al vele gedaantes aangenomen: van hypothekencrisis naar bankencrisis, vervolgens de eurocrisis en nu is er een langdurige terugval van de economische groei wereldwijd. Laten we eerlijk zijn: het einde van de crisis lijkt nog niet in zicht. Zeker zolang de hoofdrolspelers in de crisis niet doorhebben dat deze crisis ook vooral een vertrouwenscrisis is. Zolang het vertrouwen in de werking van de financiële markten niet terugkeert, zal de economische crisis naar mijn mening al een perfecte storm op zichzelf zijn. De economische crisis raakt accountants(kantoren) op twee punten.

In eerste instantie maakte de accountant natuurlijk ook deel uit van het financiële systeem. Om die reden werd terecht de vraag gesteld waarom de accountant niet eerder aan de bel had getrokken? Het was verwonderlijk om te merken dat de voorzitter van het NIVRA zich erover verbaasde dat ook aan de accountants een systeemrol werd toebedeeld.

In tweede instantie worden de accountants(kantoren) natuurlijk ook als onderneming geraakt door de economische crisis. Hoewel de meeste kantoren dit door de buffer aan werk aan het begin van de crisis nog niet echt merkten, wordt nu langzaam duidelijk dat de echte groei ook uit de accountancy verdwenen is. De grote kantoren hebben vooral last van de teruggelopen vraag naar specialistische diensten. Maar ook de traditionele diensten, zoals samenstellen en assurance, staan onder druk. Automatisering zorgt voor een verdamping van werk in de samenstelpraktijk, en in de assurancepraktijk woedt eigenlijk al jarenlang een prijzenslag. Voeg daaraan toe dat het aantal ondernemingen afneemt door faillissementen en stakingen, veroorzaakt door de crisis. De concurrentie zal hierdoor de komende tijd alleen maar toenemen.

Sectie 3

Economische crisis

7

Ruim 10 jaar geleden was de wereld een stuk eenvoudiger. De muur was gevallen, Oost-Europa ontwikkelde zich snel richting een markteconomie. China bloeide op als een van de nieuwe productiecentra van de wereld. De economie groeide mede door de enorme technologieboost, die op zich weer globalisering mogelijk maakte. We constateerden met elkaar dat de wereld plat was geworden en dat er voor de mondiaal ingestelde burger eigenlijk geen grenzen meer waren.

Op 11 september 2001 brak er een nieuwe periode aan, toen de hele wereld geschokt werd door de beelden van de twee vliegtuigen die het World Trade Center invlogen. Het vertrouwen van mensen werd geknakt en wantrouwen kwam hiervoor in de plaats. De instituties waar wij jarenlang op vertrouwden, kwamen onder druk te staan. Omdat zij blijkbaar geen antwoord hadden op de vragen die ineens opkwamen. Tolerant en polderend Nederland kreeg hier ook mee te maken door de opkomst van Pim Fortuyn. De moord op Fortuyn – en later die op Van Gogh – veranderde het onschuldige beeld van Nederland. Dit zorgde uiteindelijk voor een sterk gepolariseerde periode in zowel de

politiek als de samenleving. De uitkomst van de laatste verkiezingen geeft aan dat de situatie langzaam normaliseert.

In zijn boek “Trust: The Social Virtues and The Creation of Prosperity” (Fukuyama, 1996) maakt de Amerikaanse hoogleraar Francis Fukuyama onderscheid naar zogenaamde High Trust en Low Trust Societies. Hij stelt in zijn boek onder andere het volgende:

“Een van de belangrijkste lessen die wij kunnen leren van de bestudering van het economische leven is dat het welzijn van een natie en haar vermogen om te concurreren worden bepaald door één enkel diepgeworteld cultureel kenmerk: de mate van vertrouwen die aan de gemeenschap inherent is.” 

Het mag duidelijk zijn dat Nederland nog steeds behoort tot de landen met een High Trust Society, maar door de hiervoor geschetste ontwikkelingen is het vertrouwen wel minder geworden. Ook de eerder genoemde economische crisis heeft daaraan bijgedragen. Het vertrouwen in systeeminstellingen, zoals banken en accountantskantoren, is natuurlijk sterk afgenomen.

Sectie 4

Van een High naar een Lower Trust Society

8

Door het afnemende vertrouwen is de roep om transparantie steeds sterker geworden. Mensen vertrouwen niet meer op mededelingen van derden; ze willen het zelf uitzoeken. Mede door de komst van internet is het voor iedereen ook mogelijk om bijna alles op te zoeken.

Tegen het licht van deze maatschappelijke ontwikkelingen voert de accountant zijn vertrouwensfunctie uit, in een maatschappij die steeds minder zaken vertrouwt. De vraag is dan ook of het accountantsberoep in zijn huidige rol dat nog wel kan? Indien die rol niet verandert, is er inderdaad sprake van een onoverbrugbare kloof.

9

Ondanks de economische crisis lijkt het wel of de aarde elke dag weer een stukje sneller draait. De opkomst van (mobiel) internet zorgt ervoor dat we 24/7 online zijn, en het lijkt wel of we ons er nauwelijks nog van los kunnen maken. De informatie op het internet neemt inmiddels een kolossale omvang aan, waardoor er nieuwe hulmiddelen (big data) nodig zijn om deze überhaupt nog te kunnen ontsluiten. Door social media zijn ‘vriendschappen’ virtueel geworden en is iedereen in staat om zijn mening te geven, mits hij zich houdt aan de maximale lengte van 140 karakters.

In Nederland is er vrijwel geen huishouden meer zonder computer en de computer is getransformeerd naar een glimmende tablet die gewoon op schoot kan. Waar vroeger de defensie-industrie en het bedrijfsleven de marsroute van de ICT-ontwikkelingen bepaalden, worden die nu bepaald door de consumenten.

Ondernemingen worstelen ook met deze vraagstukken. We zien steeds meer branches veranderen onder invloed van de technologische ontwikkelingen. Zo zijn bijvoorbeeld de reisindustrie en de retail ingrijpend veranderd door de komst van het internet.

In deze veranderende wereld staat de accountant met een gereedschapkist in zijn hand, die nog dateert uit de vorige eeuw. Erger nog; er zijn nog accountants die durven te stellen dat zij nog steeds om de computer heen controleren. Binnen het beroep is er weinig innovatie, als het gaat om het ontwikkelen van nieuw gereedschap dat beter voldoet aan de omgeving van vandaag.

Sectie 5

Snelle technologische en maatschappelijke veranderingen

10

Hoofdstuk 2

Hoe komen we uit de storm“Life is not about waiting for the storm to pass.... It’s about learning to dance in the rain”

Vivian Greene

Ik spreek vaak mensen die mij zeggen dat “…ze zich aan het voorbereiden zijn voor als de crisis voorbij is en alles weer normaal is”. Maar wanneer is de crisis voorbij, en wordt het wel weer normaal? Ik heb de metafoor van de perfecte storm gekozen, maar degenen die het boek gelezen hebben of die de film hebben gezien, weten dat geen van de hoofdrolspelers het overleeft. In de laatste Accountancynieuws (afl. 17, 2012) vraagt hoofdredacteur Frans Heitling zich af of de accountancy misschien verkouden is? Ik ben bang dat we al langer verkouden zijn, en – zoals u weet – een genegeerde verkoudheid kan uitgroeien tot een serieuze longontsteking.

Ben ik te pessimistisch? Zie ik het te scherp of ben ik gewoon een realist? Voor mij is het in ieder geval duidelijk dat we niet op dezelfde voet door kunnen gaan. Er komt gewoon nog een volgend schandaal aan en nog een. En het is de vraag wanneer het maatschappelijk verkeer er genoeg van heeft, waardoor ons beroep van buitenaf drastisch wordt aangepakt. Of zijn we bereid om zelf te investeren en onszelf te veranderen? Ik ben nu bijna twee jaar betrokken bij Tuacc; de hervormingsbeweging. Ik zie daar gelukkig ook een grote groep accountants met passie voor

het vak, die allemaal bereid zijn om het beroep te hervormen. Dat gaat langzaam en ik ben daardoor wel eens bang dat dit té langzaam gaat. Tegelijkertijd zijn er ook nog steeds krachten die geen verandering willen; die bang zijn voor het nieuwe wat voor ons ligt. Maar stilstand is achteruitgang. We staan nu alleen al veel te lang stil en we gaan dus achteruit.

Nogmaals de perfecte stormVisualiseer nogmaals dat ultieme moment uit de perfecte storm. Het kleine bootje lijkt haast verticaal tegen die enorme golf te staan, en – welke optie men ook kiest – de situatie is reddeloos. Maar misschien moeten we het beeld wel veranderen. Bevinden we ons in de accountancy niet in een transformatiefase van de ene groeicurve naar een andere, volgende groeicurve? De oude groeicurve was gebaseerd op onze vaktechnische kwaliteiten. Maar we merken iedere dag dat dát niet meer het verschil uitmaakt. De cliënt van gisteren is klant geworden, is mondiger, hoger opgeleid en hij verwacht gewoon meer van ons. Kwaliteit en vaktechniek zijn daarbij een gegeven. Zeker in het MKB ziet men ons niet als de onafhankelijke hoeder van het maatschappelijke verkeer, maar als primaire vertrouwenspersoon

Sectie 1

Hoe komen we uit de storm

12

voor complexe financiële en ondernemingsvraagstukken. Is de nieuwe groeicurve niet veel meer die van de klanttechniek? Die ziet er vanuit ons huidige standpunt heel gevaarlijk uit. En we kunnen wel honderden ‘ja-maars’ verzinnen om ankers uit te gooien en onze huidige positie te consolideren. Maar wie blijft doorgaan op de vaktechnische curve, zal zijn omzet zien dalen, de belangstelling voor zijn diensten zien verminderen en zal uiteindelijk ook ophouden te bestaan. Degenen die bereid zijn om de zwaartekracht te tarten, die over durven te springen naar de nieuwe curve van klanttechniek, zullen zien dat de toekomst er gewoon weer zonnig uitziet.

Om uit de storm te komen, zullen we moeten acteren op 3 niveaus:

1. het beroep

2. het bedrijf

3. het individu

13

Het beroepAls accountants neigen wij er van nature toe om ons als eerste af te vragen of een eventuele verandering wel kan binnen de regels? Maar we kunnen uiteraard ook gewoon de regels veranderen. De huidige tijdgeest vraagt om een moderne accountant, met een goede set aan regels die passen bij de tijd, en – laten we dat niet vergeten – ook een goede set gereedschap. Binnen Tuacc hebben we een top 7 (Kok) gemaakt van veranderingen die noodzakelijk zijn binnen het beroep:

1. Aanpassing van de verplichtingen tot wettelijke controle; zwaardere normen en verscherping van het toezicht aan de bovenkant van de markt (in ieder geval het OOB-segment). Afschaffing van de controleplicht aan de onderkant van de markt (grootste deel MKB-segment).

2. Aanpassing PE-model; het PE-model wordt maatwerk. Iedere accountant krijgt een ‘life cycle plan’, dat specifiek is afgestemd op zijn/haar achtergrond, werkomgeving en toekomstontwikkeling. Het plan beweegt mee met de ervaring en het werkterrein van de accountant en wordt opgesteld in samenwerking met een opleidingscoördinator van het kantoor of van een beroepsorganisatie of onderwijsinstelling. Aan het PE-model wordt een deelnameplicht gekoppeld in plaats van een aanwezigheidsplicht.

3. Aanpassing van de mindset; Interne Beheersing wordt uitgeroepen als fundament onder ons vakgebied en niet bijvoorbeeld Externe Verslaggeving.

4. Aanpassing opleidingen; er komt een opleiding tot basisaccountant. Hieraan wordt een vervolgopleiding gekoppeld, die georganiseerd is in een matrixkader. De verticale as representeert markten en segmenten, de horizontale as staat voor gespecialiseerde onderwerpen, zoals forensisch onderzoek. IT wordt niet aangeboden als geïsoleerd onderwerp, maar doordrenkt alle opleidingsprofielen.

Sectie 2

Het beroep

14

5. Aanpassing verklaringenstelsel; het verklaringenstelsel wordt vervangen door narratief rapporteren. Ofwel: vertel het verhaal van de onderneming, dat gericht is op de zaken waar het bij de ondernemer echt om gaat. Geen informatie-overload, maar heldere taal.

6. Aanpassing businessmodel accountantskantoren; geen ‘up or out’-model meer bij de accountantskantoren, maar gerichte selectie per functieniveau. Doorstroming vindt plaats op basis van een palet aan kwaliteiten; commercieel inzicht hoort daarbij niet thuis. Binnen dit model worden beloningsvormen afhankelijk gesteld van geleverde kwaliteit en er wordt afstand genomen van de aansprakelijkheidsdiscussie.

7. Aanpassing toezicht; de instelling van een openbaar aanklager, versnelling van tuchtrechtprocedures en verzwaring van de strafmaat.

Ik hoor van uw kant al een paar ‘ja-maars’ opkomen, maar we moeten het beroep fundamenteel aanpassen. Oude wijn in nieuwe zakken hoort daar niet bij.

15

Zoals al gesteld in het begin van mijn verhaal: accountantskantoren hebben ook last van de storm. Juist in een storm is het belangrijk om de goede koers uit te stippelen en de tocht met zo min mogelijk schade te volbrengen. Mijn ervaring is echter dat veel accountantsorganisatie geen duidelijke koers (lees: visie, missie en strategie) hebben. Of is de organisatie er alleen om zoveel mogelijk inkomen te genereren voor de partners? Ja? Dan moet u zich zeker in deze tijd afvragen wat uw maatschappelijke rol is en of u deze met een dergelijke visie wel kunt vervullen.

De accountantsorganisaties van vandaag zijn getransformeerd tot volwaardige zakelijke of professionele dienstverleners, misschien met wat bijzonderheden. In hun boek “De ondernemende professional” (Kwakman & Zomerdijk, 2012) schetsen prof. Frank Kwakman en Chris Zomerdijk 7 factoren voor toekomstig succes voor professionele dienstverleners. Per factor heb ik mijn belangrijkste gedachte geschetst:

1. Creëer een unieke reputatie in de markt; dat is niet eenvoudig, maar nu we weten dat kwaliteit geen onderscheidende waarde meer is, hebben we andere zaken nodig om ons te onderscheiden in de markt. Een kantoor als Coney heeft een onderscheidende reputatie, omdat zij als geen ander (kantoor) het gebruik van auditsoftware heeft omarmd. Marshoek richt zich alleen op supermarkten en is daar ook succesvol in. Het creëren van een unieke reputatie vereist dus dat u keuzes maakt en specialiseert.

2. Ga partnerships aan met strategische klanten/leveranciers; de toevoeging ‘leveranciers’ is hier afkomstig van mij. Gezien onze onafhankelijkheid is het aangaan van een strategische relatie met een klant best ingewikkeld. Met leveranciers is zo’n partnership een stuk minder complex. Ons gratis boekhoudpakket is er gekomen door een strategische samenwerking met de uitgever BusinessCompleet en de softwareleverancier Triodor.

3. Differentieer naar verschillende klantengroepen; ik merk dat accountantskantoren het moeilijk vinden om klanten anders te differentiëren dan langs de vaktechnische lat (assurance/samenstel). Maar niets is zo erg als ongelijken gelijk te behandelen. De klant die

Sectie 3

Het bedrijf

16

prijskoper is, heeft andere eisen en verwachtingen dan een klant die bereid is om te betalen voor toegevoegde waarde. Essentieel bij differentiatie is dat het niet blijft bij het toevoegen van een letter in het CRM-systeem. Het dienstverleningsconcept moet ook daadwerkelijk op de verschillende klanten worden afgestemd.

4. Ondernemerschap en leiderschap op alle niveaus; de tijd dat de jongste bediende de koffer mocht dragen en koffie mocht halen ligt ver achter ons. We nemen steeds meer hoogopgeleide medewerkers aan, en de nieuwe generatie medewerkers wil ook graag verantwoordelijkheid dragen. Ondernemerschap en leiderschap zijn niet meer het exclusieve domein van de partners. Een moderne organisatie is in staat om dat ook bij andere professionals neer te leggen. Naar de toekomst kijkend denk ik dat het maatschaps-/partnermodel ook onder druk komt te staan; zeker als de economische groei gedurende de komende jaren zeer beperkt blijft. Het partnermodel is gebaseerd op groei en verwordt tot een kettingbrief als groei en rendement uitblijven. Kortom, klassiek ondernemerschap werkt niet meer en we zullen op zoek moeten naar modern ondernemerschap.

5. Zorg voor continue innovatie van dienstverlening; al jaren roepen we dat de jaarrekening zijn langste tijd heeft gehad, maar nog steeds is ons hele businessmodel rondom diezelfde jaarrekening opgebouwd. In de #tuacc top 7 is al aangegeven dat interne beheersing eigenlijk onze mindset moet zijn. De klant ziet de jaarrekening al lang niet meer als het product. We zullen dus op zoek moeten naar de echte vraag van de onderneming en daar zullen we diensten omheen moeten bouwen. Die vraag is aan verandering onderhevig en je zult daar dus continu op in moeten spelen.

6. Laat technologie voor je werken; om voor mij onduidelijke redenen bestaat er binnen de accountancy haast een natuurlijke afkeer van technologie, en meer specifiek van ICT. ICT wordt als zeer moeilijk ervaren, investeringen zijn duur en leveranciers maken hun beloften nooit waar. Vraag de leveranciers naar hun ervaringen en zij zullen aangeven dat accountants nauwelijks bereid zijn om te betalen voor ICT en dit ook heel slecht implementeren. Daar zullen zij aan toevoegen dat het commitment van de leiding bij verandering matig is en dat de markt eigenlijk maar heel klein is. Beide partijen lijken hier in een impasse te zijn aanbeland, waarin ze recht tegenover elkaar blijven staan. Dat is jammer, want eigenlijk zou hier toch punt 2 moeten gelden inzake strategische samenwerking. Toch is ICT een van de kritische factoren naar de toekomst; goed ingerichte ICT verdampt namelijk het werk binnen de primaire processen van de accountants. De kantoren die hun ICT goed voor elkaar hebben, hebben de toekomst.

17

7. Zet je organisatie als community op; in de jaren voor de crisis zagen we vooral de onstuimige opkomst van de ZZP’er. Door de crisis is de opkomst wat getemperd, maar de tendens blijft dat steeds meer mensen voor zichzelf willen beginnen. Dat is niet vreemd, omdat het oude adagium van ‘je leven lang bij dezelfde baas in diezelfde periode’ verdwenen is. Het accountantskantoor zal de multidisciplinaire vragen van de klant moeten kunnen beantwoorden. Het kleine en middelgrote accountantskantoor kan niet al die specialisten onderbrengen in de organisatie, maar zal strategisch moeten samenwerken met derden. Of dat ook gaat gelden voor het primaire proces, vind ik moeilijk te duiden. Wat wel duidelijk is, is dat binnen een aantal jaren – en ondanks de verhoging van de pensioenleeftijd – de vergrijzing van de beroepsbevolking een significante rol gaat spelen binnen de kantoren. Het aantrekken van voldoende goed geschoold personeel zal een uitdaging worden.

18

Het laatste niveau van verandering gaat over u als persoon. Kwakman en Zomerdijk spreken niet voor niets over de ondernemende professional. Nu zult u waarschijnlijk denken: “Dat ben ik toch al?”. Of moeten we eerlijk zijn; geven we toe dat het de accountancy in de afgelopen jaren ontbroken heeft aan ondernemerschap? We hebben natuurlijk een lange periode van groei achter de rug, waarbij het ondernemerschap niet of nauwelijks geprikkeld hoefde te worden. We zaten veilig in ons wettelijke domein en de klanten kwamen vanzelf wel. We hoefden niet echt serieuze keuzes te maken en risicovol was het zeker niet.

Maar nu wordt het wel cruciaal; u moet keuzes maken en er wordt ook van u verlangd dat u verandert. En het beroep moet ook veranderen, of blijft u daar alleen maar over mopperen? Of mag ik u een vraag stellen:

Wat heeft u de laatste jaren gedaan voor het beroep?

Wel eerlijk antwoorden natuurlijk. Laten we niet vergeten dat we een maatschappelijk rol hebben en dat we dankzij die rol elke dag weer een nette boterham kunnen eten. En ja, u had het druk; met klanten en nog meer klanten en nog meer klanten. Maar dat is geen excuus, want die klanten komen bij u dankzij uw beroep. Misschien dan nog maar een vraag:

Wanneer heeft u voor het laatst iets nieuws gedaan?

Of had u het daar ook gewoon veel te druk voor? En waar bent u dan zo druk mee? Een ondernemer gaf laatst bij mij aan dat de accountant elk jaar hetzelfde liedje zingt en dat het hem al helemaal niet meer interesseerde[…]

Sectie 4

Individu: ja, dan gaat het over u

19

Ik zei het al eerder: we moeten op zoek naar nieuw ondernemerschap, met passie voor het beroep en de bereidheid om je aan te passen aan de marktomstandigheden. Afgelopen zomer las ik het boekje “Iedereen ondernemer” (Van Brakel, 4e druk, 2012) van Arko van Brakel letterlijk stuk; zóveel passie spatte ervan af. Het ondernemersleven van Arko heeft hoge toppen en diepe dalen gehad en daar schrijft hij heel eerlijk en open over. Een van zijn belangrijkste lessen was dat geld niet gelukkig maakt, maar dat echte passie voor datgene wat je écht leuk vindt, je vleugels geeft. Dat is ook het type ondernemerschap dat de accountancy nodig heeft om de komende transformatie door te maken. Toen ik laatst op een blog op accountant.nl reageerde met de stelling dat “je kop onder het maaiveld houden nog steeds de beste garantie was voor een carrière in de accountancy”, kreeg ik gelijk van de beroepsorganisatie. Dat is heel erg jammer, omdat juist in ons beroep het kritisch vormen van mensen door debat en tegenspraak zo expliciet gewenst is.

Sectie 5

Ondernemende professional

20

Arko van Brakel over zijn boek

We moeten veranderen, anders worden we dadelijk veranderd; dát is mijn boodschap. Daarvoor hebben we mensen nodig die de regels van het spel durven te veranderen. En die zijn er in de personen van Pieter de Kok, Wilco Schellevis, Jacco Oudhof, Alexander Leppink, Marcel Pheijffer, Joris Joppe, de mannen van Wildschut en éminences grises (lees: oudere jongeren) als Jules Muis. Maar helaas heb ik aan drie handen genoeg om ze te tellen, en we hebben er veel meer nodig. Beter nog: we hebben jou nodig om ons beroep, het mooiste van de wereld, te moderniseren en klaar te maken voor de toekomst. Durf jij het aan om de zwaartekracht te tarten en gamechanger te worden?

Something has changed within meSomething is not the same

I'm through with playing by the rulesOf someone else's game

Too late for second-guessingToo late to go back to sleepIt's time to trust my instincts

Close my eyes: and leap!It's time to try defying gravityThink I'll try defying gravity

Kiss me goodbye I am defying gravityAnd you won’t bring me down!

(Schwartz, 2003)

Sectie 6

Defying Gravity

21

Hoofdstuk 3

Dankwoord

Een verhaaltje vertellen doe je niet zomaar. En misschien gelooft u het niet, maar een presentatie op de Accountancynieuwsdag vergt maanden van voorbereiding, nadenken, schrijven, visualiseren en dan, na een half uurtje spreken, is het alweer klaar. Maar dat kan niet zonder de hulp van een aantal mensen, die ik uiteraard wil bedanken.

Bedankt!

xxiii

Annemarie Oord van Tekstkracht zorgt er altijd voor dat mijn teksten normaal Nederlands worden, zonder de kracht en de passie daarvan verloren te laten gaan.

Ook ben ik dank verschuldigd aan mijn collega’s Koert en Marco, die mij altijd maar weer mijn gang laten gaan met nieuwe inzichten, gedachtekronkels die in beginsel niet – maar later altijd wel weer – van toepassing zijn op onze eigen organisatie.

Uiteraard ook dank aan alle medewerkers van Alfa, die het elke dag weer tot een feestje maken om voor ons bedrijf te werken.

Pieter de Kok, voor zijn passie voor het beroep, zijn energie voor #tuacc en de inspiratie die dat geeft.

Frans Heitling, die mij altijd weer de kans geeft om mijn verhalen te vertellen.

En tot slot – maar wel degelijk op de eerste plaats – mijn lieve vrouw en kinderen. Een zeer droevige en emotionele gebeurtenis vlak voor de Accountancynieuwsdag van 2011 heeft mij meer dan duidelijk gemaakt dat zij het belangrijkste zijn in mijn leven.

Verwijzingen

xxiv

Brakel, A. van (4e druk, 2012). Iedereen Ondernemer - Wat nou crisis? Ondernemerschap kan je redden! Arko Sports Media.

Fukuyama, F. (1996). Trust: The Social Virtues and The Creation of Prosperity. Free Press.

Kok, P. de (n.d.). www.tuacc.nl. Retrieved from http://www.tuacc.com/2012/06/27/de-tuacc-tussenstand-top-7-noodzakelijke-veranderingen/

Kwakman, F. & Zomerdijk, C. (2012). De ondernemende professional - Waarde creëren in een veranderende markt. Van Duuren Management.

Petersen, W. (Director). (2000). The Perfect Storm [Motion Picture].

Schwartz, S. (Composer). (2003). Defying Gravity (song) uit de musical Wicked.

Wikipedia. (n.d.). http://en.wikipedia.org/wiki/Perfect_storm.

Twitter

xxv

Klik op het vogeltje om mij te volgen op twitter

Volg mij op twitter

Interactief 3.1 Lorem Ipsum dolor amet, consectetur

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

xxvi