25 september 2010 , pag. 2

Chic, hedendaags en betrouwbaar

Een eeuwenoude krant

opnieuw vormgeven –

hoe doe je dat eigen-

lijk? Toen grafisch ont-

werpster Loes Koomen

het verzoek kreeg om

een nieuw ontwerp te

maken voor de Leeu-

warder Courant, dook

ze eerst het archief in.

In de krant zoals die

vanaf 9 oktober in de

bus valt, zitten dan ook

allerlei nieuwe elemen-

ten die subtiel verwij-

zen naar de lange his-

torie van dit dagblad.

Maarten Pennewaard

De vormgeving van de nieuwe LC ,,Dat de Leeuwarder Courant uit1752 stamt, wist ik echt niet. Viade site kwam ik in het archief te-recht, dat helemaal teruggingtot het eerste begin. Ik heb tweedagen rondgeneusd. Dan zie jede sprongen in de tijd: Het ont-staan van koppen, advertentiesdie al in 1800 in de krant staan,fotografie.’’

Het digitaal doorbladerenvan oude kranten leverde in-zicht op in het dna van de LC.,,Typerende dingen: de kopLeeuwarder Courant is altijd inkapitalen gezet. Het logo, datvaak is veranderd.’’

Daarmee kwam ook de inspi-ratie. Dat wapen bijvoorbeeld,staat straks weer tussen dewoorden ‘Leeuwarder’ en ‘Cou-rant’ in. ,,Dat was in 1752 ookzo!’’ Het logo is gerestyled,waarbij de brug met de historieis geslagen. De kop is weerzwart.

Aan het letterfront is het no-dige gewijzigd. Niet alleen dekop is aangepast - ook de letter-typen die gebruikt worden voorde krantenkoppen en de artike-len (de zogenaamde broodlet-ter) zijn onder handen geno-men.

Daarover straks meer. Eersteven de vraag: waarom eigen-lijk? Is dat nou nodig, al die ver-anderingen?

Immers: krantenlezers zijngewend aan ‘hun’ krantje, ze we-ten wat waar staat en kunnenblindelings naar hun favoriete

pagina of columnist bladeren.Een nieuwe krant zet dat ver-trouwde gevoel in het beginoverboord. Lekker is dat!

Er zijn goede argumenten omhet toch te doen. Een krant ver-andert doorlopend, maar vaakzijn het kleine aanpassingen dieop zich amper opvallen. Wie dekrant van vandaag legt naast dievan 2004, toen de vorige ingrij-pende vernieuwing werd door-gevoerd, ziet het verschil ech-ter overduidelijk. Het is goedom al die kleine veranderingenop een goed moment eens tegenhet licht te houden.

En u, geachte lezer, bent delaatste jaren ook veranderd.Nieuws is door de opmars vaninternet, ontbijt-, lunch- enavondspitsradio en doorlopen-de journaaluitzendingen op tvalomtegenwoordig. Een nieuws-bedrijf als de Leeuwarder Cou-rant heeft zich daar al lang aanaangepast: snel nieuws ver-schijnt op internet en smartp-hones, bondig geformuleerd.Elk uur zijn er bulletins op Wa-terstad FM. Krantenpapier is deplek geworden om meer orde inde chaos te scheppen, duidingte geven, een goed interview teplaatsen en om de lezer voor tebereiden op het belangrijkenieuws van de dag van morgen.

Al die zaken tezamen leiddentot de opdracht aan Loes Koom-en om de LC te vernieuwen:chic, hedendaags, betrouw-baar, levendig, overzichtelijk.

Dus: de broodletter is nieuw.Voor de fijnproevers: het is deAntiqua. Belangrijkste verschilis de leesbaarheid. ,,De huidigebroodletter - de Cheltenham -heeft een groot dik-dunverschil.Het komt de leesbaarheid tengoede als dat verschil kleiner is.En de nieuwe letter is ook eentikkie groter dan de huidige’’, al-dus de ontwerpster. Dat moetde krant, in elk geval vanuit gra-fisch perspectief, beter lees-baar maken dan ooit.

Lettertypen zijn er genoeg,tienduizenden verschillende.Maar de meeste zijn ontworpenvoor druk op glad papier. Kran-tenpapier stelt speciale eisen,anders lopen de open ruimtesin bij voorbeeld de ‘o’ en de ‘p’vol met inkt. Maar ook met diebeperking blijven er honderdenmogelijkheden over. ,,Uiteinde-lijk gaat het om de sfeer die jewilt oproepen.’’

Ook de kopletters zijn nieuw.De Antiqua en de Taz hebbenmeer ruimte nodig dan de huidi-ge Times-koppen, met als con-sequentie dat er minder lettersin een kop passen. Bij de kern-achtige kop kan straks weer eenbovenkop worden gebruikt.Nieuw voor nu, maar in de histo-rie van de LC eerder toegepast.

,,Een belangrijk onderdeelvan de opdracht was: brengrust in de krant’’, vertelt Koom-en. ,,Nu staan op heel veel ver-schillende plekken 1-kolomsnieuwsberichten. In de nieuwe

krant is er een vaste krantenko-lom waarin die berichten kun-nen staan. Op nieuwspagina’sstaan ook 3 korte 2-kolomsbe-richten. En daar tussenin heb je5 kolommen waar de grote ver-halen en illustraties staan. Datgeeft rust en schept ook duide-lijkheid: links en rechts het kor-te ‘snacknieuws’, in het hart vande pagina de grotere verhalen.’’

In de nieuwe LC wordt voor-taan ook gebruik gemaakt vaneen vaste kolombreedte. Geenartikelen meer die over ander-half of twee kolommen wordengezet. ,,En dat geldt overal, vande nieuwspagina’s tot in de bij-lagen.’’

Al met al kan de redactie metde nieuwe opmaakmogelijkhe-den beter de verschillen tussengroot en klein nieuws laten zien.,,De weging wordt beter. Ikschuw lange verhalen niet, en ikben absoluut tegen infantilise-ring, maar het is niet van dezetijd om lange lappen grijze tekstzonder streamer met citaten ofeen blokje met de hoofdpuntenuit het verhaal af te drukken. Dekrantenlezer van nu stelt ande-re eisen.’’

Een opvallende veranderingop de voorpagina is de plaatsvan het commentaar. Decenniaprijkte dat aan de rechterkantvan de pagina, maar met ingangvan 9 oktober staat het hoofdre-dactioneel commentaar links-onder op de voorpagina. Devormgeefster is er blij mee:

door het commentaar weg tehalen van de huidige plaats hebje op de voorpagina veel meermogelijkheden om je nieuws tepresenteren.

Op de voorpagina van hetfryslân-katern, de nieuwenaam van het regiogedeelte,staat straks op dezelfde plaatselke dag een column. De schrij-vers verhuizen daarmee van deopiniepagina naar de belang-rijkste nieuwspagina van deprovincie. Een prominente plekvoor een lichtvoetig stuk, wantook de balans tussen ernst enluim moet goed zijn. ,,Het is eenlogische, vaste plaats. Natuur-lijk is het voor de lezer eersteven zoeken, maar het wentsnel.’’

De nieuwe krant heeft een ei-gen kleurenpalet. Zo krijgt hetnieuwe wapen een paarse tint.De balk onder de titel - de ‘etala-ge’, waar wordt verwezen naaropvallende items verderop inde krant - is ‘herkenbaar’ grijs.De combinatie van nieuwe kop,logo en etalage voldoen zowelvolgens de ontwerpster, de re-dactie als groepen testlezerszeer goed aan de criteria ‘chic’en ‘hedendaags’.

Een lichtere grijstint is doorde hele krant te vinden: het is deondergrond voor feitenblokjesen dergelijke. Daarnaast heeftelk katern zijn eigen kleur.Sport is groen, het fryslân-ka-tern is rood.

In de etalage, bij het commen-

taar en in het feitenblokje kerenvier strepen telkens terug.Koomen: ,,Het is een verwijzingnaar de schuine banen in deFriese vlag.’’

De nieuwe vormgeving is eenlangdurig proces geweest.,,Toen ik begon lag er nog eenhoop sneeuw, het was februari.Het is mooi als op 9 oktober denieuwe krant van de persen rolt.Dat wordt een spannend mo-ment. Ik verwacht niet dat er inde eerste krant geen schoon-heidsfoutjes zullen zitten.’’ Denieuwe vormgeving is overi-gens geen ‘one-woman-show’,want Loes Koomen is bij hetvertalen van de ontwerpen naarde dagelijkse en wekelijksekrantenpagina’s bijgestaandoor twee vormgeefsters vande redactie, Alie Veenhuizen enMarjan Steenbergen. ,,Dat werk-te perfect. Ik maak een concept-ontwerp, dat helder moet zijnvoor de mensen die er mee gaanwerken. Zij maken uiteindelijkstraks de krant, ik niet.’’

Discussie over de nieuwevormgeving zal er vast zijn, be-seft Koomen. ,,Er zijn maar wei-nig mensen die van veranderin-gen houden. De grote kunst isdat je iets maakt dat fris ennieuw is en waarvan mensen naeen korte gewenningstijd zeg-gen: dit is vertrouwd. En als jedan de oude krant ernaast legt,denk je: dat is toch wel wat ge-dateerd.’’

Wie isLoes Koomen?Grafisch ontwerpster, gevestigd inAmsterdam. Deed onder andere derestyling van Het Parool, vernieuw-de de vormgeving van Vrij Neder-land en Hollands Diep. Maaktboekcovers, cd-hoesjes etc. Meer-maals onderscheiden. Zegt ,,zeervereerd’’ te zijn met de opdrachtvoor de restyling van de Leeuwar-der Courant. ,,Het is een krant metzoveel historie. Dan is het eervolom gevraagd te worden om mee tedenken over de vernieuwing. Het iseen lastige tijd in krantenland. Danis het mooi om de nieuwe krant, meteen nieuwe rol, vorm te geven ennaar een nieuw tijdperk te tillen.’’

Voorbeeld van de nieuwe website.

Loes Koomen: ,,Het gaat om de sfeer die je wilt oproepen.’’ Foto Evert Elzinga