DE WAPPER

KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW

Zetel: Militair Kwartier West, 2930 Brasschaat

Web – site: http://www.kvvoo-antwerpen.be/

E-mail: info@kvvoo-antwerpen.be

Rek Nr : IBAN: BE47 9799 9716 7580 BIC: ARSPBE22

KVVOO Eeuwfeestlaan 96, 2500 Lier

Tf Schatbewaarder: 03 4801986

Tf KVVOO Uitstappen (open 2 uur vóór vertrek): +32 484542037

Jaargang 13 Nr 6

2

Agenda

Schrijf tijdig in! Betalingen die na de Laatste Betalings Datum (LBD) toekomen

worden niet in aanmerking genomen. Voor gewone activiteiten geldt de betaling

aan de schatbewaarder als inschrijving. Voor gratis activiteiten liefst inschrij-

ven via de site KVVOO of bij de secretaris (Jan Vingerhoets). Tf 03 4806101.

When? Activiteit Prijs LBD

Dins 4

Dec

Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen.

Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101. 24 19 Nov

Dins 8

Jan

Nieuwjaarsmaaltijd in het Hof van Reyen.

Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101. 48 24 Dec

Dins 5

Feb

Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen.

Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101. 25 24 Jan

Don 14

Feb

Bezoek aan de stad Lier. Details Blz. 4

Org.: Mil Leys. Tf.: 03 2954060. 40 31 Jan

En

verder

Mar: Algemene Vergadering.

Mar: Bezoek aan Waals-Brabant.

Agenda 2

Het woordje van de voorzitter 3

Toekomstige activiteiten 4

Bezoek aan Lier 4

Nieuwjaarsmaaltijd 5

Goed om weten

Goed om weten 19

Koningsdag 19

In dit

Nummer...

Mededelingen 6

Computerhoekje 6

Inzendingen van leden 8

Toeristisch-Recreatieve Informatie 16

Antwerpse straatnamen 16

3

Beste KVVOO-ers,

Op het einde van het jaar kijkt men gewoonlijk even terug op de voor-

bije periode, een periode die voor onze vereniging toch op een paar

punten speciaal was.

Enerzijds was er als hoogtepunt de viering van ons 125-jarig bestaan,

die – te oordelen naar uw talrijke reacties – als “meer dan geslaagd”

mag gekwalificeerd worden. Het mooie is dat het fonds, dat we voor

die gelegenheid hadden opgericht, niet helemaal uitgeput is, zodat we

voor toekomstige activiteiten de mogelijkheid hebben om “iets extra’s”

te doen.

Anderzijds was er natuurlijk het opnieuw mislukken van de KVOO-

procedure tot samenwerking met KVVOO, waardoor op elke toekom-

stige vraag in die richting voor ons een zware hypotheek ligt…

Wat heeft 2013 voor KVVOO in petto?

Wij hebben goede hoop dat de trend van de vorige jaren zich doorzet

en dat we ons ledenbestand op peil zullen kunnen houden – wat tegen-

woordig niet meer zo evident is. Maar anderzijds wordt de gemiddelde

leeftijd van onze leden steeds hoger en wij zullen hoe dan ook rekening

moeten houden met deze realiteit bij onze toekomstige activiteiten. De

grote reis die voor 2013 is gepland (cruise naar Sint-Petersburg) blijkt

in die zin op veel belangstelling te kunnen rekenen. We hebben hier

echter een probleem(pje). De prospectie voor deze reis is volop aan de

gang en wij komen tot de opmerkelijke vaststelling dat in september de

reis honderden euro’s duurder is dan in het voorjaar. De Raad van Be-

stuur overweegt daarom eventueel de geplande datum aan te passen.

Beslissing begin december als de laatste offertes geëvalueerd zijn – wij

houden u op de hoogte.

Tot slot wens ik u, mede in naam van de Raad van Bestuur, allen voor

het komende jaar veel genoegdoening binnen en buiten KVVOO. En

vooral: blijf gezond!

John

Het woordje van de voorzitter

4

BEZOEK AAN L I E R

Uitstap naar "Lierke Plezierke" de Pallieterstad aan de Nete (14 februari 2013)

Een tijdje geleden gingen twee "Pallieters"op verkenning om de KVVOO-uitstap

naar Lier voor te bereiden. De ene is een echte Lierenaar, een autochtoon die er dus

nog altijd woont. De tweede is in feite een "valse" Pallieter; hij is wel op 't "Lisp"

geboren maar behoort eigenlijk niet tot de harde kern van wat men "Schapenkoppen"

pleegt te noemen. Beiden deden ze hun uiterste best om een kalme, rustige en vooral

plezante Timmermansdag ineen te steken.

Terwijl Mon rijkelijk kon putten uit eigen ervaring en wetenschap moest Mil ridder-

lijk toegeven dat hij Lier helemaal niet meer herkende! Lier vierde dit jaar zijn

800ste verjaardag. Het is een stad geworden waarop men nooit uitgekeken raakt. De

metamorfose die door de viering van deze verjaardag werd beklemtoond maakt een

nieuw bezoek helemaal niet overbodig.

Transport

Afwijkend van wat wij gewoon zijn zullen er geen "reiskosten" in rekening gebracht

worden! Lier situeert zich immers vrij dicht bij onze thuisadressen. Carpooling en

een uitgebreid net van openbare vervoermogelijkheden moeten ons toelaten om "op

eigen houtje" vrij goedkoop Lier aan te doen. Heel dicht bij het stadscentrum ligt

PARKING Nr. 1 op "De Mol" waar er GRATIS parkeergelegenheid voor 335 auto's

voorzien is.

Programma

Het bezoek aan "Lierke-Plezierke" zal als volgt verlopen:

- Bij aankomst, vanaf 09.15u, worden wij getrakteerd op een Liers vlaaike en een tas

koffie. (Lierenaars noemen dat "e vlojke méjen zjad kaffe")

- We gaan daarna op wandel en bezoeken met een gids het Begijnhof en de Zim-

mertoren. Wees gerust, zowel de uitleg van de gids als de weg die we gaan afstappen

zal kort en bondig genoeg zijn opdat ons middagmaal nog goed zal smaken.

- Het Liers Stadhuis en het Timmermans-Opsomermuseum staan op het namiddag-

programma.

- Nat of droog afscheid nemen doet ieder-

een op zijn manier en op een zelf gekozen

tijdstip.

Catering

Zowel het "taske koffie" 's morgens als het

lunchmenu 's middags zullen we gebruiken

in Taverne " DE VALK" gelegen op de Gro-

te Markt 27.

Toekomstige Activiteiten

5

Volgend lunchmenu werd voorzien:

- Verse dagsoep.

- Kalkoenfilet met Archiducsaus.

- Seizoengroenten en kroketten.

- 1 consumptie bij de maaltijd (1 glas wijn, 1 pils of 1 frisdrank ).

- Dame Blanche.

- 1 koffie of thee na het dessert.

Timing

09.15 tot 10.00 uur: Verwelkoming en ontvangst door een gids (met warme drank en

Liers vlaaike).

10.00 tot 12.00 uur: Historische stadswandeling met bezoek aan het Begijnhof en de

Zimmertoren.

12.00 tot 14.00 uur: Middagmaal.

14.00 tot 15.00 uur: Bezoek aan het stadhuis.

15.00 tot 16.00 uur: Bezoek aan Timmermans-Opsomermuseum.

Prijs en LBD

Gidsen, inkomprijzen, catering (met gemelde consumptie): 40,00 € per deelnemer.

LBD: 31 januari 2013.

NIEUWJAARSMAALTIJD

De Nieuwjaarsmaaltijd heeft plaats in de zaal “ORANGERIE” van het “Hof van

Reyen” te Boechout (Oude Baan 39, 2530 Boechout, 03/455.08.94).

Datum : dinsdag 8 januari 2013.

Aperitief vanaf 12.00 uur en maaltijd te 13.00 uur.

MENU:

- Aperitief met koude en warme hapjes.

- Cassolette van rivierkreeftjes, scampi’s & St-Jacobsvruchten op een bedje van ge-

konfijte prei en groene asperges, bijgestaan met een limoensapsausje.

- Roomsoep van bloemkool en courgette op smaak gebracht met reepjes gerookte

zalm.

- Struisvogelfilet met rode wijnsaus & cassis, bijgekruid met grijze peper, rapenflan

en aardappelpuree met wortelen, groenten bouquet.

- Mousse van passiefruit en framboos gegratineerd met merengue..

- Koffie/Thee – Versnaperingen.

- Aangepaste Kasteelwijnen.

Prijs: € 48.

LBD: 24 december 2012, na deze datum worden geen in- of uitschrijvingen meer

aanvaard.

Organisator: Jan Vingerhoets (03 480 61 01).

6

Necrologie

Wij vernemen verder het overlijden van:

11/10/2012: Cdt b.d. Robert Anciaux (°1924)

12/10/2012: Cdt b.d. Leonard Antonissen (°1935)

14/10/2012: LtKol b.d. Yves Eloy (°1917)

16/10/2012: Cdt b.d. André Moons (°1930)

20/10/2012: Kol b.d. Pierre Malchair (°1921)

26/10/2012: EreKol Raymond Pappens (°1920)

28/10/2012: LtKol b.d. Maurice Dupont (°1934)

05/11/2012: Em. Krijgsauditeur Nicolas Van Winsen (°1928)

12/11/2012: Kol b.d. Roland Wijnants (°1936)

13/11/2012: Kol v/h Vlw b.d. Jean Dubois (°1931)

Grote kuis!

Tijdens het werken met de PC worden er veel tijdelijke bestanden en registeraanpas-

singen aangemaakt (vooral bij het surfen op internet of bij het installeren van nieuwe

programma’s) die we niet zien en die daarna geen nut meer hebben. Ze nemen wel

(veel) plaats in op de harde schijf. Als je eens “grote kuis” wil houden kan men ze

gelukkig relatief gemakkelijk verwijderen.

Windows zelf biedt een programma “schijfopruiming” aan (Startknop → Alle pro-

gramma’s → Bureauaccessoires → Systeemwerkset → Schijfopruiming). Het pro-

gramma wijst zichzelf uit, maar “kuist” alleen de harde schijf (of schijven) maar niet

het register.

Mededelingen

Computerhoekje

LIDGELD!!! BELANGRIJK!!! LIDGELD!!! Waarde collega’s het is weer zover!

De periode voor de betaling van het lidgeld voor 2013 begint op 1 december 2012.

Het lidgeld voor 2013 bedraagt € 10,00

Betaal vanaf 1 december 2012 – indien gewenst met het ingesloten formulier – met

vermelding “Lidgeld 2013” als u lid wilt blijven van KVVOO in 2013 en “De Wap-

per” wilt (blijven) ontvangen!

KVVOO rekening : Zie titelblad.

7

Vroeger werd in deze rubriek al verwezen naar het goede gratis programma Ccleaner

(www.piriform.com/ccleaner) dat op een eenvoudige manier zowel de harde schijf als

het register kan opschonen.

Er is nu ook een aanpassing beschikbaar voor Ccleaner:

Ccenhancer (singularlabs.com/software/ccenhancer/download) waardoor de opkuis-

actie nog veel grondiger gebeurt. Bij het downloaden krijgt men een zip-file (een

samengedrukt bestand) die men moet “uitpakken” door erop te dubbelklikken. Het

resultaat is een bestand ccenhancer.exe dat men kan installeren door erop te dubbel-

klikken. Als je na de installatie Ccleaner opent zal je zien – als je op de tab

“Applicaties” klikt - dat er veel meer onderverdelingen dan vroeger getoond worden,

die je al of niet kunt aanvinken. Die overvloed aan mogelijkheden is echter verwar-

rend… en nogal ingewikkeld.

De mogelijkheid die Glarysoft aanbiedt (Glary Utilities te downloaden op

www.glarysoft.com) is veel eenvoudiger en daarom misschien wel de beste keuze om

de harde schijf op te kuisen. Het programma is gratis voor privaat gebruik. Als je het

installeert en opent krijg je vier onderverdelingen: Status (enkele gegevens over het

programma); 1-klik onderhoud (automatisch uitvoeren van de gekozen onderhoudsta-

ken); Modules (voor de gebruiker die de onderdelen zelf wil instellen en/of enkele

testen wil uitvoeren – men hoeft absoluut geen “specialist” te zijn!) en Menu (waar

men o.a. bij “Instellingen” de taal kan bepalen).

Het proberen waard!

John

8

De luchtwaarneming van haar ontstaan tot de Eerste Wereldoorlog

De eerste Belgische militaire vliegtuigen worden, samen met verankerde ballonnen,

succesvol ingezet voor de waarnemingsopdracht. In de loop van de oorlog wordt het

vliegtuig een onmisbaar instrument voor het verwerven van inlichtingen. De luchtfo-

tografie brengt een revolutie teweeg in de krijgskunst.

De eerste waarnemingsopdrachten vanuit het vliegtuig

De eerste observatievlucht uit de geschiedenis van het militaire vliegwezen wordt

uitgevoerd op 23 oktober 1911 door kapitein Piazza tijdens het korte conflict tussen

Italië en Libië. Na een vlucht van een uur, vertrekkende vanuit Tripoli, rapporteerde

hij de positie van de vijandelijke troepen.

In België is onderluitenant Georges Nélis, officier van de genie aangehecht aan de

Compagnie van grondwerkers en ballonvaarders, de eerste militaire piloot. De om-

standigheden van deze aanduiding werden beschreven in het kapittel betreffende het

ontstaan van de militaire luchtvaart.

Op het einde van het jaar 1910 ziet men binnen het kader van de continuïteit van de

opdrachten van de ballonvaarders geen andere rol dan die van de luchtwaarneming.

Het is dus logisch dat het binnen de schoot van de genie is, die deze opdracht door

middel van verankerde ballonnen sinds 1887 vervult, dat het Belgisch militaire vlieg-

wezen haar eerste stappen zet.

Minder dan een maand later, op 8 september 1911, voerden de luitenants Nélis en

Dhanis de eerste operationele waarnemingsopdracht uit van marcherende troepen in

de regio van Lier. Dit gebeurt aan boord van een Farman HF-20, onder licentie ge-

bouwd in Antwerpen door de firma Jero van de gebroeders Bollekens.

In diezelfde maand september 1911 ziet in de vliegschool van Brasschaat eveneens

de eerste cursus voor waarne-

mer het levenslicht: “Cursus

voor waarneming en inlichtin-

gen door middel van het vlieg-

tuig.” Om aan deze cursus te

mogen deelnemen moest men

houder zijn van een burgerbre-

vet piloot. Deze opleiding

wordt bekrachtigd door theo-

retische proeven die betrek-

king hebben op volgende

proeven: motoren, vliegtuigge-

raamtes, meteorologie, oriën-

tatie en vluchttactiek.

Verhalen/Inzendingen van onze leden

Farman HF-20 bestuurd door Georges Nélis.

Brasschaat-Polygone.

9

De vliegtest, de moeilijkste van alle proeven, bestond uit een vlucht van 40 km bin-

nen een afgebakend circuit op een hoogte van minimum 100 m. De piloot moest trou-

wens een geografisch punt overvliegen dat hem slechts werd meegedeeld op het mo-

ment van het opstarten van de motor. In zijn hoedanigheid van waarnemer moest de

kandidaat in volgorde: een geografisch punt identificeren, marcherende troepen ob-

serveren en een schatting geven van hun aantallen.

Het jaar 1913 is beslissend voor het Belgisch militair vliegwezen. De scheiding van

de ballonvaarders en vliegers wordt bij Koninklijk Besluit, getekend door Koning

Albert I, geconcretiseerd op 16 april 1913 met de officiële oprichting van de compag-

nie van de vliegers. De compagnie valt uiteen in een bepaald aantal smaldelen. Elk

smaldeel bestaat uit vier ploegen van twee officieren (piloot en waarnemer) en in

principe vier vliegtuigen.

Op 25 augustus 1913, tijdens de grote manoeuvres van het Belgisch leger tussen

Samber en Maas, is het de grote première van twee smaldelen van vier tweedekkers

Farman HF-20. Meerdere observatievluchten worden uitgevoerd en overtuigen zelfs

de meest sceptische personen van al de voordelen die getrokken kunnen worden uit

de informatie die ingezameld wordt via de derde dimensie. De complimenten van de

bevelhebber van één van de aanwezige eenheden, de generaal ’t Serclaes, aan de be-

manningen laten geen twijfel bestaan: “Het zijn uw inlichtingen die het meest hebben

bijgedragen aan het slagen van dit manoeuvre.”

De bevelhebber van de compagnie,

commandant Mathieu, hoewel geen

piloot, is een van de eerste om te

beseffen dat het vliegtuig van groot

belang kan zijn voor doelaandui-

ding en het corrigeren van artille-

rievuur. Testen met de “telegraaf

zonder draad” worden tijdens de

manoeuvre met succes uitgevoerd,

maar zoals het geval was voor de

schootsproeven vanuit een vlieg-

tuig, bleven deze proefnemingen

zonder resultaat en moest meer dan

twee oorlogsjaren gewacht worden

vooraleer de observators de lucht-

grondcommunicatie konden gebrui-

ken.

Commandant Mathieu is tevens de eerste die een reglement opstelt dat de “Dienst ten

velde van het verkenningsvliegwezen” regelde (1). Artikel 45 van dit reglement pre-

ciseert dat de essentiële doelstelling van een operationele opdracht het verzamelen en

doorgeven van informatie is. Deze dient zo snel mogelijk bij de betrokken autoritei-

ten te komen met behulp van een “Informatierapport”. Dit verslag zal tijdens heel de

oorlog in gebruik blijven.

Commandant Mathieu en zijn personeel vóór een

HF-3 te Brasschaat.

10

Op 3 februari 1914 neemt de generale staf van het leger de beslissing een categorie

officieren te creëren genaamd “militaire observators op vliegtuig”. Tot op dat mo-

ment bestonden de bemanningen uit twee piloten, waarvan één de functie van waar-

nemer vervulde. Door die maatregel zal de generale staf erin slagen om snel de getal-

sterkte op te drijven van het operationeel vliegend personeel, daar de opleiding van

een waarnemer in zijn operationele functie minder lang duurde en minder duur was

dan die van een piloot.

De waarneming- en verkenningsopdracht tijdens de Eerste Wereldoorlog

Op het moment dat het Belgische vliegwezen in oorlog treedt, op 4 augustus 1914,

beschikt het over een twintigtal toestellen Henri Farman HF-20, een geëvolueerde

versie van de eerste HF-3. Deze toestellen rusten het 1ste smaldeel uit dat ontplooid is

te Ans ten bate van de versterkte vesting Luik. Het 2de Smaldeel is ontplooid te Bo-

ninne ter ondersteuning van de versterkte vesting Namen. Het 3de en 4de Smaldeel

zijn gestationeerd in Brasschaat ter ondersteuning van de versterkte vesting Antwer-

pen.

Bij deze toestellen moeten we nog de vier vliegtuigen van het 5de Smaldeel tellen, dat

samengesteld is uit privé-piloten (2) die niet twijfelen om de rangen van het vliegwe-

zen te versterken teneinde de invaller te bestrijden.

Vanaf de eerste uren van het conflict doet het Groot Hoofdkwartier (GHK) van het

leger beroep op het vliegwezen om een hele reeks waarnemingsopdrachten uit te voe-

ren. Dit gebeurt niet langs de grens, maar boven Duits grondgebied teneinde het dis-

positief en de intenties van de vijand te weten te komen. Deze missies gaan de eerste

dagen van de strijd door maar niet zonder verliezen zodat het opperbevel hulp vraagt

aan de Franse regering. Vanaf 11 augustus komen acht Maurice Farman toestellen de

vernietigde vliegtuigen of diegenen die op het einde van hun krachten waren vervan-

gen . Op het einde van de maand levert de firma Bollekens vier nieuwe HF-20’s.

Ondanks al deze wederwaardigheden (ongelukken, vaak slecht vliegweer, gebrek aan

materieel, en communicatieproblemen ten gevolge van de verspreiding van de eenhe-

den) voert het vliegwezen de taak die op haar rust met veel doeltreffendheid uit. In

zeventig vluchten, verricht ten bate van de staven van de divisies en van het GHK,

toonde het vliegwezen duidelijk aan dat het een onmisbaar inlichtingeninstrument

was voor het opperbevel.

Nadat de algemene terugtocht van het leger op Antwerpen is beslist op 20 augustus

1914, gaan de operaties verder vanuit Wilrijk. Naast de tactische verkenningsvluch-

ten nabij de versterkte vesting zijn er ook nog de strategische verkenningsmissies om

de bewegingen van de Duitse troepen in België en zelfs het noorden van Frankrijk

vast te stellen. In deze periode zien we ook het ontstaan van andere opdrachten: de

eerste opdrachten voor artillerie doelaanduiding (3) en de eerste missies waarbij fo-

to’s worden genomen van de vijandelijke posities.

Tijdens de operatieperiode rond Antwerpen heeft het Belgische vliegwezen bijna 140

vluchten uitgevoerd.

11

Na de beslissing het Belgisch leger naar de IJzer terug te trekken, ontplooit het vlieg-

wezen zich vanaf 7 oktober in Saint-Pol-sur-Mer nabij Duinkerke en Veurne

(Kerkepanne), het vliegpark (de logistieke ondersteuning) installeert zich te Beauma-

rais in de buurt van Calais. De luchtverkenning bezorgt het commando kostbare in-

lichtingen over de bewegingen van de Duitse troepen en pogingen van de vijand om

passerelles of bootbruggen aan te leggen, evenals informatie over de voortgang van

de inundaties.

Ondanks de slechte meteorologische omstandigheden, met als gevolg het verlies van

elf zwaar beschadigde toestellen, worden 150 verkenningsvluchten uitgevoerd tussen

7 oktober en 24 december 1914.

Nieuwe opdrachten en de ontwikkeling van de luchtfotografie

In de loop van 1915, het eerste oorlogsjaar van stabilisering, kon het aantal vliegtui-

gen in dienst oplopen dankzij de door de Franse industrie geleverde hulp. Het over-

grote deel van de opdrachten bestaat nog uit verkenningsvluchten. Vanaf februari

1915 ziet toch een nieuwe opdracht het licht: het bijsturen van artillerievuur

(doelaanduiding). Deze nieuwe opdracht is van een grote complexiteit en niet zonder

gevaar aangezien ze verwarring teweeg brengt bij de eigen luchtverdediging. Het

commando acht het noodzakelijk eraan te herinneren dat een formele identificatie

noodzakelijk is alvorens het vuur te openen: “Hoewel het enerzijds belangrijk is geen

enkel middel te negeren waarmee vijandelijke vliegtuigen schade toegebracht kan

worden, is het anderzijds volstrekt noodzakelijk alles in het werk te stellen om ver-

warring te vermijden tussen geallieerde en vijandige toestellen.”

Het bijsturen van het artillerievuur wordt vergemakkelijkt door de progressieve in-

stallatie van radioapparatuur aan boord van de vliegtuigen. De technologische evolu-

tie binnen dit domein laat eveneens toe om de verbindingstechnieken met de infante-

rie op punt te stellen. Omwille van technische beperkingen kunnen de transmissies

slechts geschieden vanuit de lucht naar de grond. Het nagestreefde doel is het inlich-

ten van de divisiecommandanten of hogere echelons over de positie en de bewegin-

gen van de eigen troepen.

De luchtfotografie zal zich eveneens opleggen vanaf 1915 en de schets, die de waar-

nemer verplicht was op te maken, verdringen. Luitenant Jules Jaumotte had reeds

voor de oorlog al het belang begrepen van een fotografische dienst voor het verken-

ningsvliegwezen. Men kan hem zelfs beschouwen als een pionier voor deze materie.

Als vanzelf wordt hij belast met de oprichting van de Fotografische Dienst van het

Belgische Vliegwezen. Einde 1915 stelt hij het stereoscopisch procedé (4) op punt

dat toelaat om de meest ingenieuze camouflage te ontdekken. Dit procedé wordt van-

daag nog gebruikt bij het onderzoek van fotofilm.

Op 16 februari 1916 publiceert de Fotografische Dienst haar eerste rapport waarin

foto’s worden becommentarieerd die twee dagen eerder werden genomen. Het is een

première.

12

In weinig tijd bereikt deze dienst een graad van perfectie die de bewondering opwekt

van de geallieerde legers. De verbeteringen die worden aangebracht aan de ontwikke-

ling van nieuwe camera’s, aan de kwaliteit van het fotopapier evenals aan de proce-

dés voor het bestuderen van foto’s brengen de geboorte van een nieuwe techniek met

zich mee: de foto-interpretatie.

Gezien de specialisatie en de hoge techniciteit van de waarnemingsopdrachten wordt

in diezelfde maand februari 1916 het 6de Smaldeel gevormd te Houtem-lez-Furnes,

met als quasi exclusieve opdracht de verkenning bij dag. Het smaldeel is uitgerust

met B.E.2C van de Royal Aircraft Factory voorzien van de RAF 1a-motor in “V” van

90 pk. De bij wordt als embleem van het smaldeel gekozen omwille van de naam van

het toestel waar het smaldeel op opereert. Inderdaad, “Bomber Experimental” of

B.E., hetzij fonetisch “Bie-i” kan doen denken aan “Bee” of bij in het Engels. De

B.E.-2 is een gereputeerde tweedekker die zeer stabiel is. Hij kwam in dienst in het

Britse Royal Flying Corps in 1912

en 3260 zouden in verschillende

versies worden gebouwd.

De waarnemingsopdrachten van het

6de Smaldeel beperken zich niet

enkel tot het observeren van de eer-

ste linies of de zone van de artille-

riebatterijen. Immers, regelmatig

voeren de vliegtuigen surveillance-

opdrachten uit van de grote wegen

en spoorwegen, evalueren ze het

aanwezige materieel in de spoor-

wegstations, pogen ze kantonne-

menten op te sporen en te controle-

ren, wagenparken, depots evenals

vijandelijke vliegvelden.

Sopwith, terug naar de foto-opdracht

In februari 1917 wordt Jules Jaumotte naar Parijs gezonden om de voorzitter van de

commissie van het Russisch militair vliegwezen de werking van het Belgische foto-

interpretatiesysteem uit te leggen. Enerzijds kon hij uitpakken met de vooruitgang

inzake de scherpte van de foto’s, anderzijds met de snelheid waarmee de geïnterpre-

teerde foto’s bij het GHK aanbelanden (5).

De fotovluchten die worden uitgevoerd op een hoogte van 2.000 tot 2.500m zijn

evenmin zonder risico. Op het moment van de foto-opname is het verkenningstoestel

zeer kwetsbaar. Daarom gebeuren deze sorties quasi systematisch onder de bescher-

ming van escortes.

Einde 1917 zijn zes smaldelen ontplooid op vier vliegvelden met piloten die ver-

trouwd zijn met alle types van opdrachten: visuele of fotografische verkenning en

opdrachten ten bate van de artillerie of de infanterie.

RAF BE 2C No 5 van het 6de Smaldeel te

Houtem, na een harde landing die de propeller

substantieel korter maakte.

13

De gebruikte verkenningstoestellen zijn van het type Voisin LA tweezitter, Nieuport

10A2/10C1 type AV. Ze worden progressief door andere Franse (de Nieuport 11, de

Farman 40 en zijn afgeleiden) of Britse toestellen (de Sopwith 1 ½ Strutter en de

RAF RE 8) vervangen, hetzij een mengelmoes aan vliegtuigen van een grote diversi-

teit.

In de loop van 1918 bereidt het vliegwezen zich voor op het eindoffensief. Op 27

september is er heel wat opschud-

ding. Alle eenheden worden in de

grootste staat van waakzaamheid

gebracht. Vanaf midden oktober

voert ons vliegwezen haar vluch-

ten uit vanaf vliegvelden gelegen

in bevrijd gebied. De Belgische

smaldelen begeleiden de opmars

van onze troepen. Dankzij de ver-

kenningsmissies zullen de staven

van onze divisies constant geïnfor-

meerd worden over de posities

van de Duitse troepen waardoor

op beslissende wijze wordt bijge-

dragen aan het succes van de geal-

lieerden.

(1) In die periode werd de “waarneming” gedefinieerd als het inzamelen van in-

lichtingen ten bate van de verschillende wapens en grote eenheden

(legerkorpsen, divisies). De term “verkenning” wordt gebruikt voor het inza-

melen van inlichtingen in de diepte ten bate van het Hoog Commando/Hoge

Bevelvoering (Groot hoofdkwartier van het leger).

(2) Henri Crombez met zijn Deperdussin, Paul Hanciau, Jules Tyck en Jan Olies-

lagers met zijn twee tweezitters van het type Blériot XI-A2. Deze twee laatste

toestellen zijn speciaal aangepast aan de waarnemingsopdracht.

(3) Hiertoe worden meerdere artillerieofficieren bij het vliegwezen gedetacheerd

in de hoedanigheid van schoots waarnemingsofficier.

(4) In 1838 werd de eerste stereoscoop uitgevonden. Hij dankt zijn ontstaan aan

het onderzoek van de Engelse fysicus M. Wheatstone. Jules Jaumotte had het

idee om hem te gebruiken voor het onderzoek van een paar luchtbeelden. De

negatieven worden op een oplichtende tafel geplaatst en de stereoscoop, die

zich juist boven het gemeenschappelijke deel van de beide beelden bevind,

laat een verticaal onderzoek in de diepte toe.

(5) Van twee dagen begin 1916, ging men over naar iets meer dan drie uur in

1917.

Voor jullie gelezen door,

Lou

Sopwith 1 1/2 Strutter van No 4 Smaldeel te

Houtem in de zomer van 1917.

14

1914 – 1918: kroniek van de oorlog in België (3)

Berlijn, 6 augustus (De Tijd van 10/8/1914).

Tot weerlegging van de te Londen en te Parijs verspreide onwaarheden over de hou-

ding van de Duitse regering in de Belgische kwestie, maakt het bureau van Wolff

(NvdR: persbureau) de tekst openbaar van de telegrafische lastgeving van 2 augus-

tus aan de Duitse gezant te Brussel:

"De keizerlijke regering heeft vertrouwbare berichten ontvangen, dat de Franse

strijdmacht het voornemen heeft om aan de Maas, tussen Givet en Namen, op te ruk-

ken. Deze berichten laten geen twijfel of het is het oogmerk van Frankrijk om door

Belgisch gebied tegen Duitsland op te trekken. De keizerlijke regering kan niet

nalaten te duchten dat België, trots de beste wil, niet in staat zal zijn om zonder

hulp de opmars der Fransen met zoveel succes het hoofd te bieden, dat daarin toe-

reikende zekerheid tegen de bedreiging van Duitsland kan worden gevonden.

Het zelfbehoud gebiedt Duitsland de aanval des vijands te voorkomen. Met

groot leedwezen zou het derhalve de Duitse regering vervullen als België als een

vijandelijke daad zou beschouwen, dat de maatregelen van zijn vijand D u i t s -

l a n d dwingen om tot tegenweer ook van zijn kant Belgisch gebied te betreden.

U.H.W.G. (NvdR: “U Hoogwelgeboren”) wordt ver-

zocht om hedenavond om 8 uur de Belgische regering

hiermee streng vertrouwelijk in kennis te stellen en te

verzoeken om een ondubbelzinnig antwoord binnen

12 uur, m.a.w. voor morgenochtend 8 uur. Wij ver-

zoeken U.H.W.G. onverwijld telegrafisch te melden,

hoe uwe voorstellen worden opgenomen en welk het

definitieve antwoord van de Belgische regering is.

(getekend w.g. von Jagow – NvdR: Min. Buitenlandse Za-

ken).”

N.v.d.r. De adellijke familie von Jagow was in de 1ste

wereldoorlog ook sterk vertegenwoordigd in het leger.

De bekendste was generaal en een van de Duitse bevel-

hebbers hier in België tijdens de eerste slagen om Ieper

in 1914.

In de Nederlandse kranten werden in de periode 1914 - 1918 veel bijdragen gepu-

bliceerd over de oorlog in België. Bij de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek die

vier eeuwen kranten heeft gedigitaliseerd kun je deze artikels terugvinden (http://

kranten.kb.nl) - zij het dan met wat zoek- en plakwerk...! Willy De Jonghe heeft

voor ons enkele van deze artikels uitgezocht, die wij hier in afleveringen publice-

ren.

Hij maakte ons ook attent op de V.Z.W. Geschiedkundige Heruitgeverij die de

mogelijkheid biedt deze (bewerkte) artikels te bekomen aan een zacht prijsje.

(www.heruitgeverij.be/).

Gotlieb von Jagow

15

Brussel, 8 augustus (Nieuwe Rotterdamse Courant van 9/8/1914)

Het decreet, waarbij Luik met het Legioen van Eer wordt onderscheiden, heeft

Doumergue aan President Poincaré voorgesteld in een brief, die als volgt luidt:

Parijs, 7 Augustus.

Mijnheer de President,

Op het ogenblik, waarop Duitsland in koelen bloede de onzijdigheid van Bel-

gië, die door verdragen is erkend, schond en niet schroomde het Belgische grondge-

bied te betreden, heeft de stad Luik, in de eerste plaats geroepen om de schok der

Duitse troepen te weerstaan, het gewaagd in een even ongelijke als heldhafti-

ge strijd de invallende legers het hoofd te bieden. Dit prachtige wapenfeit geeft

België en de stad Luik in het bijzonder aanspraak op bewondering en roem, waarvan

de regering der republiek de duurzame gedachtenis moet laten voortbestaan,

door aan de stad Luik het kruis van het Legioen van Eer te verlenen. Ik heb

daarom de eer U voor te stellen dit te besluiten.

De minister van buitenlandse zaken, (getekend

Gaston Doumergue).

De president der republiek heeft het volgende tele-

gram gezonden:

Parijs, Elysee, 7 augustus, 4 u 40 namiddag.

Aan zijne majesteit de koning der Belgen,

Het verheugt mij Uwe majesteit te kunnen melden

dat de regering der republiek zoeven de wakkere

stad Luik met het Legioen van Eer getooid heeft.

De regering wil daarmede de heldhaftige verde-

digers van deze vesting en het gehele Belgische

leger, leger waarmede sedert vanochtend het

Franse leger zijn bloed mengt op het slagveld,

eren.

(getekend Raymond Poincaré).

Tussendoortjes

- Vroeger was ik een twijfelaar, nu ben ik daar niet meer zo zeker van.

- Ervaring is stomweg de naam die we geven aan de som van onze fouten.

- Ik denk altijd zeer goed na voor ik iets stoms zeg.

- Vroeger was er ook jeugd van tegenwoordig.

- Vroeger kletste ik met mijn buurman, tegenwoordig chat ik met een Chinees.

- Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen.

Lou

Raymond Poincaré

16

HET ANTWERPS STRAATNAMENBOEK

Geulincstraat De Waghemakerstraat

DE WAGHEMAKERSTPAAT

Nog een straat getrokken over de gronden van de Spaansche

vestingen en genaamd naar voorstel van archivaris Génard.

Zij herinnert aan Herman de Waghemakere en aan zijn zoon

Domien. 't Is deze die wel het meeste naam verdient. Van af

1494 werkt hij aan de kerk van Lier, van af 1502 aan de

O.L.V. van Antwerpen. Zijn geheel leven is aan deze besteed.

In 1518 voleindde hij met Rombout-Keldermans van Meche-

len den toren onzer hoofdkerk.

In 1516 maakte hij de plannen van het huis van Liere te Ant- Rendez vous hotel

werpen. In 1531 bouwde hij de nieuwe beurs. Hij stierf in 1542. IDEAL

OUDE STEENWEG, vielle chaussée

Deze straatbenaming werd officiëel aangenomen bij Collegiaal besluit van 29 Mei

1846, op voorstel der Commissie van straatbenamingen, welke de lijn richting van

deze straat als volgt op gaf. "Depuis le chemin qui conduit au Dam jusqu'á l'estami-

net St. Jean, á côté de l'estaminet St. Gommaire dit vulgairement de Gommer".

Toeristisch-recreatieve Informatie

17

Tot vóór deze officiële benaming hiet het hier den steenwegh, ter onderscheiding van

den bijna gelijkloopigen Dijck van den Dam. De steenweg liep van de Roode Poort,

oostwaarts van den ouden Dijk, naar de twee molens den Groenmolen en den Nobele,

waar de engere weg uitkwam die van den Beeldekensweg aar Dambrugge liep. Hier

zwenkte de steenweg om noorderwaarts bij den Dijk uit te komen en over Dambrug-

ge naar Merxem te voeren.

In 1657 vinden we de benaming Roode Steenweg en in 1634 "de kalsye naer den

Dam".

Antwerpen had in de XVIle eeuw drie "Steenwegen" die hooger op "banen" werden: de

Mechelse Steenweg (Mechelse‑Baan), de Borgerhoutsche Steenweg (Turnhoutsche

Baan en onze steenweg van Dambrugge (Bredabaan).

GEULINCKXSTRAAT

Op de oude Krijgsgronden. Geopend voor rekening der Ste Immobilière bij K.B. van

30 Nov. 1886. Genaamd op voorstel van Génard naar Arnout Geulinckx (geb. Ant-

werpen 1624). Hij is de zoon van den stadsbode op Brussel, verhuist met met vader

naar Leuven, studeert er en wordt er leeraar in de wijsbegeerte 1646. In 1658, om

redenen die nog niet uitgemaakt zijn, trekt hij naar Leiden, waar hij ook als professor

philosophie wordt aangesteld. Zijn werken daar verschenen, tekent hij Arnout

Geulinckx, Antwerpenaer. Ze zijn van groot belang zoo voor de geschiedenis der

wijsbegeerte als voor onze philosophische vaktaal.

Gansch vergeten kwam Geulinckx terug tot vereering te Antwerpen door het werk

van Van Der Haeghen, Geulinckx, étude sur la vie, sa philosophie et ses oeuvres. Het

verscheen in 1886, juist toen onze straat moest genaamd worden. Het college gaf

dien naam op 1 Feb. 1887.

ITALIELEI

De oude rondweg der Lillosche vest,

werd na afbraak der omheining tot een

nieuwe lei aangelegd (Handelslei) bij

KB 17 April 1866.

Het College van 21 Feb. 1919 "beslist

ten titel van herdenking aan den wereld-

oorlog en de rol daarin vervuld door ons

Vaderland, onze Vorsten en de bondge-

nooten, een zeker aantal plaatsen en

leien der stad te herdoopen ... de Han-

delslei wordt Italiëlei.

SINT JANSPLEIN

Eenmaal hiet het tot hiertoe S. Willebrordsveld en 't is niet onwaarschijnlijk dat de

eerste S. Willebrordskapel ‑die voor 't minst van de XVIlle eeuw is‑ in deze buurt

gestaan heeft en haar naam aan dezen grond heeft gegeven.

In illo tempore

18

Maar de stad groeide uit naar hier toe. De

vestingen kwamen nader en nader bij en

werden zelfs breeder en breeder. In 1811

nam Napoleon een groot gedeelte onzer

huidige plein in beslag voor het nieuwe

bastion du Dam en dezes zuidelijken glacis.

Al dit werd weer geslecht in 1868. Op de

nog slechts voorloopig verkavelde gronden

ontwierp men in 1872 onze plaats. Men heet

ze St Jansplaatsnaar de herberg met schut-

tersdoelen, den ouden St Jan, naar dewelke

ook de St Gummarusstraat een tijd lang St Jansstraat had geheeten.

In 1780 vinden we "een huys met den hove groot 1641/2 roeden, eertijds genaemd

den Duyvelshoff ende daar als nu St Jan uythangt, gestaen ende gelegen buyten de

Roode Poort". 't Is naar dit uithangbord dat men later van den ouden St. Jan spreekt.

TRAPSTRAAT

Het vertoog van het College (29‑8‑1874) aan den Gemeenteraad bevat: " ... in

overleg met het Ministerie van Openbare Werken ..." eene straat aan te leggen van de

Oranjestraat tot de treinstatie en verlengde baan naar Breda. (voormalig bed van den

Hollandschen Ijzerenweg). Hier zou een trap worden gemaakt waarmede men op den

viaduct; dit is gedaan om het bergen van de straat te vermijden, want zoo de straat

hellend werd aangelegd zouden de omliggende straten ook moeten opgehoogd wor-

den, iets wat men met het oog op het vervoer rond de statie zeer veel ongeniet zou

veroorzaken en de kosten van ophooging zouden aanzienlijk zijn. De staatsgrond

welke deel uitmaakt van het bed van den Hollandschen Ijzerenweg zal door het

Staatsbestuur, kosteloos afgestaan worden.

Terzelfder tijd werden de Oostenrijksche straat en de Hollandstraat aangelegd.

VISESTRAAT

Op Stuivenberg. De Oostenrijksche straat (nu Viséstraat), Trapstraat en Hollanstraat

werden aangelegd in 1874, na de opbraak van den Hollandschen spoorweg.

Het College van 10 Jan. 1919 beslist: "In verband met de Collegiale beslissing van 6

Dec. LI., wordt voorgenomen de volgende straten te herdoopen en haar de namen te

geven van gemeenten welke het meest geleden hebben door den inval der Duitschers

in België, te weten: Oostenrijksche straat te noemen Viséstraat, enz ... ".

Visé was de eerste Belgische stad waar de Duitschers binnenvielen in de eerste dagen

van Aug. 1914, na den weerstand van ons 12e linieregiment gebroken te hebben,

hetwelk zich terugtrok op de forten van Luik. In deze stad werden door de Duitschers

23 inwoners gedood, 600 huizen afgebrand en 63 1 inwoners weggevoerd (16 Aug.).

Lou

19

UITLOTING

Toestand op 01 december 2012.

ZIJN VRIJGESTELD VAN UITLOTING

Op 15 november zond KVVOO een telegram naar het Militair Huis van de Koning:

Sire, Mevrouw

Samengekomen ter gelegenheid van Koningsdag bieden de Officieren

van KVVOO/Antwerpen aan hunne Majesteiten de Koning en de Koningin

de verzekering aan van hun blijvende gehechtheid en trouw.

GenMaj b.d. J. SCHELLEMANS

Voorzitter

Op 20 november kregen wij antwoord van het Paleis:

Generaal,

De Vorsten werden zeer getroffen door de blijken van trouw en gehechtheid aan het

Vorstenhuis, die u uitdrukte in uw boodschap ter gelegenheid van Koningsdag.

Ik heb de eer om u en al diegenen waarvan u de tolk was, in opdracht van de Koning

en mede in naam van de andere Leden van de Koninklijke Familie, te danken voor

deze betuiging van aanhankelijkheid en toewijding aan België en aan de Dynastie.

Met bijzondere hoogachting,

Generaal Jef Van den put

Hoofd van het Militair Huis van de Koning.

Goed om weten

TOT EN MET UITSTAPPEN

(maximum 3 dagen) REIZEN

(minimum 4 dagen)

Februari 2013 Camby/Bogaerts

September 2013 Hens – Kokken– Rüdels-

heim/Segers – Schepens –

Thys – Wouters/Van Der

Keelen

Februari 2014 Voorhelst – Versavel/

Schalckens - Beterams

Augustus 2016 De Gruyter - Scharlaken

Koningsdag

20

Belgische Krijgsmacht UV

DE WAPPER

TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT

December 2012 - Januari 2013

Verantwoordelijke uitgever en

afzender:

Jan VINGERHOETS

Planeetstraat 34 Bus 3

2500 Lier

Tel.: 03/4806101

E-mail: jan.vingerhoets@skynet.be

Redactie:

Leo VRANCKX

Buizegemlei 66

2650 EDEGEM

Tel.: 03/4572446

E-mail: leo.vranckx@skynet.be