buddywerking vlaanderen

De Buddy als brug naar de gewone wereld

eZijn sociale contacten met vrienden en familie wel zo vanzelfsprekend? Jammer genoeg niet voor mensen met een langdurige psychische kwetsbaarheid. Buddy-werking Vlaanderen wil dat sociaal isolement helpen doorbreken en koppelt hen aan een vrijwillige buddy voor een alledaags vriendschappelijk contact.

voorstelling van het project

1. OntstaanVan oorsprong is buddyzorg ontwikkeld in het Shanti-project (Berkeley - USA) in

de jaren zeventig. Om het ontbreken van mantelzorg te ondervangen, konden mensen in het laatste stadium van hun terminale ziekte (kanker) via dit project ondersteu-ning krijgen van een vrijwilliger, een ‘buddy’. Vanaf het begin van de jaren negentig schoten in Nederland buddywerkingen voor allerlei kwetsbare doelgroepen als pad-denstoelen uit de grond; tienermoeders, ex-gedetineerden, asielzoekers, alleenwo-nende ouderen, mensen met psychiatrische problemen etc. Dat deze methodiek ook bij mensen met psychiatrische problemen aansloeg, had ondermeer te maken met de vernieuwing binnen de geestelijke gezondheidszorg, gericht op herstel en integratie van deze doelgroep in de maatschappij. Ook in Vlaanderen werd in 1995 het eerste buddywerking opgericht: Metawonen Gent vzw.Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Steven Vanackere (CD&V) gaf eind 2007 de opdracht voor de implementatie van de buddywerking in Vlaanderen en Brussel. Momenteel zijn er in heel Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 13 re-gionale buddywerkingen, verspreid volgens de CGG-werkingsgebieden, overkoepeld door ‘Buddywerking Vlaanderen’.

2. DoelMensen met een ernstige en langdurige psychische kwetsbaarheid (‘deelnemer’)

raken soms sociaal geïsoleerd en vinden moeilijk aansluiting bij anderen in de samen-leving. Buddywerking Vlaanderen wil (1) enerzijds dit sociaal isolement doorbreken door de koppeling aan een vrijwillige buddy en (2) anderzijds taboedoorbrekend wer-ken door twee werelden samen te brengen. Reïntegratie betekent hier vooral het her-stel van sociale relaties, van ‘gewoon’ sociaal contact. Een voldoende ondersteunend sociaal netwerk is noodzakelijk voor succesvol zelfstandig wonen en draagt bij tot een gevoel van welbevinden en een verhoogde ‘quality of life’. Het is een belangrijke factor bij hervalpreventie.

psychiatrie & verpleging | 2012-05

219

Speciaal nummer Reintegration Award 2012

3. VisieDe vermaatschappelijking van de zorg en mede dus ook de afbouw van het aantal

ziekenhuisbedden, verkorting van opnameduur, de opmars en uitbouw van zelfstan-dig en beschut wonen en de daarmee gepaarde eenzaamheidsproblematiek vroeg om een ander, inclusief aanbod. Buddywerking Vlaanderen opteert bewust voor een vrij-willigerswerking vanuit de mening dat mensen met psychische problemen naast pro-fessionele zorg ook nood hebben aan vriendschappelijk en ‘gewoon’ sociaal contact. Centraal staat het besef dat mensen een fundamentele behoefte hebben aan contact binnen een natuurlijk sociaal netwerk. Het aanbieden van vriendschappelijk contact ligt net binnen de mogelijkheden van een vrijwilliger, als symbool voor en als een brug naar de ‘gewone’ wereld. Het één-op-één-contact tussen buddy en deelnemer is één van de eerste stappen naar een sociaal inclusief leven, samen met een buddy.

organisatieBuddywerking Vlaanderen richt zich tot volwassenen met een langdurige psychi-

atrische kwetsbaarheid die hierdoor sociaal isolement ervaren. Deze personen wor-den ‘deelnemers’ genoemd. Mensen met een psychische kwetsbaarheid stellen zich op eigen initiatief kandidaat als deelnemer of worden verwezen door instanties zoals een Initiatief Beschut Wonen, Psychiatrisch Centrum, Centrum voor Geestelijke Ge-zondheidszorg, Psychiatrische Thuiszorg, psychiater, Dagactiviteitencentrum, Sociale dienst van een ziekenhuis etc.Van de vrijwilliger die zich kandidaat stelt als buddy wordt verwacht in een stabiele levensfase te zitten en zich voor minstens een jaar te willen engageren als buddy. Er wordt geen achtergrondkennis vereist over mensen met psychische kwetsbaarheden. Deze vrijwilliger wordt ‘buddy’ genoemd. De buddy’s worden beschermd conform de vrijwilligerswetgeving.Momenteel zijn er in Vlaanderen en Brussel zo’n 200 duo’s gevormd tussen een deel-nemer en een buddy.In elke buddywerking en bij elke koppeling tussen een deelnemer en een buddy zijn diverse actoren betrokken; een persoon met langdurige psychiatrische kwetsbaarheid (deelnemer), een vrijwilliger (buddy), een buddymedewerker die beide partijen sa-menbrengt en ondersteunt, een hulpverlener van de deelnemer als contactpersoon voor de buddymedewerker bij problemen. Een buddywerking bestaat uit een verbin-ding tussen diverse actoren.De 13 bestaande regionale buddywerkingen in Vlaanderen en Brussel worden over-koepeld door Buddywerking Vlaanderen. Een algemeen coördinator staat ! VTE ter beschikking ter ondersteuning van de regionale buddymedewerkers in de imple-mentatie en uitwerking van hun buddywerking en ter profilering van Buddywerking Vlaanderen op Vlaams niveau.Voor de implementatie en uitwerking van de 13 regionale buddywerkingen voorziet de overheid jaarlijks "442.000. Daarnaast wordt ook voor de algemene coördinatie jaarlijks een ! VTE voorzien. Deze middelen zijn voldoende voor de uitbouw en on-dersteuning van de basiswerking. Buddywerking Vlaanderen kan echter niet zonder haar vrijwilligers. Bekendmaking en materiaalontwikkeling zijn voor de werving van vrijwilligers belangrijk. Voor deze bijkomende middelen wordt gezocht naar onder-steuning d.m.v. sponsoring (Cera in het verleden) of het behalen van prijzen (Psychia-

psychiatrie & verpleging | 2012-05

220

try Award in 2011 bijvoorbeeld). Buddywerking Vlaanderen blijft jaarlijks zoeken naar mogelijke bijkomende ondersteuning ter werving van vrijwilligers.

reïntegratieBuddywerking Vlaanderen staat bij de goedgekeurde projecten binnen artikel 107

expliciet vermeld onder functie 3 als één van de acties rond het herstel en de resocia-lisatie van mensen met een psychiatrische kwetsbaarheid.De 13 regionale buddywerkingen bestaan elk uit een netwerk van organisaties zo-wel binnen de wereld van de geestelijke gezondheidszorg als de vrijwilligerswereld. Concreet is er in elk van de 13 CGG-werkingsgebieden één Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg verantwoordelijk voor de uitwerking van een buddywerking in de ei-gen regio in netwerkverband met andere organisaties binnen de GGZ- en vrijwilligers-wereld. Regionaal is er bijvoorbeeld samenwerking met Initiatieven Beschut Wonen, PAAZ, PZT, CAW, Ziekenzorg CM, De Voorzorg enz.De kracht van de buddywerkingen zit vooral in de brug die gemaakt wordt tussen de wereld van de geestelijke gezondheidszorg en de ‘gewone wereld’ van de vrijwilliger. Een verbinding die noodzakelijk is voor de reïntegratie en het herstel van mensen met een psychiatrische kwetsbaarheid. De samenwerkingsverbanden binnen de regiona-le buddywerkingen willen een draagvlak creëren voor het bieden van dit alledaags, vriendschappelijk contact aan een deelnemer. We geloven er dan ook in dat het verwe-zenlijken van een breder draagvlak een noodzakelijke voorwaarde is voor het mogelijk maken van een volwaardige reïntegratie van iemand met een psychiatrische kwets-baarheid. Dankzij de bijkomende verbinding met organisaties buiten de geestelijke gezondheidszorg wordt deze kans tot reïntegratie versterkt.

psychiatrie & verpleging | 2012-05

221

Speciaal nummer Reintegration Award 2012

evaluatieTussen 1995 en 2007 was Metawonen Gent vzw de enige buddywerking in Vlaande-

ren en Brussel. Tussen 2007 en 2011 kreeg ‘Buddyproject Vlaanderen’ van de Vlaamse overheid de kans zich te implementeren in Vlaanderen en Brussel en ontstonden in totaal 10 regionale buddywerkingen. Op 1 december 2011 besliste de Vlaamse overheid om ‘Buddyproject Vlaanderen’ een meer structurele verankering te geven binnen de enveloppefinanciering van de CGG. Geen ‘project’ meer maar een verankerde ‘Buddy-werking Vlaanderen’ met 13 regionale werkingen, volledig verspreid over Vlaanderen en Brussel. Aan deze verankering zijn enkele resultaatsverwachtingen gekoppeld. Tegen juni 2014 wordt verwacht dat er in elk van de 13 werkingsgebieden 20 duo’s gevormd zijn tussen een deelnemer en een buddy, met een totaal van 260 duo’s. Daarnaast wordt verwacht dat ook tegen juni 2014 een tevredenheidsbevraging is gebeurd bij de 13 betrokken werkingen en hun buddy’s en deelnemers. Intussen hebben we reeds zo’n 200 duo’s gevormd in alle buddywerkingen en zijn de eerste contacten gelegd voor de organisa-tie van tevredenheidsbevraging.Er is een grote maatschappelijke nood van mensen met langdurige psychiatrische kwetsbaarheden naar een ‘gewoon’, alledaags contact. De vraag van kandidaatdeel-nemers en het aanbod van kandidaat-buddy’s is niet altijd in evenwicht. Daarom zijn blijvende en herhaaldelijke inspanningen op vlak van bekendmaking en rekrutering zo belangrijk. Er is dan ook een goede samenwerking met de taboedoorbrekende orga-nisatie Te Gek?! om dit stigma samen te helpen doorbreken.

toekomstBuddywerking Vlaanderen zal zich in de eerste plaats blijvend bezig houden met

haar ‘core business’, nl. het samenbrengen van mensen met een psychiatrische kwets-baarheid met een vrijwillige buddy om samen alledaagse, leuke dingen te doen. In 2013-2014 wordt een tevredenheidsbevraging uitgevoerd bij de 13 deelnemende wer-kingen. Momenteel richt de buddywerking zich nog op volwassenen met een psy-chiatrische kwetsbaarheid. Kinderen en jongeren met psychiatrische kwetsbaarheid zouden echter ook baat kunnen hebben bij een buddy. Daarnaast zijn er ook nog tal van andere doelgroepen (gevangenen, ouderen ...) en methodieken (telefoonduo’s, kwetsbare duo’s, contact in groep ...) die verder kunnen ontwikkeld of onderzocht worden.

contactFederatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg vzw

Residentie Servaes – Martelaarslaan 204B, 9000 GentContactpersoon: Like Van Damme, coödinator Buddywerking Vlaanderen09/235.74.83coördinatie@buddywerking.be

www.buddywerking.be

Buddywerking Vlaanderen op FacebookSpot: www.youtube.com/watch?v=OGpBELbwJNw

psychiatrie & verpleging | 2012-05

222