Door het slim gebruiken van informatietechno-logie en data wordt gewerkt aan oplossingen voor grote maatschappelijke opgaven op het gebied van verstedelijking, klimaatverandering, veiligheid, volkshuisvesting en digitalisering. Nieuwe technologieën, onder andere de block-chaintechnologie, Big Data en Augmented Reality, maken de ontwikkeling van onder andere Smart Cities mogelijk.

Het expertteam Projectontwikkeling van Pels Rijcken organiseerde op donderdag 1 juni 2017 op de Provada een seminar over de ( juridische) bouwstenen van Smart Building. Samen met InSpark en Tymlez werd in vier korte lezingen de juridische en technische impact van de digitalisering in vastgoed op projectontwikke-ling besproken. Een korte beschrijving van de belangrijkste punten leest u hierna.

De juridische bouwstenen van Smart Building in vogelvluchtDe digitale transformatie zet zich voort. Voor het vastgoed zijn kernbegrippen als Smart Building, Smart City, Big Data, Cloud, Blockchain en Smart Contract aan de orde. Door nieuwe technologiën, onder andere de blockchain-technologie, is steeds meer mogelijk. Daarnaast streeft de wetgever ernaar om vanaf 2018 alle communicatie van de overheid met burgers en bedrijven digitaal te laten verlopen. Voor het gebruik van Big Data bij onder andere de implementatie van de Omgevingswet is het juridisch kader van belang. Aan de opmars van data worden grenzen gesteld door aspecten als bescherming en privacy van data. Bescherming van data (ontwerpen, techniek, knowhow, software) vindt plaats via het intellectueel eigendomsrecht met onder andere het auteurs-recht en het octrooirecht. Voor het gebruik en de overdracht van data is het privacyrecht van belang.

Voor het privacyrecht zijn nu de Wet bescherming Persoonsgegevens alsmede de Wet meldplicht datalekken uitgangspunt. Dat gaat veranderen. Op 25 mei 2018 wordt in Europa de Algemene Verordening gegevensbe-scherming (AVG) van kracht. Daarbij gelden strengere regels voor uitwisseling van persoonsgegevens en kunnen sneller boetes worden uitgedeeld door de toezichthouder (de Autoriteit Persoonsgegevens). De nieuwe regels zijn van toepassing voor persoonsgegevens bij de bouw, renovatie, onderhoud, beheer, et cetera. Bewustwording van deze nieuwe regels voor bedrijven is van belang.

Ook de nieuwe blockchaintechnologie moet, naast voldoen aan de formele eisen die voortvloeien uit het con-tractenrecht, voldoen aan het privacyrecht. Daarnaast dient de Blockchain ook in overeenstemming te zijn met de materiele vereisten die gelden in de omgeving waarin de Blockchain wordt gebruikt (ruimtelijke ordening, huurrecht, energie, zorg, bestuursrecht, et cetera).

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen

De bouwstenen van Smart Building

Het expertteam Projectontwikkeling benadrukt dat door nieuwe regelgeving (onder andere Wet kwaliteitsbor-ging voor het bouwen, Wet gegevensbescherming en meldplicht Cybersecurity, en het digitaal stelsel omge-vingswet) het nog meer van belang is om voor te sorteren op de nieuwe Europese regelgeving c.q. de AVG.

Hoe kun je op een veilige en betrouwbare manier direct met onbekenden handelstransacties uitvoeren en waarde overdragen, dus zonder de inzet van tussenpersonen?De wereld waarin wij leven kenmerkt zich door een vereenvoudiging van de onderlinge communicatie. Dankzij de techniek spreken we via Facetime en Skype net zo makkelijk met een familielid in Sydney als met een zaken-relatie in Buenos Aires. Het internet maakt het uitwisselen van informatie sneller en eenvoudiger. We zitten echter al vol in de volgende fase; het uitvoeren van transacties en het overdragen van waarde via het internet met partijen die je niet of nauwelijks kent. Zo kunnen we met Airbnb overal ter wereld rechtstreeks een huis huren zonder dat de partijen elkaar kennen. Met Uber regelen we vervoer van voor ons onbekende chauffeurs en via EBay, Marktplaats en Catawiki kopen en verkopen we met onbekende wederpartijen.

Blockchaintechnologie wordt over het algemeen beschouwd als het antwoord op bovengenoemde vraag. De technologie registreert transacties op meerdere computers onafhankelijk en transparant van elkaar. Het is te vergelijken met een gedecentraliseerd grootboek waarin geen van de partijen iets kan doen zonder toestem-ming van de ander en waarin niemand het ultieme zeggenschap heeft. Blockchain lost een menselijk probleem op. Overal waar menselijk vertrouwen, beter gezegd wantrouwen, een rol speelt, kan blockchain dit geautomati-seerd waarborgen.

“Het effect van blockchain is dat processen efficiënter, velliger en goedkoper worden, mede doordat het de inzet van zogenaamde ‘trusted third parties’overbodig maakt.”

Sectoren, zowel publiek als privaat, worden hierdoor ingrijpend veranderd. Zo ook de vastgoedsector, waar meer en meer partijen onderzoeken welke waarde toepassing van Blockchain oplevert. In de presentatie van Tymlez passeren enkele cases in binnen- en buitenland de revue.

Een digitaal omgevingsrechtMet de komst van de Omgevingswet wordt ook voorzien in een Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) dat gebrui-kers ondersteunt bij de uitvoering van processen voor planvorming, vergunningverlening, toezicht, handhaving en ook de rechtspraak. Het DSO wordt in fasen uitgerold.

Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet, op dit moment voorzien in 2019, zal het DSO moeten bestaan uit een zogenoemde Landelijke voorziening. Deze Landelijke voorziening bestaat enerzijds uit een register waarin documenten voor een ieder ontsloten worden (ruimtelijkeplannen.nl, versie 2.0) en anderzijds uit de mogelijk-heid om digitaal aanvragen in te dienen en meldingen te doen (AIM en OLO versie 2.0).

Op dit moment wordt ook al nagedacht over de wijze waarop het digitale stelsel in de toekomst (2024) vormge-geven kan worden. Daarbij kan gedacht worden aan manieren om via Augmented Reality of in 3D, plannen in te dienen en initiatieven te toetsen aan het wettelijk kader. De digitale wereld staat echter niet stil. De uitdaging is daarom om anno 2017 een stelsel te ontwerpen dat enerzijds juridisch dichtgetimmerd is, maar tegelijkertijd toekomstproof is en ruimte biedt voor innovatie.

Vanuit de vastgoedsector wordt op dit moment al ervaring opgedaan met digitale mogelijkheden. Het expert-team Projectontwikkeling van Pels Rijcken is benieuwd naar uw ervaringen (positief en negatief!). Het team kan ervoor zorgen dat deze bij het Ministerie van Infrastructuur & Milieu terechtkomen, zodat uw praktijkervaring wordt meegenomen in het lopende wetgevingsproces.

Mixed Reality Mixed Reality (MR) is de hype voorbij en het aantal toepassingen groeit gestaag. Met de komst van Microsoft HoloLens en een reeks nieuwe apparaten die dit jaar verschijnen, wordt Mixed Reality de komende jaren onder-deel van onze digitale leef- en werkomgeving. Fysiek en virtueel worden één.

“Of het nu gaat om virtueel adviseren, virtueel ontwerpen of virtueel leren: in elke sector zien we mogelijkheid tot versnelling en verbetering van dienstverlening.”

Specifiek in de bouw- en vastgoedsector zien wij ongekende mogelijkheden. Deze mogelijkheden spreiden zich uit over de hele cyclus van projectontwikkeling; van ontwerpen en bouwen tot het onderhouden van Smart Buildings. Als Microsoft Partner heeft InSpark als eerste in Nederland de MR-bril ingezet op de bouwplaats voor VolkerWessels. Door het virtueel projecteren van een talud op de N18 en deze gelijktijdig met alle stakeholders te bespreken, is de doorlooptijd van het ontwerp met drie weken verminderd.

Door het projecteren van hologrammen in de openbare ruimte is het bijvoorbeeld al mogelijk om te zien hoe een viaduct in het landschap ligt. Met de HoloLens werpt VolkerWessels virtueel een blik op de toekomst en komt ze fysiek op de bouwlocatie te staan. “De inzet van de HoloLens past bij onze ambitie om nieuwe mogelijkheden te verkennen. In een zeer vroeg stadium kunnen we nu bouwprojecten valideren”, vertelt Niek Ridderbos, directeur Volker InfraDesign.

ConclusieDigitalisering in de vastgoedsector; nieuwe technologieën en het gebruik van Big Data hebben impact op vastgoed en de wetgever blijft niet achter…

Meer weten? Heeft u vragen over wat u moet doen om Smart Building juridisch houdbaar mogelijk te maken of wilt u meer weten over de mogelijkheden van Blockchain of Mixed Reality. Neemt u dan contact op met één van de sprekers.

Karen QuistLegal counselE karen.quist@pelsrijcken.nlT +31 70 515 3451M +31 6 5130 2406

Daniëlle Roelands-FransenAdvocaat, partnerE danielle.roelands@pelsrijcken.nlT +31 70 515 3973M +31 6 5103 4090

Laurens Frijters (InSpark)Managing partner E Laurens.frijters@inspark.nlM +31 6 1442 0450

Wilfried Hoffman (Tymlez Software & Consulting)Co-founder & COOE wilfried.hoffman@tymlez.comM +31 6 5151 9130

Pels Rijcken Bron van inzicht