De grote conflicten van de 20ste eeuw in stripvorm ......september 1914. De gevechten verplaatsen...

Wedstrijd Verstript Verleden 2017-2018

De grote conflicten van de 20ste eeuw in stripvormStripwedstrijd 2017-2018

« VREDE STICHTEN - VREDE BEWAREN »

Pedagogische fiches

DEEL EEN: KEUZE VAN HET HISTORISCH KADER

FICHE 1DE EERSTE WERELDOORLOG

De toenemende geopolitieke spanningen tussen de grote Europese mogendheden in het begin van de twintigste eeuw kunnen de uitbarsting van het conflict in 1914 verklaren. In Europa wordt een complex spel van allianties opgezet. In de Balkan stijgt de rivaliteit tussen het Ottomaanse, Russische en Oostenrijks-Hongaarse rijk, terwijl de spanningen tussen Frankrijk en Duitsland worden aangewakkerd door herinneringen aan de oorlog van 1870 en het verlies van de Elzas en de Moezel. De Europese rijken en naties vechten ook voor de laatste gebieden die gekoloniseerd moeten worden, vooral in Afrika, wat leidt tot een wapenwedloop.

Er worden twee grote allianties gevormd: de Triple Alliantie, gevormd door het Duitse Rijk, Oostenrijk-Hongarije en Italië (dat in 1915 van kamp zal veranderen) en de Triple Entente, tussen het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en het Russische rijk.

De moord op aartshertog Frans-Ferdinand, troonopvolger van het Oostenrijks-Hongaarse rijk, door een Servische nationalist op 28 juni 1914, steekt de lont in het kruitvat. Op 28 juli verklaart Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië en door het kluwen van allianties verklaren Frankrijk en Engeland begin augustus de oorlog aan Duitsland. Het neutrale België wordt meegesleept in de oorlog omdat Koning Albert het Duitse ultimatum weigert.

Het Duitse leger valt 4 augustus 1914 België binnen. De onverwachte

VERSTRIPT VERLEDEN

1

De meeste van deze fiches zijn gebaseerd op het werk van onze Franse partner, ONACVG, door Loïc Chevalier, Eric Dérian en Vincent Marie, waarvan we er enkele hebben overgenomen. We danken hen voor hun toestemming om hun teksten en illustraties te mogen gebruiken. Andere fiches werden specifiek voor België ontworpen.


weerstand van het Belgisch leger wekt woede en verrassing bij de Duitsers, die als antwoord terreur zaaien en een bloedbad aanrichten onder de burgerbevolking. Maar de terugtocht is onvermijdelijk. Eén voor één vallen Luik, Namen, Charleroi, Brussel en Antwerpen in handen van de Duitsers. Het Belgische leger en koning Albert trekken zich terug achter de IJzer en de onderwaterzetting brengt het Duitse leger tot staan. Het is het begin van vier jaren van bezetting, waarbij 9/10 van het Belgische grondgebied wordt ingenomen, terwijl het Belgische leger zich ingraaft in de loopgraven. De Belgische regering trekt in ballingschap in Sainte Adresse (Le Havre) in Frankrijk. De koning neemt zijn intrek in De Panne, in het niet-bezette grondgebied.

Miljoenen mannen worden op erg korte tijd gemobiliseerd. Velen denken dat de oorlog van korte duur zal zijn. De waarheid is echter dat het eerste grote conflict van het industriële tijdperk volledig is vastgelopen. Het vereist enorme materiële middelen en leidt tot ongekende menselijke verliezen.

De Duitse opmars naar het westen wordt uiteindelijk gestopt door het leger van generaal Joffre tijdens de Slag om de Marne in

september 1914. De gevechten verplaatsen zich naar de kust (de zgn. “race naar zee”) en er ontstaat al snel een patstelling langsheen een 750 kilometer lange gestabiliseerde frontlinie, van de Noordzee tot aan de Zwitserse grens.

De oorlogvoerenden graven aan beide zijden van de frontlinie loopgraven: de uitputtingsoorlog is begonnen. Hij zal duren tot begin 1918. Het strijdgeweld is verschrikkelijk en de leefomstandigheden in de loopgraven zijn erbarmelijk: kou,

modder, vocht, parasieten, ratten en ziektes teisteren de soldaten.

In 1915 zijn alle pogingen om het front aan weerszijden te doorbreken mislukt, ondanks het gebruik van nieuwe wapens en strijdtechnieken (onder andere gas). Het Ottomaanse Rijk sluit zich aan bij de Alliantie van de centrale mogendheden; een nieuw front opent in het oosten.

1916 is het jaar van de meest moorddadige veldslagen, waaraan het Belgische leger niet deelneemt, waaronder de slag van Verdun en de Somme onder leiding van de Franse en Britse legers, die evenwel geen doorbraak opleveren, en het offensief van de Russische generaal Broesilov aan het oostfront. In 1917 neemt het conflict een nieuwe wending met de toetreding van de Verenigde Staten tot de oorlog, de Russische Februari- en Oktoberrevolutie, het aftreden van tsaar Nicolaas II en de muiterijen aan het oostfront.

De bewegingsoorlog wordt in 1918 hervat met een Duits offensief in maart, waarbij de Duitse troepen opnieuw doorstoten tot bij Parijs. Het tegenoffensief van generaal Foch die voortaan alle geallieerde

2

BELANGRIJKE DATA

28 juni 1914: Moord op aartshertog Frans Ferdinand, kroonprins van het Oostenrijks-Hongaarse rijk, en zijn echtgenote Sophie, in Sarajevo, door Gavrilo Princip, Servische nationalistische student4 augustus 1914: Invasie van België 6-11 september 1914: Slag om de MarneOktober 1914: Onderwaterzetting van de IJzervlakte22 april 1915: Eerste keer dat gifgas (chloor) wordt gebruikt, in Ieper, België23 mei 1915: Italië wisselt van kamp en trekt ten strijde tegen Oostenrijk-Hongarije21 februari - 18 december 1916: Slag om Verdun1 juli - 18 november 1916: Slag om de Somme6 april 1917: De Verenigde Staten verklaren de oorlog aan DuitslandJuli 1917: Slag om Passendale (derde slag om Ieper)7 november 1917: Oktoberrevolutie in Rusland, machtsovername door de bolsjewieken3 maart 1918: ondertekening van het Duits-Russisch vredesverdrag van Brest-Litovsk11 november 1918: ondertekening van de wapenstilstand door Duitsland28 juni 1919: ondertekening van het Verdrag van Versailles


troepen, waaronder de Belgische, coördineert, leidt tot de overwinning en de ondertekening van de wapenstilstand op 11 november 1918.

Europa komt volledig verwoest uit het conflict. De tol is erg zwaar: 10 miljoen doden, 20 miljoen gewonden en verminkten, een getraumatiseerde en uitgeputte bevolking, volledig verwoeste gebieden en leeggebloede economieën. De Duitse en Oostenrijkse keizers treden af. Hun land dreigt in chaos en anarchie te verzinken. In Rusland wordt de tsaar vermoord en de communistische republiek uitgeroepen. De Volkenbond, een supranationale organisatie, tracht een internationale samenwerking op touw te zetten om de internationale geschillen op vreedzame wijze te beslechten. Maar de Volkenbond beschikt niet over de militaire macht om zijn beslissingen kracht bij te zetten. Door de uitsluiting van de USSR (communistisch Rusland) en de Centrale mogendheden heeft hij bovendien weinig slachtkracht.

Het op 28 juni 1919 ondertekende Verdrag van Versailles en de vredesverdragen volgend op de Eerste Wereldoorlog zijn gebaseerd op twee principes: volkeren zelfbeschikkingsrecht geven en de overwinnaars voordelen toekennen. Zij bekrachtigen de verdwijning van vier rijken: het Duitse, het Oostenrijks-Hongaarse, het Russische en het Ottomaanse Rijk. Het Verdrag van Versailles stelt Duitsland als enige verantwoordelijk voor de oorlog. Het land verliest een achtste deel van zijn grondgebied en al zijn kolonies, wordt beperkt in zijn strijdkrachten en onderworpen aan herstelbetalingen die niet in verhouding staan tot zijn naoorlogse economische capaciteit. De kaart van Centraal-Europa en de Balkan wordt grondig hertekend. In de betwiste grensgebieden ontstaan een aantal staten die sterke minderheden omvatten, waarvan de meeste ongelukkig zijn over hun lot.

In plaats van de grondvesten voor een duurzame oplossing te leggen, creëren de vredesverdragen een verwarrende situatie die de frustraties enkel aanscherpt. Alle voorwaarden zijn aanwezig voor een nieuwe periode van instabiliteit, een gunstige voedingsbodem voor dictatoriale regimes. Pacifisme en politiek revisionisme verdelen de bevolking en achtervolgen het collectieve geheugen.

Na de wapenstilstand verenigt koning Albert I in Loppem de voornaamste politici en invloedrijkste personen die in het bezette gebied waren gebleven tijdens de oorlog. Zij onderhandelen over de toekomst van het land en beginnen met hervormingen om het bevrijde land te moderniseren (algemeen kiesrecht voor mannen, pensioen vanaf 65 jaar, achturige werkdag).

België is op dat ogenblik volledig verwoest door de oorlog, bezaaid met ruïnes en fabrieken die systematisch zijn geplunderd, waarvan de wederopbouw langzaam en kostelijk zal zijn. De economische heropleving is een moeizaam proces in een context van maatschappelijke eisen die veel meer uitgesproken zijn dan voor het conflict.

Ondanks een lager verliespercentage dan zijn Duitse, Britse of Franse buren, is België getekend door de oorlog. De impact van het conflict gaat verder dan de rechtstreekse verliezen. De bevolkingsgroei is afgenomen (stijging van de sterfte als gevolg van ondervoeding sinds 1917) en drie opeenvolgende golven van “Spaanse griep” (lente-zomer 1918, herfst 1918 en winter 1919) met een wereldwijd record van 50 tot 100 miljoen doden, hebben de bevolking geteisterd.

De gemeenschappelijke ervaring van de loopgravenoorlog heeft de veteranen gedeeltelijk verenigd, ongeacht of zij nationalistisch, patriottisch, socialistisch, pacifistisch of antimilitaristisch zijn. Het Belgische leger komt zegevierend uit het conflict en de mythe van Albert I, bijgenaamd de Koning-Ridder, is geboren. Het gemartelde maar zegevierende België wordt symbool van nationaal bewustzijn en de

3


verering van de helden en slachtoffers van de oorlog uit zich in de oprichting van monumenten in het hele land.

Op internationaal niveau ziet België af van zijn neutraliteit en neemt ons land sinds 1918 deel aan de bezetting van het Rijnland. Hoewel ons land profiteert van de vredesverdragen om de kantons Eupen, Malmedy en Sankt Vith te annexeren, zijn de nationalistische kringen teleurgesteld. Zij hoopten immers op een aanzienlijke uitbreiding van het grondgebied ten koste van Duitsland, maar ook van Luxemburg en Nederland. De binnenlandse politiek is gedestabiliseerd en deze verdeeldheid wordt uitgebuit door de geradicaliseerde fractie van de Vlaamse beweging en de conservatieve nationalistische klasse, die zo de aanvaarding van de culturele, taalkundige en politieke eisen van de meerderheid van de bevolking, vooral deze die in Loppem beloofd waren, vertraagt.

VOOR WIE MEER WIL WETEN …(niet-exhaustieve lijst)

Geschiedenis

S. DE SCHAEPDRIJVER, De Groote Oorlog - Het Koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog, 1997. L. VAN YPERSELE, Le roi Albert : histoire d’un mythe, 1998.Luc VANDEWEYER, De Eerste Wereldoorlog, Koning Albert en zijn soldaten, 2005.L. DE VOS, De Eerste Wereldoorlog. Leuven, 1996. E. DEBRUYNE & L. VAN YPERSELE, De la guerre de l’ombre aux ombres de la guerre. L’espionnage de 14-18 en Belgique occupée. Histoire et mémoire, 2004. M. AMARA, Vluchten voor de oorlog: Belgische vluchtelingen, 1914-1918, Leuven, 2004. X. ROUSSEAUX & L. VAN YPERSELE (dir.), La patrie crie vengeance ! Le châtiment des inciviques belges au sortir de la Grande Guerre, 2008. John HORNE et Alan KRAMER, A History of Denial. New Haven-London, 2001.

Film

All Quiet on the Western Front van Lewis Milestone (1930), gebaseerd op de roman van Eric Maria Remarque (1919)La Grande illusion van Jean Renoir (1937)Paths of Glory van Stanley Kubrick (1957)Lawrence of Arabia van David Lean (1962)Johnny Got His Gun van Dalton Trumbo (1971)La victoire en chantant van Jean-Jacques Annaud (1976)Gallipoli van Peter Weir (1981)Capitaine Conan van Bertrand Tavernier (1996)Le Pantalon van Yves Boisset (1997)La Dette van Fabrice Cazeneuve (2000)La Chambre des officiers van François Dupeyron (2001)Un long dimanche de fiançailles van Jean-Pierre Jeunet (2004)Joyeux Noël van Christian Carion (2005)Les Fragments d’Antonin van Gabriel Le Bomin (2006)War horse van Steven Spielberg (2011)

4


Literatuur

Under fire van Henri Barbusse (1916)Les Calligrammes. Poèmes de la paix et de la guerre (1913-1917) van Guillaume Apollinaire (1918)Les croix de bois van Roland Dorgelès (1919)In Stahlgewittern van Ernst Jünger (1920)A Farewell to Arms van Ernest Hemingway (1929)Le Grand Troupeau van Jean Giono (1931)Reis naar het einde van de nacht van Louis-Ferdinand Céline (1932)A Soldier on the Southern Front van Emilio Lussu (1938) La Main coupée van Blaise Cendrars (1946) Ceux de 14 van Maurice Genevoix (1949)Derrière la colline van Xavier Hanotte (2000)Cris van Laurent Gaudé (2001)14 van Jean Echenoz (2012)Oorlog en Terpentijn van Stefan Hertmans (2015)The Great Swindle van Pierre Lemaître (2013), verwerkt tot stripverhaal door tekenaar Christian de Metter en verfilmd door Albert Dupontel (2017)

Stripverhalen

Le Trou d’obus van Jacques Tardi (1984)Loopgravenoorlog van Jacques Tardi (1993)La Lecture des ruines van David B. (2001)Le Front van Nicolas Juncker (2003)Le Sang des Valentines van Christian de Metter (2004)Mattéo van Jean-Pierre Gibrat (2008 – lopende reeks)De Loopgraaf van Marchetti, Adam en Cady (2008)Notre Mère la guerre van Kris en Maël (2009)Ambulance 13 van Patrick Cothias, Patrice Ordas en Alain Mounier (2010 – lopende reeks)Les Godillots van Olier en Marko (2011)L’Homme de l’année – 1917 van Jean-Pierre Pécau, Fred Duval en Mr Fab (2013)Ypres memories van Philippe Glogowski (2013)Elsie en Mairi van Ivan Adriaenssens (2013)Le Chant du cygne van Xavier Dorison, Emmanuel Herzet en Cédric Babouche (2014)François-Ferdinand van Jean-Yves Le Naour en Chandre (2014)Een Lange bloedige nacht van Bollee en Bedouel (2015)

Schilderkunst

La partie de cartes van Fernand Léger (1917)Bursting shell van Christopher Nevinson (1915)Talrijke werken van Otto Dix: De oorlog (drieluik) (1929), Zelfportret als soldaat (1914), Sturmtruppe geht unter Gas vor (1916), De Skat spelers of Kaartspelende oorlogsinvaliden (1920),Nieuwpoort (1916) van Maurice WagemansLa passerelle 15 à Ramscapelle (1917) van Marc-Henry MeunierPanorama de l’Yser (1920-21) van Alfred BastienRuines du béguinage de Dixmude (1919) van Achille Van Sassenbrouck

5


DEEL TWEE: DE INZET VAN DE HERINNERING

FICHE 1WAAROM HERDENKEN WE?

Herdenken heeft niets met rede te maken, maar met emoties. Herdenken kan een persoonlijk of collectief proces van structurering van een persoonlijkheid of een sociaal weefsel zijn, dat een identiteit verschaft aan een gemeenschap, vooral wanneer die identiteit/eenheid lijkt te worden bedreigd.

Iets herdenken is het doorgeven aan toekomstige generaties, opdat hetgeen wordt herdacht niet zou vergeten worden, maar een plaatsje in de geschiedenis zou verwerven, zodat het niet opgaat in de overvloed aan informatie.

Door iets te herdenken bieden we toekomstige generaties de gelegenheid om belevenissen uit het verleden te delen. Dit laatste is vooral van belang voor oud-strijders, die op zoek gaan naar een identiteit en naar emoties die ze ook zelf hebben beleefd. Ze trachten ook zin te geven aan de dood van hun strijdmakkers. Monumenten helpen bij dat rouwproces. Soms gaat de plicht om dingen te herinneren gepaard met de drang naar genoegdoening. Gaat het in zo’n geval om vredes- of oorlogsmonumenten? Dragen ze bij tot het in stand houden van gevoelens van haat en wraak of getuigen ze integendeel van het feit dat oorlog geen abstract iets is en bieden ze hoop op een betere wereld waarin dergelijke gruwel niet langer mogelijk is?

Herinneren betekent echter ook het verleden samenvatten, deformeren, gedeeltelijk verzwijgen en verstarren. In die zin vereeuwigen monumenten de boodschap die de generatie die ze maakte, heeft willen overleveren.

Een herdenking is een officiële ceremonie die wordt georganiseerd ter nagedachtenis van een historische gebeurtenis en ter ere van de slachtoffers of actoren van deze gebeurtenis. Deze ceremonieën kunnen internationaal, nationaal of lokaal van aard zijn en willen een gebeurtenis een plaats geven in het collectieve geheugen.

Herdenkingen, officiële ceremonies, nationale herdenkingsdagen of jubilea van historische gebeurtenissen brengen hulde aan de strijders en slachtoffers van conflicten en leveren de herinnering aan hedendaagse conflicten en waarden van burgerschap over aan de jonge generaties.

6


FICHE 2PLAATSEN VAN HERINNERING

Zoals gedefinieerd in Les lieux de mémoire, een collectief werk gepubliceerd onder leiding van Pierre Nora tussen 1984 en 1992, is een plaats van herinnering een monument, een plek of een symbool, een materieel of immaterieel element dat bijdraagt tot de collectieve identiteit. Sommige van deze plaatsen voeren ons terug naar mijlpalen uit het verleden, die vaak in een dramatische context plaatsvonden en die onze gemeenschap wil herdenken.Het kan gaan om een monument, zoals het Monument voor de Intergeallieerden van Cointe (Luik), een belangrijk personage, een museum zoals In Flanders Field (Ieper), een plaats (zoals Breendonk), een slagveld (Bastenaken), een militair kerkhof (Tyne Cot), archieven (zoals de archieven van het documentatiecentrum van het War Heritage Institute). Maar het kan evengoed een symbool, een leuze, een taal, een gebeurtenis of een instelling zijn.

Men gaat er naartoe om:• te rouwen (oorlogsgraven in de nationale begraafplaatsen);• om onze gevallen soldaten te eren tijdens herdenkingen (oorlogsmonumenten);• om een gebeurtenis te begrijpen, om een herinnering te kunnen overbrengen naar de volgende

generaties (gedenktekens en musea).

De herinnering, en vooral het eerbetoon aan deze plaatsen, is heel belangrijk: ze laten ons toe om ons vroegere lijden te gedenken en een betere, meer tolerante en vreedzame toekomst te overwegen. Het zijn plaatsen waar we iets leren over onze geschiedenis en ons burgerschap.

7


DEEL DRIE: EEN STRIPVERHAAL MAKEN

FICHE 1WAT IS EEN STRIPVERHAAL?

HET STRIPVERHAAL ALS SEQUENTIËLE KUNSTHet stripverhaal is een sequentiële kunstvorm. Het vertelt een verhaal (realistisch of niet) door een opeenvolging van tekeningen en teksten in kaders (soms kan een stripverhaal “stom” zijn). De personages spreken meestal met tekstballonnen of onomatopeeën om hun woorden, hun gedachten of hun kreten en emoties tot uitdrukking te brengen.

ANATOMIE VAN DE STRIPIn een strip heet de drager waarop men tekent een plaat. Een “pagina” of “blad” is meestal het gedrukte medium.

Elke plaat bestaat uit één of meer stroken met afbeeldingen, die samen dus de strip vormen. Elke stripstrook omvat één of meer plaatjes of afbeeldingen: deze worden ook wel de panelen genoemd. In deze panelen vindt men de tekening en de tekstballonnen waarvan het “aanhangsel” verwijst naar het personage dat zich uitdrukt. Onomatopeeën zijn woorden of tekens die een geluid, een actie of een gedachte suggereren (bv: Oeps!).

In een rechthoekige balk boven of onder de plaatjes wordt in sommige gevallen een voice-over met commentaar geplaatst. Hierin kan de auteur een verandering van plaats of tijd weergeven of extra informatie verstrekken om de actie beter te begrijpen.

HET STRIPVERHAAL, EEN ONZICHTBARE KUNST DIE TIJD EN BEWEGING WEERGEEFTIn Understanding Comics: The Invisible Art, het referentiewerk over het stripverhaal, vestigt Scott McCloud onze aandacht op een mechanisme dat fundamenteel is om een stripverhaal te lezen: closure. Hij legt uit dat “de panelen van een stripverhaal tegelijkertijd ruimte en tijd fragmenteren waardoor er een hortend ritme van onsamenhangende momenten ontstaat. Maar onze zin voor closure stelt ons in staat die momenten te verbinden en om mentaal een ononderbroken realiteit te construeren.”

Hij stelt verder dat: “de vrijwillige closure die de lezer beoefent, het fundamentele middel is waarmee een stripverhaal tijd en beweging kan weergeven”.

Voorbeeld:Closure stelt de lezer in staat om voor zichzelf het verhaal te “vertellen”: de tekenaar hoeft het geweerschot en de gevolgen ervan niet te illustreren; het is het brein van de lezer dat de actie hercreëert in zijn verbeelding. Het lezen van een stripverhaal vereist een actieve participatie van de lezer.

8

Deze fiches werden integraal ontworpen en uitgewerkt door Loïc Chevalier, Eric Dérian en Vincent Marie die ons de toestemming hebben gegeven om ze te gebruiken, waarvoor we hen van harte danken.


In feite gebeurt er heel wat in de ruimte tussen de panelen (de zogenaamde “goten”). Het is de lezer die de beelden in zijn verbeelding aaneenschakelt.

Met potlood en een stukje papier, en natuurlijk een minimum aan verbeelding, kunt u uw lezers doen dromen, lachen en tot huilen brengen. U kunt ook inventief zijn en de normale principes van het stripver-haal naast u neerleggen om met nieuwe verhalen te experimenteren ...

9

SLEUTELBEGRIPPEN

Sequentieel verhaalReeks elementen die op elkaar volgen en samen een verhaal vertellen.Tekstballon Grafisch element waarin de tekst van een dialoog wordt geplaatst.ClosureHet proces waarbij we gedeelten observeren, maar één beeld vormen van het geheel.Onomatopeeeen klanknabootsing die wordt gebruikt om een klank op papier weer te geven.


FICHE 2EEN SCENARIO SCHRIJVEN

Wie een strip wilt maken, moet eerst een scenario schrijven.

EEN NARRATIEF KADER SCHEPPENHet strip is een verhaal: het is dus belangrijk om eerst te weten wat je wilt vertellen. Nadat de hoofdidee is bepaald, moet je eerst een synopsis opstellen die zowel de sfeer als het verhaal zelf beschrijft. Deze synopsis is niet alleen bedoeld om de mogelijke inhoud van de strip weer te geven, maar ook om de toon van je project en je intenties te definiëren. Het scenario geeft de volledige inhoud van het stripverhaal weer en is de basis waarop de definitieve stripplaat wordt uitgewerkt.

INLICHTINGEN INWINNEN OVER HET GEKOZEN ONDERWERPNadat je het onderwerp van je verhaal hebt bepaald en de synopsis hebt uitgeschreven, en vooraleer je je personages creëert, is de volgende belangrijke stap in je werkvoorbereiding: het documentaire onderzoek en eventueel ook de grafische inspiratiebronnen.Waar en in welke tijd speelt je verhaal zich af? Zoek op welke kleding, kapsels, uniformen, voertuigen, architectuur, uitdrukkingen, dialectwoorden, enz. bij je verhaal passen, zodat je je verhaal kunt stofferen en geloofwaardig maken. Het internet is een onuitputtelijke bron van documentatie (pas echter op voor de geloofwaardigheid van je bronnen), maar je vindt ook heel wat documenten in een mediatheek of bibliotheek.

REDACTIENadat alle documentatie is verzameld, is het tijd om het scenario te schrijven. Dit houdt in:• het aantal platen van het verhaal bepalen;• het verloop van het verhaal bepalen: is het een lineair verhaal of worden de tijdselementen in een

andere volgorde weergegeven? Zijn er flashbacks? • het aantal panelen per pagina bepalen en uitbalanceren: doorgaans zijn het er 6 tot 12;• de inhoud van elk paneel bepalen, met de nodige uitleg, indicatie van de documentatie, algemene

inhoud, camerastandpunt (algemeen shot, medium shot, American shot, close-up, enz.);• de dialogen van elk personage uitschrijven (de inhoud van de tekstballonnen) of beschrijven (inhoud

van de voice-over, tekstkaders, enz.)

Aarzel niet om de pagina’s van je schriftelijke voorbereiding te nummeren en namen en beschrijvingen te herhalen: dit is geen literaire oefening, het is een technische stap.

10

SLEUTELBEGRIPPEN

SynopsisSamenvatting die het schema van het scenario weergeeft; het moet een beknopte samenvatting zijn.ScenarioTechnische en gedetailleerde beschrijving van de scènes die het verhaal opbouwen.RoughHet klad, een ruwe schets van de pagina’s van het stripverhaal (niet te verwarren met de echte potloodschets).


NAAR DE EIGENLIJKE TEKENING ...Vervolgens kun je de zogenaamde “rough” uitwerken, de eerste ruw geschetste kladversie van het hele verhaal. Het is in deze fase dat de kadrage, de camerastandpunten, de plaatsing van de teksten definitief worden vastgelegd. Deze kladversie moet zo leesbaar mogelijk zijn, zodat al wie betrokken is bij het tekenproces, deze versie als basis kan gebruiken. Na de correcties zal deze ruwe kladversie als basis dienen voor de potloodschets, de eerste getekende stap van de strippagina.

In het kader van een groepswerk is het belangrijk dat de scenarist nauw samenwerkt met de tekenaar, die mee de rough kan uitwerken en dus zijn latere werk voorbereidt.

Voorbeeld van een “rough”, een ruwe kladversie verkregen op basis van het volgende scenario:Pagina 1 – paneel 1:Beschrijving: Zomer 1916, een slagveld - Een Franse soldaat van het 74e Regiment heeft zich in een loopgraaf verschanst en wordt verrast door een Duitse soldaat, die een geweer op hem richt, een Mauser Gewehr model 1898.Indicatie: Medium shot, de Franse soldaat wordt gekadreerd ter hoogte van het middel, in een American shot.Op de achtergrond zien we een Duitse soldaat die boven de Franse soldaat uittorent.Dialoog:Duitse soldaat: HALT!De Franse soldaat zwijgt, een verraste uitdrukking op het gelaat.

Ziezo, je kent nu het geheim van een goed scenario. Op naar het echte tekenwerk!(Zie fiche 3: de tekening)

11


FICHE 3HOE TEKEN IK EEN STRIPPLAAT?

Ziehier enkele regels die je in acht moet nemen bij het maken van een stripplaat.

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERKAlvorens meteen aan de eindtekening te beginnen, moet er heel wat voorbereidend werk worden verricht: de terugkerende personages van het verhaal moeten eerst goed bestudeerd worden. Oefen met het tekenen van deze personages in verschillende posities en hoogtes, zodat ze niet teveel vervormd worden van het ene paneel op het andere.De documentatie die je hebt verzameld om het scenario uit te schrijven, moet ook dienen voor de tekening en het inkleuren (de vorm van een tank of de kleur van het uniform). Aarzel niet om de documentatie te stofferen, zodat je ideeën opdoet voor de kadrage.

VOORBEREIDING VAN HET TEKENBLADAls je klaar bent, neem dan een dik vel papier zodat het niet kreukt. Dankzij de “rough “, weet je precies hoeveel panelen je moet tekenen en welke plaats elk paneel inneemt op je papiervel. Je kunt nu het wafelijzer of de grid maken. Vergeet niet om een witte rand van één centimeter rondom de plaat te laten en een goot van drie tot vijf millimeter tussen elk paneel.

DE SCHETSWanneer alle panelen getekend zijn, kun je beginnen tekenen (bij voorkeur met een HB-potlood).

Enkele tips:• Begin met de tekstballonnen zodat je weet hoe groot ze precies moeten zijn om alle tekst erin te

krijgen. Opgelet voor de leesrichting: de tekstballonnen mogen zich niet kruisen, de leesvolgorde is van links naar rechts. Zo zie je ook of het paneel niet te klein is en of er nog plaats is voor de tekening.

• De leesrichting van een stripplaat is van links naar rechts. Als een personage of een voertuig in het paneel beweegt, dan moet dat van links naar rechts gebeuren. Zo niet krijgt de lezer de indruk dat het niet vooruit, maar achteruit gaat ... wat misschien niet je bedoeling was.

• Om diepte te geven, kun je perspectief gebruiken met behulp van een horizonlijn en een of meer vluchtpunten.

HET ININKTENNa het schetsen kun je de tekening ininkten met behulp van een dunne stift of een tekenpen. Oefen eerst op kladpapier om zeker te zijn dat de stift niet te dik is. Het gebruik van een tekenpen vraagt wat vaardigheid. Om het diepte-effect te vergroten, kun je op de voorgrond met een dikkere stift werken, en op de achtergrond met een dunnere.

HET INKLEURENEen strip kan zwart/wit of in kleur zijn: afhankelijk van je verhaal maak jij de keuze...Begin met lichte tinten en versterk die vervolgens met donkerdere kleuren.Voordat je de schaduwen tekent, moet je eerst precies bepalen waar de lichtbron zich bevindt. Is die links, dan moet de schaduw rechts van de personages en de voorwerpen vallen. Als je bang bent om fouten te maken, kun je de plaat eerst inkleuren op een fotokopie van je plaat op dik papier.

NB: het ininkten en het inkleuren kunnen tegelijkertijd gebeuren. De tekening kan onmiddellijk in kleur gezet worden, zonder omtrek.

12


Illustraties © Loïc Chevallier

DE STAPPEN VAN HET TEKENENDe potloodschets geeft een eerste versie van de tekening, in functie van de verduidelijkingen in het scenario en de rough.Het ininkten geeft een definitief en zuiver aspect aan de tekening: nadat het potlood is weggegomd, kan de tekening gereproduceerd en/of ingekleurd worden. Het inkleuren is voltooid: je bent nu een echte striptekenaar!

In samenwerking met

1

13

1

2

3

SLEUTELBEGRIPPEN

Wafelijzer of gridDe lay-out van een stripplaat die op een rooster lijkt, met panelen van verschillende grootten.PotloodschetsDe studiestap waarbij met een potlood een zo zuiver mogelijke tekening wordt gemaakt, rechtstreeks op de plaat. IninktenHet definitieve in zwarte inkt zetten.

De grote conflicten van de 20ste eeuw in stripvorm ......september 1914. De gevechten verplaatsen...

Documents

Transcript of De grote conflicten van de 20ste eeuw in stripvorm ......september 1914. De gevechten verplaatsen...