RIETVELD-LYCEUM DOETINCHEM

LES 3. dd. 19 FEBRUARI 2013

HET ZONNESTELSEL : NU

“de componenten”

V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar

Behandeld in vorige lessen: de ZonKERNFUSIE: waterstof >> helium.

t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig 15 miljoen graden +DRUK van drie miljard atmosfeer.

Meer dan 99 % van de oorspronkelijke gasnevel in de zon.!

Behandeld in een vorige les:

Orionnevel, waarin duizenden

nieuwe sterren ontstaan.

Minstens vier grote sterren

(witte puntjes)

Oorzaak samen- trekking ?

de nevels zijn veel ijler dan onze

atmosfeer.

Behandeld in een vorige les:Een gaswolk verandert naar een “platte” ronddraaiende schijf.

In het midden de al maar groter wordende Zon.Uiteindelijk bezit de Zon 99 % van alle materie.

Het Zonnestelsel ontstond 4,5 miljard jaar geleden.

De 4 COMPONENTEN

WIE ??

Zon

Planeten

Kuipergordel

van Oortwolk

Niet alles werd opgeslokt door zon en

de planeten.

In de Kuipergordel zitten miljoenen (of meer?) kleine

objecten.

En als een wolk rond de zon en planeten is er de van Oortwolk

met honderden miljarden “vuile

ijsballen”“rest materiaal”

(kometen)

doorsnede totale zonnestelsel:

3 tot 4 L.J.

Schematische voorstelling WERKELIJKHEID ECHT

ROND ?

ALS NAASTE BUREN ANDERE ZONNESTELSELS

A.U. of A.E. =astronomical unit=

astronomische eenheid=afstand Aarde-Zon=

8 minuten= 150 miljoen km.

ECLIPTICAVLAK= het theoretische vlak waarin zon en de planeten draaien

‘De tweede ”component”

de acht in regelmatige banen om de Zon draaiende planeten

Verdeeld naar 4 Aardse planeten en vier Gasplaneten.de manen, de kleine planeten(planetoide)

Zon en Planeten in onderlinge grootte.

(Onderlinge afstanden niet op schaal.)Mercurius 0,4 AE; Venus 0,66 AE; Aarde 1 AE; Mars 1,5 AE;

Jupiter 8 AE; Saturnus 10 AE; Uranus 20 AE; Neptunus 30 AE

De Aardse Maan.

Zien altijd de zelfde zijde van de maan.

Gemiddelde afstand Aarde – Maan :

380.000km.(= 1,3 sec.)

MANEN DRAAIEN ROND OM PLANETEN.

Veel manen. In grote vergeleken met Aarde.

Mercurius +Venus: geenAarde : 1.Mars: 2

Jupiter: + 60Saturnus:+ 60 + ringenUranus: + 27 + ringenNeptunus: 13 + ringen

Vele verschillen in grootte, oppervlak.etc

Astroidengordel tussen Mars en Jupiter.

100 duizenden “kleine planeten”(planetoiden)

IDA, 55 km lang, kale rots met inslagkraters

Gaspara ,Mathilde en Ida. Onregelmatig gevormde stenen klompen.

Astroide Tempel 1.Inslag veroorzaakt

door STARDUST(nasa ) in 2006

De astroide WILD-2

in 2006 bezocht door STARDUST(nasa).

AERO-GEL. Door NASA’s “STARDUST” verzameld in 2006

“3e

COMPONENT”

Een aantal grootste bekende objecten in

de Kuipergordel.

In grote vergeleken met de Aarde.

Enkele hebben een of meer manen (b.v. Pluto 3)

“4e component : van Oortwolk”Een komeet, Hyakutaka, afkomstig uit de van Oortwolk. Een van de

400 miljard vuile sneeuwballen. Werd door een ander hemellichaam uit zijn baan “geduwd”. Viel / werd en wordt aangetrokken door de zon.

Velen gaan in een ellipsbaan door het zonnenstelsel.

De kop van de komeet, bestaand uit ijs (water+co2+co etc.) en brokjes gesteenten, mineralen. Verdamping t.g.v. de naderIng zon + botsingen

met de deeltjes van de zon. Vormen een halo rond de kern.

De komeet Hale-Bobb, 1997/98

Wit de stofstaart

Blauw de gasstaart(plasma-) in het verlengde

van lijn zon-komeet.

Het ZONNESTELSEL MAAKT DEEL UIT VAN DE “MELKWEG”-STELSEL. (200 miljard sterren)

een ander stelsel: de Sombrero.onder invloed van een ander stelsel de huidige vorm.

Aan de randen zijn stofwolken te zien

Het zonnestelsel over 10 miljard jaar en

langer.

Helixnevel

het witte puntje in het midden is het restant

van de ster.Zeer veel materiaal het

heelal ingeslingerd

doorsneden zeer vele lichtjaren.

In het tweede uur:

een aantal planeten en manen,

door Bob van Rongen.

Een wolk, in het Melkwegstelsel, waarin nieuwe sterren worden geboren.Bestaand uit gassen, silicaten en metalen, zijnde restanten van oude sterren(-stelsels)

RECYCLING(hergebruik)

Gelijkertijd onstonden miljarden kleinere en grotere kernen, waarvan een het centrum werd en de grootste: de ZON. Met een achttal grote planeten.

(De 4 Aardse en de 4 Gasplaneten)

Einde van een ster:de zon over 4,5 miljard jaar

De brandstof is verbruikt (waterstof),gevolg geen

kernfusie meer.Gevolg ster stort in.

opnieuw weer grotere druk

Zwelt op tot mogelijk de Aarde, vernietigt de

planeten.

Blaast zich op

Een stervende ster(witte punt)

Na zich opgeblazen te hebben stoot hij

alle gassen de ruimte in.

Krabnevel

Een sterrenstelsel, gelijkend op ons Melkwegstelsel.

doorsnede 100.000 lichtjaren.(L.J.)

Zonnestelsel op 30.000 L.J. van het midden.

In het midden een “zwart gat”

De Paardekopnevel ( B-33) in de Orionnevel doorsnede 3 L.J.