De Bibliotheek in BeeldJaarverslag 2017 - Noord Oost Brabantse Bibliotheken

2

1.135.252

uitleningen

in 2017

3

Inhoudsopgave

Voorwoord 4

Collectie en programmering 6

Huisvesting 8

Noord Oost Brabantse Bibliotheken voor de jeugd 10 Samenwerking met de scholen 10 Mediawijsheid 11 Landelijke campagnes 11 VoorleesExpress 12 Read2Me voorleeswedstrijd 13 Leesmiljonairs 13

Noord Oost Brabantse Bibliotheken voor volwassenen 14 Jaarthema 14 TEDx 15 De Bibliotheek en Belastingaangifte 15 E-books 15 Communities 16 Homo Deus 16 Luistercafés 17 KennisMakers 17 KennisCollege 17 Werk en Inspiratie 18 Landelijke campagnes en schrijversbezoeken 18 Voor laaggeletterden 19 Verbreding 20 Erfgoed 22

Noord Oost Brabantse Bibliotheken per gemeente 25 Gemeente Bernheze 26 Gemeente Landerd 28 Gemeente Meierijstad 30 Gemeente Oss 34 Gemeente Uden 38

Bestuur en organisatie Noord Oost Brabantse Bibliotheken 42 Van projectorganisatie naar netwerkorganisatie 42 Start opleiding Community Librarian 43 Jonge Bibliothecarissen Netwerk Brabant 43 Studiemiddag 44 Nationaal Bibliotheekcongres ‘Alles kids’ 44 Vrijwilligersbeleid 44 Certificering 44 Ziekteverzuim 44 Ondernemingsraad 44 AVG 45 De Raad van Toezicht in 2017 45

4

Terugkijkend op het jaar 2017 kunnen we

constateren dat het een goed jaar was voor

onze Noord Oost Brabantse Bibliotheken, een

jaar van stabiliteit op het gebied van financiën

en een jaar waarin de functie van de bibliotheek

van deze tijd is bestendigd.

De NOBB heeft de bezuinigingen verwerkt en

heeft dit kunnen realiseren zonder gedwongen

ontslagen van medewerkers en sluiting van

vestigingen. De genomen maatregelen werpen

hun vruchten af en er is over het algemeen

weer ruimte om de reserves op peil te brengen

en daarmee de stabiliteit van diensten beter te

waarborgen.

De NOBB-organisatie is in de afgelopen

jaren geëvolueerd van een fusieorganisatie

(Maasland, Uden, Veghel), naar een project-

organisatie (kennisteams) en netwerkorgani-

satie. De lokale teams vormen de basis van

de organisatie en zij varen een eigen koers

binnen de kaders van het NOBB-beleid. Elke

gemeente, elke vestiging is anders en dat

moet ook vooral zo blijven. De lokale agenda

is leidend. De teams werken samen binnen

de NOBB in de zogenaamde kennisteams

en buiten de NOBB met (lokale) partners op

het gebied van erfgoed, onderwijs, cultuur,

recreatie en toerisme en welzijn. In overleg met

de gemeente worden de speerpunten bepaald

en met de partners de taken verdeeld op basis

van expertise; de cross sectorale samenwerking.

De Taalhuizen zijn een mooi voorbeeld van deze

netwerksamenwerking.

Voorwoord

een levendige

plaats

5

Deze vorm van samenwerking vraagt flexibiliteit

van de medewerkers en de organisatie, maar

ook een duidelijke visie en missie van de

bibliotheek. We moeten de goede dingen, goed

doen.

Deze visie en missie van de bibliotheek heeft

een jarenlange ontwikkeling doorgemaakt

van ‘distributiebibliotheken’, waarbij het

uitlenen van de collectie leidend was, naar

de ‘geprogrammeerde’ bibliotheek, waarbij

de collectie actief wordt ingezet in een

breed scala van workshops en lezingen. De

agenda’s van de bibliotheken laten inmiddels

een indrukwekkend programma zien en

nog belangrijker, dit programma wordt

gewaardeerd door de bezoekers. Dat legt ook

in onze verantwoording naar gemeenten toe,

steeds meer de nadruk op het aantal bezoekers

van de bibliotheek en minder op het aantal

leden.

Toch blijft, tegen de verwachting in, de

traditionele functie van de bibliotheek een

gewaardeerde dienstverlening. Het e-boek

vindt zijn weg, maar in veel mindere mate dan

verwacht en het aantal leden en uitleningen

stabiliseert en lijkt zelfs weer te gaan stijgen. Ook

de traditionele functie als huis van concentratie,

vindt weer opmars en de bibliotheek is, met

name voor jongeren en zzp’ers, een plaats om te

werken en te studeren.

Deze rol van de bibliotheek is nu ook bij

gemeenten en samenwerkingspartners helder

en steeds vaker wordt de bibliotheek benaderd

om te adviseren en participeren. Op basis van

de lokale agenda wordt steeds vaker thematisch

en cross-sectoraal samengewerkt. Voor ons als

beleidsmakers wordt het nog belangrijker een

duidelijke visie te formuleren om te voorkomen

dat grenzen vervagen en taken diffuus worden.

Het ‘schoenmaker blijf bij je leest’-principe.

Want als bibliotheken zijn wij van het lezen.

Lezen om mee te kunnen doen in een complexe

samenleving, om je te kunnen informeren,

kritisch naar ontwikkelingen te kijken, maar

ook om een woordenschat tot je beschikking te

hebben om jezelf te kunnen uitdrukken, om een

sociaal wezen te zijn. Daar zijn wij van, samen

met onze partners.

Maar lezen mag ook weer leuk zijn; genieten

van prachtige literaire romans, reisverhalen,

biografieën. Je mee laten voeren in de

gedachtewereld van een ander. De bibliotheek

als hoeder van de waardevolle verhalen.

De digitale bibliotheek wordt goed benut maar

de vlucht die ooit werd voorspeld voor e-books,

is er niet. Het lezen van e-books is vooral

populair voor vakanties en als vervanging van

informatieve boeken.

Voor 2018 zien wij als grote uitdaging om met

name kinderen (en hun ouders) en jongeren

weer dat plezier in lezen bij te brengen. Nog

steeds neemt het aantal laaggeletterden eerder

toe dan af, lezen vraagt om oefening, van meet af

aan. Preventie dus èn continuïteit. Want ook als

alle aandacht die er nu is voor laaggeletterdheid

wegebt, zijn wij er nog om te helpen.

Noord Oost Brabantse Bibliotheken,

Gio van Creij, directeur-bestuurder

6

Collectievorming

In 2017 zijn in alle vestigingen door veel

medewerkers werkzaamheden verzet om te

komen tot centraal collectioneren, rouleren en

saneren.

Dit kan alleen als in alle vestigingen de para-

meters gelijk zijn getrokken. Denk aan plaatsing

en moeilijkheidsscodes, leeftijdsaanduidingen.

Dit betekende in de praktijk dat in 2017 allereerst

op grote schaal achterstallig afschrijfwerk

is ingehaald. Vervolgens zijn bij duizenden

titels aanvullende data in titelbeschrijvingen

aangevuld. Ook moesten voor duizenden

boeken plaatsingscodes en daarvan afgeleide

rugetiketten worden aangepast, uitgeprint en

aangebracht. Aan het eind van 2017 is deze klus

voor 90 procent geklaard. Dit is essentieel om in

de loop van 2018 op grote schaal boeken tussen

de verschillende vestigingen te kunnen laten

rouleren.

Verder was het noodzakelijk dat de collecties

van Schijndel en Sint Oedenrode in het systeem

werden opgenomen. Een grote klus omdat de

parameters van deze twee bibliotheken sterk

afweken van wat binnen de NOBB gebruikelijk

is.

In verband met het centraal collectioneren

heeft een werkgroep van acht collectioneurs

intensief de gang van zaken besproken en zijn

hoofdlijnen uitgezet. Bedoeld om te komen

tot een nieuwe methode waarbij wekelijks

twee collectioneurs voor het hele werkgebied

(17 vestigingen) collectioneren. Een voor

volwassenen en een voor de jeugd. De groep

Collectie & programmering

inspiratiebron

werkmateriaal

levend archief

7

bestaat uit acht personen en iedere deelnemer

komt in 2018 één keer per vier weken aan de

beurt.

In de loop van 2018 worden nadere afspraken

gemaakt over centraal collectioneren. Dit

houdt in dat boeken gaan rouleren tussen

de bibliotheken. Er worden ook centrale

advieslijsten voor saneren samengesteld. Indien

er een laatste exemplaar wordt afgeschreven,

wordt door de coördinator van de werkgroep

besloten welke vervolgactie moet worden

genomen: handhaven, vervangen of plaatsing

in het centraal magazijn.

In oktober heeft de NOBB een centraal magazijn

in gebruik genomen. Dit bevindt zich op een

industrieterrein in Oss en biedt ruimte aan

circa 15 duizend boeken. Op dit moment is de

ruimte voor een derde gevuld. Hier bevinden

zich titels waar weinig vraag naar is, maar

die wel een grote culturele en/of historische

waarde hebben.

Programmering

Binnen de NOBB worden door verschillende

medewerkers zeer diverse activiteiten

georganiseerd. Denk aan presentaties,

tentoonstellingen, lezingen, workshops,

cursussen, debatten. Deze activiteiten worden

bijna altijd gekoppeld aan titels uit de brede

collectie. De programmeurs sluiten meestal

aan bij actuele ontwikkelingen, lokale zaken

en vooral thema’s waarover binnen de

samenleving nagedacht moet worden. Thema’s

die te maken hebben met transities die op veel

plekken binnen onze complexe samenleving

zichtbaar zijn.

Als NOBB werken we sinds 2004 met een

jaarthema. Dat is een zin of woord wat in

onze ogen de tijdgeest probeert te ‘pakken’.

Jaarthema’s volgen elkaar als het ware

op. Borduren voort op brede tendensen in

onze maatschappij. In 2016 en 2017 was het

jaarthema een vraag: Wat delen we met elkaar?

De kern van het antwoord op die vraag is dat

we allemaal na zullen moeten gaan denken

over het oplossen van grote problemen die op

het bord van de mensheid liggen. Denk aan het

klimaatprobleem, opraken van grondstoffen,

ongelijkheid, onze verslaving aan fossiele

brandstoffen enzovoorts.

Daarnaast groeit het besef dat nieuwe

ontwikkelingen in wetenschap en technologie

een zeer grote impact zullen hebben op hoe

onze samenleving nu en in de nabije toekomst

zal functioneren. Zoals de komst van zelflerende

systemen, genetische modificatie, de impact van

big data, de komst van een quantum computer

en zo meer. In 2017 hebben we als NOBB het

boek ‘Homo Deus: een kleine geschiedenis van

de toekomst’ van de Israëlische historicus Yuval

Noah Harari bewust naar voren gehaald en

leden en niet-leden opgeroepen daarover met

ons in gesprek te gaan.

Ook hebben we in het kader van het thema

Nederland Leest (met als thema: robotica)

bewust verschillende activiteiten georganiseerd

die een link hebben met lokale gebeurtenissen.

Collectie & programmering

8

In bijna alle gemeenten in het werkgebied wor-

den plannen ontwikkeld voor de herhuisvesting

van bibliotheken in zogenaamde Multi

Functionele Accommodaties. In dit jaar heeft

besluitvorming door het gemeentebestuur

plaatsgevonden in Oss en Landerd. In de stad

Oss is de ontwikkeling van het zogenaamde

UitHuis in volle gang. Het globale concept en

de locatie zijn goedgekeurd en inmiddels zijn er

gesprekken met gemeente, aannemer, architect

en toekomstige bewoners. In 2022 zou dit

project gerealiseerd moeten zijn. De bibliotheek

Lith verhuist in de loop van 2018 naar een Multi

Functionele Accommodatie.

De gemeente Landerd heeft besloten tot het

bouwen van een nieuw dorpshuis op, onder

andere, de huidige locatie van de bibliotheek.

De bibliotheek is onderdeel van dit plan,

samen met de sportaccommodatie en een

buurthuisfunctie.

In de gemeente Uden is besloten dat de

bibliotheek en stichting Kunst & Co in het

huidige gebouw blijven en om het gebouw

minimaal aan te passen zodat met name de

entree kan worden ingericht als gezamenlijke

ruimte. De bibliotheek wordt grondig

heringericht. De definitieve besluitvorming voor

de ontwikkeling van het Mondriaanplein en

omliggend gebied in het centrum volgt, nadat

de onderzoeken naar centrumontwikkeling zijn

afgerond.

Huisvesting

9

In Heesch wordt onderzocht hoe de gemeente

Bernheze het gebouw van de bibliotheek kan

overnemen, vooruitlopend op de plannen

om samen met theater De Pas en centrum

voor kunsteducatie De Eijnderic een nieuwe

instelling te vormen op de huidige locatie van

het theater. Er is een enquête geweest onder

de bewoners van Bernheze en er zijn creatieve

sessies geweest met geïnteresseerden en

samenwerkingspartners.

In de gemeente Meierijstad verhuist de

bibliotheek tijdelijk naar het centrum van

Schijndel als zogenaamde pop-up bibliotheek.

Ondertussen wordt onderzocht of het mogelijk

is de bibliotheek definitief te huisvesten in het

voormalig gemeentehuis, samen met andere

partners. Het besluit wordt in 2018 genomen.

Voor de bibliotheken geldt steeds als uitgangs-

punt dat de bibliotheekfunctie versterkt wordt

door samenwerking met partners, door een

aantrekkelijk gebouw op een gunstige locatie

en door verruimde openingstijden.

De voorbereidingen voor de verbouwing

zijn in volle gang. De architect is al voor

ons aan het tekenen. Wij hebben er zin in

samen met Kunst&Co.

Gabri Raaijmakers-Van Lanen, Bibliotheek Uden

10

Samenwerking met de scholen

De samenwerking met scholen is als altijd

intensief. Steeds wordt er maatwerk geboden

al naar gelang de behoeften en beschikbare

middelen van de scholen. In de dienstverlening

naar de scholen staat altijd leesbevordering en

mediawijsheid centraal: wat kan op de scholen

met boeken, verhalen en media worden gedaan?

Basisscholen die zijn gevestigd in wijken ver

buiten het centrum óf een populatie hebben

met veel taalachterstand, zetten extra in op het

stimuleren van leesplezier. Leerkrachten worden

opgeleid tot leescoördinator in de cursus Open

Boek van de bibliotheek, teams ‘proeven boeken’

om inspiratie op te doen en klassen starten met

activiteiten als de boekenkring.

Ook de samenwerking met het voortgezet

onderwijs is goed. Er zijn middelbare scholen

die het bibliotheekabonnement op de lijst

van verplichte leermiddelen zetten voor alle

brugklassers. Ook zijn er weer KennisColleges

gehouden: colleges in de bibliotheek, gegeven

door docenten van middelbare scholen over

hun eigen vakgebied. Die werden zowel door

algemeen publiek als door leerlingen van de

middelbare school zelf druk bezocht. Literaire

middagen voor leerlingen in samenwerking

met middelbare scholen blijven ook succesvol

en zijn daarom een vast onderdeel van de

programmering.

JeugdNoord Oost Brabantse Bibliotheken voor de

In 2017

waren er 30.690

jeugdleden

11

NOBB Jeugddictee

Nieuw dit jaar is het NOBB Jeugddictee: een

regionale spellingwedstrijd waarmee op een

speelse manier aandacht voor spelling wordt

gevraagd. Scholen kozen hun twee beste

dictee-schrijvers en vaardigden die af naar

de lokale finale in de bibliotheek. Aan deze

voorrondes deden twintig groepen mee van

basisscholen in Bernheze, Landerd, Meierijstad,

Uden en Oss. Tijdens de finale in mei gingen

basisschoolleerlingen uit groep 8 de strijd

met elkaar aan om de titel ‘Superspeller van

Noord Oost Brabant’. De dicteeteksten werden

geschreven door kinderboekenschrijfster Anna

Woltz. Tijdens de finale las zij zelf het dictee

voor. De finale op 17 mei is gewonnen door

Laura van Schijndel uit groep 8 van basisschool

De Regenboog in Schaijk. De eindstrijd werd

gehouden in CC Nesterlé in Nistelrode. Laura

maakte in het dictee slechts twee fouten en

mocht de wisselbeker mee naar huis nemen.

De Schoolschrijver

Dit is een project voor basisscholen waarop

veel kinderen zitten uit een taalarm milieu.

Het is een landelijk project waarbij de beste

kinderboekenauteurs worden ingezet om

leerlingen op basisscholen taalsterk te maken.

Marlies Sleegers was schoolschrijver van

februari t/m mei voor de Udense basisscholen

De Leeuwerik en De Meent. Zij kwam gedurende

20 weken elke week een dag op school om met

kinderen te lezen en taalactiviteiten uit te

voeren. Ook aan leerkrachten en ouders werd

aandacht besteed.

Mediawijsheid

Zowel op de scholen als in de bibliotheken zijn

dit jaar weer veel projecten en activiteiten

uitgevoerd op het gebied van mediawijsheid.

Het aanbod is zowel gericht op scholieren als op

docenten. Ook weer speciale aandacht voor het

leren programmeren voor kinderen. Daar is veel

vraag naar vanuit het onderwijs en de kinderen

zijn enthousiast. De bibliotheek helpt scholen

hierbij door projecten aan te bieden.

Een activiteit die in alle gemeenten van de

NOBB plaatsvond was de workshop Bouw je

eigen robotkrab, voor kinderen in de leeftijd van

8 t/m 12 jaar. Technologische ontwikkelingen

gaan snel; robots zijn de toekomst en worden

al veelvuldig ingezet ter ondersteuning in

bijvoorbeeld de zorg of het onderwijs. Kinderen

vinden al deze nieuwe ontwikkelingen

fascinerend.

Landelijke campagnes

Belangrijke campagnes voor de jeugd zijn

de Nationale Voorleesdagen in januari en de

Kinderboekenweek in oktober.

Nationale Voorleesdagen

Het Prentenboek van het jaar 2017 was De

kleine walvis van de Britse auteur en illustrator

Benji Davies. In alle Noord Oost Brabantse

Bibliotheken werd er aandacht aan besteed:

pyjamaparty, peuterquiz, voorleesontbijt;

alles om het voorlezen te promoten. Ook voor

pedagogische medewerkers en leerkrachten

werden inspiratieavonden rondom voorlezen

gehouden. Doel van deze jaarlijkse campagne is

het stimuleren van voorlezen aan kinderen die

zelf nog niet kunnen lezen.

12

Kinderboekenweek

De Kinderboekenweek was van woensdag

4 oktober tot en met zondag 15 oktober. Dit

jaar gingen we griezelen en grollen, want het

thema was: GRUWELIJK ENG! Kinderboeken

met griezelige hoofdpersonen zoals monsters,

heksen en spoken stonden centraal. Griezelseries

als De Griezelbus (Paul van Loon), Kippenvel

(R.L.Stine) en de boeken over Harry Potter zijn

populair bij kinderen. Maar ook titels als Boy 7

geschreven door Mirjam Mous of Nachtverhaal

geschreven door Paul Biegel spreken tot de

verbeelding. De grens tussen wat griezelig is

en wanneer het echt (te) eng wordt ligt voor elk

kind anders. Wat is fictie? Wat is werkelijkheid?

Meestal wordt het ‘kwaad’ overwonnen en

lopen de series en verhalen gelukkig goed af.

Er werd ‘s avonds met kinderen van 9-12 jaar een

moordspel en een griezelige bingo gespeeld.

Er was een lezing over griezelige diertjes. In

Veghel werd een gruwelijk eng gala gehouden

en in alle Osse vestigingen was het griezelen

in een (donkere) escaperoom. Door middel van

opdrachten en puzzels konden de kinderen

proberen te ontsnappen. Het einde van de

Kinderboekenweek werd in Uden en Veghel

gevierd met het Miljonairsfeest voor kinderen

en hun familie. Want samen zijn we bezig

geweest om 1 miljoen leesminuten te sparen

(zie Leesmiljonairs).

VoorleesExpress

De VoorleesExpress stimuleert de taal-

ontwikkeling van kinderen en verrijkt de

taalomgeving thuis. Twintig weken lang komt

een vrijwillige voorlezer thuis bij een gezin

met kinderen van 2 tot en met 8 jaar. Het gaat

hierbij om kinderen met een taalachterstand.

Zij worden door de school geadviseerd zich

aan te melden voor het project. De vrijwilliger

introduceert het voorleesritueel bij het gezin.

De ouders krijgen handvatten om het voorlezen

zelf over te nemen en kinderen op andere

manieren te stimuleren in taal.

In 2013 is de VoorleesExpress reeds in

samenwerking met de Bibliotheek Veghel in

Veghel geïntroduceerd. In 2016 is in de gemeente

Landerd een start gemaakt met het voorlezen

in gezinnen in Zeeland. In 2017 volgen Schaijk

en Reek. In Oss wordt samengewerkt met ONS

welzijn onder de noemer Leesexpeditie. Ook in

de gemeente Bernheze zal de Voorleesexpress

in 2017 van start gaan. De VoorleesExpress is

bezig met het ontwikkelen van een nieuwe

web applicatie die vanaf januari 2018 door

alle VoorleesExpress locaties in gebruik wordt

genomen. Vanaf september 2016 neemt

VoorleesExpress Veghel deel aan de pilot om

de nieuwe applicatie uit te proberen. Deze

nieuwe web applicatie maakt het mogelijk voor

alle toeleiders, coördinatoren en voorlezers om

toegang en inzicht te krijgen in het systeem en

op die manier kan iedereen wekelijks bijhouden

wat de stand van zaken is.

In Uden draait het project Leesplezier.

Dat is ontstaan in het centrum. Scholen,

peuterspeelzaal, Bibliotheek Uden en ONS

welzijn wilden ook iets doen voor kinderen die

niet of heel weinig worden voorgelezen. Door

de jaren heen is Leesplezier uitgebreid naar

MuzeRijk en Aventurijn. De kinderen worden

thuis, elke week een half uurtje, voorgelezen.

Winnaars Jeugddictee Berghem-Oss

13

Read2Me voorleeswedstrijd

De jaarlijkse voorleeswedstrijd Read2Me voor

brugklassers blijft populair in de gemeenten

Bernheze, Oss en Meierijstad. Deelnemende

scholen houden eerst een schoolronde waarin

de deelnemers uit de verschillende klassen

tegen elkaar strijden. De twee winnaars van elke

deelnemende school nemen het tegen elkaar op

in de bibliotheekronde, waar uiteindelijk een

regionale voorleeswinnaar uit voortvloeit. De

winnaar mag naar de provinciale ronde en die

winnaar mag dan door naar de landelijke finale.

Er zijn in 2017 verschillende schoolfinales

geweest in Bernheze, Oss en Veghel. Uiteindelijk

was op 20 februari in de Groene Engel in Oss

een bibliotheekfinale waaraan de winnaars van

de schoolfinales hebben deelgenomen.

Bij de bibliotheekfinale was het volgende

publiek aanwezig: 100 leerlingen van

Gymnasium Bernrode (Heeswijk-Dinther), 25

leerlingen van Zwijsen College (Veghel), 90

leerlingen van Mondriaan College (Oss) en 50

leerlingen van Titus Brandsmalyceum (Oss).

Nikky Stassar van Mondriaan College won ook

de provinciale finale in Tilburg, waardoor ze een

plek veroverde in de landelijke finale.

Leesmiljonairs

Uit onderzoek blijkt dat kinderen die in de

zomervakantie niet lezen, soms wel één à twee

niveaus terugvallen in hun leesontwikkeling.

Dit wordt de zomerdip genoemd. Om die tegen

te gaan, nodigden de bibliotheken in Bernheze,

Landerd, Meierijstad, Oss en Uden deze zomer

alle kinderen mét hun familie uit om deel te

nemen aan het project ‘Leesmiljonairs’. De

bedoeling was om samen met de kinderen te

proberen om in de zomer 1 miljoen minuten

te lezen. Zowel het lezen thuis, op school, het

voorlezen en het regelmatig bezoeken van

de bibliotheek tellen mee. Bij de bibliotheek

konden de kinderen een speciaal Leesmiljonairs-

boekje ophalen waar elke gelezen minuut in

kon worden genoteerd. Hoe meer ze lazen, hoe

rijker ze als leesmiljonair werden. Ze konden

diploma’s en cadeautjes verdienen als ze een

bepaald aantal minuten hadden gelezen. Het

behalen van 1 miljoen minuten werd in Veghel

gevierd met een ‘Gruwelijk eng gala’ en in Uden

en Oss (Ravenstein) met een Miljonairsfeest

als afsluiting van de Kinderboekenweek, waar

alle kinderen en hun families voor werden

uitgenodigd. Het was fantastisch.

Miljonairsfeest Uden

14

Jaarthema

Het jaarthema 2016-2017 was ‘Wat delen we met

elkaar?’ Het thema bouwde voort op thema’s

van de jaren ervoor en liet mensen nadenken

over de uitdagingen die we als burgers moeten

aanpakken. In onze complexe samenleving

wordt steeds duidelijker dat het weinig zin heeft

naar de ander te wijzen: “Jij moet veranderen!”

Zinvoller lijkt de vraag: ‘Wat delen we met

elkaar?’ Die vraag werd daarom twee jaar lang

voorgelegd aan sprekers die onze bibliotheek

bezochten. Daarnaast kwam de vraag terug

in communities, zoals bij Werk en Inspiratie

(waar werkzoekenden bij elkaar komen, en

hun zoektocht naar werk met elkaar delen) en

bij Op verhaal komen (waarin mantelzorgers

verhalen delen over hun situatie). Er werden

gezamenlijke leesactiviteiten rondom het

thema ondernomen.

Ook archieven in ons werkgebied werden

enthousiast gemaakt om aandacht te besteden

aan de vraag ‘Wat deelden we (vroeger) met

elkaar?’ (en hoe is dat in de loop van de jaren

veranderd).

Diverse sprekers hebben in 2017 hun licht

laten schijnen over het jaarthema. Er zijn grote

publiekslezingen geweest zoals: in januari in De

Lievekamp in Oss - Martijn Aslander, in april in

de bibliotheek in Oss - Bas Heijne.

In het begin van 2017 werd in het verlengde

van Nederland Leest 2016 met als thema

democratie nog een politiek debat gehouden

met als aanjagers Jan Marijnissen en René

Peters. Dat thema en die avond sloten aan bij

het jaarthema.

VolwassenenNoord Oost Brabantse Bibliotheken voor de

In 2017

waren er 16.410

volwassen

leden

15

TEDx

Op 9 juni vond de tweede editie van TEDx

Veghel plaats. Een evenement met twintig

indrukwekkende sprekers en onderwerpen

die ertoe doen. Alle sprekers hielden hun TEDx

Talk in het Nederlands en de onderwerpen

waren divers, rondom het thema kennis.

Het evenement live bijwonen kon alleen

op uitnodiging (er waren 500 aanwezigen).

Gelukkig deden veel bibliotheken in Nederland

mee met de mogelijkheid om live te streamen.

Zo was TEDx Veghel Meierijstad voor iedereen

te volgen. In verschillende Noord Oost

Brabantse Bibliotheken werd het programma

ook gestreamd. Bij de TEDx zelf had Bibliotheek

Veghel een pop-up bibliotheek ingericht en

werd een ruilactie voor boeken gehouden. Alle

deelnemers brachten een favoriet boek mee,

leverden dat in en mochten een ander mee

naar huis nemen. Wat delen we met elkaar, heel

letterlijk genomen.

Zo werd het jaarthema op allerlei manieren

aangevlogen. Dat is immers waar de bibliotheek

voor staat: alle standpunten en visies voorleggen

en mensen erop attenderen.

De Bibliotheek en Belastingaangifte

Ook in 2017 is er weer samengewerkt met de

Belastingdienst, de Koninklijke Bibliotheek

en de Openbare Bibliotheken om mensen

ondersteuning te bieden bij het digitaal zaken

doen met de overheid. In alle gemeenten

van de NOBB was het mogelijk om gratis een

computer in de bibliotheek te gebruiken voor

de aangifte. Ook mochten documenten van

de Belastingdienst gratis geprint worden

en de bibliotheken boden spreekuren en

cursussen rondom de aangifte aan. Er werd

samengewerkt met lokale ouderenbonden en

administratiekantoren.

E-books

Iedereen die lid is van de openbare bibliotheek

kan e-books lenen voor smartphone, tablet,

computer of e-reader. En een lid kan gebruik

maken van online cursussen en de Luisterbieb.

De online Bibliotheek bevat een wisselend

aanbod van zo’n 20.000 e-books. Over online

uitlenen zijn landelijke afspraken met uitgevers

gemaakt.

Het Belastingspreekuur

16

Communities

Zoals altijd al is het samenkomen in de

bibliotheek rondom een thema of deel van

de collectie een geliefd onderdeel binnen de

programmering. De langstlopende groep was

de Lezers van Stavast, waarbij liefhebbers

van non-fictie zich door een bibliothecaris

lieten bijpraten over thema’s uit de non-fictie

collectie. Aan de start van het vijfde seizoen

2016-2017 (september) zijn deze maandelijkse

bijeenkomsten omgevormd tot Tegenlicht Meet

Ups. De Lezers van Stavast avonden sloten toch

altijd al nauw aan bij de thema’s van het VPRO

televisieprogramma Tegenlicht. Door aan te

sluiten bij het landelijke netwerk van Tegenlicht

Meet Ups is de zichtbaarheid verder vergroot.

Er was in 2017 nog steeds een groep trouwe

bezoekers, maar regelmatig sloten ook nieuwe

bezoekers aan, die interesse hadden in het

thema van die specifieke avond. De invulling

van de avonden was wisselend: soms met een

spreker, soms met een debat. In september

werd een avond in Oss gehouden over het

Broodfonds, onder de noemer Tegenlicht Meet

Up Oss. Die avond waren verschillende mensen

aanwezig die open staan voor een - nog op te

richten - tweede Oss Broodfonds. De Bibliotheek

Oss zal - voor alle duidelijkheid - niet actief

betrokken zijn bij de mogelijke oprichting van

een tweede Oss Broodfonds, maar stelt zich in

deze facilitair op.

Ook in Oss werd in oktober nog een

bijeenkomst gehouden van Tegenlicht Meet

Up over de aflevering Zorgeloos leven met de

woordvoerders van Buurtzorg Oss en SP Oss.

Homo Deus

Af en toe verschijnen er boeken die er uit

springen. ‘Homo Deus: een kleine geschiedenis

van de toekomst’ van de Israëlische historicus

Yuval Noah Harari is zo’n boek. Naar aanleiding

van dit boek gingen burgers hierover met

elkaar in gesprek. Professoren van verschillende

universiteiten gaven op uitnodiging van de

Bibliotheek Oss gastcolleges o.a. in de Groene

Engel. Het boek ‘Homo Deus’ werd ook door de

bibliotheken in Uden en Veghel besproken met

het publiek.

Wiskundige Hans Zantema gaf op 9 november

uitleg over Algoritmen en op zondag 19

november was schrijver, columnist en

microbioloog Rosanne Hertzberger in Oss. En

drie hoogleraren bespraken zondag 17 december

hun visie op dit belangrijke boek met elkaar en de

zaal: filosoof Jan Bransen (Radboud Universiteit

Nijmegen), psychiater Dirk Geurts (Radboud

Universiteit Nijmegen) en wiskundige Johan

van Leeuwaarden (Technische Universiteit

Eindhoven).

Schijndel

Sinds april komen elf personen maandelijks in

de bibliotheek in Schijndel om te praten over

filosofie n.a.v. Het boek “Rechtvaardigheid”

van M. Sandel. Dit is het gevolg van een

KennisMakersbijeenkomst.

Leestips

Boeken proeven, Boekennieuws en Boek

& Babbel, waarbij bibliothecarissen in

verschillende bibliotheken vertellen over

gelezen nieuwe boeken, zijn voor een trouwe

groep bezoekers uitgelezen momenten waarop

ze zich verdiepen in onze collectie.

17

Luistercafés

In 2017 werden in De Afzakkerij op de Noordkade

in Veghel tien edities van Luistercafé Noordkade

gehouden. Op de eerste vrijdag van de maand

staat een beroemde muzikant of groep centraal.

De Afzakkerij regelt een artiest die de bewuste

artiest kan coveren en de bibliotheek regelt

mensen die iets met de bewuste artiest hebben

en daarover geïnterviewd willen worden. In

2017 werd eer betoond aan Townes Van Zandt,

Willy DeVille, Bob Dylan, Tim & Jeff Buckley,

Dolly Parton, the Everly brothers, Muddy Waters,

Paul Simon, Neil Young en Queen. Vanwege

de grote belangstelling wordt de reeks in 2018

voortgezet.

KennisMakers

Het project KennisMakers biedt sinds 2013

elk jaar weer verrassende en uiteenlopende

lezingen en workshops in onze bibliotheken.

KennisMakers is een oproep aan mensen om

hun passie of kennis te delen. De bibliotheek

faciliteert en brengt mensen bij elkaar. De

onderwerpen die dit jaar veel belangstelling

trokken waren o.a. Fietsreis naar Sri Lanka,

Transgender zijn, Vijftig jaar De Pul in Uden.

De achterliggende gedachte is dat de

bibliotheek een grote collectie en dus, samen

met haar medewerkers, veel kennis in huis

heeft, maar niet álle kennis. KennisMakers

kunnen dit aanvullen en daarmee de collectie

van de bibliotheek een extra dimensie geven.

Mensen komen niet alleen naar de bibliotheek

om kennis te halen, maar ook om kennis

te brengen. Belangrijk hierbij is de lokale

verankering van de bibliotheek: mensen uit

eigen dorp of stad worden direct betrokken en

omdat het laagdrempelig moet zijn, is het voor

iedereen te volgen.

Kenniscollege

Leerlingen van het Zwijsen College verzorgden

op 13 november in de Bibliotheek Veghel een

KennisCollege over robotica, in het kader van

Nederland Leest. Deze leerlingen zaten in Team

Rembrandts: een internationaal roboticateam

bij Fontys Hogeschool Mechatronica.

Het getalenteerde team bestond naast

bovenbouwleerlingen van het Zwijsen College

ook uit studenten van Fontys Hogeschool

Engineering en studenten mbo techniek. Met

hun zelfgemaakte robots hebben ze tijdens de

FIRST Robotics Competition al verschillende

prijzen en awards in de wacht gesleept.

Inmiddels hebben ze begin dit jaar voor de zesde

keer deelgenomen aan de robotcompetities van

FIRST in Amerika én gewonnen.

Het Udens College en de Bibliotheek Uden

hielden 25 oktober een KennisCollege met als

onderwerp ‘Verzet tegen de Duitse bezetting,

van macro-naar microgeschiedenis. Een docent

van het Udens College gaf een kijkje in de wereld

van zijn vakgebied. Dit keer was dat Rob Knoops,

docent geschiedenis van de sectie havo/vwo.

Hij heeft als hobby de lokale geschiedenis, om

precies te zijn die van Beek en Donk ten tijde

van de Tweede Wereldoorlog. De belangstelling

was groot.

18

Werk en Inspiratie

De bijeenkomsten voor werkzoekenden die

verdieping zoeken in hun zoektocht naar werk

in bibliotheken Uden, Oss en Veghel waren

succesvol. Bij elke bijeenkomst staat een thema

centraal waarvoor een deskundige wordt

uitgenodigd. Ook worden tips van boeken,

tijdschriften en films gegeven. Het gaat dan

niet alleen om praktische titels, maar ook om

inspirerende. Op deze manier krijgt iemand

die een baan zoekt een steuntje in de rug. Het

gemiddelde aantal bezoekers is 30.

Landelijke campagnes en schrijversbezoeken

Boekenweek: Verboden Vruchten

De Boekenweek 2017 was van 25 maart t/m 2

april, met als thema: Verboden Vruchten. Met

diverse auteursbezoeken en themapresentaties

hebben de Noord Oost Brabantse Bibliotheken

de Boekenweek gevierd. In bibliotheek Uden

was schrijfster Elle van Lieshout te gast en in

bibliotheek Veghel hebben Abdelkader Benali

en zijn vrouw Saïda Nadi-Benali een avond

verzorgd met verhalen, eten en drinken in

samenwerking met Brownies & DownieS.

Bibliotheek Oss en Boekhandel Derijks

organiseerden het Osse Lezersfeest 2017, een

avond vol literatuur, cultuur en kennis met als

hoofdgasten Annejet van der Zijl en Auke Hulst.

Nederland Leest

De maand november stond in alle bibliotheken

in het teken van Nederland Leest. Het boek

dat dit jaar centraal stond: Ik, robot van Isaac

Asimov.

In Oss waren busreizen naar bedrijven die

gebruik maken van robots; Pivot Park Screening

Centre, BrabantZorg en Stracon metaalwerken

en het melkveebedrijf van de familie Van Schaijk

in Berghem. De belangstelling was gigantisch.

In de bibliotheken in Uden en Oss sprak Nick van

Breda. Hij is met 25 jaar een echte Changemaker

en inmiddels internationaal TEDx spreker. Hij

werkt aan vernieuwend onderwijs, denkt mee

aan oplossingen voor wereldvraagstukken

o.a. met het organiseren van hackathons. Hij

vertelde in de bibliotheek op een positieve

manier over de steeds grotere rol van robots in

onze maatschappij.

Spannende Boeken Weken

Van 9 tot en met 25 juni waren de Spannende

Boeken Weken. In deze periode stond de thriller

als vakantieboek centraal onder het motto: Je

vakantie begint met boeken! De zomer is voor

40% van de Nederlanders het moment om

meer boeken te lezen dan normaal. Spannende

boeken zijn in deze periode het meest gelezen

genre.

In de Noord Oost Brabantse bibliotheken werden

de Spannende Boeken Weken gevierd met

presentaties van mooie boeken en prikkelende

activiteiten, zoals een interview met Esther

Verhoef in Bibliotheek Uden door bibliothecaris

Evi Savelkouls.

Ontmoeting met Griet Op de Beeck

Uden krijgt geen genoeg van Griet Op de

Beeck. De auteur was afgelopen jaar te zien

bij Zomergasten en op dinsdag 7 maart op

uitnodiging van Boekhandel Bert van der

Heijden en de bibliotheek voor de derde keer

in Uden. De lezing was vanwege de grote

belangstelling verplaatst naar theater Markant.

Met meer dan een half miljoen verkochte boeken

is Op de Beeck één van de best verkopende

Nederlandstalige schrijvers van dit moment.

19

Voor laaggeletterden

Laaggeletterdheid is een van de leidende

thema’s binnen het beleid van de NOBB en staat

evenals vorig jaar in alle betrokken gemeenten

als belangrijk onderwerp op de lokale agenda.

De publiciteit rondom dit onderwerp in de

afgelopen jaren heeft er voor gezorgd dat

het thema bespreekbaar is geworden en

professionals en vrijwilligers de handen ineen

slaan om (potentiële) laaggeletterden te helpen.

De bibliotheken benaderen de bestrijding van

laaggeletterdheid dan ook lokaal en organiseren

netwerken om gezamenlijk de mensen die het

betreft te bereiken in de vorm van het Taalhuis.

De samenwerking met IBN is ook in het

afgelopen jaar succesvol geweest en zal worden

voortgezet. In de bibliotheken zijn Anders Lezen-

pleinen ingericht met lees- en taalboeken. Het

gaat om romans voor volwassenen, maar dan

geschreven in begrijpelijke taal. Ook liggen er

makkelijk leesbare kranten. De luisterboeken

staan ook op deze plek en er is informatie over

de dienst Passend Lezen. Verder worden er

cursussen Klik & Tik, Digisterker en Oefenen.nl

gegeven.

Op het gebied van laaggeletterdheid zijn er veel

ontwikkelingen geweest in onze verschillende

gemeenten:

Om alle activiteiten voor deze mensen

meer onder de aandacht te brengen én om

taalvrijwilligers en cursisten te werven is in de

Udense bibliotheek een taalhuiscoördinator

aangesteld. Er wordt samengewerkt met

netwerkpartners waardoor laaggeletterden

beter worden bereikt. Zowel in de bibliotheek als

in wijkgebouw De Balans kwamen ook in 2016 al

groepen bijeen. Hier oefenen anderstaligen met

de Nederlandse taal. TaalRijk en Taal in Balans

zijn bedoeld voor de inwoners van Uden, Volkel

en Odiliapeel voor wie het Nederlands niet de

moedertaal is. In kleine groepjes werkt men op

eigen niveau aan de kennis van de Nederlandse

taal, onder begeleiding van ervaren NT2-

docenten. Ze oefenen met lezen, luisteren,

spreken en schrijven. Deze activiteiten zijn

uitgebreid met een taalgroep in wijkgebouw

de Kom-in. De taalhuiscoördinator heeft in 2017

allerlei instanties bezocht om medewerkers

bewust te maken van het probleem en wijst hen

op de mogelijkheid om door te verwijzen. Eind

2017 is door de gemeente Uden besloten om de

taalhuiscoördinator een extra jaar te geven om

met de activiteiten door te gaan.

Op 28 november opende wethouder Van

Geffen het Taalhuis Oss in de bibliotheek

Oss. In het Taalhuis Oss komen verschillende

initiatieven in Oss samen met het doel zoveel

mogelijk laaggeletterden te bereiken. Het

Taalhuis Oss is een centrale ontmoetingsplek en

coördinatiepunt, waar iedereen terecht kan met

vragen over taal en andere basisvaardigheden.

Vanuit het Taalhuis worden taalpunten in wijken

en kernen in de gemeente Oss ondersteund

door deskundig getrainde vrijwilligers in

samenwerking met de Taalhuiscoördinator

die in mei 2017 is benoemd. In december was

voor de ingang van het gemeentehuis een

fototentoonstelling die liet zien wat taal voor

iemand kan betekenen: zes levensgrote borden

met daarop persoonlijke brieven van mensen

over hun ervaring met laaggeletterdheid.

20

Veghel/Meierijstad

In Taalhuis Veghel zijn activiteiten zoals de

leeskring, het wekelijkse taalcafé waar mensen

samen de taal oefenen en de cursus Leren?

Gewoon doen! voor mensen die beter willen

leren lezen, schrijven en rekenen. Deze cursus

wordt gegeven door een docent van ROC De

Leijgraaf met ondersteuning van vrijwilligers en

sociaal werkers van ONS welzijn. Het is bedoeld

voor mensen die goed Nederlands spreken.

De VoorleesExpress zorgt ervoor dat kinderen

met een taalachterstand extra aandacht krijgen.

Een half jaar lang komt er een vrijwilliger bij hen

thuis om voor te lezen. Samen met de ouders

wordt eraan gewerkt dat taal en leesplezier een

vaste plek in het gezin krijgen.

Bernheze

Het jaar 2017 is gestart met aandacht voor

laaggeletterdheid middels een bijeenkomst

laaggeletterdheid en de gevolgen hiervan

voor zorg en welzijn. Professionals in de zorg

en vrijwilligers uit Bernheze waren hierbij

aanwezig om samen ideeën te verzamelen en

kennis en ervaringen te delen.

Ook is in Bernheze de VoorleesExpress gestart

waaraan 17 kinderen/gezinnen hebben

deelgenomen. Met hulp van vrijwilligers

wordt er 20 weken 1x per week voorgelezen

bij taalarme gezinnen met als doel lezen te

stimuleren en de taalachterstand te verkleinen.

Het project wordt in 2018 zeker voortgezet. In de

bibliotheek in Heesch is een Taalpunt gevestigd.

Verbreding

Wat hebben bibliotheken, toerisme, recreatie,

UITpunten en erfgoed met elkaar te maken?

Van oudsher verzamelen bibliotheken

informatie en stellen dit aan zoveel mogelijk

mensen openbaar beschikbaar. Vandaar

dat de bibliotheken Oss en Veghel een

aantal jaren geleden beiden positief hebben

gereageerd op een verzoek van de gemeente,

om op onafhankelijke wijze informatie over

toerisme, recreatie, cultuur en (historische)

bezienswaardigheden te inventariseren en

vindbaar te maken. Sindsdien onderhouden de

bibliotheken de volgende websites:

www.uitpuntveghel.nl en www.uitpuntoss.nl,

www.toerismeoss.nl en www.toerismeveghel.nl

en www.maasmeanders.nl. De bibliotheken zijn

hiervoor ook actief op sociale media: Facebook

en Twitter voor Veghel en Oss. Tenslotte wordt in

samenwerking met lokale erfgoedorganisaties

en Stadsarchief Oss de digitale erfgoedkaart

voor de gemeente Oss onderhouden.

Zowel Oss als Veghel hebben een groot lokaal

netwerk opgebouwd en de invoerders uit

beide plaatsen werken intensief met elkaar

samen. De informatie wordt ingevoerd in

de database G!DS, de digitale sociale en

culturele kaart van de openbare bibliotheken

in Nederland. Voorheen was er met betrekking

tot de culturele informatie een Brabants

netwerk van UITpunten. Maar vanaf 2016 zijn

hiervoor geen provinciale middelen meer

beschikbaar en zorgen de UITpunten zelf voor

kennisdeling op provinciaal niveau. In 2017

is echter gebleken dat er geen sprake meer is

van een provinciaal netwerk, mede als gevolg

van keuzes die door diverse bibliotheken zijn

gemaakt (bijv. samenvoeging UIT en VVV,

wisseling van coördinatoren, reorganisaties en

bezuinigingen).

21

Gemeente Meierijstad

Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel zijn

gefuseerd en vormen sinds 1 januari 2017 samen

gemeente Meierijstad. Daarmee is de situatie

veranderd en zijn er twee VVV-agentschappen,

een VVV winkel, een UITpunt en Toerisme

Veghel in gemeente Meierijstad. Bibliotheek

Meierijstad (vestiging Veghel) houdt een

digitale culturele agenda ten behoeve van de

websites UITpunt Veghel en Toerisme Veghel

bij.

VVVagentschap, Toerisme Veghel en UITpunt

Veghel heeft in de fusiegemeente nauw contact

met de beleidsambtenaar recreatie & toerisme

en de andere VVV’s in de nieuwe gemeente

Meierijstad. De gemeente Meierijstad heeft

een nieuwe 2-jarige overeenkomst met

VVV Noordoost-Brabant gesloten voor de

kalenderjaren 2018-2019.

In 2017 is een onderzoek gestart naar

de vrijetijdssector (verblijfsrecreatie en

dagrecreatie) Meierijstad door ZKA Leisure

Consultance. De onderzoeksresultaten zijn door

ZKA verwerkt in een conceptrapport. Het rapport

dient als basis voor de op te stellen toeristisch

recreatieve visie Meierijstad. In 2018 gaat ZKA

van start met de verdere voorbereidingen om

te komen tot een visie recreatie & toerisme

Meierijstad. Hierbij worden ondernemers,

(belangen)organisaties en partners uit de

toeristisch-recreatieve sector betrokken.

Uiteindelijk wordt de visie recreatie & toerisme

Meierijstad ter besluitvorming voorgelegd aan

het college van burgemeester en wethouders en

ter vaststelling aan de gemeenteraad.

Gemeente Oss

In Oss werkt de Bibliotheek nauw samen

met de collega’s van het Stadsarchief Oss om

historische informatie via websites en sociale

media te verzamelen en te verspreiden.

Erfgoed wordt binnen de gemeente gezien als

een van de middelen om toerisme betreffende

‘Maas, Stad en Natuur’ te promoten. Dit sluit

aan bij de Visie vrijetijdseconomie die in 2016

op gemeentelijk niveau is ontwikkeld. Daarin

is een van de conclusies dat de informatie

over toerisme, recreatie, erfgoed en culturele

evenementen te versnipperd is.

Om dit in betere banen te leiden is in 2017

het Platform Vrijetijd Oss opgericht. Een van

de daarbij horende werkgroepen richt zich

op eenduidige informatievoorziening en

coördineert de samenwerking tussen gemeente,

bibliotheek, stichting Maasmeanders,

ondernemers en Centrummanagement Oss. De

Bibliotheek is voorzitter van deze werkgroep en

naar verwachting wordt er in de loop van 2018

een nieuwe website gelanceerd in Oss waarop

de informatie van minimaal vier huidige

websites is gebundeld.

Het verzamelen en onderhouden/actualiseren

van de bijbehorende database en de regie

van deze website blijft een taak voor de

bibliotheek. De marketing is in handen van

lokale ondernemers en communicatiebureau’s.

Uiteraard worden er ook campagnes via sociale

media en youtube aan deze centrale website

verbonden. En wordt er nog meer dan voorheen

verbinding gelegd met de omliggende regio’s.

22

Erfgoed

Stadsarchief Oss

Vanaf 1 januari 2016 is het Stadsarchief Oss

een onderdeel van de Bibliotheek Oss en de

NOBB. Het Stadsarchief Oss brengt gevraagd

en ongevraagd mensen in aanraking met

de lokale geschiedenis, binnen en buiten de

muren van het archief. Het Stadsarchief is een

erfgoedkennis- en expertisecentrum met een

unieke collectie over de regio Oss en wil een

breed publiek interesseren voor en informeren

over de geschiedenis van Oss en omstreken. Voor

dit doel wordt historisch materiaal verzameld,

beheerd en toegankelijk gemaakt. Ook worden

educatieve projecten en historische activiteiten

georganiseerd.

Publieksbereik

Het Stadsarchief organiseert jaarlijks 4 tot 6

kleinschalige historische tentoonstellingen

in de publieksruimte. Hiervoor wordt vaak

samengewerkt met diverse personen en

instellingen. Bij deze tentoonstellingen is

vrijwel altijd een gratis tentoonstellingsboekje

beschikbaar. Een paar voorbeelden uit 2017:

• Van Toen naar Nu. Deze fototentoonstelling

liet een artistieke combinatie zien van

oude foto’s uit de collectie van het archief

en nieuwe foto’s van Oss, gemaakt door

Frédèrique Niewöhner, studente aan de

Fotovakschool te Boxtel.

• Tien jaar Stadsarchief Oss. Deze kleinschalige

expositie toonde een overzicht van de

diverse activiteiten die het Stadsarchief het

afgelopen decennium heeft georganiseerd.

• Geluk. Deze fototentoonstelling was

gekoppeld aan het landelijke thema van de

Maand van de Geschiedenis in oktober. Ook

in de expositieruimte van de Bibliotheek

Oss werd aandacht aan ‘Geluk’ besteed.

Het Stadsarchief heeft in de beeldcollectie

gezocht naar foto’s die geluk uitstraalden.

Vervolgens zijn Osse dichters van onder

andere de Dichtersbent Oss en het

Poëzie Podium Oss gevraagd zich te laten

inspireren door deze beelden. Tentoonstelling ‘Geluk”

Van Toen naar Nu: Kruisstraat, Oss

23

Het Stadsarchief organiseerde en coördineerde

in 2017 diverse activiteiten, zoals:

• Fotokijkochtenden met beeldmateriaal

van de Osse fotograaf Leo van den Bergh

uit de jaren dertig, veertig en vijftig. De

achtergrondinformatie die tijdens deze

bijeenkomsten werd verzameld, is gebruikt

voor een fotoboek van Leo van den Bergh.

• Twee erfgoedinspiratieavonden met

presentaties, ontmoeting en debat, in

samenwerking met de gemeente Oss.

• Workshop ‘Archeologie voor kinderen’

door bureau Archeoles. Dit was onderdeel

van Columbus, een serie workshops en

cursussen voor nieuwsgierige kinderen door

de Bibliotheek Oss en de Volksuniversiteit

Oss

• Diverse lezingen in samenwerking met de

Werkende Mens, historische kring voor Oss

en omgeving.

• De Open Monumentendag en de eerste Open

Kerkendag Brabant, met rondleidingen,

exposities, wandelingen, workshops en

kerktorenbeklimmingen en busexcursies.

Het Stadsarchief coördineerde deze open

dagen in samenwerking met de gemeente,

monumenteneigenaren, kerkbesturen en

historische verenigingen.

• Het Pop-up Erfgoedhuis in het centrum van

Oss tijdens de Maand van de Geschiedenis

en de Nationale Archeologiedagen.

Hier was onder andere een historische

tentoonstelling, kinderactiviteiten, films,

lezingen en presentaties.

Naast deze activiteiten voor individuele

belangstellenden hebben ook groepen ouderen

van verzorgingshuizen De Wellen en Katwijk

met begeleiders een bezoek gebracht aan

Stadsarchief en de Bibliotheek.

Collectie

De inventarisatie van het Bergoss-bedrijfsarchief

en documentatie bij het BHIC is in 2017

afgerond. De collecties en de documentatie

wordt momenteel geïnventariseerd en (her)

ordend, ook met inzet van vrijwilligers.

Er is helaas nauwelijks ruimte in het huidige

depot voor het verwerven van nieuwe collecties.

Er zijn wel enkele kleine collecties toegevoegd.

Tien vrijwilligers, gemiddeld een dagdeel in de

week actief, beschrijven en scannen foto’s en

beschrijven tijdschriften zodat collecties ook

digitaal beschikbaar komen.

Groep 4 bezoekt het Stadsarchief

24

Publicaties en producten

Op 9 november is het fotoboek ‘Geboren

fotograaf - Oss en de wijde wereld door de

ogen van Leo van den Bergh (1912-2009)’

gepresenteerd. Deze publicatie in een oplage

van 1.500 stuks is een coproductie van het

Stadsarchief Oss met Iris Uitgeverij uit Berghem.

Tv-serie ‘Gelukkig hebben we de foto’s nog!’

In 2017 heeft het Stadsarchief Oss op eigen

initiatief samen met lokale omroep Dtv twee

6-delige televisieseries gemaakt over de lokale

geschiedenis: ‘Gelukkig hebben we de foto’s

nog!’. De basis voor deze afleveringen is de

uitgebreide fotocollectie van het Stadsarchief

en de verhalen die over bijzondere straten en

pleinen in de gemeente Oss en Bernheze bestaan.

Script, beeldredactie en presentatie worden

door het Stadsarchief zelf verzorgd. Presentator

Jurgen Pigmans van het Stadsarchief neemt

in iedere aflevering de kijkers aan de hand

van archieffoto’s mee door de geschiedenis

van een bepaalde plek in de regio. In een klein

kwartier wordt zo op een laagdrempelige en

visueel aantrekkelijke wijze de lokale historie

breed onder de aandacht gebracht. De positieve

reacties uit media en kijkerspubliek hebben

ertoe geleid dat Dtv en het Stadsarchief in 2018

een derde reeks van zes afleveringen ‘Gelukkig

hebben we de foto’s nog!’ gaan opnemen.

Boekje Mens en Maasland

Op verzoek van wethouder Johan van der

Schoot heeft het Stadsarchief een kort

publieksvriendelijk historisch overzicht over

de gemeente Oss geschreven, getiteld ‘Mens

en Maasland, een logische geschiedenis van

Oss en omstreken’. Gratis af te halen bij o.a. het

Stadsarchief, gemeente en VVV. Op basis van dit

boekje is ook een tentoonstelling gemaakt, die

in het Pop-up erfgoedhuis te zien was. Hierbij

is gebruik gemaakt van voorwerpen uit de

collectie van Museum Jan Cunen.

Erfgoed Landerd

Het hele jaar heeft Piet Huvenaars in de

bibliotheek Zeeland een gratis inloopspreekuur

gehouden voor mensen met vragen over het

verleden.

Hij is al sinds zijn jeugd intensief bezig met

stamboom- en ander historisch onderzoek

over Zeeland. Huvenaars is secretaris van

de plaatselijke heemkundekring en van de

afdeling Land van Cuijk en Ravenstein van de

Nederlandse Genealogische Vereniging. Het

historisch café is tot 1 januari 2018 maandelijks

open geweest. De afspraak was om dit in

december 2017 te evalueren. Omdat er te weinig

animo voor was heeft de heemkundekring

besloten om ermee te stoppen.

Erfgoed Uden

In de bibliotheek Uden wordt maandelijks een

Historisch Café gehouden, een inloopmiddag

waarbij medewerkers van Stichting Het

Uden-archief bezoekers informeren over de

Udense geschiedenis en genealogie. Tevens

is er die middag de mogelijkheid om te

chatten met medewerkers van het BHIC in

Den Bosch voor specifieke vragen en extra

achtergrondinformatie.

In de Maand van de geschiedenis heeft de

bibliotheek Uden een avond gehouden n.a.v de

boekpresentatie ‘Wij hebben Mutti nooit meer

gezien’ van de Udense schrijfster Luise Jacobs.

25

Noord Oost Brabantse Bibliothekenper gemeente

26

Naast aandacht voor de collectie waren er in

2017 veel succesvolle activiteiten waaraan de

bibliotheken in Bernheze meewerkten.

Op zondag 27 augustus was de tweede editie van

festival Het VerhAal waaraan de bibliotheken

Veghel en Bernheze en diverse partners van

beide bibliotheken meewerkten. Behalve in

Veghel was langs een wandelroute richting de

Kilsdonkse Molen in Heeswijk-Dinther ook veel

te beleven. Bezoekers werden daar verrast door

allerlei taalkunstenaars. Als afsluiting van het

festival trad Bart Chabot op. Het VerhAal langs

de Aa had als thema ‘Letters’. Een mooi geslaagd

evenement waarbij kunst, cultuur en literatuur

samen kwamen.

Om de zomerdip tegen te gaan, hebben onze

bibliotheken deze zomer alle kinderen mét hun

familie gestimuleerd om samen te proberen

1 miljoen minuten te lezen. De kinderen

kregen een speciaal Leesmiljonairs-boekje

voor de gelezen minuten. Er waren diploma’s

en cadeautjes te verdienen bij een bepaald

aantal minuten lezen. Het Miljonairsfeest in

de theaterzaal van Nesterlé in Nistelrode als

afsluiting van deze periode van zes weken, was

een groot succes.

Volwassenen werden ook dit jaar weer

bijgepraat tijdens Boek & Babbel, een

terugkerende activiteit in Heesch, Heeswijk-

Dinther en Nistelrode waarbij onze

bibliothecaris de nieuwe collectie actief deelt

met bezoekers. Désirée is verantwoordelijk voor

de aanschaf van de collectie voor volwassenen

in de bibliotheken van Bernheze. Op basis van

haar jarenlange ervaring en (het bijhouden

van de) actualiteit maakt ze een keuze uit het

enorme boekenaanbod. In 2017 is zij gevraagd

door theatercafé de Mus, dat een paar keer per

jaar een culturele zondagmiddag houdt met

interessante initiatieven uit de omgeving. Er

kwamen zestig bezoekers.

Gemeente

Bernheze

27

In bibliotheek Heesch werd in 2017 een reeks

activiteiten gestart die met fotografie te maken

had. Het begon met ‘Blik op fotografie’, een

expositie van Fotoclub Bernheze met 28 foto’s

van een boekomslag voor het boek ‘Liefde en

Schaduw’ van Isabel Allende. Om de boekomslag

te kunnen maken, schonk bibliotheek Heesch

iedere deelnemende fotograaf een exemplaar

van het boek dat is uitgegeven ter gelegenheid

van ‘Nederland leest 2016’. De opening was 29

september. De expositie bleef een maand staan

en ging toen naar bibliotheek Heeswijk-Dinther.

De nationale voorleeslunch in oktober waarbij

jong en oud bij elkaar zijn gebracht in de

bibliotheek in Heesch, was een groot succes.

Kinderen van groep 7 van basisschool De

Kiem zaten samen aan tafel met de ouderen

van dienstencentrum Heelwijk uit Heesch.

Wethouder Glastra van Loon las het verhaal

voor en vond het heel erg leuk om dat te doen.

Zowel de ouderen als de kinderen luisterden

ademloos.

Het Griezelige Miljonairsfeest, waarmee op 13 oktober het

project Leesmiljonairs werd afgesloten, was een succes.

Kinderen beginnen er nu nog weleens over. Alles paste

bij elkaar: de muziek, de belichting, de spelletjes en de

activiteiten. Het leidde tot een zaal vol vrolijke, griezelende

leesfans die wel weg wisten met een lekker glaasje ‘snot’ of

‘bloed’!

Annika Verhallen, Medewerker informatie en advies jeugd Bernheze

28

Binnen de gemeente Landerd is veel aandacht

voor samenwerking met partijen, vaak zijn

dat vrijwilligersorganisaties. De bibliotheek

probeert waar mogelijk samenwerking te

initiëren en te faciliteren.

Vanuit Vluchtelingenwerk Landerd kwam de

vraag om gezamenlijk iets op te zetten voor

nieuwkomers in de bibliotheken in Zeeland

en Schaijk. Met name vrouwen voelen zich

eenzaam en hebben behoefte om met andere

vrouwen contact te maken. Ze komen minder de

deur uit dan mannen. In de twee dorpen kijken

de vrouwen echt uit naar de maandelijkse

ontmoetingsdag. Ze genieten ervan en voelen

zich thuis in de bibliotheek. De vrouwen komen

zelf ook met ideeën. Ze willen bijvoorbeeld ook

samen lezen en samen praten in het Nederlands.

De bijeenkomsten worden heel goed bezocht. In

Schaijk kwamen in december bijvoorbeeld 22

vrouwen samen en in Zeeland in november 13.

Wat was dat een leuk gezicht: maar liefst

35 kinderen kwamen in hun pyjama naar

de pyjamaparty tijdens de nationale

voorleesdagen. De bibliotheek in Zeeland zat vol

met de kinderen en hun ouders.

In december gingen de bibliotheken Schaijk

en Zeeland samen met Docus de Das en vele

kinderen met hun ouders op pad in het donker.

Op zaterdagavond 23 december hield het

Platform Toerisme Landerd voor alle kinderen uit

Landerd en omgeving een lampionoptocht over

het verlichte Docus de Das Avonturenpad aan

de Udensedreef in Schaijk. Kinderen maakten

eerst zelf een lampion in de bibliotheken van

Schaijk en Zeeland.

Gemeente

Landerd

29

De lezing over het boek De Jongens van de

Corridor was een succes. Het boek gaat over het

in 1967 geopende Penitentiair Trainingskamp

De Corridor in Zeeland. Het is een experiment

voor jonge gedetineerden dat wereldwijd

aandacht trekt. Geen cellen, maar kamers. De

gedetineerden – de jongens – werken met bijlen

en zagen in het bos. Ze sporten, bedwingen de

stormbaan, spelen Zwarte Piet op de lagere

school en doen bij bedrijven in de regio

werkervaring op. Een van de eerste jongens van

De Corridor is André Hazes. De jongens van De

Corridor beschrijft aan de hand van persoonlijke

verhalen een avontuurlijke geschiedenis die 40

jaar duurt.

De sprekers/schrijvers: Jos Straathof, journalist

en filosoof. Hij doceert aan de Fontys Hogeschool

Journalistiek en Twan van den Brand,

onderzoeksjournalist. Samen interviewden zij

ruim tachtig mensen. De lezing werd ook in

andere bibliotheken gehouden.

Docus de Das

30

Gemeente

Meierijstad

Na het jaar van het realiseren van de fusie van

de bibliotheken Meierijstad was 2017 het jaar

om elkaar te leren kennen en een start te maken

met de harmonisatie van de dienstverlening.

Bibliotheek Veghel en de werkgroep

Dementievriendelijke Gemeente Veghel zijn

na de start eind 2016 doorgegaan met het

inrichten van de Dementheek in bibliotheek

Veghel. Een Dementheek is een onderdeel van

de bibliotheek voor mensen met (beginnende)

dementie en voor allen die hierbij direct

betrokken zijn, zoals familie, mantelzorgers,

vrijwilligers en professionele zorgverleners.

De verwachting is dat het aantal mensen

met een vorm van dementie en het aantal

mantelzorgers in Meierijstad de komende jaren

aanzienlijk zullen toenemen. Hoe mooi is het

dan dat in de gemeente plekken zijn waar deze

mensen elkaar kunnen ontmoeten, gedachten

kunnen uitwisselen, informatie en materialen

kunnen vinden. De Dementheek richt zich op

informatieverstrekking en het uitlenen van

allerlei materialen, zoals spellen, puzzels, films

en boeken.

In Bibliotheek Schijndel werd ook een

Dementheek geopend. In dat kader was de

expositie ‘Inzoomen op het leven’ te zien.

Zestien fotografen van fotoclubs uit Meierijstad

deden mee aan een project om dementie en

fotografie te verbinden. Zij maakten prachtige,

ontroerende foto’s van mensen uit Meierijstad

die dementie hebben. Deze foto’s waren ook

te zien in Veghel (Pieter Brueghelhuis) en Sint-

Oedenrode (Odendael). Wethouder Witlox

opende de Dementheek in Schijndel.

Op 1 april waren Abdelkader Benali en zijn

vrouw Saïda Nadi-Benali te gast in Bibliotheek

Veghel. In samenwerking met Brownies &

downieS werd het een avond met eten, drinken

en de prachtige verhalen van de Benali’s.

De avond werd gehouden in het kader van

31

de Boekenweek. Het thema was Verboden

vruchten: een goede reden om toe te geven

aan het genot van heerlijk eten. Abdelkader

en Saïda Benali verzorgden een Marokkaanse

couscous en er werden geheimen onthuld over

de Marokkaanse keuken. Daarbij vertellen ze

over hun reizen en gerechten.

Op 24 juni was in Bibliotheek Veghel het Suzie

Ruzie Feest: een feest voor ondeugende peuters

en kleuters, gebaseerd op de prentenboeken

van Jaap Robben en Benjamin Leroy. Suzie

Ruzie is stout: ze knipt in gordijnen, poept in

het zwembad en speelt ‘de stinkvinger’ met

haar vriend Hond. Op het programma stonden

optredens van de schrijver en illustrator, live

muziek voor kinderen, een loterij en stoute

spelletjes als ‘Red de keuteltjes uit het zwembad’

en ‘Raad het stankje’. Badmeester Dikbuik,

Buurman Boos en Suzie kwamen ook naar het

feest.

Op zondag 27 augustus was de tweede editie van

festival Het VerhAal waaraan de bibliotheken

Veghel en Bernheze meewerkten. In de tuin

van bibliotheek Veghel begon het programma

met een optreden van de schrijfkring. Speciaal

voor het festival schreven de deelnemers

gedichten, die in de tuin werden geëxposeerd

en voorgedragen. Later in de middag trad Ellen

Deckwitz op voor tientallen poëzieliefhebbers.

Het laatste optreden in de tuin was van Pepijn

Lanen, ook wel bekend als Faberyayo van De

Jeugd van Tegenwoordig. Hij droeg voor uit zijn

verhalenbundel Sjeumig en werd daarna door

Meike van bibliotheek Veghel geïnterviewd over

zijn werk als schrijver.

Dag Annelies, nog eens érg bedankt voor

afgelopen zaterdag, het was zo’n fijn, goed

bedacht en georganiseerd feest! We hebben er erg

van genoten!

Benjamin Leroy, de tekenaar van Suzie Ruzie:

32

De hele maand oktober stond Bibliotheek Veghel

in het teken van Heel Veghel Bakt. Er waren

veel activiteiten rondom het thema voeding,

in de breedste zin van het woord. Cursisten

beeldend van Phoenix Cultuur hielden een

expositie. Mr. Poehaa en Zus Bello kwamen op

bezoek voor de circustheatervoorstelling ‘Pizza

Bello’. Natuurgids en kruidendeskundige Jules

Faber hield op 18 oktober een wandeling “Wilde

groenten, eetbare planten en kruiden”. En op

25 oktober werd op 25 plekken in Veghel een

oudere verrast met een diner en vooral met

een gezellige avond. Vrijwilligers haalden een

tas met boodschappen op bij de bibliotheek.

Brownies & downieS verzorgde het recept.

Samen met een oudere werd een maaltijd

bereid voor vier personen. Het was een daverend

succes.

Op 8 december werd de vierde editie van de

Veghelse Quiz gehouden. Uit alle reacties bleek

dat ook dit weer een geslaagde editie was. En

wat een fanatieke teams deden er mee! Bijna

niemand liet zich weerhouden door de sneeuw.

Om 22.40 uur was het eerste team binnen en

om 23.15 uur sloten, vanwege de sneeuw een

kwartier later dan gepland, de deuren. Voor de

medewerkers van de bibliotheek begon toen

nog het nakijken.

Een half jaar voorbereiding komt tot leven

tijdens de quizavond, alle puzzelstukjes

vallen in elkaar, we verbinden mensen,

we delen onze kennis op een originele

manier en zorgen dat de bibliotheek op

een goede en positieve manier in beeld is.

Natasja de Groot, Hoofd Publieke Dienstverlening

33

Bibliotheek Veghel organiseerde in 2017 een

aantal uitjes zoals een dagtocht met een

rondvaartboot vanuit Veghel naar Heusden

Vesting op 16 juli. Voor iedereen die meer wil

weten over de Noordkade, de Zuid-Willemsvaart,

de aanleg van het Maximakanaal en het

vestingstadje Heusden. Er gingen 40 personen

mee. Ook de dagtocht langs het Duits Lijntje

met de bus op 1 juli was een succes met 30

deelnemers. Ook was er een kortere busexcursie

Duits Lijntje met het voltallige college B&W

van de gemeente Meierijstad. Dat gezelschap

bestond uit 25 personen.

In de Week van de Alfabetisering kreeg

Meierijstad er een taalheld bij. Miriam Storck,

sinds ruim een jaar verbonden aan de bibliotheek

als begeleider van de schrijfkring, ontving de

provinciale taalheldenprijs van Stichting Lezen

en Schrijven in de categorie taalbegeleiders.

Daarnaast werden alle cursisten, vrijwilligers

en docenten van Taalhuis Veghel getrakteerd

op een spelletjesavond waar het plezier in taal

en rekenen centraal stond. Wethouder Coby van

der Pas was hierbij aanwezig.

Bibliotheek Meierijstad gaf voor het eerst een

cursus Digisterker over alle online diensten van

de overheid. Digisterker is bedoeld voor mensen

die al goed met internet om kunnen gaan. De

cursus werd aldus gegeven door de bibliotheken

Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode.

Het werken met de digitale overheid gaat me nu

goed af. Fijn dat ik dat kan!

Deelnemer Digisterker

34

De bibliotheken in de gemeente hebben

veel bereikt in 2017; zowel op het gebied van

(toekomstige) huisvesting als in het realiseren

van netwerken waardoor bijvoorbeeld het

Taalhuis Oss tot stand is gekomen. Hiermee

wordt vorm gegeven aan de nieuwe functies

van de bibliotheken en nadruk gelegd op

de speerpunten lokale verankering en

laaggeletterdheid.

Een aanvraag voor ESF subsidie voor het

stimuleren van duurzame inzetbaarheid van

medewerkers van de NOBB is in 2017 toegekend

en er is een projectgroep samengesteld. De

projectleider zal een tijdspad opstellen zodat er

voldoende tijd voor team Oss is om afspraken in

te plannen en zo te komen tot een goed beeld

van de huidige competenties, maar meer nog

van de benodigde competenties om te kunnen

voldoen aan de eisen van de toekomst. Het team

Oss is een pilot en de wens bestaat om dit traject

met alle teams te doorlopen. Afhankelijk van de

ervaringen in team Oss kunnen hier in een later

stadium afspraken over gemaakt worden. De

verantwoording van de inzet van ESF-subsidie

ligt bij de ondersteunende organisatie Cubiss

en HR5.

In de Bibliotheek Oss is het in 2017 een drukte

van belang geweest met tentoonstellingen,

groepsbezoeken, inloopspreekuren, workshops

en bijeenkomsten van communities. In de

periode januari - maart is een serie van vier

bijeenkomsten gehouden speciaal voor mensen

die binnenkort met pensioen gaan of dat net

zijn gegaan. In de reeks Met pensioen, wat

nu? kregen deelnemers tips. Telkens stond één

thema centraal: verandering, eenzaamheid,

onafhankelijkheid en tijdsinvulling. Naast

ervaringen uitwisselen kwamen steeds boeken

uit de collectie van de bibliotheek aan bod,

geschreven door professionals, instanties en

ervaringsdeskundigen; mensen die zelf in een

soortgelijke situatie zitten of hebben gezeten.

De reeks was volgeboekt en daarmee een succes.

Gemeente

Oss

35

Een vergelijkbare opzet had de serie Werk &

Inspiratie. Ook hier gaan deelnemers al dan niet

met een gastspreker met elkaar in gesprek en

wisselen werkzoekenden ervaringen uit. Niet

alleen praktisch, maar ook inspirerend met tips

over boeken, tijdschriften en films.

In het kader van 100 jaar De Stijl was er in

januari een tentoonstelling ‘Van Mondriaan

tot Dutch design’ te zien. Geïnspireerd op de

stoel van Rietveld maakten leerlingen van

Hooghuis West een eigen interpretatie op een

stoel en lieten zij zien op welke kunstenaar of

kunststroming hun ontwerp was gebaseerd.

Bezoekers konden boekenleggers met deze

informatie over kunst & design meenemen. Een

aantal keren gaven leerlingen presentaties over

kunst en vormgeving aan bibliotheekbezoekers.

Ook waren er i.s.m. Esmyer interieur & design

uit Oss ontwerpen te zien van talentvolle

designers uit Oss en omgeving.

In augustus en september was in de bibliotheek

een tentoonstelling te zien over het 50-jarig

jubileum van de Filmliga Oss. Behalve een fraaie

collectie posters, folders en oude film-attributen,

was er ook een korte film te zien die speciaal was

gemaakt door Filmclub Oase. Filmliga Oss heeft

ruim 1300 leden en vertoont een divers aanbod

van actuele kwaliteitsfilms. Met trots keken zij

terug op de afgelopen 50 jaar. In het kader van

de tentoonstelling was in de bibliotheek Oss

een lezing over de Kunst van het Kijken door Jac

van Houten. De filmklassieker The Hours werd

daarbij fragmentarisch bekeken en besproken.

Volksuniversiteit Oss en Bibliotheek Oss hebben

de handen ineen geslagen voor Columbus.

Onder deze naam organiseren zij met wisselend

succes samen een serie workshops en cursussen

voor nieuwsgierige kinderen van 9 t/m 12 jaar

over onderwerpen zoals Spaans, filosofie,

verhalen schrijven, hap-stap-poepfabriek,

36

archeologie, heelal, schaken voor beginners,

geschiedenis van het schrift en geologie.

In het kader van Oss innoveert zijn

Lezenslust (lokale ondernemer op gebied van

leescoaching), ONS welzijn en de Bibliotheek

Oss net na de zomer van start gegaan met het

project Leesexpeditie XL. Jonge vrijwilligers

(o.a. leerlingen van ROC De Leijgraaf) lezen voor

aan ouderen die niet meer in staat zijn om

zelf een boek, tijdschrift of de krant te lezen.

De leesvaardigheden van jongeren worden

gestimuleerd, lezer en luisteraar raken samen

in gesprek en op deze manier ontstaat er een

wisselwerking tussen meerdere generaties.

Zeker 15 duo’s zijn in de loop van het jaar aan

elkaar gekoppeld. In 2018 wordt bekeken hoe dit

project kan worden voortgezet.

Begin oktober heeft de Bibliotheek Oss

i.s.m. zorgcentrum Wilbertoord in Berghem

(gemeente Oss) een Taallunch georganiseerd.

Er werd o.a. door de Osse winnaar van Read2Me

jongerenwedstrijd Nikki Stassen voorgelezen.

Zeker 15 ouderen genoten van deze activiteit en

er kwamen mooie gesprekken tussen jongeren

en ouderen op gang.

De workshop Samen Dementievriendelijk over

het herkennen en omgaan met dementie, trok

12 zeer gemotiveerde bezoekers. Deze workshop

is ook gegeven aan de collega’s in de publieke

dienstverlening van de Osse bibliotheken.

In september is de werkgroep ‘Dementheek’

opgericht, in samenwerking met Alzheimer

Nederland, afd. Oss-Uden-Veghel en ONS

welzijn. Doel is in begin 2018 in de Bibliotheek

Oss een dementheek te realiseren. Ook het

Stadsarchief Oss is hierbij betrokken.

De medewerkers van bibliotheek Oss waren

present op de evenementen Berghem Bruist en

de Burendag in Herpen. Op beide locaties werd

ook voorgelezen. Er werden contacten gelegd

37

en verstevigd met inwoners uit de betreffende

dorpen. Op verschillende manieren worden

de bibliotheken Berghem, Lith en Ravenstein

steeds zichtbaarder in hun gemeenschap en

krijgen de naamsbekendheid, collectie en

andere mogelijkheden van de bibliotheken een

goede impuls.

In de bibliotheek Berghem is i.s.m. Digibuurt een

succesvol Tabletcafé gestart. Bezoekers krijgen

ondersteuning bij gebruik van hun tablet,

niet thema-gebonden, maar vanuit hun eigen

hulpvraag. Dit vergroot digitale geletterdheid,

het is informatief en versterkt de band met

de bezoekers. Juist ook niet-leden maken op

deze manier kennis met de bibliotheek als

informatieverstrekker.

Ook de jeugd wordt zeker niet vergeten. In de

bibliotheken Berghem, Lith, Oss en Ravenstein

worden in het kader van Boekstart voor

ouders van hele jonge kinderen verschillende

activiteiten georganiseerd zoals de interactieve

lees- en babygebarenworkshop voor ouder en

baby van Gonny van Zutven. Met zang, muziek

en spel was er veel te leren over babygebaren en

de positieve effecten op taalontwikkeling.

38

Bibliotheek Uden organiseerde in maart 2017 in

samenwerking met Buro Sociaal Raadslieden

een publiekslezing over de belastingaangifte en

toeslagen en in samenwerking met de Udense

ouderenbonden bood de bibliotheek een reeks

belastingspreekuren aan in de maanden maart

en april. Dat krijgt een vervolg in 2018.

Het Mondriaanjaar werd gevierd met ‘100

jaar De Stijl: Van Mondriaan tot Dutch Design’.

Met dit thema kon het niet anders dan dat het

Mondriaanplein in Uden van zich liet horen

en zien (Mondriaan heeft immers ook in Uden

gewoond en gewerkt). Op zondagmiddag 11

juni organiseerden Kunst & Co, de Bibliotheek,

de Misfits, STUK en Uden Promotie dan ook

samen een bijzonder evenement. Het werd

een afwisselende middag, waarbij vanuit de

bibliotheek jeugdbibliothecaris Inge Goossens

onder meer voorlas in een feestelijke jurk

en er van alles creatiefs werd gemaakt met

afgeschreven boeken.

Voor veel ouderen is de zomer een tijd waarin

hun buren en kinderen op vakantie zijn en de

eigen activiteiten en clubjes allemaal stil liggen.

Daarom bedacht bibliotheek Uden vier zomerse

ontmoetingen in augustus en die waren een

succes. Bezoekers, waarvan de meesten alle

bijeenkomsten hebben bijgewoond, waren

enthousiast over zowel de sprekers als de

onderwerpen. Ze genoten van de verhalen van

Adriaan Sanders over de zomers vroeger in

Uden en de overdenkingen van Rein Vaanhold.

Een kijkje achter de schermen van de bibliotheek

lokte weer nieuwe bezoekers: van de kelder tot

de werkruimten op de bovenste etages, alles

werd bekeken en toegelicht door Evi en Yvonne

van de bibliotheek. De ontmoetingen eindigden

met een passievol verhaal van Dennis Hurkmans

van de Heische Hoeve over streekproducten

van de Maashorst. Dit eindigde met een kleine

proeverij. De zomerse ontmoetingen smaken

naar meer, volgend jaar weer.

Gemeente

Uden

39

In bibliotheek Uden werd aan leerlingen van het

Udens College in september uitleg gegeven over

de (online) diensten van de bibliotheek. Het was

ook een inleiding op Literatuur & Lezen voor de

boekenlijst. Maar liefst twaalf klassen werden

onderwezen, in totaal zeker 300 leerlingen

luisterden met wisselende aandacht. Een mooie

manier om deze jongeren binnen te halen. Nog

mooier is het als ze blijven komen.

De reeks KennisMakers trok ruim 250

mensen naar de bibliotheek in Uden. De reeks

KennisCollege’s met Steve Henry (32) en Rob

Knoops (32) ruim 60 bezoekers. De Kennismaker

op 25 september met Gijs de Louw over 50 jaar

popcultuur, 50 jaar De Pul was een toppertje.

Daar waren maar liefst 60 bezoekers. De sfeer

leek op een reünie. Maar ook Patries Post over

face- en bodylanguage (40 bezoekers), de lezing

Kracht van kleur (60 bezoekers) en Emy Kremers

over vijf elementen voedingsleer 2 x (totaal 75

bezoekers) waren een succes.

Bibliotheek Uden organiseerde in de

maand augustus een reeks van 4 zomerse

ontmoetingen voor de thuisblijvende

ouderen. Het was meteen een groot succes

met 4 afwisselende, vaak lokale sprekers en

onderwerpen.

De reeks Zomerse ontmoetingen wordt

zeker herhaald in 2018!

Yvonne de Groot, Specialist Domein Volwassenen

40

Ook in de bibliotheek in Volkel werden lezingen

gegeven: in april met Esther Boek en Ad van

Driel over permacultuur.

Het Plusmenu is een gevarieerd aanbod van de

grote culturele instellingen in Uden met een

aanbod voor de speciale doelgroep van de 55+.

Bibliotheek Uden organiseerde in voorjaar en

najaar 2017 vier lezingen:

Mark van Platen over de Mattäus Passion

(30 bezoekers), Adriaan Sanders Grepen uit

de Udense geschiedenis (30 bezoekers), Baas

over eigen sterven door Henk Hendriks van

de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillig

Levenseind (40 bezoekers), BoekenProeven in

Bibliotheek Uden en bij InnerWheel (samen 67

bezoekers). In totaal: 180 bezoekers.

ONS welzijn is sinds augustus begonnen met

een inloopspreekuur in bibliotheek Uden.

Alle bewoners van de gemeente Uden kunnen

terecht met hun (hulp)vraag op het gebied

van zorg en welzijn. Denk aan gesprekken over

onbegrijpelijke papieren, bezorgdheid over

iemand, activiteiten enz. Het kan over vanalles

gaan. ONS Welzijn denkt mee en zoekt naar

oplossingen of maakt een vervolgafspraak.

Mensen die iets voor een ander willen betekenen,

kunnen komen vragen naar mogelijkheden. Het

inloopspreekuur is elke maandagmiddag van

14.00-16.00 uur.

41

De Schoolschrijver was een cadeautje!

In 2017 was de kinderboekenschrijfster Marlies Slegers een half jaartje van ‘ons’. Als Schoolschrijver

kwam zij een half jaar lang in de klas bij de groepen 4, 5 en 6 van de Udense basisscholen De

Leeuwerik en De Meent. Ze werkte met de kinderen aan taal, fantasie, verhalen vertellen, leesplezier

en creativiteit. Een fantastisch project met geweldige resultaten!

Evi Savelkouls-Vos, Specialist Jeugd en Volwassenen

42

Van projectorganisatie

naar netwerkorganisatie

In de afgelopen jaren is de organisatie

NOBB geëvolueerd van een fusie- naar een

projectorganisatie. Medewerkers voeren hun

taken uit in de lokale teams, maar ook als

deelnemer in een project op basis van zijn of

haar expertise.

In het beleid van de NOBB is een van de pijlers dat

de lokale agenda leidend is voor de bibliotheken.

In overleg met gemeenten worden thema’s

opgepakt, meestal met andere partners, het

zogenaamde cross-sectorale samenwerken. Dat

laatste is nodig om vanuit diverse disciplines

een vraagstuk op te pakken, kennis te delen en

innovatie te bewerkstelligen. Dit vraagt om een

redelijk mate van zelfstandigheid per gemeente,

per locatiemanager om lokale afspraken te

maken. De organisatie verandert nu dan ook in

een netwerkorganisatie.

Definitie netwerkorganisatie

Intern en extern samenwerkend team van

professionals waarbij niet de grenzen van de

locatie of gemeente bepalend zijn maar de

behoeften van de doelgroepen op basis van

onze missie.

Met alle medewerkers is dit beeld van de

netwerkorganisatie besproken en toegelicht.

Dit aan de hand van de metafoor ‘Vloot” waar

het moederschip staat voor de continuiteit van

de organisatie en de boten daarom heen als de

lokaties met hun lokale netwerken. Een vloot

die een gezamenlijke missie heeft en binnen de

uitgestippelde koers op het doel afvaart.

Bestuur & organisatieNoord Oost Brabantse Bibliotheken

Aantal medewerkers: 110

Waarvan 13 mannen

en 97 vrouwen

Gemiddelde leeftijd: 50,4 jaar

Aantal opruimhulpen: 19

Totaal aantal medewerkers

(incl. opruimhulpen): 129

43

Voor medewerkers is het belangrijk om te

weten dat zij niet in een keurslijf zitten,

maar dat de netwerkorganisatie voldoende

leiding en veiligheid biedt om goed te kunnen

samenwerken en zij niet hoeven te ‘zwemmen’.

Start opleiding Community Librarian

Op 12 mei is de post-hbo-opleiding Community

Librarian gestart. De opleiding is ontwikkeld op

initiatief van Cubiss Brabant en is gestoeld op

het gedachtegoed van de Amerikaanse ‘biblio-

theekinnovator’ David Lankes. Twee medewer-

kers vanuit de NOBB volgen de opleiding, te

weten Meike Boertjes (Veghel) en Wietske van

Kilsdonk (Berghem, Ravenstein). Eind november

2018 wordt de opleiding afgerond. Tijdens de

opleiding wordt in vier modules gewerkt aan

de nieuwe competenties van de bibliothecaris,

waarbij de community librarian wordt gezien

als kennisdeler, communitybuilder, co-creator

en communicator.

Jonge Bibliothecarissen Netwerk Brabant

In 2017 heeft het netwerk een naamsverande-

ring ondergaan: van Jonge Bibliothecarissen

Netwerk naar Jong Bibliotheek Netwerk (JBN),

zodat er meer medewerkers binnen het biblio-

theekvak zich aangesproken voelen om deel te

nemen.

In het voorjaar is bij AanZet in Dordrecht ge-

sproken over de kunst van het overtuigen. Op

het Nationaal Bibliotheekcongres heeft het JBN

in samenwerking met Mark Deckers een sessie

verzorgd over jong versus ‘oud’ in het biblio-

theekvak.

Ter illustratie: hij schreef daarover een mooie

column: http://www.markdeckers.net/2017/03/

column-jonge-bibliothecarissen-netwerk.html

Op 24 maart was het JBN Brabant te gast in de

Bibliotheek Veghel. Deze middag stonden inno-

vatie en TEDx Veghel op het programma, met

als gastsprekers: Erik Boekesteijn (KB), Marina

Polderman (NOBB), Marieke Hezemans (Cubiss)

en Ellen Minkels (TEDx Veghel). Zo’n twintig

jonge bibliothecarissen waren aanwezig.

In het najaar was het netwerk uitgenodigd om

bij NBD Biblion een kijkje te nemen, met een

workshop innovatie en talentenontwikkeling.

Ook werd in het najaar bij Cubiss een work-

shop Storytelling gegeven door Lonneke Jans

en Frederik Theuwis.

Verder wordt er gewerkt aan een solide struc-

tuur voor het JBN, is het ‘bestuur’ uitgebreid, is

er een taakverdeling gemaakt om de commu-

nicatie te verbeteren, wordt het starterspakket

actiever aangepakt en de externe contacten

versterkt.

De input en verwerking van de lesdagen zijn interessant, het verbreedt mijn blik en moedigt me aan tot kenniscreatie. Het contact met studiegenoten, die werkzaam zijn in bibliotheken door heel Nederland, vind ik waardevol. We delen informatie, kennis en ervaringen met elkaar; we vormen een community.Wietske van Kilsdonk, Bibliotheek Oss

44

Studiemiddag

Op 29 maart werd door de NOBB een

studiemiddag georganiseerd voor openbare

bibliotheken en andere belangstellenden ter

gelegenheid van het verschijnen van het boek

‘Denkende romans’ van dr. Jeroen Vanheste.

Sprekers deze middag waren dr. Jeroen

Vanheste, prof. dr. Arko Oderwald (Literatuur

en Geneeskunde) en Marina Polderman

(NOBB). Aanwezige bibliothecarissen werden

uitgedaagd om na te denken over de vraag:

Als we de collectie als grondstof van onze

bibliotheken beschouwen, dan moeten we in

onze programmering ook aandacht besteden

aan denkende romans/klassieke werken. Hoe

doen we dat nu en hoe kunnen we daar nieuwe

vormen voor bedenken? Uit alle gemeenten

van de NOBB waren medewerkers aanwezig.

Ook werd de middag bezocht door externe

belangstellenden, waaronder veel studenten

van de Open Universiteit.

Nationaal Bibliotheekcongres ‘Alles kids’

Het Bibliotheekcongres in Assen op 14 maart

had als thema ‘Alles kids’ en stond in het

teken van jeugdbibliotheekwerk. Een grote

afvaardiging van NOBB-jeugdspecialisten

bezocht het congres. Het plenaire deel, met

onder andere Stine Jensen en Jan Terlouw werd

als indrukwekkend ervaren. De middagsessies

waren niet allemaal even vernieuwend,

maar er werden wel leuke ideeën opgedaan,

bijvoorbeeld om een kinderdirecteur aan te

nemen.

Vrijwilligersbeleid

In het beleid rondom vrijwilligers werkt de

NOBB vanuit de gedachte dat de bibliotheek

er niet alleen is om kennis te halen, maar ook

om te brengen. Vrijwilligers geven in onze

bibliotheken cursussen, houden spreekuren en

geven in het kader van het Kennismakersproject

vaak ook lezingen of workshops. Het mes

snijdt hier aan twee kanten: enerzijds biedt de

bibliotheek mensen een betrouwbare plaats

om hun kennis te delen en anderzijds is de

diversiteit van de bibliotheekprogrammering

hierdoor groot. Elke vrijwilliger van de NOBB die

met mensen werkt, zoals de taalvrijwilligers van

het Taalhuis, krijgen een Verklaring Omtrent

Gedrag (VOG). Dat is een verklaring van het

ministerie van Veiligheid en Justitie waaruit

blijkt dat het gedrag uit het verleden van

een persoon geen bezwaar oplevert voor het

gevraagde doel.

Certificering

Door het bureau voor Certificering Openbare

Bibliotheken is reeds in 2014 certificering

verleend voor de komende jaren. Het rapport

met als titel ‘Kennisverrijking als kompas’

is positief en benadrukt de relatie met de

gemeenten als sterk punt van de bibliotheek. De

certificering is geldig tot en met het jaar 2020.

Ziekteverzuim

Het ziekteverzuimpercentage in 2017 was 3,35%.

Het landelijke ziekteverzuimpercentage was

3,9% (cijfer gebaseerd op gegevens van 2016).

Ondernemingsraad

In 2017 heeft de OR 6 keer vergaderd met het

bestuur en wederom een gesprek gevoerd

met de voorzitter van de Raad van Toezicht,

mevrouw E.J. Brendel.

Onderwerpen die in 2017 aan de orde zijn

geweest in de vergaderingen zijn onder andere

werken op zon- en feestdagen, functieprofielen,

procedure vervulling vacatures en de

reiskostenregeling.

45

AVG

Om medio 2018 te kunnen voldoen aan de

nieuwe Europese wetgeving op het gebied

van privacy, de algemene verordening

gegevensbescherming of kortweg AVG, is

de NOBB in 2017 gestart met een interne

projectgroep ‘AVG-compliance’. Als eerste is

in kaart gebracht wat precies de impact is

op de organisatie en hoe de NOBB dit, en bij

voorkeur gezamenlijk met andere bibliotheken

in Brabant, kan gaan aanpakken. Cubiss heeft

samen met The PrivacyCompany een Quickscan

ontwikkeld welke de NOBB als eerste in Brabant

zal gaan uitvoeren.

De Raad van Toezicht in 2017

Leidend voor de Raad van Toezicht is de Cultural

Governance Code zoals die landelijk is opgesteld

aan de hand van de negen principes.

In het jaar 2017 waren thema’s op het gebied van

cross sectorale samenwerking en huisvesting van

de bibliotheken leidende thema’s. Steeds vaker

maakt de bibliotheek deel uit van een netwerk

om thema’s als gezamenlijke huisvesting,

leesbevordering in het onderwijs en bestrijding

van laaggeletterdheid vorm te geven. Dat

vraagt om een flexibele organisatie die vanuit

een heldere visie in samenwerkingsverbanden

kan opereren. De Raad van Toezicht denkt mee

en adviseert het bestuur over de inrichting en

inzet van de bibliotheekorganisatie. De leden

van de Raad willen naast het toezicht houden

ook het bestuur adviseren vanuit hun expertise.

Naast de reguliere vergaderingen (4) was er

een werkvergadering waarin de leden van Raad

twee vestigingen van de NOBB bezochten en

gesprekken voerden met de nieuwe generatie

bibliothecarissen.

Het bestuur van de NOBB is in de loop van

2017 van samenstelling veranderd. Er is nu één

bestuurder in plaats van twee. De voormalig

voorzitter van het bestuur is met ingang van 1

mei met deeltijdpensioen en is nu strategisch

adviseur van de directeur / bestuurder. De Raad

van Toezicht heeft dit zogenaamde kantelproces

begeleid en ook voorbereid met de bestuurders.

De voorzitter van de Raad van Toezicht had

naast de reguliere vergaderingen regelmatig

overleg met de bestuurder om vergaderingen

voor te bereiden en relevante lopende zaken

te bespreken. Ook vindt jaarlijks overleg plaats

met de Ondernemingsraad.

De Raad van Toezicht bestaat uit deskundigen

vanuit onderwijs, overheid, bedrijfsleven en

de zorgsector. In 2017 deed zich de trieste

gebeurtenis voor dat W.G.J. de Veer plotseling

overleed. De Raad is als volgt samengesteld:

De heer J.M.M.E. van Amelsvoort

Mevrouw E.J. Brendel

De heer J.P. Dalderop

De heer P.H.F.M. van Dieperbeek

De heer J.A.A. Megens

De heer P.J.M.H. Vermeulen

Honorering leden Raad van Toezicht:

De leden ontvangen per vergadering een

vacatievergoeding van € 200,-.

In 2017 werden de statuten van de stichting

aangepast in verband met de gemeentelijke

herindeling (oprichting Meierijstad), de

samenstelling van het bestuur en laten

vervallen van de leeftijdslimiet voor leden van

de Raad.

De Raad van Toezicht evalueert jaarlijks het

eigen functioneren en treedt actief op als

werkgever van het bestuur.

Noord Oost Brabantse BibliothekenPostbus 815 - 5340 AV Oss

www.nobb.nl