De Kelten

De Kelten

Waar vind je de afbeelding terug?

De Kelten leven voort...

• De Keltische taal wordt nog steeds gesproken in Ierland, Schotland, Wales, Bretagne...

• Keltische cultuur (muziek, kunst..) kent groeiende belangstelling.

De naam van de Turksevoetbalclub “ Galatisarai???”

verwijst naar de Galaten = Kelten

De allereerste Kelten

• rond 3000 v C kwamen stammen van ten noorden van de Zwarte Zee naar het westen.

• Ze kwamen in contact met de plaatselijke bevolking.

• Uit een vermenging van de beide culturen ontstond geleidelijk in vrijwel heel Europa een nieuwe manier van leven : de Keltische cultuur.

Verspreiding, groot stuk van Europa

Rood : kerngebiedGroen : uitbreiding

Bruin : veroveringen

verschuiving

Taal en afkomst

Talen uit het indo-europees

Welke talen, naast het Keltisch, zijn Indo-Europese talen?

Bronnen

• Kelten hadden geen schrift.

• Schriftelijke informatie via Griekse en Romeinse auteurs.– Grieken noemden ze “’Keltoi of Galatai”– Romeinen noemden ze “ Celtae of Galli”

• Archeologische opgravingen.Waarom –denk je- zaten we lang met een

vertekend beeld van de Kelten? Zie bv. Het karakter van de inwoners van het dorp van Asterix.

Niet één volk, wel één cultuur

• De Kelten waren eigenlijk niet één volk, maar een groep van stammen. Hun kunst en cultuur vertoonde wel grote eenheid. Over het algemeen waren het boeren. De metaalbewerking stond technisch gezien op een hoog niveau.

synthesekaart

Nog voor de Romei-nen een groot

rijk veroverden hadden de Kelten

Een groot deelVan Europa ingenomen

Tot waar strekt het gebiedVan de Kelten zich uit

In het zuiden? Waarom?

VI & V v C

II E v C

Keltischestanden-maatschappij

slaven

Land-arbeiders

Ambachts-lui

Strijders

Stamhoofd

Druïde

De druïde staat bovenHet stamhoofd !

Welke beroepenherken je?

• De Kelten kenden een sociale hiërarchie, waarbij de aristocratie, bestaande uit grootgrondbezitters de leiding had. Het koningschap werd geleidelijk aan afgeschaft ten voordele van een raad van ouden, waarin de notabelen zitting hadden. Zij verkoos de voornaamste magistraten en in tijden van oorlog een militaire chef. Elke notabele had een schare gewapende mannen en dichters, die van hem afhankelijk waren via een systeem van "cliëntelisme"..

aristocratie

• Deze soldaten en barden maakten samen met de druïden en ambachtsleiden ook deel uit van de aristocratie

Boeren

• Het meerendeel van de bevolking bestond echter uit boeren, die in dienst stonden van de grootgrondbezitters.

Slaven

• De laagste klasse werd gevormd door de slaven. Dit waren meestal krijgsgevangenen of slachtoffers van razzia's, die veelvuldig werden gehouden..

Bronstijd• In België begint de Bronstijd rond 1600 v. Chr. Dit is

tamelijk laat, omdat er in onze streken geen geschikte grondstoffen waren. Het brons kwam naar België via de handel, die zich reeds in de Nieuwe Steentijd had ontwikkeld. Het brons kon in eerste instantie de vuursteen niet verdringen, maar naarmate de bronstijd vorderde nam het gebruik van het metaal toe. Het brons werd gebruikt voor het vervaardigen van wapens maar ook van juwelen. Onder invloed van immigranten uit Zuid-Engeland ging de bevolking er toe over om de lichamen van de afgestorvenen te verbranden en hun as te verzamelen in potten, urnen genaamd.

Landbouw en ijzerverwerking

• De landbouwtechnieken waren tegen het einde van de ijzertijd meer geavanceerd. De aarde werd bewerkt met behulp van een een ploeg met een ploegschaar en een rister, die werd getrokken door ossen en die diep in de zware grond kon doordringen. Deze nieuwe technieken zorgden ervoor, dat het leven van de Kelten in de eerste eeuw voor Christus minder zorgwekkend was dan in de Bronstijd

Druïdes

• De druïden, barden en waarzeggers vormden een aparte kaste van godsdienaars met grote geestelijke maar ook wereldlijke macht. Zo waren zij naast priester ook rechter. De druïden deden veel rituelen en voorspellingen. Zij pleegden hierbij meestal dieren- en mensenoffers. De Kelten geloofden in de onvergankelijkheid van de ziel en in reïncarnatie.

Fase 1 : Hallstatt

• Fase 1 : 800-600 : hallstatt en hallstatt-krijgers in het oosten van de Alpen

Ijzertijd-Hallstatt• Vanaf de VIIIste eeuw voor Christus kregen de

volkeren van West-Europa de ijzerbewerking onder de knie. Zij werd ingevoerd door krijgers afkomstig uit Oostenrijk. Zij maakten zwaarden en beschermden hun lichaam met ijzeren borstplaten. Hun cultuur wordt Hallstatt-cultuurHallstatt-cultuur genoemd. Zij werd gekenmerkt door een sterk sociaal onderscheid. De opperklasse was oorlogszuchtig en de graven van haar leden zijn rijkelijk versierd. De gewone lieden werden daarentegen zeer eenvoudig begraven. De voorwerpen uit de Hallstatt-cultuur werden voornamelijk versierd met geometrische motieven.

Wat zijn geometrische figuren?

HallstattHallstatt

• Hallstatt periodeHallstatt periode: De periode van 700 v. Chr. tot 500 v. Chr. Hallstatt is een marktstadje in Oostenrijk aan de oever van een Alpenmeer. Daar vlakbij ligt de Salzberg (zoutberg). Aan het einde van de Bronstijd werd daar veel zout gewonnen.

• Er was ook veel ijzererts in het gebied.•

• Hallstatt werd mede daarom het centrum van de Keltische wereld. Rond de mijnen ontstond een snelgroeiende nederzetting.

• De invloed van deze periode strekte zich uit van de Bohemen tot het tegenwoordige Parijs.

Welke kleur is Hallstatt-cultuur?

Hallstatt• Heel belangrijk

aan Hallstatt zijn de zoutmijnen waar aan zoutwinning werd gedaan.

•Wat denk je dat deze mensen met die berg zout deden? (3)•Beeld je eens in dat je zelf zo een enorme berg zout hebt en dat je enorme overschotten hebt. Wat kan je daar dan mee doen?

grafvondsten

• 2000-tal graven

• 7de-6e eeuw v C

• Verschillende – Man / vrouw

– Rijk / arm

– ¼ strijders

– Vrouwen met juwelen

• Veel gebruiksvoorwerpen

waarvan sommige geimpor-teerd.

Hallstatt juwelen

Brons, 5e E v C, Kuffern

Hallstatt- grafvelden

• Grafvelden – 1100 graven met grote rijkdom– Vrouwen werden begraven (soms gecremeerd)

met sierraden– Mannen werden begraven met wapens

Graf rijke

• Hallstatt• 6eEvC

Grafinhoud

Hallstatt maatschappij

• Iedereen wist van de economische weelde te profiteren. De omliggende nederzettingen (en graven) waren armer.

• Relaties met het zuiden

• en het noorden– Handel => vondsten

Reconstructie dorp


Hallstatt

• Leerden tijdens hun contacten met het oosten– Ploegschaar– paard en wagen kennen– Degelijker wapens, in ijzer

Voordeel in strijd

Handel met Grieken en Etrusken

Hallstatt verval

• Meer handel met zuiden op andere handelsroutes• Op andere plaatsen kon men gemakkelijker aan

zout raken => verval– Geen rijke grafvondsten meer

– Vestingen werden verlaten

Meer in het westen ontstaan nieuwe bloeiende vestigen.

La Tène-cultuurLa Tène-cultuur

La Tène-cultuur

• Lake- Neuchâtel in Zwitserland• 1857 vondsten op bodem van meer.• Kenmerkend typische kunststijl

– Metaalbewerking-----technisch hoogstaand• Spiraalvormen• Planten, dieren, ...

• Rijk dankzij handel met Grieken en Etrusken, en later Romeinen.

Fase 2

• Fase 1 : 800-600 : hallstatt en hallstatt-krijgers in het oosten van de oosten van de AlpenAlpen

• Fase 2 : 600-450 : Keltische Fase 2 : 600-450 : Keltische prinsen in het prinsen in het westen van de westen van de AlpenAlpen

-aristocratische samenleving

-prinsen uiten hun sociale positie in hun graven

Hochdorf grafheuvelEberdingen-Hochdorf (Baden-Württemberg)Deutschland/Germany

Graf pas in 1970 ontdekt

Graf 550vC

Hochdorf-opgravingen

60 m doorsnede

Hochdorf grafheuvel doorsnede

7,5m x 7,5m

Hochdorf

Graf man 45 j

Grafkamer Hochdorf

Hochdorf

Grafkamer 5m x 5m

Naast opsmukWerden ook voorwerpen voor persoonlijke hygiëne gevonden

Bv.Scheermes, nagelschaar

Probeer je de graf-Kamer in te beelden

Hochdorf wagen

Lengte 4,5m

Grafkamer wagen

Welk soort Voorwerpen werdenIn het graf meege-

Geven?

Hochdorf

Bekijk de fijne afwerking

Hochdorf

• De muren waren met stof bekleed.

Hochdorf - schoenversiering

Uit welk materiaal?

Hochdorf

•

Hochdorf -dolk

Lengte 42 cm

Hochdorf-ring

»One Ring to rule them allOne Ring to find them

One Ring to bring them alland in the darkness bind them«J.R.R.Tolkin, Lord of the Rings

diameter 25,3 cmgewicht 144 g goud

Hochdorf-riem

Riemlengte 33 cm

breedte 8,5 cmgewicht 130 g

Hochdorf

Wat was de functie Van de hoorns?

Hochdorf – fibula

Lengte 6,5 und 6,1 cm; Gewicht 16,88 en 17,07 g

Fibula of mantelspeld

Hochdorf

• www.unc.edu/courses/art111/celtic/ topics/burial/outmound.gi

• http://www.keltenmuseum.de/dt/grab/grab.html• http://www.dhm.de/museen/heuneburg/de/

einf_frame.html• www.blinde-kuh.de/kelten/ vase-vix.gif • http://www.nhm-wien.ac.at/NHM/Prehist/

Collection/Objekte_PA_15_G.html

Heuneburg – andere grafheuvel

Heuneburg

Waar in het reliëf zijn de grafheuvels

te vinden?

Heuneburg

Heuneburg grafheuvel

Heuneburg - graf

Heuneburg - grafvondsten

Heuneburg

Heuneberg

Welk soort motieven op de potten?

Heuneburg

Ken je nog de naam van dit voorwerp?

Waarvoor diende het?Zie je hoe het werkt?

Heuneburg - grafvondst

Griekse keramieken vazen werden inDe graven gevonden. Wat leren we daar uit?

Andere vindplaatsMont Lassois

Vix, Bourgogne, FrankrijkAnder graf

Vix Mont Lassois

Vix- Frankrijk

Graf van prinses

• Deze prinses was ook begraven met een wagen en bronzen vaatwerk, Attisch vaakwerk en goud.

Vix Tumulus vondsten

60 m diameter4 m hoog

Grafkamer met 4-wielige wagenGrafvondsten

oa. Bronzen Etruskisch pot

Wat kunnen we hier uit leren?

Graf van VixOntdekt in 1953

Boven : zo werd allesIn het graf gevonden.

Wat valt op i.v.m. de wagen?

Vix kraterBronzen mengvat die tot 1100 liter kan bevatten.

Diameter 1,27 m

Hoogte 1,64 cm

Deksel : zeef

Wanddikte 1 à 1,3 mm

Gewicht : 208,6 kg (116 kg in handvaten)

Hoe vind je het gewichtt.o.v. grootte?

Vix krater

Bronzen mengvat die tot 1100 liter kan bevatten.

Diameter 1,27 m

Hoogte 1,64 cm

WAT werd gemend in dit mengvat?

VixLet op de afbeeldingen :

Van waar komt de krater?

Vix-grafvondstenEtruskisch; eind 6e E v C

Attisch 530 vC

Wat leren we uit de groteHoeveelheid aan vondsten uit Griekenland

En Etrurië?

Vix Torques

Torques = halsring Let op het vakmanschap

Fase 3

•Fase 1 : 800-600 : hallstatt en hallstatt-krijgers in het oosten van de Alpen

•Fase 2 : 600-450 : Keltische prinsen in het westen van de Alpen



–Fase 3 : 450-200 : Keltische Fase 3 : 450-200 : Keltische krijger-gemeenschappen en krijger-gemeenschappen en Grote Keltische migraties.Grote Keltische migraties.

Fase 3• De Keltische krijgergemeenschappen gaan migreren

– Naar het Oosten (Griekenland & Anatolië)– Naar het Zuiden (Italië)– Naar het Westen (Spanje, Britse eilanden)

De nieuwe gemeenschappen langs de nieuwe handelsroutes zijn niet zo zeer handels- maar wel krijgsgemeenschappen.

Dit zien we aan de graven : de mannen worden met zwaard, lans en schild begraven.

De top wordt met een tweewielige strijdwagen begraven.Grafvondsten : ook Etruskische producten.

Fase 3 migraties

Let op de zwarte pijlen

Delphi geplunderd in 279Rome verwoest 390vC

Stichtten Koninkrijk

galatië

• Nog steeds geen één volk

• Migraties– Op zoek naar gronden– Op zoek naar fortuin via raids (zucht naar luxe)– De aard van het volk ...– Handel bemoeilijkt tussen Mid. Zee en Kelten)

Veroveringen

In kerk : Brief van apostel PaulusAan de Galaten...

Voetbalclub ...

KeltischKoninkrijk in

Turkije

Fase 4•Fase 1 : 800-600 : hallstatt en hallstatt-krijgers in het oosten van de Alpen

•Fase 2 : 600-450 : Keltische prinsen in het westen van de Alpen



–Fase 3 : 450-200 : Keltische krijger-gemeenschappen en Grote Keltische migraties.

Fase 4 : 200-52 : Urbanisatie van Gallië, Fase 4 : 200-52 : Urbanisatie van Gallië, tot ....veroveringstochten van Caesar. tot ....veroveringstochten van Caesar.

Fase 4

• Nieuwe veranderingen – Meer handel– Markteconomiesysteem

– Gevolg : naast krijgers en landbouwers nu ook meer handelaars en ambachtslui.

– Sterk hiërarchische samenleving.

Fase 4

• De eerste staten (ten noorden van de Alpen) ontstaan

• Hoofdstad (politiek, economisch, ambachtelijk, religieus, militair) centrale functie ...

• “oppidum” = hoogteversterkingen• Honderden oppida ..(geen in België)

Oppidum

• Grote oppervlakte (vele 10-tallen ha)

• Strategisch ingeplant – Op hoogtes– Op verkeersassen .. Handelswegen (rivieren!!)

• Verschillende wijken (wonen, ambacht, handel, godsd) dichtbevolkt

Oppidum bibracte

• 135ha groot

Milseburg

Murus Gallicus

Versterkte steden

Wat was het voordeel van zowel hout als steen te gebruiken?

Manching

380 ha, 7 km lange muur in Aarde en steen (murus gallicus v 60000 bomen, 7,5 ton ijzer voor

nagels, 250.000m3 aarde voor wal)

Nederzetting zelf slechts 80 ha

Goudschat,Geld werd belangrijker

Bibracte

Alesia

Zie later

Maiden Castle

De Keltische Huizen in Engeland

Waren ROND, op het vasteland rechthoekig

Keltische vondsten 1e eeuw

Schilde battersea

77cm

Keltische motieven

Gergovia

Zien later

Keltische munten

ambachtslui

landbouw

het Przewalski- paardKeltische paarden

ManchingHuidige paard

Oerkoe Keltische runderrassen

ManchingHuidige runderen

Wat kan je Zeggen overDe grootte

Van de dierenVroeger (ten tijde

Van de Kelten)

Werd die helm voorDe strijd gemaakt?

Manching

Samenvatting

PlaatselijkeBevolking

(bekervolk)

Volk uit Oosten

Nieuw volkBRONS

1) HallstattIJZER

Zoutijzer

La TèneIJZER

VerschuivingNaar Westen

Uitgeroeid door Romeinen

2) Prinsen3) Veroveraars4) oppida, eerste staten

Over heel N.Europa

Één Keltischecultuur

La TèneLa Tène

• De periode van La TèneDe periode van La Tène: Deze periode volgde direct op de Hallstatt periode en kwam 400 jaar later ten einde toen Julius Ceasar Gallië had veroverd.

• In deze periode was het gebied waar de Kelten leefden het grootst. Het strekte zich uit van Ierland tot in Klein Azië

La Tène

• de "La Tène"-cultuur. Artistiek uit dit zich door het afbeelden van gestileerde mensen- en dierenhoofden. België werd op dat moment bewoond door Kelten.

La Tène

• Die onderhielden handelsbetrekkingen met de Mediterrane wereld en vooral met de Etrusken. Deze leverden aan de Kelten wijn, vaatwerk en luxeproducten.

• De Kelten bouwden versterkte burchten, die meestal enkel een defensieve bedoeling hadden. Sommige nederzettingen vormden echte stedelijke centra, waar de Kelten hun rijkdommen en hun nijverheid concentreerden.

La Tène

• Vanaf 150 v. C. werden in de Belgische gebieden de eerste Keltische munten geslagen. Zij waren gebaseerd op Griekse en Macedonische voorbeelden, maar de Kelten pasten de afbeeldingen van Griekse goden of van Macedonische koningen al gauw aan, aan hun eigen wereldbeeld. Het Keltische geld wijst op een stevige integratie van de Keltische gebieden in de economie van de oudheid.

Hallstatt Tumulus

• Hallstatt• 530vC• Duitsland

Reconstructie dorp


Keltische boerderij

De muren waren van hout of leem : Een mengsel van aarde+stro werd op

Een houten vlechtwerk gesmeerd.

Keltische woning

Let op de Keltische

Ketel.. GekendVan de verhalen

Van Asterix.

Hoe voorkomtmen brand?

Keltische woning

Welke meubelenKenden de KeltenReeds (toen Caesar)Onze strekenBinnenviel?

Keltische boerderij

Waarvoor Dient de opening BovenaanIn het dak?

WaaromWerd deVoedsel-Voorraad-Kamer opPalen gebouwd?

Keltische Hallstattboerderij

Keltische La Tène boerderij

oppidum

wapens

schild

carnyx

oogstmachine

houthakker

http://www.arbre-celtique.com/frame.htm

Keltisch kruis

Stervende galliër

Julius Caesar

• De verovering van Gallië door Caesar maakte een einde aan de Ijzertijd in de Belgische gewesten

La Tène

• De Kelten woonden oorspronkelijk in het gebied van Noord-Zwitserland, Zuid-Duitsland en West-Oostenrijk. Ze veroverden steeds meer gebieden en van de zesde tot de eerste eeuw voor Christus domineerden ze een groot deel van Europa. Deze bloeiperiode van de Kelten wordt de La Tène cultuur genoemd, naar een archeologische vindplaats in Zwitserland. Gallië werd in de vijfde eeuw voor Christus al veroverd.

De Kelten

Documents

Transcript of De Kelten