IN DIT NUMMER: DOSSIER COHOUSING SMART WORDT COÖPERATIE HET JAAR VAN VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN VOLGENS DIRECTEUR REIN ANTONISSEN KORTE-KETEN ETEN IN LA FERME À L’ARBRE DE LIÈGE

EEN UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NUMMER 132 - HERFST 2016 - WWW.TRIODOS.BE

KLEURGELDVAN

DE

PASSIEOPTIMISME

RESPECTDE

KLEURVAN

GELDNO.132

13 Zie precies wat uw geld doet

05

De slimme coöperatie14

Een menselijke plicht16

Duurzaam beleggen

PASSIEOPTIMISME

RESPECTDE

KLEURVAN

GELDNO.132

PASSIE, OPTIMISME EN RESPECTVoorwoord door Thomas Van Craen, directeur van Triodos Bank België.

04

COHOUSING VOOR BEGINNERSAlternatieve woonvormen winnen terrein op de klassieke eensgezins-woning met tuin. Bewoners en projectontwikkelaars lichten de vreugden en plichten van cohousing toe.

08

SLIMME COÖPERATIE Triodos klant SMart werd deze zomer een coöperatie. Een natuurlijke evolutie volgens gedelegeerd bestuurder Sandrino Graceffa.

14

REIN ANTONISSENOver het bewogen jaar, de samen-werkingen - en het optimisme van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

16

IMPACTMeer dan een cijfer.

19

DE BOER ONDER DE BOOMBoerderij en korte-ketensuper-markt La Ferme à l’arbre de Liège.

20

22TRIODOS-AANBOD Duurzaam sparen, beleggen en lenen.

DE KLEUR VAN GELDis een uitgave van Triodos Bank en wordt gratis verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

ZIE PRECIES WAT UW GELD DOETVier gefinancierde projecten in beeld.

13

inhoud

4VOORWOORD DUURZAME ACTUALITEIT

Tijdens de 19de editie van het jaarlijkse evenement ‘Ecobouwers / Écobâtisseurs’ kan u maar liefst vijf dagen lang gratis binnenkijken in meer dan 200 nul-energiewoningen, passiefhuizen, bio-ecologische woningen en diepgaande energetische renovaties, en dat in heel België. De Bond Beter Leefmilieu en Ecoconso organiseren twee opendeurweekends op 5 & 6 en op 11, 12 & 13 november. Dan stellen 200 bewoners hun huis te kijk. De eigenaars vertellen eerlijk en in een ongedwongen sfeer alles over hun ervaringen met de bouw van en het leven in hun energiezuinige woonst en over het gebruik van duurzame materialen. In kleine groepjes krijgt u een warm en informatief onthaal bij de bewoners en een rondleiding van één à twee uur, al dan niet in het gezelschap van hun architect, aannemer of installateur. Woont u zelf in een energiezuinige of duurzame woning en wilt u uw ervaringen delen met bezoekers? Neem contact op met Ecobouwers en verneem wat u moet doen om uw huis open te stellen in november. WWW.ECOBOUWERS.BE

ECOBOUWERSOPENDEUR

People, planet, prosperity: deze drie-eenheid is en blijft ons adagium. Maar wat houdt dat in: mens, milieu en welzijn op één lijn plaatsen? Over die vraag buigen Triodos Bank en de andere leden van de Global Alliance for Banking on Values (GABV) zich in oktober 2016 tijdens de #BankingOnValues campagne. In juli traden acht banken toe tot de GABV, dat is maar liefst een toename van 30% institutionele leden. Er is duidelijk een toenemende interesse voor een betere, meer sociale en ecologisch bewuste manier van bankieren.De nieuwe leden zijn Amalgamated Bank (VS), Banco Solidario (Ecuador), Bank of Palestine (Palestina), Caja Arequipa (Peru), Freie Gemeinschaftbank Genossenschaft (Zwitserland), LAPO Microfinance Bank (Nigeria), The First Microfinance Bank-Afghanistan (Afghanistan), en VSECU (Vermont State Employees Credit Union, VS). Het totaal aantal komt daarmee op 36 - financiële instellingen en vier strategische partners - in Azië, Afrika, Australië, Latijns-Amerika, Noord-Amerika en Europa. Samen hebben we meer dan 24 miljoen klanten en 42.000 medewerkers. We beheren in totaal meer dan 110 miljard dollar in activa. Al de leden van de GABV zetten deze in voor programma’s, producten en projecten met een economisch, sociaal en ecologisch rendement. Triodos Bank stond aan de wieg van deze groeiende, wereldwijde en waardengedreven beweging binnen het bankwezen, die dagelijks aan slagkracht wint dankzij onze klanten en partners. In oktober zetten we mee onze schouders onder de derde editie van de #BankingOnValues campagne.De campagne loopt tijdens de hele maand oktober, met op 20 oktober de #BankingOnValues dag.WWW.FACEBOOK.COMWWW.BANKINGONVALUESWWW.GABV.ORG

8 NIEUWE LEDEN

VOOR DE GABV

De uitdagingen in de samenleving waar we met zijn allen voor staan zijn talrijk en complex, dat weten we. Maar we zijn geen doemdenkers. Triodos Bank heeft ervoor gekozen om vooral te kijken naar wat er gedaan kan worden om ze op een duurzame manier aan te pakken. Ze steunt die ondernemers die oplossingen bedenken, altijd met passie en optimisme, en vooral met respect. Voor sommigen onder jullie klinken deze woorden misschien niet als nieuw. Voor mij, als bankier met meer dan 20 jaar ervaring, klinkt de keuze voor mens en milieu van Triodos Bank nog steeds revolutionair, uitdagend én noodzakelijk. Hierbij zorgt de economische, regelgevende en maatschappelijke context waarin we vandaag als bank werken, dat de opdracht even uitdagend blijft als in 1993, toen de bank in België is gestart.Dit is de reden waarom ik een jaar geleden voor Triodos heb gekozen. En dit is ook mijn belofte naar jullie bij mijn kersverse aanstelling als Managing Director van Triodos Bank België: om met passie, optimisme en respect, met het hele Triodos team, ons te blijven inzetten voor een meer dankbare samenleving.Ik ben 44 en heb ongeveer een derde van mijn leven buiten België gewoond. Hierdoor heb ik de kracht en de pracht van diversiteit mogen ervaren. Net zoals in de natuur, zorgt diversiteit voor gezonde en veerkrachtige (eco)systemen. Dit zal een belangrijke inspiratie zijn voor de opdracht die voor me ligt. Ik dank mijn voorganger en collega, Matthijs Bierman. Dank vooral aan onze 6.388 certificaathouders en alle 68.000 klanten voor uw vertrouwen. Samen met de 122 Triodos medewerkers zal ik mij inzetten om dat vertrouwen te blijven waarmaken!

Thomas Van CraenDirecteurthomas.vancraen@triodos.be

PASSIEOPTIMISME

RESPECT

5 DUURZAME ACTUALITEIT

18.810 EUR VOOR SOSKINDER-DORPEN

Al meer dan 65 jaar biedt SOS Kinderdorpen kwetsbare kinderen een thuis, een toekomst en een nieuwe start in het leven. Dankzij onze spaarders kon Triodos Bank met de spaaractie van 2015 18.810 euro aan de vereniging overmaken! De som ging naar een SOS Programma ter versterking van gezinnen in Kinshasa (DRC). Door een gebrek aan middelen en de nodige vaardigheden laten ouders hun kinderen soms in de steek, in de overtuiging dat ze hen niets te bieden hebben. Het doel van dit programma is om de meest kwetsbare gezinnen te helpen zelfstandig te worden, zodat ze voor hun kinderen kunnen zorgen. De belangrijkste activiteiten van 2015 draaiden om de versterking van de vaardigheden van opvoeders en de gemeenschap, onder meer door huishoudens te doen samenwerken in groepen.SOS Kinderdorpen organiseerde psychosociale en technische opleidingen die opvoeders onder meer helpen naar behoren te zorgen voor een kind. Daarnaast leerden ze hoe ze vee moeten houden, projecten op poten zetten met focus op ontwikkeling en milieubescherming, een kerstfeest organiseren of pakketten voor basishygiëne verdelen.Tom Moons van SOS Kinderdorpen: “De gezinsversterkende SOS Programma’s zijn een pijler van ons werk. De bijdrage van Triodos Bank en haar klanten is essentieel voor onze acties en om nog meer gezinnen en kinderen te kunnen begeleiden. Heel veel dank!”WWW.SOS-KINDERDORPEN.BE

02/10/2016 REFUGEE WALKVluchtelingen moeten vaak lange afstanden te voet afleggen om een veilige bestem-ming te bereiken. Ga de uitdaging aan en neem deel aan een unieke tocht van 40 km door het Nationaal Park Hoge Kempen. Stap mee met de Refugee Walk, laat je sponso-ren en zamel zo geld in voor mensen op de vlucht. Of sponsor de stappers. Ook Triodos Bank België gaat de uitdaging aan met een delegatie van 24 medewerkers en vrienden. De Refugee Walk is een initiatief van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. WWW.REFUGEEWALK.BE

20/10/2016ZUIDDAGZuiddag is een organisatie voor en door jongeren, die hen stimuleert om enga-gement op te nemen en samen te werken aan een duurzame en rechtvaardige sa-menleving. Elk jaar in oktober organiseert Zuiddag de campagne Work for Change. Op donderdag 20 oktober gaan scholieren van het vierde tot het zesde jaar secundair een dag niet naar school, maar voor één dag aan het werk. Hun loon staan ze af aan projecten van geëngageerde jongeren wereldwijd. Dit jaar werken ze binnen het jaarthema ‘diversiteit en discri-minatie’. Triodos Bank België ontvangt vijf jongeren in het kader van Zuiddag. WWW.ZUIDDAG.BE

Met onze duurzame beleggingsfondsen kunt u maatschappelijk verantwoord beleggen op de beurs. U hebt de keuze: kleine en middelgrote ondernemingen die actief zijn op het vlak van milieu en gezondheid, of grote bedrijven die binnen hun sector het beste scoren op ecologisch en sociaal vlak.

Bij Triodos Bank werkt uw geld uiteraard voor u, maar ook aan een samenleving waarin levenskwaliteit centraal staat. Tot en met 31 december 2016: 1% instapvergoeding in plaats van 2,5%. Details, rendementen en voorwaarden op www.triodos.be

DUURZAAM BELEGGEN

DOORNIK-BERLIJN

DOORNIK-BERLIJN De Belgische beeldende

kunstenares Edith Dekyndt creëert projecties, schilderkunstige

abstracties en tekeningen, sensibele objecten en installaties.

Haar tentoonstellingen bevragen de bezoeker rond de verantwoordelijk-

heid die de mens opneemt ten opzichte van zijn omgeving in

deze tijd die steeds vaker wordt aangeduid als het Antropoceen, het

tijdperk van de mens. Kunst als uitnodiging tot reflectie: hoe

verhouden de menselijke activiteit en de gevolgen daarvan zich tot de wetten van het universum dat ons herbergt? Edith Dekyndt woont en

werkt in Doornik en Berlijn.Manufactura bvba, de onderneming

van de kunstenares en haar man Pierre-Henri Leman, die ook haar

manager is, staat in voor de uitvoering, verkoop en productie van

werken van de kunstenares. Samen investeerden zij in een

atelier in Berlijn, waarvan Triodos Bank een deel financiert.

Het kunstatelier is ingebed in een lage-energie cohousing-project

voor een sociaal gemengde groep bewoners.

(Foto: Artit Pela)

ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET

8

COHOUSING VOOR BEGINNERS. Cohousing is een vorm van wonen waarbij een groep mensen, naast hun eigen privéwoonst, in meer of mindere mate een aantal gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen delen. Deze woonvorm biedt heel wat voordelen, maar is nog niet bij iedereen gekend. Triodos Bank financierde zijn eerste co-housing project al in 1999.

tekst SOPHIE STEFENS foto’s JOHANNA DE TESSIÈRES & OLIVIER PAPEGNIES

COHOUSING VOOR

BEGINNERS

9 DOSSIER COHOUSING

Nieuwe woonvormen in de liftIn oktober 2015 keurde het Vlaams parlement een resolutie goed om nieuwe woonvormen te faciliteren omdat het huidige woonbeleid onvoldoende inspeelt op maatschappelijke verschuivingen. De bevolking groeit en de nood aan woningen is groot, zeker in de steden. De vergrijzing is een andere factor van belang, net zoals de veranderende gezins-samenstelling: naast tweeoudergezinnen zijn er de nieuw-samengestelde gezinnen, eenoudergezinnen en een toenemend aantal singles zonder kinderen. In de re-solutie staat cohousing expliciet vermeld als een nieuwe woonvorm. Dat is ook nodig: het wettelijk kader erkent huizen en appartementen als aparte wooneenhe-den, maar voor woningen waarbij buren leefruimten en vooral een adres delen, is die opdeling niet altijd even duidelijk voor de wet. Dat kan fiscale problemen geven en heeft ook een invloed op uitke-ringen en verzekeringen. “De discussie is tenminste gestart en dat is positief,” zegt Olivier De Craene, Relationship Mana-ger Woonkredieten bij Triodos Bank. “Van een duidelijke regelgeving is echter nog geen sprake. De tijd waarin iedereen zijn eigen lap grond kon kopen met zijn eigen huis en grote tuin eraan, ligt achter ons. We moeten nieuwe woonvormen verkennen en stimuleren. Deze nieuwe woonbehoefte heeft overtuigde aan-hangers, zoals blijkt uit vele projecten en de feedback die we krijgen van onze klanten.” De meeste banken zijn nog niet zover en schrikken terug als ze hypothe-caire kredietaanvragen voor dergelijke projecten krijgen. “Triodos Bank vervult hier absoluut een pioniersrol.” Mensen die dromen van een cohousing-project, maar niet goed weten waar te beginnen, kunnen hun licht opsteken bij verschillende organisaties. Cohousing Projects, bijvoorbeeld, is een coöpera-tieve vennootschap die een professionele dienstverlening voor cohousing aanbiedt. De coöperatieve verleent niet alleen expertise aan groepen, overheden en grondeigenaars maar investeert ook zelf in geschikte sites voor het ontwikkelen van cohousing projecten. Zaakvoerders Fede-rico Bisschop en Eef Tanghe wonen zelf in het project Vinderhoute, een van de eerste cohousings in België. Federico Bisschop: “Een goede manier om met cohousing kennis te maken, is een infosessie bij te wonen. Zo maak je kennis met een project dat misschien wel op jouw maat is. Als dit zo is kan je je als kandidaat-lid opgeven. Dit wil zeggen dat je al de verdere vergade-ringen bijwoont en mee kan groeien in het project. Dan beslis je alsnog of het project echt iets voor jou is of niet.” Bert Audenaert heeft als bewoner van co-housing Kerselaar in Oostakker hetzelfde traject doorlopen. “De juiste locatie vinden is een heel proces. Vooral in grote steden. De eerste stap is om contact op te nemen met een projectontwikkelaar. Zij begeleiden je niet alleen in het vinden van

een geschikte locatie, maar werken ook de ruwbouw af. Dit staat vaak contractu-eel vast. Daarna kan je kiezen of je verder werkt met hen of zelf op zoek gaat naar een architect.” legt Bert uit. Olivier De Craene: “Wij vinden het zeker een goed idee om met een projectontwik-kelaar in zee te gaan. Hij helpt om de stap te zetten van droom naar werkelijkheid, er komt immers heel wat kijken bij zo’n project.”De vzw Samenhuizen is opgericht vanuit de overtuiging dat gemeenschappelijk wonen kan bijdragen tot een warmere samenleving. (Net als de Waalse tegenhanger Habitat et Participation.) Sofie Deberdt en haar collega’s willen de nieuwe woonvormen bekender maken en ondersteunen. “Bij veel mensen die een woonst zoeken blijft de reflex om het ‘alleen’ te doen. Vaak schrikt in groep leven hen af. Weinigen weten bijvoor-beeld dat je in een cohousing-project wel degelijk je privacy behoudt: hoewel heel wat ruimtes gedeeld worden, behoud je je eigen woonruimte. Het is dus simpelweg een misverstand.” zegt Sofie Deberdt. Samenhuizen.be zag de laatste jaren een stijging van liefst 25% bij mensen die kiezen voor een manier van samenwonen. “Het is positief dat meer en meer mensen een andere vorm van wonen in overwe-ging nemen.”

Thuiskomen bij je burenHet sociale aspect van cohousing doet velen de stap wagen. Dat is ook geval voor Bert, zijn vrouw Tasha en hun zoon Senne (4), die in het project Kerselaar hun intrek namen. Voor hen is cohousing een droom die uitkomt. “We waren al een tijd opzoek naar het juiste project voor ons. Je kinderen die samenspelen in een grote tuin, er zijn voor elkaar en alles delen van je wagen tot je eten. Wat wil je nog meer?” In Brussel kijkt ook Laure de Hesselle uit naar haar nieuwe buren. Eind septem-ber trekken zij en haar gezin in in hun nieuwe appartement in het woonproject L’Échappée. “Ons doel is vooral om zo-veel mogelijk verschillende profielen aan te trekken. Zowel gezinnen als vrijgezel-len, kunstenaars als arbeiders. Iedereen vindt in ons project zijn of haar gading. Zo verruimen we onze sociale horizon. Dat maakt het net boeiend.” De deuren van het gemeenschappelijke paviljoen staan ook open voor andere buurtbewo-ners. “We willen niet alleen op ons eiland

zitten, maar het project opentrekken naar heel de buurt.“Als je na een drukke werkdag thuiskomt, moet je je niet nog eens gaan verplaatsen voor een sociale activiteit en je hoeft je al evenmin thuis af te zonderen. In een cohousingproject leer je in no time je buren kennen. En hoewel het contact vrijblijvend is, is het altijd fijn om te weten dat je kinderen samenspelen terwijl jij met je buurman bijpraat,” aldus Federico Bisschop van Cohousing Projects. Ook Sofie Deberdt benadrukt de sociale voordelen van cohousing. Bovendien biedt het mogelijk een antwoord op de-mografische uitdagingen, bijvoorbeeld de vergrijzing en de daarmee gepaard gaande vraagstukken omtrent huisvesting (zie ook het artikel ‘Zorgen voor morgen’ in De Kleur van Geld nr. 131). “Samenwo-nen is hét antwoord op vereenzaming bij ouderen. Je hebt altijd buren om je heen; je bent niet alleen.”Het sociale aspect mag dan aantrek-kelijk lijken voor sommigen, je moet het ook niet onderschatten. Het is er altijd. Privacy heb je zeker, maar de kinderen van de buren spelen wel in de tuin, je deelt bepaalde ruimtes en meestal ook materiaal en sommige beslissingen kan je alleen samen nemen. Discussies zijn onvermijdelijk. Ook daar kan je weer veel van opsteken, maar niet iedereen heeft daar zin in. Je moet heel bewust kiezen voor een andere manier van leven.

Delen is het nieuwe hebbenIn cohousingprojecten delen de bewoners niet enkel lief en leed. Ook de gras- en wasmachine. De wagen. Tot zelfs de pot-ten en pannen. Bezit is van ondergeschikt belang, delen is het nieuwe hebben. Fe-derico: “Ik begrijp eigenlijk niet waarom deze vorm van wonen nog niet gangbaar is. Waarom zou elk gezin apart een gras-machine aankopen? Of een wagen? Als je alles kan delen. In groep kan je trouwens in veel beter materiaal investeren.” Het is dan ook een illusie dat door te delen, alles vanzelf goedkoper wordt. De bouwkosten liggen mogelijk een stuk lager, maar het deel dat je uitspaart, besteed je waarschijnlijk aan een kwali-tatieve invulling van de gemeenschap-pelijke delen en materialen, denk maar aan de inrichting van de tuin of duurdere wasmachines. Dat is ook nodig, omdat die intensiever worden gebruikt dan in een klassieke eengezinswoning.

KINDEREN MET HONDERD OUDERS Het concept ‘cohousing’ ontstond in de jaren 1970 in Scandinavië. De grondlegger, de Deense architect en psycholoog Jan Gudmand-Hoyer, vond inspiratie in zijn architectuur-studies. Een eerste poging tot een cohousingproject strandde in 1964. De gronden waren al aangekocht, maar de buurtbewoners zagen de commune liever niet naar hun wijk verhuizen, dus het project werd nooit gebouwd. Gudmand-Hoyer publiceerde met het artikel ‘The Missing Link between Utopia and the Dated One-family House’, een pleidooi voor gemeenschaps-wonen. Elders in Denemarken schreef Bodil Graae ‘Children Should have One Hundred Parents’, over het sociale aspect van cohousing. Ook in Zweden werd het al gauw een begrip en het duurde niet lang of cohousing kwam naar onze noorder-buren overgewaaid. Nederlanders spre-ken over ‘centraal wonen’. Ook bij ons hoor je steeds meer over cohousing- projecten. Want samen wonen, je voetafdruk verklei-nen en je sociaal netwerk verruimen is meer dan ooit aan de orde.

“Ons doel is vooral om zoveel mogelijk verschillende profielen aan te trekken. Zo verruimen we onze sociale horizon. Dat maakt het net boeiend.”Laure de Hesselle

10DOSSIER COHOUSING

Bert en de andere toekomstige bewoners van het woonproject Kerselaar maken plannen voor de toekomst. “We willen een aantal elektrische wagens aankopen die we dan samen gebruiken. Aan de inkom van het gedeelde paviljoen laten we boeren biologisch voedsel leveren. We dromen ook van onze eigen moestuin.”Laure: “In L’Échappée komt een stads-moestuin op het dak. Het is zo fijn om dit samen met andere bewoners te doen. Het schept een band en we delen de oogst.”

Een kleinere voetafdrukOmdat bewoners heel wat delen, consu-meren ze automatisch minder dan wan-neer ze alleen zouden wonen. Ze kiezen vaak bewust voor energiezuinige of passieve woningbouw. Dat is geen must, maar toch gaat het hand in hand met de filosofie van cohousing.Bert: “Je gaat automatisch bewuster om met de keuze van materialen. Elke beslis-sing die we nemen, nemen we met oog op ecologie. Er zijn heel wat mogelijkheden. Wij zijn vooral fier op ons spectaculair warmtenet. We gebruiken namelijk één warmtepomp voor alle huizen. Zo ver-delen we de warmte en verbruiken we veel minder. Het gedeelde paviljoen is voorzien van zonnepanelen om de pomp te voeden.”

Brownfields en leegstandSommige cohousingprojecten gaan nog een stap verder en maken deel uit van een project voor herbestemming van indu-striële of braakliggende terreinen. Pro-jectontwikkelaar Re-Vive is de initiatief-nemer in het Gentse project Den Draad, op nog geen twee kilometer buiten het

stadscentrum. Den Draad is niet in alle opzichten een puur cohousingproject. Wel delen de bewoners hun visie op de ideale woonplaats: een duurzame woning dicht bij of in de stad en toch in het groen. Ze delen bijvoorbeeld ook gereedschap-pen en houden samen een aantal varkens die het voedselafval van de hele wijk verwerken (zie ook het artikel over Den Draad op dekleurvangeld.be). Op de plek waar meer dan dertig energiezuinige en passiefwoningen werden gebouwd, stond vroeger een ijzerverwerkende fabriek met een erfenis van de zwaar vervuilde gronden. Een dergelijk terrein krijgt de naam brownfield: zwaar verontreinigde grond die ideaal gelegen is, een nieuwe bestemming zou moeten krijgen en een verregaande sanering behoeft. Re-Vive nam de sanering en het bouwproject op zich. Vandaag zijn alle woningen in Den Draad verhuurd of verkocht. Een ander voorbeeld van hoe cohousing en andere nieuwe woonvormen een positieve invloed kunnen hebben op de omgeving is Côté Kanal in de Brusselse kanaalzone. Ook hier ging het om een oude industrië-le, ongebruikte site die op privé-initiatief van de 17 bewoners werd omgebouwd tot een cohousingproject.

Hoe begin je er aan? Hoe weet je of je het juiste project hebt gevonden? Volgens Federico hangt dit af van verschillende factoren. “Het juiste cohousingproject vinden is kwestie van je gevoel volgen. Klopt de locatie voor jou? Is de configuratie van de woning en gedeelde ruimtes op jouw maat? Maar vooral: klikt het met de andere bewoners? Die dynamiek is van essentieel belang.”

Ondanks de voordelen laten toch nog heel wat mensen zich afschrikken door cohousing. Terwijl dat nergens voor nodig is. Een cohousingproject uit de grond stampen vergt inderdaad wel wat werk, maar je doet het niet alleen. “Dat is het voordeel als je met veel mensen in zee gaat. Iedereen brengt zijn talent mee. Iedereen draagt zijn deel van het verhaal. Zolang je goede afspraken maakt, komt alles goed,” legt Laure uit. Niet zo’n fan van legislatuur en andere rompslomp? Ook daar schieten heel wat organisaties je te hulp. “Bij Triodos Bank hebben we een sterke expertise opgebouwd op dit vlak, mede dankzij onze uitwisselingen met andere spelers in de sector, zoals notaris-sen, advocaten, vzw’s zoals Samenhuizen, Habitat et participation, Plateforme CLTB,” zegt Isabelle Huens, Relation-ship Manager Woonkredieten.

GOUDEN TIPS VOOR COHOUSERS IN SPE • Laat je begeleiden

om beginnersfou-ten te vermijden;

• Woon infosessies bij tot je het juiste project hebt gevonden;

• Volg je buikgevoel;

• Goede afspraken maken goede vrienden;

• Groepeer je via een Facebook-groep om gemakkelijk met elkaar te communiceren;

• Zet door, ook als het even moeilijk is. Het is het meer dan waard;

• Er zijn altijd oplossingen;

• Werk samen met architecten die ervaring hebben met cohousing;

• Geef niet te snel toe, kom op voor de zaken die jij belangrijk vindt.

Hebt u interesse in cohousing, dan kan u een infosessie bijwonen van de medewerkers van Triodos Bank. Die gaan door in ons kantoor in Gent of op aanvraag op locatie. Houd onze website en facebookpagina in het oog of neem contact op met ons voor meer informatie. woonkrediet@triodos.be+32 2 549 59 60

STEEK JE LICHT OPCOHOUSING- PROJECTS.BESAMENHUIZEN.BEHABITAT-PARTICIPATION.BECLTB.BE

Woonproject Den Draad in Gent is op een voormalig brownfield gebouwd.

>

“Je gaat automatisch veel bewuster om met de keuze van materialen. Elke beslissing die we nemen, nemen we met oog op ecologie.” Bert Audenaert

11 DOSSIER COHOUSING

L’Échappée, vlakbij Thurn en Taxis in Brussel. In de 18 eenheden wonen 28 volwassenen tussen 29 en 62 jaar en 15 kinderen tussen 0 en 18 jaar.

Ferme de la Brasserie: een cohousing project in Cortil-Noirmont, Waals-Brabant. Triodos Bank verleende alle eigenaars een woonkrediet.

>

>

12

Nieuwe economische initiatieven contrasteren met het ouderwetse economische model gericht op snelle consumptie en afdanking. Dat oude model leidt tot een enorme verspilling en uitputting van grondstoffen en werkt bovendien een groeiende sociale en economische ongelijkheid in de hand. Het moet anders, dat is al lang geen nieuws meer. De ommezwaai naar een circulaire of kringloopeconomie vergt meer dan alleen een industriële en technologische overstap. De transitie moet zich ook en vooral manifesteren in een mentaliteitswijziging. Daarom is het thema van deze editie van het Transitiefestival ‘Onze Circulaire Economie’, als een streven dat iedereen toebehoort. Het Transitiefestival wil de verschillende invalshoeken en initiatieven tonen die bijdragen tot een sociale en ecologische economie en u op die manier inspireren en informeren over hoe u zelf kan meewerken aan de ommekeer. Samen onderzoeken we zo een mogelijke toekomst met een kringloopeconomie en de maatschappelijke betekenis van de transitie.Een week lang kan u in vijf Vlaamse steden en in Brussel terecht voor debatten, performances, lezingen, workshops en documentaires. Transitienetwerk Middenveld, Pulse Transitienetwerk Cultuur en de partners in Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Kortrijk en Leuven verwelkomen u van 22 tot 30 oktober, met op vrijdag 28 oktober de Festivaldag ingericht door het Transitienetwerk Middenveld, in de Gentse Vooruit. De inschrijvingen zijn open!WWW.TRANSITIEFESTIVAL.BE

Het HERA-programma (Higher Education & Research Awards for Future Generations) omvat een waaier aan excellentieprijzen die de academische wereld aanmoedigen om onderzoek te doen naar innoverende oplossingen die een duurzaam ontwikkelingsmodel voor de planeet en haar bevolking bevorderen. Het kerndoel van HERA is studenten en onderzoekers met een uitdagend en uitmuntend project te ondersteunen. Wetenschappelijk onderzoek met een transversale aanpak – die eigen is aan duurzame ontwikkeling – komt in aanmerking voor de prijs.HERA werd in het leven geroepen door de Stichting voor Toekomstige Generaties, het Fonds Philippe Rotthier voor Toekomstige Generaties en hun partners.Het Triodos Fonds is partner van de Master Thesis Award for Future Generations – Sustainable Food, samen met d’Ici en Cosucra. De laureaat ontvangt 2.500 euro. Daarenboven zet HERA de bekroonde masterproeven in de kijker. Zo worden de laureaten deel van een ecosysteem bestaande uit andere studenten, professoren, peters, juryleden en andere partners die allen meebouwen aan de wereld van morgen. Je kandidatuur stellen kan tot 10 oktober 2016. (*)FOUNDATIONFUTUREGENERATIONS.ORG

(*) Voorlopig enkel aan Franstalige universiteiten. De uitbreiding naar Nederlandstalige universiteiten is in voorbereiding.

ONZE CIRCULAIRE ECONOMIE:

TRANSITIEFESTIVAL 22-30 OKTOBER

HERA 20175E EDITIE

Vanaf 17 oktober organiseert FairFin de tweede editie van de Belgische Move Your Money Week. Het doel van deze campagne is tweeledig: enerzijds de geldstromen effectief verleggen naar maatschappelijk nuttige producten. Anderzijds een sterk signaal geven aan financiële instellingen en aan de overheid dat mensen bewuste keuzes maken met hun geld en maatregelen verwachten die van duurzaam omgaan met geld de norm maken.De Belgische Move Your Money Week is hét moment om met je geld bewuste, positieve keuzes te maken. FairFin en de Franstalige zusterorganisatie Financité geven praktische informatie en tips om eventuele drempels te overbruggen. U kan de Faire Geldwijzer raadplegen op bankwijzer.be / scandesbanques.be en vergelijken hoe de Belgische banken scoren inzake duurzaamheid. Het programma is nog volop in ontwikkeling. Er zijn een tiental evenementen, waaronder een workshop ‘moving money into coops’ i.s.m. Coopkracht op maandag 17 oktober, een lezing over gemeenschapsmunten i.s.m. Vorming-Plus Brugge op donderdag 20 oktober en een infobeurs in station Antwerpen-Centraal op donderdag 20 oktober. WWW.MOVEYOURMONEY.BE WWW.FAIRFIN.BEWWW.FINANCITÉ.BE

MOVE YOUR MONEY WEEK

triodos.beZie precies wat uw geld doetTriodos Bank staat voor transparantie. Op onze website kunt u altijd zien wat we financieren dankzij uw spaargeld: duurzame ondernemingen en organisaties met toekomst.

Bij MAURICE & CO vind je 100% Belgische kinderkleding, in duurzame materialen en handgemaakt. Bovendien kunnen alle stukken binnenstebuiten worden gedragen.

DE KLEPPE is een betaalbare en toegankelijke bestemming voor een vakantie of daguitstap. De gebouwen werden recent aangepast en zijn nu volledig toegankelijk voor mensen met een beperking. Zowel groepen als gezinnen kunnen er genieten in het groen en tussen de dieren.

ORKA financiert, installeert, exploiteert en onderhoudt hernieuwbare energieprojecten en energiebesparende projecten voor bedrijven en overheidsorganisaties. Orka investeert in en financiert de installatie. Met het geld dat de klant uitspaart aan energie, betaalt hij de investering aan Orka terug.

Het MUSÉE DE LA BOVERIE stelt de Schone Kunsten collectie van Luik tentoon en herbergt een nieuwe ruimte voor tijdelijke, multidisciplinaire en internationaal vermaarde tentoonstellingen. La Boverie sloot een partnerschap met het Louvre.

14DUURZAAM INNOVEREN

tekst ALBIN WANTIER foto’s SMART en FLICKR: BRIAN RIACHARDSON, IAN SANE, ULISSE ALBIATI.

De onderneming SMart zet, bijna twintig jaar na haar oprichting, een nieuwe stap door te kiezen voor het statuut van coöperatieve onderneming. Deze keuze sluit aan bij de huidige sterke groei van het aantal mensen met losse contracten waarvoor een gestructureerde begeleiding noodzakelijk is.

SMart biedt diensten, ondersteuning en een stabiel professioneel kader aan onafhankelijke werkkrachten. In totaal zijn er in België ruim 75.000 kunstenaars, acteurs, technici, journa-listen, docenten en vertalers lid van SMart. Ze hebben met elkaar gemeen dat hun werkritme in grote mate wordt bepaald door hun wisse-lende opdrachten, dat ze hun activiteit volledig autonoom uitvoeren en actief zijn binnen een onzekere economische context die hen kwets-baar kan maken.“Voor al onze leden geldt dat zij hun eigen grondstof zijn, ze benutten hun talent, hun expertise, hun creativiteit enzovoort,” vertelt Sandrino Graceffa, gedelegeerd bestuurder van SMart. “Het betreft wel degelijk onder-nemers in de eerste betekenis van het woord. Maar SMart biedt hen de mogelijkheid om het gefactureerde bedrag om te zetten in een vergoeding als loontrekkende. Op die manier kunnen ze hun activiteit in alle autonomie blij-ven uitoefenen, zoals elke zelfstandige, maar genieten ze wel de rechten van een werknemer op het vlak van bijvoorbeeld ziekteverzekering of pensioen. Daarnaast bieden we hen ook ad-ministratieve diensten, naast advies, juridische bijstand, opleidingen enzovoort.”

DE SLIMME COÖPERATIE

SMART,

15

BURGER-PARTICIPATIEHet ‘SMart in Progress’-project bood de gelegen-heid om de dialoog tussen de organi-satie en de leden te versterken. Een van de hoogtepunten dit jaar was ongetwij-feld de algemene vergadering van 28 juni waarop ruim 700 personen aanwezig waren. Sandrino Graceffa: “We voelen dat mensen sterker betrokken willen

zijn bij hun werk. Ze willen begrijpen in welke context ze werken, maar ook hun stem laten horen. Zo wordt de manier van werken van SMart voor hen een leerschool in sociale economie, goed beheer van middelen en alter-natieve consumptie-wijzen. Of, algemeen gesproken, in een nieuwe relatie tussen werk en economie.”

evidentie. SMart was dus uitgegroeid tot een internationale coöperatieve groep, zonder dat het hoofd een coöperatie was. Het nieuwe statuut sluit beter aan bij de recente internationale ontwikkeling van het bedrijf. Ten slotte merkten we dat we stilaan de grenzen van ons volledig auto-noom gefinancierde model van vzw hadden bereikt. Om onze ontwikkeling voort te zetten, was er nood aan andere financie-ringsbronnen. Maar externe, kapitalistisch geïnspireerde partnerschappen zouden onze onafhankelijkheid in gevaar hebben gebracht. Bij een coöperatie blijven we daarentegen onafhankelijk en kunnen we middelen ophalen.”Toch blijft SMart intrinsiek een bedrijf uit de sociale economie: er moet niet kost wat kost winst worden gemaakt, er wordt geen dividend uitgekeerd en de aandelen van de coöperanten worden niet gevaloriseerd.

Kwetsbare arbeid neemt toeSMart, uniek binnen België, komt tegen-moet aan een steeds sterkere vraag. Elk maand sluiten 700 à 800 nieuwe leden zich aan bij de organisatie. Deze trend is een weerspiegeling van een mondiale

beweging: occasioneel, autonoom werk via losse opdrachten zit in de lift. “Wij richten ons tot een groep die blijft groeien”, vervolgt Sandrino Graceffa. “Het laatste rapport van de Internationale Ar-beidsorganisatie (ILO) geeft aan dat voor het eerst sinds WOII het arbeidscontract van onbepaalde duur wereldwijd aan be-lang verliest. Het maakt plaats voor andere contracttypes die per definitie overeen-stemmen met meer kwetsbare vormen van arbeid. Dit is het bewijs dat deze trend zich veralgemeent en dat er nood is aan hulp-middelen om deze werknemers te begelei-den en een gerust gevoel te geven.”

Vertrouwensrelatie met Triodos BankSMart ging voor zijn bankrelaties in zee met Triodos Bank. Voor het bedrijf is dit een volwaardig partnerschap. Sandrino Graceffa vat de redenen voor deze keuze samen: “De eerste keer dat we geld moes-ten lenen voor de aankoop van onze hoofd-zetel in Brussel, heeft Triodos Bank ons geholpen bij het opstellen van het dossier en de financiering. Triodos Bank was ook onze partner bij het ophalen van middelen toen we evolueerden naar een coöperatie.”

18 jaar en meerderjarigSinds de oprichting in 1998 is SMart altijd blijven groeien. Het bedrijf heeft onder-tussen 165 mensen permanent in dienst. Zij staan in voor de diensten aan de leden, vanuit twaalf kantoren in België. Daar-naast is SMart ook aanwezig in acht andere Europese landen. 2016 was het jaar waarin de organisatie meerderjarig werd, en ook het jaar waarin een nieuwe stap werd gezet naar een coöperatieve vennootschap.

Europese coöperatieve vennootschap

Volgens Sandrino Graceffa betreft het een natuurlijke evolutie die wordt ingegeven door de specifieke aard van de activiteiten van SMart: “Meerdere elementen lagen aan de basis van deze overgang. Er is ten eerste de afstemming met onze econo-mische realiteit. In tegenstelling tot wat sommigen denken, leven onze leden niet van subsidies, maar van de verkoop van hun prestaties. Wij zijn dus binnen de com-merciële markt actief. Daarbij komt dat we sinds 2010 zijn uitgezwermd over Europa. In elk land waar we ons vestigden, was de keuze voor het statuut van coöperatie een

ONTMOETING 16

De dictafoon voor een interview met Rein Antonissen ligt klaar in de bloembak van het Antwerpse café Den Draak. Tussen de bloemen en in een gezellige sfeer geniet de directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen nog na van een welverdiende vakantie.

Hoe was uw jaar?Waanzinnig. De laatste twee legislaturen was de overheid bezig het aantal opvang-plaatsen af te bouwen, telkens als gevolg van een teruglopend aantal vluchtelingen en als besparingsmaatregel. Er wordt meer en meer ingezet op grote structuren en niet langer geïnvesteerd in kleinschalige opvangmodellen. Wat Vluchtelingenwerk Vlaanderen, onze Franstalige tegenhanger CIRÉ en gemeenten doen, valt onder klein-schalige opvang. Wij helpen vluchtelingen en asielzoekers met de zoektocht naar een eigen woning en onze consulenten beant-woorden hun vragen en maken hen wegwijs in administratieve procedures. Een school voor hun kinderen, bijvoorbeeld, moeten ze zelf zoeken. Mensen worden veronder-steld hun eigen leven hier uit te bouwen en net zo voor zichzelf te zorgen als ze deden vóór ze hun land verlieten. Wel ontvangen ze kwalitatieve begeleiding. Daar zit het fundamentele verschil met de grote, collec-tieve opvangplaatsen. In die centra is alles vastgelegd in procedures en grootschaliger uitgebouwd. Dat kan je ook letterlijk zo zien. Mensen slapen er vaak in zalen, niet in slaapkamers of eten in een cafetaria. Tot in 2015 werd er structureel afgebouwd, vooral bij degelijk uitgebouwde, kleinschalige modellen. Maar de grootschalige structuren waren ook niet toereikend. Nochtans had de overheid beter voorbereid kunnen zijn.

U had de toeloop verwacht?Ja. Die wás ook voorspelbaar. We wisten bijvoorbeeld dat er veel mensen zouden vertrekken uit Iran, Jordanië en Turkije. Je kon dat zien aankomen, omdat het leven in de kampen in die landen onmogelijk werd en het niet langer veilig was je. Mensen hadden geen inkomen en de levenskwaliteit nam af. Wat doe je als je niet meer veilig bent? Niets meer hebt? Als je je kinderen niets meer kunt bieden, zelfs geen garanties aangaande hun gezondheid? Je vertrekt. Als je hier geraakt na een lange en gevaarlijke reis, ga je ‘s ochtends naar de Dienst Vreem-delingenzaken, om je te laten registreren, op

de middag ontvangen wij je in ons Startpunt voor informatie en een kom soep en nadien krijg je door Fedasil een opvangplaats toe-gewezen. Vanaf mei 2015 tekenden wij een grote toename op van het aantal mensen dat arriveerde in ons Startpunt. Vaak erg kwets-bare mensen. De daaropvolgende maanden werden het er steeds meer. Door die plotse toename en de afbouw aan opvangplaatsen die eraan vooraf ging, was Fedasil niet klaar. In augustus stopte de overheid met mensen te registreren. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken zette de limiet op 200 registraties per dag, maar soms stonden er wel 1000 mensen aan te schuiven. Mensen moesten op straat blijven en dan had je toestanden als in het Maximiliaanpark in Brussel en geïmproviseerde opvangplaatsen, die niet altijd aan de standaard beantwoorden. In 2012 hadden we een dergelijke situatie al eens meegemaakt, maar in 2015 was de fall-out van het overheidssysteem nog dramatischer.

Hoe verloopt de samenwerking met andere organisaties?CIRÉ, onze Franstalige zusterorganisatie, is structureel en qua geschiedenis zo goed als gelijk aan Vluchtelingenwerk Vlaande-ren. Ze doen precies hetzelfde werk, met gelijkaardige middelen en dus ook dezelfde uitdagingen. Wij werken heel intensief samen, houden bijna wekelijks overleg en onze Raden van Bestuur zijn samenge-steld met vertegenwoordigers uit dezelfde organisaties. De samenwerking is dus heel geïntegreerd. Soms werken we rond an-dere thema’s, maar in essentie is er weinig verschil. We vangen samen de laatste jaren tussen de 700 à 1500 mensen op.

Hoe is jullie relatie met de overheid? Wij hebben 25 jaar lang heel goed samenge-werkt. Altijd zaten er wel parlementairen in onze Raad van Bestuur of in de adviesgroe-pen. Ook onze overeenkomsten en samen-werking met het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen verliepen altijd prima, idem voor Fedasil. Met de Dienst

Vreemdelingenzaken was het soms wat lastiger, maar dat komt omdat zij ook op thema’s zitten als verblijf en detentie. De af-gelopen twee legislaturen kan je vaststellen hoe de politieke agenda veel meer gebaseerd is op afschrikking in plaats van bescher-ming en is er een verharding merkbaar in het klimaat. Het nieuwe politieke bestuur is veel minder opgezet met een kritische blik van het middenveld. De essentie van onze opdracht bestaat uit het waken over de rechten van asielzoekers en vluchtelingen. Al 25 jaar doen wij voornamelijk dat: kijken of de overheid haar werk daarin goed doet. Een kritische houding tegenover die over-heid is dus ingebakken in onze identiteit. Wat niet wegneemt dat wij veel vrienden hebben in al die structuren, mensen die ons project welgezind zijn, mee ideeën ontwik-kelen en informatie uitwisselen.

Hoe reageert het middenveld op die ontwikkelingen?Sinds 2011 is op alle niveaus een evolutie voelbaar waarbij de overheid op zoek gaat naar actoren in het middenveld die taken – vaak goedkoper en efficiënter - uitvoeren. Ze stoten een aantal taken af en spelen die alleen nog door naar organisaties die puur op het uitvoerende willen werken. De organisaties worden niet verondersteld mee te denken, noch in een dialoog te treden. In andere landen zien we dat ook, maar in België verliep de samenwerking met het middenveld altijd tamelijk gemoedelijk. In de praktijk komt het vandaag neer op drie mogelijkheden: voortdoen en zwijgen, jezelf opdoeken of private werkingsmid-delen opzoeken zodat je kritische stem kan blijven klinken. Nog een verschuiving is die naar meer projectmatige werkingen. Je werk opdelen in aparte, afgelijnde projecten is plezierig en het houdt je organisatie fris, maar voor je structurele werking is zoiets rampzalig. Nog een evolutie is dat terwijl organisaties vroeger in een hechte Europese samenwerking functioneerden, die trans-nationale samenwerking vandaag wel wat klappen krijgt. En middelen verschuiven

EEN MENSELIJKE PLICHT

tekst SIGRID GULIX foto’s ANKE GULIX

EEN MENSELIJKE PLICHT

“Wij hebben zo veel fantastische, getalenteerde jongeren en kinderen in onze werking, waarvan je gewoon weet dat ze binnen vijf jaar hun eigen succesverhaal zullen kunnen vertellen.”Rein Antonissen

ONTMOETING 18

voelbaar naar grensbewaking en spelers die daarrond actief zijn.

Hoe verhoudt het Belgische vluchtelingenbeleid zich tot dat van de ons omringende landen?Gelukkig is de kwaliteit van onze asielpro-cedure die mensen op de vlucht beschermt, nog zeer hoog. Mensen vergeten dat wel eens, maar wij hebben een uitstekend systeem om mensen te beschermen. Verge-leken bij andere landen als Frankrijk en de rest van Zuid-Europa, hebben wij een hoge erkenningsgraad, de procedure verloopt tamelijk snel en de interviews zijn van een hoog niveau. De opvang is ook jarenlang van hoge kwaliteit geweest. Als je dat vergelijkt met bijvoorbeeld Griekenland of Turkije, waar mensen letterlijk achter prikkeldraad worden vastgehouden, soms zelfs zonder drinken, niet worden begeleid, geen kansen krijgen om hun plek te vinden, mogen we zeker niet klagen.We zien echter vandaag ook in België dat het systeem onder druk komt te staan. Oorzaken zijn de bewuste strategie om af te bouwen en een minder strikte toepassing van de eigen kwaliteitsnormen. Mensen hebben recht op privacy en begeleiders, dat zijn de voorschriften. Maar in veel centra is dat niet langer het geval. Dat is een heel grote zorg voor ons.Een derde oorzaak is de afgenomen steun van de bevolking. Daar zijn we ook bezorgd over. Een onderzoek uit 2005 toonde aan dat 60 à 70 % van de Vlamingen positief stond tegenover asielzoekers en vluchte-lingen. In 2009 lag dat percentage al een stuk lager. Mensen blijken eerder negatief te staan ten opzichte van asielzoekers en vluchtelingen. Het wordt voor die groep dan ook moeilijk om een huis te vinden, werk of een plaats in de samenleving. Bovendien zijn zij opeens de spil in discus-sies over zaken die voor hen niet belangrijk zijn. Denk maar aan de polemiek over multiculturaliteit. Dat zijn heel heftige discussies, maar daar heeft een vluchteling niets aan. Die wil eerst weten waar hij kan gaan wonen en waar zijn kinderen naar school kunnen gaan, hoe hij een inkomen kan genereren.Kortom: de context waarin wij werken is op tien jaar tijd veel veranderd. Toen kregen we geen haatmails, nu zijn ze schering en inslag. Wij worden beschouwd als de advo-caat van een groep mensen die volgens die briefschrijvers geen rechtszekerheid of hulp verdient. Dat het verre van een homogene groep is, komt overigens niet bij hen op.

Wat zou er moeten gebeuren om de particuliere, vaak één-op-één hulp die nu bestaat, op te schalen naar een structureel niveau? Kunnen organisaties als CIRÉ en Vluchtelingenwerk Vlaanderen dat op zich nemen, of moet het vanuit de overheid komen?Wij doen dat al, maar dan binnen onze expertise. Net als Dokters van de Wereld en Caritas, bijvoorbeeld. Zo hebben wij een grootschalig initiatief ondersteund en mee georganiseerd rond informatie-verstrekking. Met medewerking van 400 vrijwilligers, stapten wij rond in de Brus-selse Noordwijk om informatie te geven en

mensen te wijzen op hun rechten. Dokters van de Wereld deed hetzelfde met artsen en apothekers, Caritas met een project rond huisvesting. Je zuigt een aantal van die initiatieven op. Wat mij betreft hoeft daar geen nieuwe structuur rond opgebouwd. Je moet wel helder communiceren waar men-sen met hun hulpgoederen terecht kunnen.

Welke rol is hier weggelegd voor de media?Journalisten en redacteurs hebben van-daag gewoon niet genoeg tijd en middelen om aan onderzoeksjournalistiek te doen. Vaak is het resultaat is een zeer eenzijdig discours. Het kader waarbinnen over vluchtelingen en asielzoekers wordt bericht, stopt bij de problematiek. Als je wil praten over een vluchtelinge uit Ethiopië die op haar zevende hier aankwam en intussen als directiesecretaresse bij Hewlett & Packard werkt, twee kinderen heeft en een man met een eigen restaurant, is niemand geïnteres-seerd. Of die Albanese vrouw die dertig jaar geleden de oorlog in Albanië ontvluchtte, hier een leven uitbouwde en haar eigen reis-bureau opstartte en nu op het punt staat om terug te keren. Je moet al een straffe journa-list vinden met veel tijd en heel veel zin om dat interview af te nemen en een krant of tijdschrift die het wil publiceren.

Terwijl het toch goed nieuws is?Inderdaad. Wij hebben zo veel fantastische, getalenteerde jongeren en kinderen in onze werking, waarvan je gewoon weet dat ze binnen vijf jaar hun eigen succesverhaal zullen kunnen vertellen, maar dat valt dus blijkbaar in dovenmansoren. Een ander voorbeeld van selectieve berichtgeving is de omissie van bepaalde pijnpunten. Welke journalist analyseert het Belgische opvang of detentiesysteem? De tenten in het Maximiliaanpark domineerden een tijd lang het nieuws, maar de achterliggende analyse van die situatie heeft niemand gemaakt. Dus doen wij dat zelf en proberen die informatie naar buiten te brengen. Dan komen we erop uit: de overheid heeft sterk afgebouwd, de Staatssecretaris beslist om een heel beperkt aantal mensen te registre-ren en er is een verhoogde instroom. Dat zijn de drie elementen aan de basis van wat er toen gebeurde.

Als u de situatie nu bekijkt vanuit vogelperspectief, wat valt u dan het meeste op?Tien jaar geleden waren er wereldwijd 52 miljoen mensen op de vlucht. Vandaag

tellen we er 62 miljoen en meer instabiliteit aan de rand van Europa. De meeste mensen – meer dan 93 % blijven binnen de eigen landsgrenzen, of zitten vast in kampen in de regio, onder meer Turkije, Jordanië en Pakistan, Afrika ook, maar niet in Europa. Die mensen willen net als jij en ik vooruit in het leven. Zij beseffen ook dat zij en hun kinderen in de kampen geen toekomst heb-ben en luisteren – net als jij en ik zouden doen – dus ook niet naar onze politici die hen proberen af te raden om hierheen te komen. Iedere vluchteling waar je mee praat, wil eerst veiligheid voor zichzelf en zijn gezin, en in de tweede plaats een leven uitbouwen. Een politicus die zegt: “Dit ge-beurt niet meer en ik ga hen tegenhouden,” zal heel hoge muren moeten bouwen en praat onzin. Je kan die mensen niet tegen-houden. Jij zou je ook niet laten tegenhou-den. Mensen zullen altijd het risico nemen om hier te geraken.Wij kunnen wél kiezen hoe we daarop reageren. Dat kan zijn zoals Duitsland, met een snelle procedure en een dosis gastvrijheid of zoals hier, vasthouden aan dat onrealistische verhaal van de gesloten grenzen en de ‘problematiek’. Die is overi-gens relatief: in België zijn in 2015 minder mensen gearriveerd dan in 2000, na de oorlog in voormalig Joegoslavië.

Kan een initiatief als Agenda 2030, de SDG’s, een verschil maken denkt u? Bent u daar zelf mee bezig?Wij hebben in het verleden veel gewerkt rond de millenniumdoelstellingen. Op dit moment ligt de agenda in de praktijk al even naast ons, omdat de prioriteiten de correcte procedure en de opvangcrisis waren. Over het nut van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen kan ik heel kort zijn. Op het moment dat jouw veilig-heid, je inkomen, onderwijs, ontwikkeling of wat dan ook, dreigen weggevaagd te worden, vertrek je. Veel Senegalese vis-sers zijn weggejaagd door grote Spaanse visserijen. Er bleef geen vis over voor hun kleine boten en netten. Waar zijn ze nu? Aan de Spaanse stranden, waar ze prul-laria verkopen om rond te komen. Dus aandacht hebben voor de SDG’s, voor een werkbare migratie en ontwikkelings-doelstellingen die meer kansen creëren, mensen en economieën vooruit stuwen is een verdomde plicht. WWW.VLUCHTELINGENWERK.BEWWW.CIRE.BE

Vluchtelingenwerk Vlaanderen zet zich in voor een menswaar-dige bescherming van asielzoekers en vluchtelingen. Dat doet de organisatie niet alleen, maar met 50 lidorganisaties en heel wat enthousiaste vrijwil-ligers. De vereniging coördineert een eigen opvangnet-werk en is ook actief rond integratie. Ze ondersteunt ieder-een die asielzoekers en vluchtelingen bijstaat, met des-kundige informatie, vormingen, publica-ties en uitgebreide helpdesks. Onder meer vanwege de slechte staat van haar huurlocatie in Schaarbeek besloot Vluchtelingenwerk Vlaanderen te investeren in een eigen gebouw in de Kruidtuinstraat, samen met de organisaties Dokters van de Wereld, Réseau Financement Alter-natif (RFA) en SAW-B (een vereniging die opkomt voor een sociale economie). Voor de aankoop van het gebouw heeft Triodos Bank een krediet verleend aan Vluchtelingenwerk Vlaanderen, naast kredieten aan Dokters van de Wereld en RFA.

FEITEN & CIJFERS19

CULTUUR GEZONDHEIDSZORGDUURZAME ENERGIE

IMPACTPER KLANT

We financieren de

elektriciteits-behoefte

van 1,7 huishoudens per klant

OUR ACTIVITY

358

ONZE ACTIVITEITEN

projecten in heel Europa

we financieren

IMPACTPER KLANT

We maken

15 dagenzorg per klant mogelijk

341

ONZE ACTIVITEITEN

verzorgingshuizen in heel Europa

we financieren

25,000ONZE IMPACT

Zorg bieden aan

mensen

IMPACTPER KLANT

We maken ongeveer

23 culturele ervaringenper klant mogelijk

3.100

ONZE ACTIVITEITEN

projecten van kunst- en cultuurorganisaties

we financieren circa

14,3ONZE IMPACT

We stellen

miljoen bezoekers in staat culturele evenementen bij

te wonen

1

ONZE IMPACTWe voorzien in de

energiebehoefte van het equivalent van

miljoen huishoudens

HET GROTERE GEHEEL: DE IMPACT VAN UW GELD. Impactfinanciering zien we als iets wat verandering teweegbrengt: geld zodanig inzetten dat het op lange termijn mens én milieu ten goede komt. Impactfinanciering biedt niet alleen een eerlijk financieel rendement, maar ook een niet-financieel rendement. Impactfinanciering laat zich niet zomaar even in een paar statistieken gieten. Het impactverslag beoogt de effecten van het werk van Triodos Bank op een transparante, zinvolle manier te beoordelen en te communiceren. We tonen u graag de resultaten in hun context en vertaald naar wat uw geld werkelijk voor maatschappij en milieu teweeg brengt. U leest meer over onze aanpak en zijn impact op www.jaarverslag-triodos.be

20

DE BOER ONDER DE BOOMDe boer onder de boom van Luik is de familie Pâque. Hun boerderij breidde de afgelopen vier decennia uit tot een domein met daarop behalve akkers en vee ook een supermarkt en een restaurant, die net als de boerderij een 100% bio-label mogen voeren.

tekst SIGRID GULIX foto’s OLIVIER PAPEGNIES

DE BOER ONDER

DE BOOM

TRIODOS-NIEUWS21

OPENDe korte-keten supermarkt van La ferme à l’arbre de Liège is open van dinsdag tot donder-dag van 9u tot 18u, vrijdag van 9u tot 20u en zaterdag van 9u tot 16u.

Van oudsher gebruikten boeren de weg tussen Haspengouw en Luik om hun waren naar de stad aan de Maas te brengen. Luik ligt in een dal en is daardoor niet van op grote afstand zichtbaar. Naast deze weg, de ‘rue de Liège’, stond een oude olm, zo imposant dat hij het herkenningspunt voor de reizigers werd. Koopmannen en boeren die hem zagen, wisten dat de afdaling naar Luik begon. De boerderij die ernaast lag noemden ze ‘La Ferme à l’arbre de Liège’. Die naam draagt ze vandaag nog. In 1977 oogstte de boerderij haar eerste bio-gewassen en vier jaar later kreeg ze haar eerste bio-label. In 1990 verwelkomde de boerderij runderen en varkens op haar gronden, inmiddels uitgebreid met 44 Ha. In vijf jaar tijd was de bioconversie van de bodem een feit. Vandaag vinden we onder de geest van de olm de eerste bioslager en het eerste 100% biologisch restaurant in de regio terug, naast een supermarkt van 350 m² waar uitsluitend producten van biologische oorsprong in de rekken liggen en die ondergebracht is in een ecologisch gebouw. Er is heel wat veranderd sinds de karrenwie-len sporen trokken in het zand van de ooit zo druk bereden ‘rue de Liège’, maar niet alles. De integrale productie van de boerderij gaat ter plaatse over de toonbank. Voor ons, moderne mensen, lijkt het misschien raar om uit het raam te kijken naar een varken dat welgemutst door de modder rolt terwijl je vlees koopt, maar het hoort er bij. Voor boer Michel Pâque is die ontmoeting met het dier belangrijk. Het contact met de natuur herstelt zich hier. Klanten kunnen de dieren bezoeken, wat van La Ferme à l’arbre de Liège een plek maakt waar zelfs kinderen graag winkelen.

Verrassing in de weiHet is overigens niet zo evident dat varkens door de modder rollen. Ze zijn heel stressgevoelig; op industriële boerderijen leven ze vaak binnen omdat er een reëel gevaar bestaat dat ze bezwijken onder een teveel aan indrukken. Zo niet op La Ferme à l’arbre de Liège. Hier brengen de dieren hun leven in openlucht door en doen ze precies waar ze zin in hebben. Hetzelfde geldt voor de kippen, die danig in de watten worden gelegd. Kippen zijn gauw bang op open plaatsen, hier krijgen ze beschutting door bomen en struiken. Ze voelen zich, nu ja, kiplekker tussen al dat gebladerte. De runderen, van het ras Blonde d’Aquitaine, krijgen biologisch voedsel van eigen bodem en brengen hun dagen door in de omgeving die ze doet gedijen. Hier is geen sprake van praktijken als horens afzagen of kunstmatige inseminatie in stalen kooien. Kalveren worden op natuurlijke wijze verwekt en komen ter wereld via het daartoe voorziene kanaal. Geregeld treffen de boeren ’s ochtends een kleine, viervoetige verrassing in de wei aan. Het idyllische karakter van deze plek verhindert niet dat het een goed draaiend familiebedrijf is. Op zaterdagen schuift een lange rij klanten aan in de supermarkt voor de kakelverse, biologische producten uit eigen streek. WWW.FERME-PAQUE.BE

“La Ferme à l’arbre de Liège

staat voor een transitiemodel

naar een biologische,

lokale productie met respect

voor dieren. Het project is een

groot succes. We zouden dit model

graag kunnen overbrengen naar andere plaatsen.”

William Barrault, Senior Relationship Manager bij Triodos Bank

PASSIEOPTIMISME

RESPECTDE

KLEURVAN

GELDNO.132

DE KLEUR VAN GELD is een publicatie van Triodos Bank, die gratis wordt verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

WILT U ONS MAGAZINE NIET MEER ONTVANGEN? Laat het ons weten via info@triodos.be of 02 548 28 51. Of geef het zelf aan in Internet Banking: Instellingen > Triodos-communicatie.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERPieter Vanderick Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel, België

GEMAAKT DOORSigrid GulixNaïma LamranniLieve Schreurs REDACTEURS Sigrid GulixLieve SchreursFlorence van de Werve

FOTO’SJohanna de TessièresAnke GulixOlivier Papegnies

TEKSTENSigrid GulixLaurence PolflietLieve SchreursSophie StefensAlbin Wantier

VERTALINGENBusiness Writers

CONCEPT & DESIGNStudio Roomwww.studioroom.nl

LAY-OUTHead Officewww.headoffice.be

DRUKKERManufast

DE KLEUR VAN GELD wordt gedrukt op 100% gerecycleerd papier en met vegetale inkten

TRIODOS BANKHoogstraat 139/3 1000 Brussel T 02 548 28 28 F 02 548 28 29 info@triodos.bewww.triodos.be Btw BE 0450.507.887 RPR BrusselBelgisch bijkantoor van Triodos Bank nv (Nederland)

TRIODOS BANK is gespecialiseerd in kredietverlening aan projecten, organisaties en ondernemingen in culturele, sociale en ecologische sectoren. Ze biedt duurzame spaar- en beleggingsformules aan voor zowel particuliere als professionele klanten.

COLOFON

MEER WETEN? CONTACTEER ONS> Sparen en beleggen: 02 548 28 51 of info@triodos.be> Vermogensbeheer: 02 549 59 61 of personalbanking@triodos.be> Woonkredieten: 02 549 59 60 of woonkrediet@triodos.be> Professionele kredieten: 02 548 28 10 of credits@triodos.be

LENEN

VERMOGENS-BEHEER

SPAREN

BELEGGEN

Ik hou mijn geld beschikbaar. Ik kies voor klassiek sparen, maandelijks sparen of sparen met een hoger bedrag.

> SPAARREKENING

Ik spaar voor mijn kind.

> SPAARREKENING VOOR EEN MINDERJARIGE

Mijn spaargeld staat voor een periode vast.Hoe langer de periode, hoe hoger het rendement.

> TERMIJNREKENING

Ik krijg advies, maar beheer mijn vermogen zelfstandig.

> PERSONAL BANKING

Ik vertrouw het beheer toe aan specialisten.

> PRIVATE BANKING

Ik leen voor een duurzame woning of renovatie.

> WOONKREDIETHoe duurzamer mijn woning, hoe voordeliger mijn krediet.

Ik leen voor mijn onderneming, vereniging of organisatie.

> KREDIETEN VOOR PROFESSIONELEN

triodos.be

Ik investeer in de groei van de duurzame bank.

> CERTIFICATEN VAN AANDELEN TRIODOS BANK

Ik beleg in fondsen die het beste scoren op sociaal en ecologisch vlak.

> DUURZAME FONDSEN

• Mijn spaargeld financiert uitsluitend projecten met een positieve impact op mens, milieu en maatschappij.

• Ik weet precies welke ondernemingen en organisaties mijn spaargeld financiert.

• Ik wil geen risico, maar zekerheid en een evenwichtig rendement.

Ik leen voor een project met sociale, ecologische of culturele meerwaarde en een gezond financieel plan.

• Ik zoek zowel financieel als maatschappelijk rendement.

• Ik beleg op lange termijn, zonder rendements- of kapitaalgarantie.

• Ik wil graag persoonlijk advies voor mijn spaar- en beleggingstransacties (vanaf 200.000 euro).

• Ik beleg volgens strikte sociale en ecologische criteria.

• Ik beleg op lange termijn, zonder rendements- of kapitaalgarantie.

Alle tarieven en meer informatie over onze producten en diensten vindt u altijd op www.triodos.be.

PASSIEOPTIMISME

RESPECTDE

KLEURVAN

GELDNO.132

13 Zie precies wat uw geld doet

Doornik-Berlijn 6

Cohousing voor beginners 8

20De boer onder de boom

HOOGSTRAAT 139/3, 1000 BRUSSEL02 548 28 28INFO@TRIODOS.BE

CUSTOMER SERVICES: 02 548 28 51

WOONKREDIETEN: 02 549 59 60

PROFESSIONELE KREDIETEN: 02 548 28 10

WWW.TRIODOS.BEWWW.FACEBOOK.COM/ TRIODOS.BE

KANTOOR GENTSTEENDAM 89000 GENT

09 265 77 00GENT@TRIODOS.BE

DE KLEUR VAN GELD ONLINELees De kleur van geld ook op uw laptop, tablet of smartphone.Surf naar www.dekleurvangeld.be.

GOOI MIJ NIETWEG. Geef meliever door aanvrienden, familieof kennissen.BEDANKT !