A.Wisdom en D.A.Hawkins, Sexually transmitted diseases. 2edruk. (Diagnosis in color.) 336 bl., fig. Mosby-Wolfe, Londen1997. ISBN 0-7234-2496-9. Prijs: ingen. ƒ 72,80.

Dit zeer goed verzorgde boek (in paperbackformaat) geeft eenfraai overzicht van de zeer vele verschijningsvormen van sek-sueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s). De meer dan 600kleurenfoto’s zijn van uitstekende kwaliteit en laten ook detailsgoed zien. De tekst is beperkt gehouden en gaat vooral in opverschijningsvormen en in mindere mate op laboratoriumdiag-nostiek, hetgeen ook de opzet van het boek is.

Er is veel aandacht voor afwijkingen van de genitaliën dieniet veroorzaakt worden door een SOA: bij de differentiaal-diagnose moet hiermee immers rekening gehouden worden.De in ons land niet voorkomende exotische infectieziektenworden kleurrijk weergegeven. Dit is belangrijk gezien hetreizigersverkeer over de wereld.

Het 1e hoofdstuk, over de vele ‘gewone afwijkingen’ aan degenitaliën, is zeer nuttig: dergelijke afwijkingen zijn soms al-leen variaties van de norm. Het 2e hoofdstuk geeft de verschil-lende mogelijkheden voor diagnostiek weer en is verluchtigdmet vele instructieve foto’s.

De behandeling van SOA’s valt buiten de opzet van dit boeken daarvoor zal de lezer dus een ander boek moeten raadple-gen. Een goede aanvulling zou kunnen zijn het zojuist ver-schenen boek over de behandeling en diagnostiek van SOA’sdoor de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie enVenereologie.

De prijs-kwaliteitverhouding van dit boek is goed. Dezekleurenatlas voor diagnostiek van SOA’s kan worden aanbe-volen aan dermatologen, GG&GD-artsen en huisartsen dieveel met SOA’s te maken hebben.

w.a.van vloten

Genetic and environmental risk factors of major cardiovascularmalformations. The Baltimore-Washington infant study: 1981-1989. Onder redactie van C.Ferencz, C.A.Loffredo, A.Correa-Villaseñor en P.D.Wilson. (Perspectives in pediatric cardiol-ogy, vol. 5.) 463 bl., fig., tabellen. Futura, Armonk, NY 1997.ISBN 0-87993-675-4. Prijs: geb. $ 95,–.

Cancer in the elderly. A nursing and medical perspective.Onder redactie van K.Redmond en M.S.Aapro. (EuropeanSchool of Oncology Scientific Updates in association with theEuropean Oncology Nursing Society, vol. 2.) 98 bl., fig., tabel-len. Elsevier, Amsterdam 1997. ISBN 0-444-82858-3. Prijs: geb.ƒ 160,–.

Homocysteine metabolism: from basic science to clinical medi-cine. Onder redactie van I.Graham, H.Refsum, I.H.Rosenbergen P.M.Ueland. (Developments in cardiovascular medicine.)279 bl., fig., tabellen. Kluwer, Boston 1997 (voor Nederland:Kluwer, Dordrecht). ISBN 0-7923-9983-8. Prijs: geb. ƒ 325,–.

Clinical hematology. Principles, procedures, correlations. 2edruk. Onder redactie van E.A.Stiene-Martin, C.A.Lotspeich-Steininger en J.A.Koepke. 817 bl., fig., tabellen. Lippincott,Philadelphia 1998. ISBN 0-397-55321-8. Prijs: geb. ƒ 153,85.

De nieuwe buitenbeentjes. Stoornissen in aandacht en motoriekbij kinderen. Onder redactie van A.F.Kalverboer. 231 bl., fig.,tabellen. Lemniscaat, Rotterdam 1996. ISBN 90-5637-041-3.Prijs: ingen. ƒ 64,50.

Arbeidsongeschiktheid en onze verantwoordelijkheid. Onderredactie van V.G.H.J.Kirkels. (Annalen van het Thijmgenoot-schap, jrg. 85 (1997), afl. 3.) 135 bl., fig. Ambo, Amsterdam1997. ISBN 90-263-1528-7. Prijs: ingen. ƒ 24,90.

670 Ned Tijdschr Geneeskd 1998 21 maart;142(12)

Buitenlands nieuws

groot-brittanniëMazelenvaccinatie in verband gebracht met autisme. – De Britsedagbladen The Times en The Independent (27 februari 1998)hebben uitgebreid aandacht besteed aan een bericht in TheLancet (1998;351:637-41) over een mogelijk verband tussenmazelenvaccinaties en autisme. In het Londense Royal FreeHospital is namelijk bij 12 peuters tussen de 1 en 2 jaar een on-gebruikelijke, op de ziekte van Crohn lijkende darmontstekingvastgesteld, die overgaat in autisme. Al deze kinderen warenkort tevoren gevaccineerd met een combinatievaccin tegen bof,mazelen en rubella (BMR). De artsen uit het Royal FreeHospital opperen dat de door de mazelenvaccinatie ontstokendarmwand niet meer in staat is om uit melk en tarwe ontstaneopiaten te verwerken. Dat zou dan de groei van de hersenen opeen cruciaal moment in de ontwikkeling stuiten, waardoor au-tisme uitgelokt zou worden.

De leider van het onderzoek naar het verband tussen vacci-naties en autisme, dr. Andy Wakefield, adviseert in The Timeszelfs al helemaal af te stappen van het nu gebruikelijke ge-combineerde BMR-vaccin. Kinderen zouden alleen nog metdrie aparte vaccins geënt moeten worden. Critici wijzen er ech-ter op dat Wakefield slechts 12 gevallen beschrijft en dat hettweede levensjaar de gebruikelijke periode is waarin autismeoptreedt; het samenvallen van autisme met de BMR-vaccina-tie kan dus heel goed op toeval berusten. Ook de faculteits-

voorzitter van de Royal Free Medical School, prof. ArieZuckerman, vindt dat Wakefield veel te hard van stapel loopt.Zuckerman: ‘Overal ter wereld hebben al honderden miljoe-nen kinderen BMR-vaccins gekregen zonder negatieve gevol-gen. Als dit bericht paniek uitlokt en de vaccinatiegraad af-neemt, zullen er kinderen sterven aan mazelen.’

Wakefield zegt echter dat hem inmiddels nog meer gevallenter ore zijn gekomen van kinderen die kort na een BMR-vac-cinatie hun vaardigheden en spraakvermogen verloren. ‘Ookdie kinderen hadden darmproblemen. De ouders vertelden al-lemaal precies hetzelfde verhaal. Ik vind dat ik dat moet on-derzoeken’, aldus Wakefield.

De groep onderzoekers waar Wakefield deel van uitmaakt,publiceerde in 1994 ook al over mazelen en darminfecties: erzou een mogelijk verband bestaan tussen een perinatale maze-leninfectie van de moeder en de ziekte van Crohn bij het kindlater. Begin dit jaar concludeerden Deense onderzoekers in hetBritish Medical Journal (1998;316:196-7) dat hun resultatendeze hypothese niet steunden.

The Lancet (1998;351:611-2) herinnert in een zeer kritischcommentaar op Wakefields onderzoek aan pijnlijke ervaringenin de jaren zeventig, toen de Britten na de publicatie van eenvergelijkbare reeks gruwelverhalen over pertussisvaccinatiesmassaal weigerden hun peuters tegen deze ziekte te laten in-enten. Dat resulteerde uiteindelijk in een groot aantal onnodigdove en blinde kinderen. Het is wellicht goed eraan te herin-neren dat er in 1968 van de 800.000 Britse kinderen met maze-

Berichten