De gemeentelijke verantwoordelijkheid

voor gewestwegen

Grenzen en tendensen

Geert Decorte

Els Beeckmans

28 maart 2013

programma

• inleiding

• algemene principes i.v.m. de aansprakelijkheid van de

wegbeheerder

• regres van de kosten van de gemeente of de

brandweer

• het beheer van de voetpaden

• problematiek van de rioleringen langs gewestwegen

• specifieke situatie van bruggen over autosnelwegen

• vragenronde

algemene principes

i.v.m. de

aansprakelijkheid van de

wegbeheerder

•GEWEST : beheerder van

gewestwegen

•GEMEENTE : beheerder van

gemeentewegen

de wegbeheerder moet

instaan voor het onderhoud

van de weg die onder zijn

beheer valt en moet de

kosten hiervan dragen

de wegbeheerder moet

zorgen voor de veiligheid

van de weggebruikers

de aansprakelijkheid van

de wegbeheerder heeft

twee grote grondslagen:

•fout

•gebrek

de principes in verband

met de aansprakelijkheid

worden ingevuld door de

rechtspraak

fout

De wegbeheerder moet

door aangepaste

maatregelen elk

abnormaal gevaar doen

ophouden

abnormaal

gevaar

toestand die van aard is

om het rechtmatig

vertrouwen van de

weggebruiker te

verschalken

rechtmatig

vertrouwen

de weggebruiker die op

een normale voorzichtige

wijze van de weg gebruik

maakt

primaire

veiligheidsverplichting

van de weggebruiker

GEBREK

abnormaal kenmerk

waardoor in bepaalde

gevallen schade kan

worden veroorzaakt

voorbeelden van

gebrek:

•put: schoolvoorbeeld

•voorwerpen: discussiepunt

•olie: evolutie

kennis

•niet vereist bij

gebrek

•noodzakelijk bij fout

gemeente

•beheerder van

gemeentewegen

•ART. 135 N.Gem.W.

ART. 135 N.GemW.

veiligheidsverplichting voor

ALLE wegen op het

grondgebied

uitz.: autosnelwegen

art. 135 N.Gem.W. : taak van

de gemeente om te voorzien

in een “goede politie” over

o.m. de veiligheid op

openbare wegen en plaatsen

art. 135 N.Gem.W. betreft alles wat

verband houdt met een veilig en

vlot verkeer op openbare wegen,

straten, kaden en pleinen, hetgeen

omvat de reiniging, de verlichting,

de opruiming van hindernissen

veiligheidsverplichting maakt

van de gemeente niet de

bewaarder van gewestwegen

(vaste rechtspraak)

op gewestwegen kan de de

gemeente enkel een

foutaansprakelijkheid

oplopen

kennis vereist

samenloop

van verantwoordelijkheid

van gemeente en gewest

op gewestwegen

GEEN

ondergeschiktheid

zodra kennis van

abnormaal gevaarlijke

toestand:

actie vereist: - herstel

- signalisatie

(≠ loutere verwittiging)

regres van de kosten

van de gemeente of de

brandweer

Cass. 5 november 2010:

de gemeente die kosten maakte om

aan een gebrek van de gewestweg

te verhelpen kan deze kosten van

het gewest terugvorderen

feiten: put gevuld door Stad Aalst

belangrijk element bij

terugvordering:

- bewijs van gebrek van de weg of

fout van het gewest

- gemeente moet aantonen dat

interventie noodzakelijk was

(vb. Aalst: weggebruiker leed schade – vaststellingen

in P.V. van politie)

dezelfde principes kunnen worden

toegepast bij de interventies van de

brandweer: betaling van

brandweerfacturen als het vaststaat

dat het optreden van de brandweer

noodzakelijk was bv. vrijmaken rioolroosters

wat blijkt uit de dossiers op

de ajd:

•de grens is niet altijd gemakkelijk te

trekken (persoonlijke appreciatie)

•een evolutie is waar te nemen:

gemeenten lijken meer te gaan

terugvorderen

•goede samenwerking is belangrijk

het beheer van

de voetpaden

de wegbeheerder

beheert de weg en

zijn aanhorigheden

onderdelen van de

weg :

•rijbaan

•fietspad

•voetpad

aanhorigheden:

“wat in functie van de openbare

weg is aangelegd en tot zijn

behoud strekt en om die reden

als een accessorium van de

openbare weg moet beschouwd

worden” (cass.)

voorbeelden van aanhorigheden:

-berm

-gracht

-verkeersbord

-verlichting

-geluidswerende constructies

-…

er is geen enkel juridisch argument om, wat het

beheer betreft, een onderscheid te maken

tussen de verschillende onderdelen van de

weg en zijn aanhorigheden

de wegbeheerder beheert de weg en zijn

aanhorigheden

Wat met de

voetpaden?

in het verleden werd het standpunt

ingenomen dat het gewest (vroeger

de Staat) instaat voor de voetpaden

buiten de bebouwde kom terwijl de

gemeente zorgt voor de voetpaden

binnen de bebouwde kom

omzendbrieven

•historische basis: een omzendbrief

van 28 april 1883, bevestigd in de

omzendbrief van 16 november

1983

•meest recente omzendbrief (OW

2003/1) van 22 juli 2003

MAAR:

deze omzendbrieven zijn

niet afdwingbaar t.o.v. de

gemeente !

juridische principes

stroken niet altijd met de

logica en met de realiteit

- in de praktijk werden in het verleden door

gemeenten voetpaden aangelegd

- voetpaden komen immers in hoofdzaak ten

goede aan de inwoners van de gemeente

- het is perfect mogelijk dat tussen het

gewest en de gemeente overeenkomsten

worden afgesloten in verband met aanleg

en onderhoud van voetpaden

gevolgen van de praktijk:

problemen in verband met

aansprakelijkheid bij een gebrek aan

onderhoud (beide overheden

kijken naar mekaar)

bij gebrek aan overeenkomst kan

het gewest de bal niet in het

kamp van de gemeente leggen

weggebruiker richt zijn

pijlen op gewest

problematiek van de

rioleringen langs

gewestwegen

probleemstelling:

•overwegend gemengde

rioleringsstelsels…

•aangelegd decennia geleden…

•zonder actueel beschikbare

gegevens…

•vaak in kritieke

onderhoudstoestand…

art. 135 N.Gem.W.:

gemeente moet voorzien in een goede

politie over (o.m.) de zindelijkheid,

gezondheid, veiligheid en rust op

openbare wegen

gemeentelijke verantwoordelijkheid!

maar: riolering ligt in gewestdomein én

vangt ook regenwater via de gewestweg

op …

verantwoordelijkheid

wegbeheerder?

arrest Hof Brussel 17/05/ 2011:

-eigendom/beheer weg

≠ eigendom/beheer riolering

-gebruik riolering

≠ eigendom/beheer riolering

overleg

VVSG – rioolbeheerders - AWV

doel: uniforme afspraken over

eigendom en beheer riolen (incl.

open en ingebuisde grachten) langs

gewestwegen

aandachtspunten:

• inventarisatie overeenkomsten en

vergunningen

• inventarisatie (open en ingebuisde)

grachten

•omzendbrief OW/98/4 →

overeenkomst?

•aangelanden → K.B. 07/09/1933 en

Retributiebesluit

aandachtspunten:

• juridische principes ↔ gangbare praktijken

• deksels toezicht- of inspectieputten

→ rioolbeheerder (Pol. Brugge 17/10/2012)

→ BRA/474 410 458

• M.B. 20/08/2012 code van goede praktijk ontwerp,

aanleg en onderhoud rioleringen

specifieke situatie van

bruggen over

autosnelwegen

het beheer van bruggen over

autosnelwegen

wordt de brug beheerd door het

gewest (eigenaar van de brug en

beheerder van de autosnelweg

eronder) of door de gemeente

beheerder van de gemeenteweg die

uitkomt op de brug en doorloopt

voorbij de brug?

- wanneer de weg net voor de brug en

net na de brug wordt beheerd door de

gemeente, dan moet worden

aangenomen dat de gemeenteweg

doorloopt over de brug

- men hoeft niet eigenaar te zijn om

wegbeheerder te zijn

gevolg:

gemeente moet de weg en zijn

aanhorigheden onderhouden

(ook fietspad, voetpad,

beplantingen…)

belang van goede

afspraken

aangezien het gewest instaat voor het

onderhoud van de onderkant van de

brug en voor de aanhorigheden van de

autosnelweg, lijken afspraken hier

onontbeerlijk (b.v. i.v.m. beplantingen,

bestrooien …)

vragen???????