De liefdevolle dialoog

Liefdevol: elkaar onvoorwaardelijke ruimte en vrijheid geven om zichzelf te kunnen zijn Dialoog: een gesprek op basis van even-waardigheid en nieuwsgierigheid, gevoerd zonder (voor-)oordelen met de wens van elkaar te leren Liefdevolle dialoog: een even-waardig gesprek tussen bewoner, mantelzorger en zorgverlener, waarin de gesprekspartners de ruimte ervaren om zichzelf te kunnen zijn en van elkaar willen leren in het belang van de kwaliteit van leven van de bewoner Plan van Aanpak “Deelname vernieuwingsprogramma Verpleegzorg” Zorggroep Tangenborgh 17 juni 2015

1

Inhoudsopgave

1. Inleiding 2

2. Strategische Koers 3 2.1 Strategische doelen 4

3. Vernieuwing, gericht op liefdevolle zorg 6

4. Plan van aanpak De Liefdevolle Dialoog 7 4.1 Huiskamerberaad 7 4.2 Ondersteuning huiskamerberaad 8 4.3 Pilot locaties 8 4.4 Voortgang en resultaten 9

4.5 Planning implementatie liefdevolle dialoog 9

5. Voorwaardelijke plannen 10

5.1 Thema Tranche Technologie 10 5.2 Introductie Verpleegkundigen 10 5.3 Implementatie Elektronisch Cliënten Dossier 11

6. Samenvatting 11

Bijlage 1: Woonzorgvisie Zorggroep Tangenborgh 12 Bijlage 2: Gegevens ZorgkaartNederland.nl, CQ en IGZ 20 Bijlage 3: Beschrijving locaties Heidehiem en De Bleerinck 23 Bijlage 4: Samenvatting Plan van Aanpak Thematranche Technologie 25 Bijlage 5: Curriculum NCOI-opleiding Verpleegkundige 27 Bijlage 6: Over de zorgaanbieder 28

2

1. Inleiding Zorggroep Tangenborgh is een zorgaanbieder, actief in de regio Zuid Oost Drenthe in de gemeenten Borger-Odoorn, Emmen en Coevorden. Tangenborgh levert zorg en diensten aan kwetsbare ouderen, met als missie om hen zo lang mogelijk het eigen leven te laten leiden. Zorgvragen van ouderen kunnen vanuit de volgende voorzieningen en diensten worden beantwoord:

• 2 psychogeriatrische verpleeghuizen en 2 verpleeghuisunits met in totaal 290 plaatsen • Psychogeriatrische Dagbehandeling, alwaar tevens screening en diagnostiek plaatsvindt en waar

nauwe samenwerking met de geheugenpoli van het Scheper Ziekenhuis te Emmen bestaat • 10 woonzorgcentra, met in totaal zo’n 500 plaatsen, inclusief plaatsen voor kortdurende opvang • 11 Thuiszorgteams, met in totaal zo’n 1000 klanten en een productie van 230.000 uur per jaar

Deze teams leveren persoonlijke verzorging, verpleging en verpleegtechnische zorg in Zuid Oost Drenthe

• 1 team Huishoudelijke Verzorging in Borger-Odoorn • Personenalarmering in de gehele regio • Mantelzorgondersteuning in de gehele regio • Woningverhuur en –toewijzing

Dit betreft aan- en inleuncomplexen, veelal gekoppeld aan woonzorgcentra Tangenborgh werkt met een jaarlijks budget van € 70.000.000,- en heeft een personeelsbestand met een omvang van zo’n 1100 fte/1800 medewerkers.

3

2. Strategische koers Zoals gezegd ziet Tangenborgh het als haar missie om kwetsbare ouderen zo lang mogelijk in staat te stellen hun eigen leven te leiden en biedt in dat kader verschillende vormen van zorg- en dienstverlening aan. Daaraan afgeleid:

- Zorggroep Tangenborgh biedt wonen, zorg, welzijn en diensten op een wijze aan die zo lang en goed mogelijk aansluit bij de leefwijze van haar klanten

- Zorggroep Tangenborgh schept voor medewerkers een werkomgeving waar ruimte is voor prestatie, ontwikkeling, vertrouwen en communicatie

- Zorggroep Tangenborgh is een betrouwbare partner in tijd en kwaliteit voor andere organisaties op het gebied van wonen, zorg, welzijn en diensten

De toegevoegde waarde van Tangenborgh voor kwetsbare ouderen is in belangrijke mate gestoeld op een sterke visie op, veel multidisciplinaire kennis van en ruime ervaring met het begeleiden, verzorgen en behandelen van mensen met dementie. Daarnaast zorgt onze lokale aanwezigheid in de vorm van woonzorgcentra en thuiszorg voor een laagdrempelige beschikbaarheid van zorg en aanvullende diensten, waardoor wij letterlijk dichtbij en vertrouwd zijn. De woonzorgvisie van Tangenborgh geeft weer hoe wij kwaliteit van zorg definiëren1. In de kern komt het neer op het bieden van professionele (soms complexe) zorg in een woonomgeving. Altijd gericht op het thuis gevoel met de eigen vertrouwde en herkenbare dingen. Onze visie op zorg noemen wij daarom ook wel een woonvisie. Volgens ons zijn wonen, welzijn en zorg onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze gedachtegang vraagt om een emancipatorische manier van werken. Dit houdt in dat we continue rekening houden met de keuzevrijheid, privacy, inspraak en eigenheid van de cliënt. Stimuleren van eigen regie en oog hebben voor wat iemand zelf nog kan is hierbij van groot belang. Wanneer een cliënt niet goed in staat is beslissingen te nemen wordt familie/mantelzorg betrokken. Daarnaast speelt familie/mantelzorg als onderdeel van het eigen vertrouwde leven van een cliënt altijd een rol in onze visie op wonen en zorg. Het kunnen voortzetten van sociale contacten en activiteiten met familie, vrienden en kennissen zoals iemand dat gewend was is een streven. Ook rondom dit onderwerp is vertrouwen, veiligheid en de herkenbaarheid het onderliggende idee. Het samenspel in wonen, welzijn en zorg vraagt om een continue afstemming met cliënten en familie/mantelzorg over waar professionele ondersteuning van Tangenborgh nodig is en waar niet. Onze visie is uiteen te zetten in vijf kenmerken die de sfeer en richting van denken aangeven. Afhankelijk van de setting, problematiek en de individuele cliënt krijgen deze kenmerken een eigen vorm en gewicht.

1. empathische benadering: inlevingsvermogen, aansluiten bij gevoel/belevingswereld van de ander, vertrouwen winnen

2. geborgenheid: veiligheid, vertrouwdheid, warmte, acceptatie

3. huiselijke sfeer: gezelligheid, beslotenheid, rust, bezigheden, verantwoordelijkheden

1 Woonzorgvisie Tangenborgh is als bijlage bijgevoegd

4

4. herkenbaarheid: huiskamer, appartement, verenigingsgebouwen, winkel etc., bezigheden (thuis, verenigingsleven)

5. respect voor het eigene: kennis van levensgeschiedenis, zelfbepaling, privacy, leefstijl (omgeving, spullen, sfeer, bezigheden)

Wij zijn gespecialiseerd in de dementiezorg. De zorgvisie wordt in heel Tangenborgh nageleefd, maar binnen de psychogeriatrie wordt het onze behandeling. De omgeving is hier een therapeutisch klimaat. Met de herkenbare en alledaagse dingen proberen we gevoelens zoals angst en verwardheid die kunnen horen bij een dementiesyndroom zoveel mogelijk te voorkomen. De herkenbare alledaagse dingen worden therapie, met als doel iemand veiligheid en houvast te bieden. Ook ouderen met zeer lichte problemen die ervoor kiezen een appartement binnen een Tangenborgh gebouw te huren kunnen zich in de normale, herkenbare omgeving van onze gebouwen prettig voelen. Het alledaagse is dan geen behandeling, maar kan desalniettemin een prettige woonomgeving bieden.

2.1 Strategische doelen:

Voor de komende jaren, waarin meerdere stelselwijzigingen in de Nederlandse gezondheidszorg zullen worden doorgevoerd, gelden de volgende twee strategische doelstellingen:

1. Marktleider zijn op het gebied van PG in de regio Zuid Oost Drenthe Voor ons betekent de term marktleider dat we door klanten, verwijzers en collega-aanbieders worden ervaren als dé specialist; zij weten ons te vinden bij situaties van complexe kwetsbaarheid. Dat vertaalt zich ook in een vooraanstaande positie in het leveren van complexe PG-thuiszorg en een hoge bezetting van de intramurale PG-plaatsen.

2. Behoud van de huidige lokale aanwezigheid in de vorm van woonzorglocaties en thuiszorg. We willen de bestaande locaties behouden, dan wel vervangen door een kleiner, flexibel inzetbaar gebouw en willen in de directe nabijheid van die locaties persoonlijke verzorging en verpleging bieden aan kwetsbare ouderen. Daarmee zijn we laagdrempelig beschikbaar en kunnen we bijdragen aan de infrastructuur op dorp- en wijkniveau.

Om deze doelstellingen te bereiken, zullen we aan een aantal voorwaarden moeten voldoen, die zijn uitgewerkt in kritische succesfactoren. Het voert in het kader van dit plan te ver om alle succesfactoren uiteen te zetten, maar het is goed enkele belangrijke punten te benoemen. Onder de noemer Product stellen we het volgende: Tangenborgh levert intra- en extramurale zorg en diensten aan kwetsbare ouderen in Zuid Oost Drenthe. Daarbij is afgesproken dat we integrale zorg wensen te leveren in en rondom onze woonzorgcentra, maar dat we ons specifiek op PG-problematiek richten zodra behandeling geïndiceerd is of de thuiszorg verder weg van onze locaties wordt gevraagd. Enerzijds is dit een bestendiging van hetgeen we al jaren doen, anderzijds vraagt dit om vernieuwing. Immers, de intensiteit en complexiteit van de zorgvraag neemt op alle vlakken toe in het verlengde van de beoogde substitutie van intra- en extramurale zorg en het zo lang mogelijk uitstellen van intramurale zorg. Onze zorg- en dienstverlening zal daarop nog beter aan moeten sluiten.

5

Een tweede belangrijke aanleiding voor vernieuwing is onze ambitie om op het gebied van PG-problematiek een vooraanstaande positie in te nemen. Een dergelijke positie willen we verdienen, niet alleen door voortdurend een hoge kwaliteit te leveren, maar ook door na te gaan op welke momenten in het zorgtraject en met welke samenwerkingspartners we zichtbaar en actief willen zijn. Bij de omschrijving van de noodzakelijke verbetering op personeel gebied, is het volgende te lezen: Niet alleen de keuze voor een combinatie van generalisme (in en om de woonzorgcentra) en PG-specialisme (in verpleeghuizen en thuiszorg in de wijk), maar ook de toenemende intensiteit en complexiteit van de zorgvragen en de daarmee samenhangende eisen van zorgverzekeraars hebben gevolgen voor de samenstelling en het deskundigheidsniveau van ons personele bestand. Ten aanzien van de samenstelling van ons personele bestand kunnen we vaststellen dat onze inhoudelijke ambities hogere eisen stellen aan ons personeel. Zij zijn het die de complexere zorg leveren en zich als specialist profileren richting klanten, bewoners, families en collega’s. Op al deze vlakken dient een stevige methodische basis te worden gelegd onder het dagelijkse werk. Minstens zo belangrijk is dat de zorg niet langer wordt ‘overgenomen’ maar in samenwerking met de bewoner/klant georganiseerd en uitgevoerd dient te worden. Dat vraagt een voortdurende dialoog en afstemming met de bewoner/klant en diens mantelzorgers. Deze eisen zullen moeten worden omgezet in competenties en daarbij horende scholingsprogramma’s. In de kaderbrief 2015 is reeds een expliciete keuze gemaakt voor het vergroten van het aantal verpleegkundig opgeleide medewerkers, zowel op niveau 4 als 5. Deels zullen deze verpleegkundigen als Eerst Verantwoordelijk Verpleegkundigen (EVV’ers) worden ingezet. De introductie van meer verpleegkundigen op niveau 4 en 5 vraagt ook om een herbezinning op de rollen en verantwoordelijkheidsverdeling in de teams. Regiomanagers, teamleiders, EVV’ers en wijkverpleegkundigen zullen in gezamenlijkheid vorm en inhoud moeten geven aan de kwaliteit van zorg en het team functioneren. Tot slot, het leveren van complexe, gespecialiseerde zorg en ondersteuning vraagt om vitale medewerkers, die zowel fysiek als psychisch in staat zijn om in het werk, samen met collega’s, het beste in zichzelf naar boven te halen. Dat vraagt om aandacht en actie, gericht op de arbeidsomstandigheden, maar evenzeer op de cultuur, het gedrag en de onderlinge samenwerking in de teams. En tot slot is onderstaande alinea uit het onderdeel Proces: Anders werken in de zorg behelst veel. Dat betreft enerzijds het aannemen van een meer ondersteunende, regisserende rol in plaats van een uitvoerende rol, waarmee we de klanten in staat stellen langer, bij voorkeur in hun eigen omgeving, regie te voeren over hun eigen leven en waarbij we het streven om de informele zorg te versterken ondersteunen. Deze rol vraagt om andere deskundigheden, bijvoorbeeld op het gebied van gespreksvoering en kennis van de sociale kaart, maar vraagt ook om de inzet van andere (technologische) middelen. Anders werken betekent ook meer in samenwerking met anderen. Daarbij kan het project SamenOud als voorbeeld dienen, waarbij we samen met huisartsen en welzijnsorganisatie Sedna op een preventieve wijze de kwetsbaarheid van thuiswonende ouderen trachten te voorkomen of te verkleinen. Interessant hierbij is welke regelruimte enerzijds en welke ondersteuning anderzijds onze medewerkers nodig hebben om deze meer regisserende rol te pakken.

6

3. Vernieuwing, gericht op Liefdevolle Zorg Het mag duidelijk zijn dat Tangenborgh veel waarde hecht aan het eigen leven van de klant en de bewoner. Dat past zeer goed bij Wikipedia’s definitie van liefdevol: elkaar onvoorwaardelijke ruimte en vrijheid geven om zichzelf te kunnen zijn. Dit geldt zowel voor cliënten als voor medewerkers. Daarnaast is de rol van de familie en mantelzorgers vanuit onze woonzorgvisie cruciaal; niet alleen zijn zij een essentieel onderdeel van het eigen leven van de klant en bewoner, maar ook zijn zij de eerste samenwerkingspartners bij het beantwoorden van ondersteuningsvragen. Getuige de tevredenheidsmetingen en recente reviews op Zorgkaartnederland.nl2 slaagt Tangenborgh er goed in om tegemoet te komen aan de verwachtingen van klanten en bewoners. Echter, we moeten ook stellen dat we nog te vaak zorg overnemen en nog te vaak vóór in plaats van met de klant, bewoner en familie de zorg organiseren en uitvoeren. Daarnaast moeten we vaststellen dat we bij de organisatie en uitvoering van zorg lang gedacht hebben dat we de gewenste kwaliteit bereiken door middel van protocollen en procedures en zodoende de professionaliteit van onze medewerkers niet op waarde hebben geschat. We hebben onvoldoende de dialoog gezocht met klanten, bewoners en mantelzorgers enerzijds en met onze medewerkers anderzijds. De vernieuwing die wij daarom heel graag de komende jaren wensen te bereiken laat zich dan ook het beste omschrijven als het implementeren van

De Liefdevolle Dialoog. De dialoog zien we als een gesprek op basis van even-waardigheid en nieuwsgierigheid, gevoerd zonder (voor)oordelen met de wens van elkaar te leren. Kortom, in samenwerking voortdurend op zoek naar verbetering.

2 Bijlage 2 omvat enkele recente reviews op ZorgkaartNederland.nl en een overzicht van de meest recente

uitslagen van de CQ-metingen

7

4. Plan van aanpak De Liefdevolle Dialoog Om niet weer in de valkuil te stappen dat we voor de klant, bewoner en medewerker denken in plaats van met hen, is dit plan mede tot stand gekomen naar aanleiding van de dialoog met vertegenwoordigers van bewoners (cliëntenraad), medewerkers (OR), verzorgenden en behandelaars. In een snelkookpan-sessie hebben we onze strategische ambities geplaatst in het kader van liefdevolle zorg, met specifieke aandacht voor de positie van de klant, bewoner, mantelzorger en medewerker en de professionele relatie die er tussen hen bestaat. Dit leverde prachtige inhoudelijke gesprekken op. De uitkomst van deze gesprekken is de input geweest voor het plan van aanpak, de liefdevolle dialoog. Een werkwijze die naar meer smaakt! Centraal in de vernieuwing staat de liefdevolle, professionele relatie waarin de dialoog met betrokkenen wordt gevoerd om tot samenwerkingsafspraken te komen, gericht op het zo lang mogelijk behouden van het eigen leven van de kwetsbare klant en bewoner.

4.1 Huiskamerberaad In de snelkookpan-sessie is door alle betrokkenen gebrainstormd op welke manier we de dialoog op een professionele maar tegelijkertijd liefdevolle manier kunnen voeren. Cruciaal in deze relatie is respect en vertrouwen. Deze dialoog wensen we te bereiken door het organiseren van het huiskamerberaad. Een huiskamer zien we in dit verband als een ‘samenleving’, waaraan vorm en inhoud wordt gegeven door 10 bewoners, hun familie en mantelzorgers, medewerkers en eventuele vrijwilligers. Samen bepalen zij de samenstelling van het beraad. In het huiskamerberaad wordt niet alleen informatie uitgewisseld over de gang van zaken op de huiskamer, locatie waar de huiskamer onderdeel van uit maakt en (indien relevant) de organisatie, maar worden ook afspraken gemaakt over:

- Actieve deelname in zorg en activiteiten Welke bijdrage leveren bewoners, mantelzorgers en familie en medewerkers aan de samenleving, gekoppeld aan de huiskamer? Ieder naar eigen mogelijkheden en beperkingen.

- Verdeling van beschikbare uren Hoe ziet de dag eruit, op welke momenten is welke ondersteuning nodig, hoe organiseren we dat binnen het beschikbare aantal uren?

- Evaluatie en passende verbeteringen op huiskamerniveau Naast de 2-jaarlijkse CQ-meting zal het beraad eigen verbeterdoelen opstellen en deze met regelmaat evalueren en actualiseren

- Het zorgleefplan De betrokkenen bij de samenleving op de huiskamer worden uitgenodigd actief mee te schrijven aan en in het zorgleefplan van de eigen bewoner. Ook zullen zij worden uitgenodigd deel te nemen aan de regelmatige evaluatie van het zorgleefplan in het Multidisciplinair Overleg

8

4.2 Ondersteuning huiskamerberaad Zorggroep Tangenborgh staat aan de vooravond van een verandering. Zoals eerder gezegd hebben we teveel gedacht vóór onze bewoners/klanten en medewerkers. Op basis van bovenstaande is de veranderopgave:

de dialoog onderdeel laten worden van de cultuur, dialoog is geen “project”, maar onderdeel van ons dagelijks functioneren

verandering van mind-set van medewerkers en bewoners/klanten door hen vanaf het begin te betrekken en zelf inhoud te geven aan de dialoog.

Om bovenstaande te bereiken wordt het huiskamerberaad ondersteund door een coach, die zich als procesbegeleider opstelt. Hij/zij begeleidt het beraad, brengt ondersteunende werkvormen in, bewaakt de even-waardigheid en stimuleert de nieuwsgierigheid. De coach kan er ook voor zorgen dat de verbeterplannen op een goede manier op de agenda blijven staan. Of de inzet van een coach van tijdelijke aard is en deze op termijn zijn rol kan overdragen aan het huiskamerberaad is één van de vragen die onderdeel zal zijn van de evaluatie. Mede afhankelijk van het antwoord op die vraag kan worden overwogen om deelnemers te trainen in de methodiek van het moreel beraad, een gespreksmethodiek die in het UMCG is ontwikkeld. Tevens zal het huiskamerberaad onderdeel gaan uitmaken van de opleiding verpleegkundige, die wij hebben ingekocht bij NCOI 3.

4.3 Pilot locaties We willen starten met 2 pilot locaties om daarna het huiskamerberaad verder uit te rollen in de rest van de (intramurale) organisatie. Het huiskamerberaad zal in het najaar 2015 worden georganiseerd op twee locaties, te weten woonzorgcentrum Heidehiem en verpleeghuis De Bleerinck4, beiden in de gemeente Emmen. De keuze voor deze locaties vloeit voort uit het feit dat:

op beide locaties zorg wordt geleverd die past in de Wet Langdurige Zorg

we er waarde aan hechten om het proces en de uitkomsten van het huiskamerberaad op twee plekken te kunnen volgen en meten, zodat een vergelijking mogelijk is en we van elkaar kunnen leren

er op beide locaties kleinschalig gewerkt wordt Na evaluatie zal het huiskamerberaad verder worden geïmplementeerd op alle huiskamers van de verpleeghuizen en in de woonzorgcentra. Het huiskamerberaad dient daarmee bij te dragen aan de versterking van de positie van de bewoner en mantelzorger, door deze enerzijds eigenaar te laten zijn van het zorgleefplan en anderzijds een directe stem te geven in de aan hem/haar te leveren ondersteuning en zorg en in de samenleving op en om de huiskamer. Daarnaast dient het huiskamerberaad de medewerkers de ruimte te geven om in overleg met bewoners en mantelzorgers keuzen te maken in de organisatie en uitvoering van de zorg.

3 Zie paragraaf 5.2 Introductie verpleegkundigen

4 Een beschrijving van beide deelnemende locaties is bijgevoegd in bijlage 3

9

4.4. Voortgang en resultaten In onderstaande tabel staat aangegeven op welke wijze we de voortgang en de resultaten van het huiskamerberaad wensen te volgen. Nadere uitwerking hiervan zal gedurende de komende maanden plaatsvinden.

4.5 Planning implementatie Liefdevolle Dialoog

Periode Onderwerp

Augustus/september 2015 Voorlichting en introductie Liefdevolle zorg aan de pilotlocatie

September 2015 Voorlichting Liefdevolle zorg organisatie breed Oktober 2015 In dialoog invulling geven aan het

huiskamerberaad op de pilotlocaties Januari 2016 Start implementatie huiskamerberaad April 2016 1e Evaluatie en verbeterafspraken

huiskamerberaad

Daarna ieder half jaar evalueren. Evaluatie vindt plaats op de huiskamer maar ook tussen de 2 locaties.

Wat is het beoogde effect?

Welke indicator wordt gebruikt om effect inzichtelijk te maken?

Wat is de streefwaarde? Wanneer zijn jullie tevreden?

Welk meetinstrument of informatiebron wordt gebruikt?

Wanneer wordt gemeten?

Wie is verantwoorde- lijk voor de meting?

Meer informele zorg

Substitutie formele/informele zorg

Formele zorg wordt ontlast doordat mantelzorg taken overneemt

Samenspelscan Bij aanvang en aan het eind

Meer dialoog tussen professional en bewoner/ mantelzorger

Er vindt dialoog plaats tussen zorgmedewerker en bewoner/ mantelzorger

2 x per jaar neemt bewoner/mantelzorger deel aan het eigen MDO

Verbeteringen in het zorgleefplan worden in overleg met bewoner/mantelzorger opgesteld. Dit wordt in het zorgleefplan vastgelegd.

Aanvang, midden en eind

Meer dialoog tussen professional en bewoner/ mantelzorger

Er vindt dialoog plaats tussen zorgmedewerker en bewoner /mantelzorger

Minimaal 4 x per jaar een huiskamerberaad

Minimaal 4 x per jaar verbeterplan als resultaat van het huiskamerberaad

Aanvang, midden en eind

Ervaren kwaliteit van zorg neemt toe

Door dialoog wordt de ervaren kwaliteit van zorg door bewoners /mantelzorgers verhoogd

Op de onderdelen luisteren en afspraken >0.3 voor de pilotlo- caties

Zorgkaart Nederland voor de pilotlocaties en op de onderdelen luisteren en afspraken

Aanvang, midden en eind

Ervaren kwaliteit van zorg neemt toe

Ervaren kwaliteit van zorg van bewoners/ mantelzorgers neemt toe

Bewoners/ Mantelzorgers ervaren een hogere kwaliteit van zorg op een puntschaal ....

Interviews Aanvang en eind

Professional werkt vanuit actuele vakkennis en is zelf verantwoordelijk voor (eigen) (vak) ontwikkeling

Mate waarin professional verantwoordelijk is voor eigen (vak) ontwikkeling

Inzet verbetermeter met als doel intern verbeteren en ondersteuning van de kwaliteitscyclus van een zorgorganisatie

Verbetermeter Gedurende het traject

10

5. Voorwaardelijke plannen Om het huiskamerberaad te laten slagen zullen enkele onderliggende plannen, die reeds zijn opgestart, uitgevoerd moeten worden. Naar onze mening vormen zij een onlosmakelijk onderdeel van het plan Liefdevolle Dialoog. Per onderdeel zullen we benoemen waarom deze voorwaardelijk zijn aan het welslagen van het huiskamerberaad.

5.1 Thematranche Technologie5 Zorggroep Tangenborgh is deelnemer aan de Thematranche Technologie. De doelstelling van het In Voor Zorg traject is, op basis van de visie op technologie, het vraag gestuurd inzetten van Domotica in (pilotlocatie) Woonzorgcentrum Heidehiem. Domotica moet daarbij de kwaliteit van leven en het gevoel van veiligheid voor onze bewoners en klanten verhogen. Daarnaast moet Domotica medewerkers ondersteunen in hun werk.

Door de inzet van Domotica kunnen klanten langer in hun eigen woonomgeving blijven wonen.

Tenslotte kan de inzet van Domotica de efficiency vergroten waardoor we met dezelfde middelen meer klanten kunnen bedienen. Op basis van bovenstaande is de veranderopgave:

Opnemen van technologie in de nu opnieuw op te stellen visie van Zorggroep Tangenborgh. De inzet van technologie is niet meer een uniek project, maar moet geborgd gaan worden in de cultuur van Zorggroep Tangenborgh.

Verandering mind-set van medewerkers en klanten waarbij draagvlak gecreëerd wordt door hen vanaf het begin van het traject van inzet technologie te betrekken.

Niet technologie push ingezette Domotica maar op geleide van behoefte.

Aangezien de inzet van Domotica op geleide van behoefte plaatsvindt en gericht is op het behoud van zelfstandigheid en regie van de bewoner enerzijds en ondersteunend dient te zijn aan de medewerker past dit onderwerp uitstekend bij het huiskamerberaad.

Het legt namelijk niet alleen de focus van bewoners, mantelzorgers en medewerkers op onafhankelijkheid, zelfstandigheid en regie, maar de technologische vorderingen kunnen tevens een belangrijk agendapunt voor het huiskamerberaad zijn.

Het project is gestart in januari 2015 en heeft een looptijd van anderhalf jaar. De huidige stand van zaken is, dat we in dialoog met klanten en medewerkers de behoeften hebben geïnventariseerd. De behoeften van klanten en medewerkers zijn vertaald naar mogelijk in te zetten Domotica. In samenspraak wordt momenteel het Functioneel Programma van Eisen opgesteld, zodat in het najaar van 2015 kan worden gestart met de implementatie van Domotica.

5.2 Introductie verpleegkundigen6 In de strategische koers van Tangenborgh is te lezen dat gekozen wordt voor het introduceren van meer verpleegkundigen (MBO en HBO-opgeleid) in de teams. Belangrijke overweging daarbij is dat hiermee een extra impuls wordt gegeven aan het methodisch denken en werken, zowel op individueel als op groepsniveau.

5 Plan van aanpak Thematranche Technologie is in bijlage 4 toegevoegd

6 In bijlage 5 is het curriculum opgenomen van de NCOI-opleiding tot verpleegkundige

11

Van de verpleegkundigen wordt verwacht dat zij hun verzorgende collega’s kunnen ondersteunen bij het aangaan van het gesprek met de bewoner en familie, het gezamenlijk maken van keuzen en het vorm en inhoud geven aan en uitvoeren van het zorgleefplan. Naast het extern werven van verpleegkundigen heeft Tangenborgh ervoor gekozen om ruim 30 verzorgenden een in-company opleiding aan te bieden tot verpleegkundige. Het programma is in nauwe samenwerking met opleidingsinstituut NCOI tot stand gebracht. Het in-company karakter stelt de deelnemers in staat om van elkaar te leren en geeft een directe link tussen de verpleegkundige theorie en de dagelijkse praktijk van Tangenborgh. Ook het geven van gastlessen door eigen medewerkers kan hierdoor ingezet worden. De relatie tussen het NCOI-opleidingstraject en het huiskamerberaad is tweeledig. Zoals al hierboven benoemd draagt de opleiding bij aan de kwaliteit van het methodisch handelen, een voorwaarde om tot een kwalitatief goed huiskamerberaad te komen. Daarnaast willen we het huiskamerberaad als instrument onderdeel maken van het opleidingstraject, zodat we een grote groep medewerkers bekend maken met het instrument, de toekomstige uitrol naar de rest van de organisatie voorbereiden en een eerste stap naar borging van kennis en vaardigheden zetten.

5.3 Implementatie Elektronisch Cliënten Dossier

Tangenborgh werkt tot op heden met een papieren dossier, vormgegeven aan de hand van de 5 domeinen, zoals deze door ActiZ is ontwikkeld. De stap naar een elektronisch cliëntendossier wordt op dit moment voorbereid. Niet alleen dient deze overstap bij te dragen aan een betere ondersteuning van bewoners en medewerkers bij het opstellen van het zorgleefplan, maar ook dient hiermee bereikt te worden dat bewoners en familie een directe inbreng hebben in het zorgleefplan en zich eigenaar voelen van dit belangrijke document. De relatie met het huiskamerberaad, het actief meeschrijven in het zorgleefplan en de evaluatie ervan in het multidisciplinair overleg is hiermee duidelijk aanwezig. De start van de implementatie van het ECD staat gepland voor eind 2015, waarbij het streven is om de volledige ingebruikname eind 2016 te hebben gerealiseerd. Bij de implementatie is samenwerking gezocht met Technology tot Serve (TTS), de ontwikkelaar van de applicatie Residentweb, alwaar Tangenborgh haar klantenadministratie reeds in heeft ondergebracht. Voor Tangenborgh is het in dit kader van groot belang om helderheid te krijgen over de eventuele implementatie van een landelijk uniform zorgleefplan, zoals genoemd in het VWS-plan Liefdevolle Zorg. Wij pleiten er voor om niet tot een landelijk model over te gaan, maar om juist de bewoners, mantelzorgers en zorgverleners de ruimte te geven om een zorgleefplan te hanteren dat hen het beste ondersteunt in de liefdevolle dialoog.

6. Samenvatting

De plannen van Tangenborgh zijn gericht op het fundamenteel inzetten van de liefdevolle dialoog, waarmee de positie van de bewoner en mantelzorger wordt versterkt en de professionaliteit en passie van de medewerker meer ruimte krijgen. De nu al hoog ervaren kwaliteit van zorg zal daarmee een nog steviger fundament krijgen. Daarmee sluit de liefdevolle dialoog naadloos aan op de breed gedragen oproep om met waardigheid en trots te komen tot liefdevolle zorg voor onze ouderen.

12

Bijlage 1: WOONZORGVISIE ZORGGROEP TANGENBORGH

Zorggroep Tangenborgh biedt professionele zorg aan kwetsbare ouderen thuis. Het moment waarop iemand niet langer zonder de hulp van anderen kan functioneren is een ingrijpende verandering in het leven. De zelfstandigheid moet worden opgegeven. Hoe meer de lichamelijke, psychische en psychosociale problemen toenemen, hoe groter ook de hulpvraag gaat worden. Dit zal betekenen dat er in de eigen leef- en woonomgeving steeds vaker vreemden moeten worden toegelaten die zich bezig gaan houden met de persoonlijke zorg en leefomgeving. Wij gaan ervan uit dat het vreemde minder ingrijpend is wanneer er zoveel mogelijk ruimte is voor het bekende. In onze visie op zorg staat het streven centraal om iedereen zijn eigen vertrouwde leven te kunnen laten voortzetten, ondanks een toegenomen afhankelijkheid en/of verhuizing. Het kan zijn dat ondersteuning van thuiszorg voldoende is, maar soms wordt een woonzorgcentrum of verpleeghuis noodgedwongen een thuis. Elke vraag om hulp wordt vanuit dezelfde visie op zorg gegeven. Plaats, omgeving en de aard van de hulpvraag vragen om varianten in de manier van uitvoering, niet in de visie op zich. Professionele (soms complexe) zorg in een woonomgeving. Gericht op het thuis gevoel met de eigen vertrouwde en herkenbare dingen. Onze visie op zorg noemen wij daarom ook wel een woonvisie. Volgens ons zijn wonen, welzijn en zorg onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze gedachtegang vraagt om een emancipatorische manier van werken. Dit houdt in dat we continue rekening houden met de keuzevrijheid, privacy, inspraak en eigenheid van de cliënt. Stimuleren van eigen regie en oog hebben voor wat iemand zelf nog kan is hierbij van groot belang. Wanneer een cliënt niet goed in staat is beslissingen te nemen wordt familie/mantelzorg betrokken. Daarnaast speelt familie/mantelzorg als onderdeel van het eigen vertrouwde leven van een cliënt altijd een rol in onze visie op wonen en zorg. Het kunnen voortzetten van sociale contacten en activiteiten met familie, vrienden en kennissen zoals iemand dat gewend was is een streven. Ook rondom dit onderwerp is vertrouwen, veiligheid en de herkenbaarheid het onderliggende idee. Het samenspel in wonen, welzijn en zorg vraagt om een continue afstemming met cliënten en familie/mantelzorg over waar professionele ondersteuning van Tangenborgh nodig is en waar niet. Onze visie is uiteen te zetten in vijf kenmerken die de sfeer en richting van denken aangeven. Afhankelijk van de setting, problematiek en de individuele cliënt krijgen deze kenmerken een eigen vorm en gewicht.

empathische benadering inlevingsvermogen, aansluiten bij gevoel/belevingswereld van de ander, vertrouwen winnen,

geborgenheid veiligheid, vertrouwdheid, warmte, acceptatie

huiselijke sfeer gezelligheid, beslotenheid, rust, bezigheden, verantwoordelijkheden

herkenbaarheid huiskamer, appartement, verenigingsgebouwen, winkel etc., bezigheden (thuis, verenigingsleven)

respect voor het eigene kennis van levensgeschiedenis, zelfbepaling, privacy, leefstijl (omgeving, spullen, sfeer, bezigheden)

Wij zijn gespecialiseerd in de psychogeriatrie (dementiezorg). De zorgvisie wordt in heel Tangenborgh nageleefd, maar binnen de psychogeriatrie wordt het onze behandeling. De omgeving is hier een therapeutisch klimaat. Met de herkenbare en alledaagse dingen proberen we gevoelens zoals angst en verwardheid die kunnen horen bij een dementiesyndroom zoveel mogelijk te voorkomen. De herkenbare alledaagse dingen worden therapie, met als doel iemand veiligheid en houvast te bieden. Ook ouderen met zeer lichte problemen die ervoor kiezen een appartement binnen een Tangenborgh gebouw te huren kunnen zich in de normale, herkenbare omgeving van onze gebouwen prettig voelen. Het alledaagse is dan geen behandeling, maar kan desalniettemin een prettige woonomgeving bieden.

13

De theoretische pijlers van onze visie op zorg Tangenborgh werkt al tientallen jaren vanuit een visie waarin de nadruk ligt op wonen en het ondersteunen van ouderen bij het voortzetten van hun eigen herkenbare leven. Terugkijkend blijkt het een voortschrijdend inzicht, want inmiddels wordt dit gedachtegoed in de landelijke ouderenzorg erkent en uitgedragen. De kern van onze visie is nooit veranderd, maar op basis van onze ervaring, nieuwe wetenschappelijke kennis en de veranderende wereld in de zorg blijven we ons ontwikkelen. Door deze jarenlange ervaring zijn wij gespecialiseerd geraakt in het zorgen voor mensen die te kampen hebben met een dementiesyndroom (de psychogeriatrische zorg). Uit de praktijk weten we dat mensen met bijvoorbeeld alleen somatische of chronisch psychiatrische problemen ook gebaat zijn bij het therapeutisch klimaat van deze visie. De visie is gebaseerd op de volgende drie wetenschappelijk theoretische pijlers:

Empathische gespreksvoering Om iemand goed te begeleiden,

moet deze persoon begrepen worden in de manier waarop hij/zij zelf het leven ervaart.

Empathie is een ander woord voor inlevingsvermogen. In het alledaagse sociale verkeer, maar ook in de zorg een belangrijk vermogen. Carl Rogers (1902-1987) is een Amerikaanse psycholoog die vond dat inlevingsvermogen van groot belang is in elke gespreksvoering. Het wordt dan ook wel de ‘rogeriaanse gespreksvoering’ genoemd en is verder uitgewerkt in de ‘cliëntgerichte therapieën’. Het idee is de beleving van de cliënt centraal te zetten in je benadering. Belevingsgerichte zorg is binnen de psychogeriatrie een bekend en veel toegepast concept. In de rogeriaanse gespreksvoering ga je nog een stap verder door te zeggen dat zorg een ontmoeting is tussen twee personen. De gespreksvoering omvat meer dan de hulpverlener die zich aanpast aan de beleving van de cliënt. Contact komt van twee kanten. In de ontmoeting staan empathie (inlevingsvermogen), echtheid (de professional moet ook zichzelf als belangrijkste instrument goed kennen) en onvoorwaardelijk acceptatie (iedereen wordt ‘gezien’ en krijgt zorg en aandacht zonder voorwaarden) centraal. Rust, vertrouwen en veiligheid zijn sleutelwoorden voor een goed contact. Om dit goed toe te kunnen passen vinden wij het ten eerste belangrijk dat onze medewerkers kennis hebben van de ouder wordende mensen en de verschillende ziektebeelden die hierbij kunnen voorkomen. Bij een dementie bijvoorbeeld verandert de beleving van de wereld om je heen. Je hersenen zijn beschadigd waardoor je bijvoorbeeld dingen vergeet, voorwerpen niet meer herkent, taal niet meer begrijpt of niet meer weet hoe je bepaalde handelingen moet verrichten. Probeer je eens voor te stellen hoe dit is. Hoe zou jij hier mee omgaan? Hoe zou jij je voelen? Angst, boosheid en verdriet worden invoelbare emoties en achterdocht en decorumverlies worden te begrijpen gedrag. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zulke zaken veel voorkomen binnen de psychogeriatrische zorg. Het inlevingsvermogen vraagt daarom ten tweede ook oog voor de persoon die de ziekte draagt. Een uniek persoon die al heel wat levensjaren achter de rug heeft. Met eigen gewoonten, voorkeuren, herinneringen en manieren om met zaken om te gaan (coping). Om je in te kunnen leven moet je de cliënt kennen.

Theorie van het wankele evenwicht Zorg is aandacht hebben voor het geheel.

Professor Sipsma ontwikkelde de theorie van het wankele evenwicht. De ouderenzorg leent zich niet voor simpele oorzaak- gevolgrelaties. Het is een complex samenspel van verschillende factoren, waardoor ontregeling zich niet simpel laat verklaren. Niet alleen de lichamelijke aspecten zijn van belang, maar ook de psychische, sociale, materiële en spirituele/zingevingsaspecten spelen een rol in het mens zijn. Een holistische kijk op de mens is nodig.

14

Vanuit deze theorie is een continue multidisciplinaire samenwerking noodzakelijk om een evenwicht te vinden in de dagelijkse zorg. Verpleegkundige, verzorgende, arts, psycholoog, geestelijk verzorger, activiteitenbegeleider, fysiotherapeut; iedereen heeft een rol. Deze multidisciplinaire stijl is niet enkel nodig om bij problemen het evenwicht te herstellen, maar moet continue worden voortgezet om evenwicht te behouden. Ook de familie/mantelzorg heeft hierin een rol. Enerzijds als het blijven van een herkenbaar, vertrouwd persoon in het leven van de cliënt, anderzijds als vertegenwoordiger in beslissingen wanneer een cliënt hier zelf niet meer toe in staat is. Elke discipline kijkt vanuit zijn eigen invalshoek, maar altijd met het besef dat beweging op het ene gebied invloed op het andere heeft. Voorbeeld; een wond op je teen (verzorgende en arts) kunnen ervoor zorgen dat je niet meer mee kunt doen aan de dansvereniging (activiteitenbegeleiding) waardoor je gevoelens van verveling en somberheid kunt ervaren (psycholoog). Naast directe zorgprofessionals moeten ook de familieleden, mantelzorgers, winkelmedewerkers, kapper, tuinman, restaurantmedewerker, schoonmaker, etcetera worden betrokken. Iedereen die beweegt in de woonzorgomgeving kan invloed hebben. Binnen alle facetten van zorg werken we binnen Tangenborgh daarom vanuit een multidisciplinair overleg. Van thuiszorg tot verpleeghuis; in elke zorgsetting maken we gebruik van alle kennis en beroepsgroepen die we binnen onze organisatie hebben en streven we naar samenwerking met externe partijen zoals huisartsen, welzijnsorganisaties en kerkgemeenten.

Gedragstherapie Het alledaagse als therapie.

Het idee van gedragstherapie is dat de omgeving invloed heeft op je gedrag (en je gedachten en emoties). Als je ernaar streeft dat iemand zich ‘normaal’ gedraagt en voelt dan moet je een ‘normale’ omgeving creëren. Vooral in de dementiezorg is het decor (inclusief iedereen die daarin beweegt) van groot belang. Naast de medische behandeling bestaat het grootste deel van onze behandeling uit de omgeving: dit noemen we de psychosociale interventies. Er wordt bewust gebruik gemaakt van het gebouw, de inrichting, de dagelijkse bezigheden en de stijl van benaderen. De juiste associaties moeten worden opgeroepen om iemand zich ‘normaal’ en prettig te laten voelen. Elk mens heeft door ervaring allerlei verbanden geleerd. Dit noemen we associaties. Deze kunnen bewust, onbewust, groot en/of klein zijn. Zo doet een blauw straatnaambordje denken aan buiten en denk je bij het zien van een gedekte tafel aan eten. Vanuit een dementie wordt iemand vaak ontzettend associatief. Je verliest de grip op de wereld om je heen. Je bent meer dan anders om je heen aan het kijken om je te oriënteren en je gaat zoeken naar kleine aanwijzingen om te bedenken hoe het in elkaar zit. Dat wetende kun je door de omgeving aan te passen de gedachtegang en het gedrag beïnvloeden. Dit vraagt om bewust afgewogen keuzes in de inrichting van je gebouw, de sfeer van de ruimtes, de keuzes in benadering en de taal die je gebruikt. In de taal is het van belang te beseffen dat woorden ook een bepaalde associatie oproepen. Hoe je iets noemt bepaalt bewust of onbewust ook hoe je ertegen aankijkt en hoe je je gedraagt. Ook in ons taalgebruik moet het streven liggen in een normale, vertrouwde, herkenbare omgeving. Zo spreken wij liever over een ‘verhuizing’ dan een ‘opname’ en woon je op een ‘plein’ of een ‘hofje’ in plaats van op een ‘afdeling’. De ‘gangen’ zijn ‘straten’ en zelfs de kantoren hebben een adres met huisnummer.

15

De gevolgen van de visie voor onze medewerkers, gebouwen en organisatie Tangenborgh is een grote zorggroep die allerlei vormen van zorg aanbiedt. Zo hebben we thuiszorg, dagverzorging, verpleeghuizen, een dagbehandeling en woonzorgcentra. De visie vindt zijn uitwerking in onze medewerkers, in onze gebouwen en de positie van onze organisatie in de lokale maatschappij. Zorgmedewerkers Een breed spectrum van zorgvormen, van thuiszorg naar intensieve verpleeghuiszorg, vraagt om een continue inschatting van zorgvragen. We bieden zorg bij eenvoudige zorgvragen zoals het aandoen van steunkousen, maar ook bij complexe lichamelijke en/of psychische problematiek. Empathisch werken vraagt om kennis van de problematiek en aan kunnen voelen wat de gevolgen hiervan zijn voor deze specifieke cliënt. We hebben ten alle tijden oog voor alle aspecten van het dagelijks leven van de cliënt en proberen ervoor te zorgen dat het eigen vertrouwde leven zoveel mogelijk voortgezet kan worden. Het stimuleren van eigen regie en oog hebben voor wat iemand zelf nog kan is hierbij van groot belang. Dit wordt ook wel emancipatorisch werken genoemd; met oog voor de keuzevrijheid, privacy, inspraak en eigenheid van de cliënt. Alle cliënten zijn door hun lichamelijke en/of psychische problemen, in meer of mindere mate, afhankelijk van onze medewerkers. Deze afhankelijkheid en de zorgsetting kan een machtsverschil en hospitalisatie met zich meebrengen. Van de medewerkers wordt verwacht ervoor te waken een respectvol en gelijkwaardige contact met elke cliënt tot stand te brengen. Oog hebben voor iemand zijn/haar eigen gewoonten, leefstijl, gebruiken en wensen. Constant inschatten: wat kan de cliënt zelf, wat moet ik overnemen, vraag ik teveel, vraag ik te weinig. Het kunnen werken met de handen op de rug is een niet te onderschatten vaardigheid die elke zorgmedewerker moet beheersen. Vanuit de theoretische pijlers van de empatische gespreksvoering en de gedragstherapie wordt van zorgmedewerkers verwacht geen uniform te dragen. Herkenbaar zijn als verzorgende creëert een zorgklimaat en (onbewust) een ongelijkwaardige verhouding in contact. Dit terwijl we (met name in de psychogeriatrie) onze pijlen richten op een woonklimaat en een gelijkwaardig contact. Het spreekt voor zich dat van de zorgmedewerkers ten alle tijden een professionele beroepshouding wordt verwacht. Deze houding omvat door betrokkenheid, interesse en deskundigheid. Een respectvolle en correcte bejegening is altijd uitgangspunt. We verwachten van elke medewerker een verbintenis aan de visie. Werken bij Tangenborgh betekent werken volgens de visie. Deze collectieve verbintenis is het werkzame deel en voorwaarde voor het creëren van een therapeutisch klimaat. Gebouwen Tangenborgh heeft z’n visie op zorg verder uitgewerkt in een visie op gebouwen in inrichting. Hierin wordt de sociologische theorie van Goffman genoemd, die geheel aansluit bij onze theoretische zorgpijlers. Goffman waarschuwt in zijn theorie voor de effecten van een ‘totale institutie’. Het risico dat een zorggebouw een van de buitenwereld afgesloten woon- en werkplaats wordt. Met een formeel regime, waar alle medewerkers en bewoners aan is onderworpen. Voor de bewoners geldt echter dat waar wonen, werken en vrije tijd normaal over het algemeen gescheiden zijn, dit in een totale institutie sfeer niet het geval is. Voor het begrip werken moet in zorgverband gekeken worden naar zaken als; huis schoon maken, de boodschappen doen, het eten koken, de tuin netjes houden, enz. Luisterend naar gepensioneerde ouderen hoor je ze vaak zeggen...” als we het werk aan kant hebben gaan we.... wandelen, fietsen, ....” . Met werk worden dan de dagelijkse verplichte zaken bedoeld die met het huis(houden) op orde te maken hebben. De drie elementen wonen, werken en vrije tijd zijn in de situatie van niet meer in je eigen huis wonen maar in een instituut het beste te vertalen naar wonen, welzijn en zorg.

16

Deze drie begrippen zijn dan onlosmakelijk met elkaar verbonden en dienen dus aan te sluiten bij de leefstijl en wensen van de klant en bewoner. Het is de kunst om mede met de inrichting van je gebouwen keuzevrijheid, individualiteit en privacy te creëren. Om iemand een zo gewoon mogelijk leven te bieden in een zorginstelling is het nodig ervoor te zorgen dat de associaties goed zijn. Vanuit de gedragstherapeutische pijler is een herkenbare omgeving en sfeer van essentieel belang. Dit heeft gevolgen op de opzet en inrichting van al onze gebouwen. Tangenborgh streeft er naar dat ieder gebouw een sociaal hart heeft. Een centrum met mogelijkheden voor activiteiten, verenigingen, het doen van inkopen en waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Ideaal is een centraal gelegen plein met daaraan voorzieningen zoals een kapper, bank, supermarkt, café, restaurant en zalencentrum ten behoeve van het verenigingsleven en andere activiteiten zoals toneelvoorstellingen. Het centrum is een binnen-buitengebied. Zoveel mogelijk worden elementen aangebracht die herkenbaar zijn als buiten. Middels straatnaambordjes en straatmeubilair veranderen gangen in straten. Appartement/kamer Iemands (t)huis waar privacy, warmte en veiligheid gevonden wordt. De regels, waarden en normen van de bewoner zijn maatgevend. De bewoner bepaalt de sfeer en inrichting. Activiteiten zijn er met name op het terrein van huishouding, verzorging en familie- en vriendencontacten. Straat/gang en hal van de etage De straat met een buurtgebouwtje (bijv. gang en hal van de etage). Men komt er de buren tegen. Niet alleen de eigen regels en smaak zijn maatgevend, er wordt rekening gehouden met anderen. Activiteiten hebben te maken met meer dan alleen de directe familiekring en hebben vooral betrekking op de sociale contacten met buren. Sociale hart/centrale deel van het gebouw Nog minder dan in de eigen straat gelden de persoonlijke regels. Er moet met meer mensen rekening gehouden worden. Bij het winkelen, ontmoet men anderen. De activiteiten spelen zich vaak af op sociaal-cultureel terrein. De aanbieders van diensten: de winkeliers, horecaondernemingen en verenigingen zijn sterk bepalend voor de sfeer en leefbaarheid in het centrum. De organisatie in de maatschappij Het dagelijks leven kan zich niet alleen plaatsvinden in de zorgwereld van Tangenborgh. Elke locatie dient een geïntegreerde plek in de wijk te hebben. Beschikbaarheid van andere voorzieningen dan zorg en samenwerking met andere partijen is van groot belang. De horizon van de cliënten houdt immers niet op bij de muren of de medewerkers van Tangenborgh.

17

De visie uitgewerkt in enkele verschillende zorgvormen Tangenborgh biedt zorg in allerlei vormen; thuiszorg, woonzorgcentra, verpleeghuiszorg, dagbehandelingscentrum, dagverzorging, etcetera. Het spreekt voor zich dat elke zorgvorm een eigen uitwerking van de visie heeft. De gewichten en vormen van de kenmerken en/of theoretische pijlers zal verschillen. De kracht van de zorgvisie is het streven op het mogelijk willen maken dat elke cliënt zijn eigen vertrouwde leven kan voortzetten in een normale, herkenbare omgeving. Een doel die voor alle cliënten, ongeacht de aard en zwaarte van de problematiek, gesteld kan worden. De zorgvisie is in die zin geschikt en verantwoord voor allerlei soorten problematiek (psychogeriatrie, somatisch, gerontopsychiatrie). Zelfs de ouderen met zeer lichte problemen die ervoor kiezen een appartement binnen een Tangenborgh gebouw te huren kunnen zich in de normale, herkenbare omgeving van onze gebouwen prettig voelen. Het alledaagse is dan geen behandeling, maar kan desalniettemin een prettige woonomgeving bieden. Hieronder wordt de visie nog wat toegelicht binnen de drie grootste zorgvormen van Tangenborgh; thuiszorg, het woonzorgcentrum en het verpleeghuis. Thuiszorg (in de wijk) Binnen de thuiszorg ligt de nadruk op de pijler van de empathische gespreksvoering en daaruit vloeiend het emancipatorische werken. Continue dient er rekening gehouden met de keuzevrijheid, privacy, inspraak en eigenheid van de cliënt. Wanneer cliënten zelf niet goed in staat zijn beslissingen te nemen wordt familie/mantelzorg betrokken. Wij stimuleren een centrale rol voor familie/mantelzorg omdat het zoveel mogelijk kunnen voortzetten en oplossen binnen de vertrouwde omgeving vaak wenselijk is voor de cliënt. Professioneel ondersteunen waar nodig, in plaats van alles overnemen is een op zichzelf staande kunst. De cliënt staat altijd centraal. Het wankele evenwicht en de holistische kijk wordt gewaarborgd door intensief samen te werken met huisarts, apotheek, welzijnsorganisaties, gemeente en andere externe partijen. Ook de thuiszorg krijgt op deze manier steeds meer een multidisciplinair karakter. Tevens heeft elk thuiszorgteam met regelmaat een multidisciplinair overleg met een specialist ouderengeneeskunde en GZ-psycholoog van Tangenborgh. Zij kunnen onder andere worden ingeschakeld voor (zorg)diagnostiek, behandeling en advies bij somatische en/of psychische problemen. Binnen thuiszorg bieden we zorg in een ‘niet’ Tangenborgh omgeving. De invloed op de fysieke omgeving is daarom beperkt, maar dit sluit gedragstherapeutische mogelijkheden niet uit. In elke situatie is het immers goed te kijken naar de associaties die de benadering en fysieke omgeving oproepen. Woonzorgcentrum (huren met thuiszorg of AWBZ zorg) Binnen de woonzorgcentra van Tangenborgh zijn alle drie de theoretische pijlers terug te vinden in de manier van werken. De pijler van de empathische gespreksvoering en daaruit vloeiend het emancipatorische werken is net als bij alle vormen van zorg van groot belang. Continue dient er rekening gehouden met de keuzevrijheid, privacy, inspraak en eigenheid van de cliënt. Wanneer cliënten zelf niet goed in staat zijn beslissingen te nemen wordt familie/mantelzorg betrokken. Voor elke locatie streven we naar een integratie met de wijk zodat bewoners in staat worden gesteld hun horizon verder te laten komen dan de muren van het woonzorgcentrum. Het wankele evenwicht en de holistische kijk wordt gewaarborgd door intensief samen te werken met huisarts, apotheek, welzijnsorganisaties, gemeente en andere externe partijen. Binnen alle woonzorgcentra is er tevens een multidisciplinair overleg met een specialist ouderengeneeskunde en GZ-psycholoog van Tangenborgh. Zij kunnen onder andere worden ingeschakeld voor (zorg)diagnostiek, of behandeling/advies bij somatische en/of psychische problemen.

18

Voor de bewoners die niet meer zelfstandig met goed welzijn de dag door kunnen komen zijn er huiskamers met professionele zorg binnen de woonzorgcentra. Binnen deze huiskamers (groepsverzorging) wordt tevens gewerkt volgens de visie: de huiselijke alledaagse dingen zijn de leidraad voor de daginvulling. Binnen elk woonzorgcentrum is aandacht voor een rijk verenigingsleven. Dit wordt aangestuurd door de activiteitenbegeleiding. Een vereniging is iets waar je lid van wordt, iets wat bij je past. Mogelijk ben je vroeger ook al lid bent geweest van een soortgelijke vereniging. Het is iets waar je naar toe gaat en waar je van thuis komt en het geeft structuur aan de week. De verenigingen is een plek van ontmoeting, maar is ook vanuit de gedragstherapeutische pijler een wezenlijk deel van het therapeutisch klimaat. Door een toenemende zorgvraag wordt de afhankelijkheid van de directe leefomgeving groter. De leefwereld beperkt zich steeds meer tot het gebouw waar de cliënt woont. Ondanks de zorg is verveling en vereenzaming een risico. Omdat sociale contacten een belangrijke bijdrage leveren aan het welbevinden en gezondheid van de mens is het belangrijk dat de leefomgeving stimuleert tot het aangaan van sociale interactie met anderen. Vanuit het gedragstherapeutische denken zijn de gebouwen van Tangenborgh gevarieerd en herkenbaar opgezet. Er zijn plekken waar je al naar gelang je persoonlijke voorkeur prettig en ontspannen kan samenzijn met anderen. En waar je samen met die anderen (met dezelfde belangstelling), je hobby’s kunt uitvoeren, kunt genieten van een optreden of even over het weer kunt praten. Behalve de ruimten, met de passende sfeer en inrichting dient het gebouw ook te voorzien in alledaagse bezigheden zoals; het halen van de post, het doen van boodschappen in een winkel, iets drinken op een terras, het bezoeken van een kapper, eten in een restaurant en de aanwezigheid van een vis of bloemenboer. De eigenheid van de cliënt in hoe hij/zij het gewend was te doen moet uitgangspunt zijn in de wijze waarop zorg verleend wordt. Ook als dit betekent dat ‘wij’ het anders zouden doen. Het appartement is het huis van de cliënt en daar bepaalt hij/zij dan ook wat er wanneer gebeurt. In de overige ruimten van het gebouw is het niet meer het individu wat bepaalt, maar de ‘buurtbewoners’ in samenspraak met ons als beheerders. Verpleeghuiszorg Binnen de verpleeghuiszorg zijn alle drie de theoretische pijlers van groot belang. Er wordt een therapeutisch klimaat gecreëerd door: (a) gespreksvoering met inlevingsvermogen, (b) intensief multidisciplinair werken voor een holistisch evenwicht en (c) bewust gebruik te maken van omgeving om gedrag en gevoel te beïnvloeden. Deze theoretische pijlers zijn werkzame psychosociale interventies binnen ons werkveld van specialisme: de psychogeriatrie (de dementiezorg). Het oog hebben voor de beleving van de bewoner zoals nodig bij de empathische gespreksvoering is cruciaal. Het vraagt om kennis van dementie, maar ook zeker om kennis van de individuele bewoner. Om te zorgen voor het kunnen voortzetten van iemand zijn leven moet je immers weten hoe het leven van iemand eruit zag en hoe iemand eerder dacht en deed. De huiselijke sfeer doet soms bijna vergeten dat binnen alle verpleeghuizen van Tangenborgh gespecialiseerde en professionele medische zorg en behandeling wordt geboden. Er is een continue en intensieve multidisciplinaire samenwerking rondom elke bewoner. Vanaf de dag dat iemand komt wonen tot de dag dat hij komt te overlijden zijn alle disciplines betrokken om het holistische evenwicht te zoeken en te behouden. Met verzorging, arts, psycholoog, geestelijk verzorger, fysiotherapeut en activiteitenbegeleider worden zoveel mogelijk facetten van het mens zijn gepoogd mee te nemen in onze kijk op alles wat er gebeurt en de behandelkeuzes in de dagelijkse zorg. Binnen de verpleeghuizen hebben we maximale invloed op het fysieke gebouw, onze benadering en onze taal. De gedragstherapeutische pijler vindt in deze vorm van zorg dan ook de grootste uitwerking. De verpleeghuizen van Tangenborg werken al tientallen jaren volgens deze gedachtegang.

19

Binnen de Nederlandse psychogeriatrie zie je nu vrijwel overal de keuze voor ‘genormaliseerd’ en ‘kleinschalig’ wonen. Het klassieke medische verpleeghuis verdwijnt in snel tempo, omdat een ziekenhuis omgeving ook ziekenhuis gedrag oproept. Mensen met een dementie zijn zich vaak niet volledig bewust van hun eigen ziek zijn en de bewoners die zich dit wel beseffen willen er liever niet constant aan herinnert worden. Een plek met de nodige zorg, die voelt als thuis is veel prettiger. Wij geloven vooral in de kracht van kleinschalig wonen in grootschalig verband. Met de huiselijkheid van kleinschalig opgezette woonhofjes met eigen appartementen en huiskamers voor 5 a 6 bewoners. De woonplek is idealiter een onderdeel van een meer grootschalig geheel, waardoor er meer mogelijkheden in voorzieningen, activiteiten en bewegingsvrijheid is. Een andere gedragstherapeutische interventie binnen het verpleeghuis is differentiatie in huiskamers. Elk hofje heeft vijf verschillende huiskamers. Naast persoonlijkheid en leefstijl wordt ook gekeken naar de aard en de ernst van de problematiek die een bewoner heeft. De huiskamers zijn trapsgewijs gedifferentieerd waarbij de nadruk in zorg respectievelijk ligt op begeleiding, verzorging of verpleging. Dit geeft vaak aan in hoeverre er nog een beroep op de bewoners zelf gedaan kan worden om de dag door te komen. Het geeft een indicatie van de insteek waarmee binnen de huiskamer met elkaar de dag wordt geleefd. Door bewust te kiezen voor een specifieke huiskamer maak je gebruik van de omgeving om invloed te hebben op het gedrag en/of gevoel. Het gaat hier om de vragen; welk type ondersteuning van de verzorgenden heeft iemand nodig en met wie woont iemand samen? Door deze gedifferentieerde huiskamers kan een bewoner door achteruitgang veranderen van huiskamer, maar hij hoeft in principe nooit te verhuizen van hofje. Op deze manier blijven het appartement en een groot deel van de betrokken zorgprofessionals met wie een band en behandelrelatie is opgebouwd hetzelfde. De verpleeghuiszorg heeft ook een rijk verenigingsleven; aangestuurd door de activiteitenbegeleiding. Een vereniging is iets waar je lid van bent/wordt, iets wat bij je past en in sommige gevallen waar je mogelijk vroeger ook al lid van bent geweest. Het geeft structuur aan de dag en/of week. Het is iets waar je naar toe gaat en waar je van thuis komt. De verenigingen is een plek van ontmoeting, maar tevens vanuit de gedragstherapeutische pijler een wezenlijk deel van het therapeutisch klimaat. De verpleeghuiszorg is de meest intensieve zorgvorm van Tangenborgh. Er wordt zorg en een thuis geboden aan mensen met complexe lichamelijke en/of psychische problemen. Veel bewoners van onze verpleeghuizen hebben te kampen met een dementiesyndroom, maar er wonen ook mensen met somatische en/of psychiatrische problematiek. Vaak wordt er gekozen voor verpleeghuiszorg wanneer thuiszorg en/of een woonzorgcentrum niet meer voldoende zorg kan bieden en er zorgen zijn over de veiligheid en het welzijn van een cliënt. Verpleeghuiszorg gaat een stap verder qua deskundigheid, intensiviteit, veiligheid en nabijheid van zorg. Een ander verschil met thuiszorg en woonzorgcentra is de BOPZ erkenning die de verpleeghuizen van Tangenborgh heeft. De wet BOPZ gaat over de gedwongen opname en behandelingen binnen de zorg. Het biedt een juridische kader die ons de mogelijkheid geeft om (wanneer nodig) vrijheidsbeperkende maatregelen toe te passen. Dit gebeurt met instemming van de vertegenwoordiger van de bewoner. Tangenborgh is overigens een fixatievrije organisatie, wat inhoudt dat bewoners niet worden vastgebonden om hen te behoeden van eventueel gevaar.

20

Bijlage 2: Gegevens ZorgkaartNederland.nl, CQ en IGZ De meest recente reviews die betrekking hebben op onze verpleeghuislocaties zijn hieronder vermeld. Eerdere reviews stammen uit 2012 en zijn wat ons betreft te gedateerd om van toegevoegde waarde te zijn voor dit plan.

Waardering van Zorggroep Tangenborgh, Verpleeghuis De Bleerinck - Emmen op 14 december 2014

Accommodatie 9 Afspraken 9 Behandeling 10 Informatie 8 Luisteren 9 Medewerkers 10

Gemiddeld cijfer 9.2

Aandoening / behandeling Dementie

Toelichting

Waarderen

Onze moeder heeft ruim 1 jaar in deze instelling gewoond. Vanaf de opname tot en met de laatste zorg zijn wij (de kinderen) zeer tevreden met de behandeling en de begeleiding die ze daar heeft gehad. De accommodatie is zo ingericht dat de bewoners veilig, zowel binnen als buiten, veel (zelfstandige) bewegingsmogelijkheden hebben. De sfeer laat zich goed omschrijven met de begrippen "dorps en huislijk" . Van het personeel hadden wij de indruk dat ze hun werk met warme betrokkenheid uitvoeren.

1 persoon vindt dit een nuttige waardering.

Waardering van Zorggroep Tangenborgh, Verpleeghuis De Bleerinck - Emmen op 18 november 2014

Accommodatie 9 Afspraken 10 Behandeling 10 Informatie 10 Luisteren 10 Medewerkers 10

Gemiddeld cijfer 9.8

Aandoening / behandeling Dementie

21

Toelichting

Waarderen Wat een opluchting dat mijn vader zijn laatste weken in de Bleerinck Is verzorgd en heeft mogen sterven. Wat ben ik als dochter enorm zorgvuldig, adequaat en eerlijk voorgelicht en begeleid door het hele behandelteam van mijn vader. Ondanks dat het voor mij erg ver weg was (ruim 200 km) liet ik na ieder bezoek mijn vader met een veilig gevoel achter. Zijn heel traumatische geschiedenis is door maatschappelijk werkster in detail aangehoord en genoteerd en gedeeld met de mensen die hem dagelijks verzorgden. Hij werd met de grootste behoedzaamheid, veiligheid en respect omringd. Mijn vader was al heel zwak toen hij op de Bleerinck kwam, helaas, maar wat hebben zijn verzorgers zich steeds beschikbaar gesteld om al zijn behoeften te vervullen. Ik mocht hem altijd opzoeken, meenemen naar buiten en zijn ook demente vrouw, die hem dagelijks bezocht maar geen beslissingen over zijn welzijn kon nemen, werd ook met zeer veel tact en wijsheid opgevangen en door een afdelingshoofd begeleid. Toen de laatste uren van mijn vader ingingen, mocht ik steeds bij hem blijven, er was een bed en eten voor me en ook heel lieve aandacht en bemoediging. Een van de verpleegsters in de nacht, heeft me aangemoedigd en geholpen om bij mijn stervende vader te gaan liggen en hem in mijn armen te nemen, wat ik heel graag wilde, maar niet durfde. Ze heeft bovendien van dat zeer dierbare moment nog een paar lieve foto's gemaakt, waarop ik nu, tweeënhalf jaar na zijn overlijden, nog aan zijn vredige glimlach kan zien hoe heerlijk dat voor hem is geweest. Wat had ik al die fantastische zorg ook aan mijn lieve moedertje, die 8 jaar daarvoor onder erbarmelijke omstandigheden crepeerde in een afschuwelijke instelling in Zeist, gegund. Deze zachte, tedere weken met m'n vader en zijn serene en vredige overlijden in mijn nabij zijn heeft ook de droevige herinneringen aan het nodeloos lijden van mijn moeder, verzacht. Ik blijf daarvoor de vakkundige arts, psychologe, maatschappelijk werkster en verzorgenden, allen met een groot hart voor hun zware werk, tot mijn eigen laatste adem dankbaar. Zo moet het.

2 personen vinden dit een nuttige waardering.

22

IGZ: Er zijn geen recente IGZ-rapportages beschikbaar. Laatste rapportage stamt uit 2012 en was onderdeel van het thematische IGZ-onderzoek naar Hygiëne en Infectiepreventie. Indien gewenst kan dit worden nagestuurd.

23

Bijlage 3: Beschrijving locaties Heidehiem en De Bleerinck Woonzorgcentrum Heidehiem Vossepad 98 7822 BD te Emmen Heidehiem is een woon- en zorgcentrum dat even buiten het centrum van Emmen ligt in een bosrijke omgeving in de wijk Emmermeer. Begin 2012 is de nieuwbouw geopend, die het oude gebouw, daterend uit de jaren vijftig heeft vervangen. Woningbouwvereniging Domesta en Zorggroep Tangenborgh zijn voor de nieuwbouw een nauw samenwerkingsverband aangegaan.

Wonen

Het nieuwe gebouw heeft 91 seniorenwoningen waarvan er bij de bouw 65 bestemd waren voor intramuraal wonen en 18 verpleegappartementen. Daarnaast verhuurt Heidehiem 54 aanleunwoningen. Met het wegvallen van de lage zorgzwaartepakketten zal een deel van de ooit voor verblijfszorg bestemde appartementen worden ingezet voor zelfstandige bewoning, waarbij de huurders gebruik kunnen maken van vormen van thuiszorg en aanvullende dienstverlening.

De seniorenwoningen zijn zeer ruim ongeveer 80 m2 en allemaal voorzien van twee slaapkamers, badkamer en een balkon. De 18 appartementen van de verpleegunit zijn ongeveer 24,5 m2 en beschikken over een eigen douche en wc.

Het nieuwe gebouw is bijzonder door de grootte van de appartementen en de aanwezigheid van 2 slaapkamers. Mensen die nu nog geen of niet zo veel zorg nodig hebben kunnen een appartement huren in Heidehiem. Op het moment dat ze wel of meer zorg nodig hebben, hoeven ze niet te verhuizen. Dit zijn de zogeheten unieke combi-seniorenwoningen. Het doel van Zorggroep Tangenborgh en Domesta is om woningen te bouwen waar senioren comfortabel kunnen leven met professionele zorg dichtbij om de hoek.

Voorzieningen en activiteiten

In het nieuwe woon- en zorgcentrum zijn veel voorzieningen aanwezig, zoals: een bibliotheek, kleine supermarkt, kapsalon, café, pedicure en een restaurant. Er worden elke week vaste activiteiten aangeboden voor bewoners, maar ook andere ouderen kunnen tegen een kleine vergoeding aan de meeste vaste activiteiten deelnemen. Ook worden het hele jaar door uitstapjes, markten en andere ontspanningsmomenten georganiseerd.

Medewerkers

In Heidehiem zijn ruim 130 medewerkers (ruim 80 fte) werkzaam, inclusief medewerkers facilitaire dienst. In de verpleegzorg zijn gastvrouwen (MBO-niveau 1), (leerling) verzorgenden (MBO-niveau 3) en verpleegkundigen (MBO niveau 4 of HBO-niveau) actief. Zij worden ondersteund door behandelaars waarbij de GZ-psycholoog en Specialist Ouderengeneeskunde de vaste kern vormen.

24

Verpleeghuis De Bleerinck Spehornerbrink 1 7812 KA te Emmen Verpleeghuis De Bleerinck staat in de wijk Bargeres in Emmen en biedt plaats aan 194 bewoners. Dit zijn veelal ouderen, waarbij dementie een veel voorkomende oorzaak van opname is.

Wonen

De Bleerinck is de laatste jaren verbouwd tot een modern verpleeghuis, waar de bewoners zo comfortabel mogelijk kunnen wonen en leven. Iedere bewoner beschikt over een eigen appartement met badkamer. De huiskamer met keuken waar samen wordt geleefd en gekookt, wordt meestal gedeeld door vijf á zes bewoners.

Het verpleeghuis heeft onder andere artsen, psychologen, maatschappelijk werkers, een geestelijk verzorger, verpleegkundigen, verzorgenden en activiteitenbegeleiders in dienst die gewend zijn, om in goed overleg met elkaar, voor elke bewoner een individueel zorgleefplan op te stellen en uit te voeren.

Voorzieningen en activiteiten

In De Bleerinck zijn veel voorzieningen aanwezig zoals: een restaurant, bibliotheek, kleine supermarkt, kapsalon, café, schoonheidssalon, stiltecentrum en een pedicure. Bewoners kunnen lid worden van verschillende verenigingen die elke week vaste activiteiten hebben. Daarnaast worden het hele jaar door uitstapjes, markten en andere ontspanningsmomenten georganiseerd.

Medewerkers

In verpleeghuis De Bleerinck zijn ongeveer 350 medewerkers (ruim 210 fte) werkzaam (inclusief facilitaire dienst), verdeeld over 6 pleinen (afdelingen). In de verpleegzorg zijn gastvrouwen (MBO-niveau 1), (leerling)verzorgenden (MBO-niveau 3) en (leerling)verpleegkundigen (MBO niveau 4 of HBO-niveau) actief. Zij worden ondersteund door behandelaars waarbij de GZ-psycholoog en Specialist Ouderengeneeskunde de vaste kern vormen.

25

Bijlage 4: Samenvatting Plan van Aanpak Thematranche Technologie7

Lange termijn doel

Strategische koers: Zorggroep Tangenborgh is in de regio dé specialist als het gaat om PG zorg. Zorggroep Tangenborgh streeft, op lange termijn naar behoud van de locaties. We willen een moderne organisatie zijn, die openstaat voor innovaties. Voor de inzet van Technologie (hierbij gaat het dan om het lange termijn doel van inzet technologie binnen Tangenborgh):

• Specifieke Domotica toepassingen kiezen • Een toekomst bestendige organisatie door inzet van technologie • Meer efficiëntie door inzet van technologie • Steeds aansluiten bij nieuwe ontwikkelde technieken, welke dan gemakkelijk aan te sluiten zijn

op het al bestaande open source systeem.

Doelstelling In Voor Zorg traject

De doelstelling van het In Voor Zorg traject is, op basis van de visie op technologie, het vraag gestuurd inzetten van Domotica in Woonzorgcentrum Heidehiem. Domotica moet daarbij de kwaliteit van leven en het gevoel van veiligheid voor onze bewoners en klanten verhogen. Daarnaast moet Domotica medewerkers ondersteunen in hun werk.

Door de inzet van Domotica kunnen klanten langer in hun eigen woonomgeving blijven wonen.

Tenslotte kan de inzet van Domotica de efficiency vergroten waardoor we met dezelfde middelen 10% meer klanten kunnen bedienen.

Veranderopgave:

Op basis van bovenstaande is de veranderopgave: • Opnemen van technologie in de nu opnieuw op te stellen visie van Zorggroep Tangenborgh. De

inzet van technologie is niet meer een uniek project, maar moet geborgd gaan worden in de cultuur van Zorggroep Tangenborgh.

• Verandering mind-set van medewerkers en klanten waarbij draagvlak gecreëerd wordt door hen vanaf het begin van het traject van inzet technologie te betrekken.

• Niet technologie push ingezette Domotica maar op geleide van behoefte.

7 Indien nodig/wenselijk, kan het volledige Plan van Aanpak Thema Tranche Technologie worden nagestuurd

26

De veranderaanpak; Hoe kan de invoering van Domotica bijdragen aan de behoefte?

Tijdspad veranderaanpak Behoefte onderzoek : Januari/februari 2015 Waardebepaling behoefte: Maart 2015 Businesscase: Eind maart 2015 Keuze (+ bestellen)Domotica: April - augustus 2015 Implementatie pilot Domotica: September - oktober 2015 Verdere uitrol implementatie Domotica: November 2015 - mei 2016 Eindevaluatie: Juni 2016

27

Bijlage 5: Curriculum NCOI-opleiding Verpleegkundige8

8 Bijlage 5 is een korte samenvatting van de overeenkomst (pdf-versie) tussen NCOI en Zorggroep Tangenborgh.

Indien noodzakelijk/wenselijk kan de volledige overeenkomst worden nagestuurd.

28

Bijlage 6: Over de zorgaanbieder

Naam en adres: Zorggroep Tangenborgh Spehornerbrink 1 7812 KA te Emmen

Contactgegevens bestuurder: Dhr. F.J.M. van der Linden Lid Raad van Bestuur Telefoon: 0591 – 681694 E-mail: fvanderlinden@tangenborgh.nl

Contactpersoon en contactgegevens: Mw. S. Timmermans Beleidsmedewerker Telefoon: 0591 – 681694 E-mail: stimmermans@tangenborgh.nl

Visie op kwaliteit Voor onze visie op kwaliteit verwijs ik u naar bijlage 1 van dit plan, waarin de woonzorgvisie van Tangenborgh uitgebreid staat beschreven.