Dak & Geveltechniek 4 2010

17
vakkatern over projecten, technieken en materialen vakkatern over projecten, technieken en materialen Evaluatie bouw wolkenkrabber Spoolderwerk nummer 3 I 2010 I

description

vakkatern over projecten, technieken en materialen

Transcript of Dak & Geveltechniek 4 2010

Page 1: Dak & Geveltechniek 4 2010

vakkatern over projecten, technieken en materialenvakkatern over projecten, technieken en materialen

Evaluatie bouwwolkenkrabber Spoolderwerk

nummer 3 I 2010 I

Page 2: Dak & Geveltechniek 4 2010

Inhoud

‘Nieuwe Verbindingen, inspiratie voor innovatie’

‘Altijd focus op oplossing alsknelpunten zich voordoen’

‘Duurzaam bouwen is ook inte-graal werken en oplossingsge-richt denken’

Isolatiesector voortrekker in duurzaam bouwen

Richtlijnen voor de Aluminium Constructeur

90

92

96

98

10190

92

www.profiel-online.nl

Verschijnt 6 x per jaar

Verantwoordelijke uitgever

Schatbeurderlaan 6

Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

T +31 (0)495 450095

F +31 (0)495 521335

E [email protected]

RedactieadresCrown Media / Jerry Helmers

Postbus 109

1170 AC Badhoevedorp

T +31 (0)20 6597424

E [email protected]

BladmanagerSjoerd Vis

T +31 (0)495 450095

E [email protected]

SecretariaatMariëlle van den Groenendaal

AdvertentiesFTP server van Louwers Uitgeversorganisatie :

http://ftp2.louwersuitgevers.nlUsername: profielWachtwoord: gastT +31 (0)495 450095

E [email protected]

Abonnementsprijs€ 35,- per jaar excl. BTW

Bankrekeningnummer ING 41 71 65

t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV

o.v.v. Dak en Geveltechniek.

Doelgroep/verspreidingProfiel is een onafhankelijk vaktijdschrift.

Profiel wordt verspreid onder alle bedrijven,

die op enige wijze be drijfs matig actief zijn

in de serrebouw, ramen & deuren, dak- en

geveltechniek, glas, hang- en sluitwerk,

waaronder fabrikanten, assembleurs, groot-

handels, importeurs, toeleveranciers en

detaillisten.

Vormgeving/Art DirectionLogo Reclame- Ontwerpbureau

T +31 (0)495 450065

Valerie Berben

Niets uit deze uitgave mag worden over genomen of

ver menig vuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming

van de uitgever en zon der bronvermelding. Hoewel

dit blad op zorg vuldige wijze en naar beste weten is

samen gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen

enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig heid

van de informatie. Zij aan vaar den dan ook geen

enkele aansprake lijkheid voor schade, van wel ke

aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of

beslis singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

vakkatern over projecten, technieken en materialen

88

96

Page 3: Dak & Geveltechniek 4 2010

VoorwoordOp de volgende pagina’s ziet u een overzicht van de innovaties en interessante productvernieu-wingen op het gebied van daken en gevels. De ervaring leert dat facilitair managers en inkopers zich steeds meer bewust zijn geworden van het bijhouden van hun kennis op dit gebied. Vandaar deze aparte serie aantal pagina’s met dit specifieke thema.

U vindt diverse voorbeelden waaruit blijkt dat innovatieve vooruitgang in het dak- en gevelbe-reik tot prachtige climaxen kan leiden. Leest u daarom beslist de laatste aflevering uit de serie Spoolderwerk, die we hebben gemaakt. De imposante kantoorwolkenkrabber, aan de zuidrand van Zwolle, is af. De makers kijken terug op de klus en concluderen dat niets vanzelf gaat, maar dat met creatieve inspanning, gedoseerd met hoogwaardige managementvaardigheden en logistieke inzichten veel meer mogelijk is dan menigeen vooraf zou hebben gedacht. Leuk om te lezen maar ook een stuk waar leermomenten in zitten.

Maar niet alleen wij schrijven over het thema dak- en gevel. Twee interessante publicaties zijn recentelijk uitgekomen en die bespreken we. Zo las ikzelf het boek ‘Nieuwe Verbindingen’; het biedt een interessante kijk op hoe de toekomst van Nederland er uitziet. Wat mij betreft verplichte kost voor elke ondernemer die verder kijkt dan de middellange termijn. Een van onze redacteuren bestudeerde vervolgens het nieuwe handboek ‘Richtlijnen voor de Aluminium Constructeur’. En ook dit boek is een must voor iedere stakeholder in het vakgebied die werkelijk wil bijblijven op het gebied van aluminium schrijnwerk. Het is duidelijk dat de technologische ontwikkelingen niet hebben stilgestaan.

Deze slotkatern is er dan ook niet voor niets. Het biedt nieuwe uitdagingen aan een verder debat over de toekomst van ons vak. Maar het prikkelt ook. Want… hoe zit het met uw eigen innovatie-programma? Zien we u de volgende keer terug in deze special?

Jerry Helmers

89

voorwoord

Page 4: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

90

Page 5: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

91

Lezerstip:

‘Nieuwe Verbindingen, inspiratie voor innovatie’

Het net na de zomer verschenen boek ‘Nieuwe Verbindingen, Inspiratie voor Innovatie’, geschreven door Peter Koudstaal en Greetje Bijloo van Syntens, geeft geen definitief antwoord op de Look and Feel van de wereld om ons heen over een x aantal jaren. Het zet de bewuste ondernemer echter wel aan het denken….! En dat was precies de bedoeling.

Is de dienstverlening of zijn de producten die u de markt aanbiedt nog wel van deze tijd? Weet u nog wel precies wat de behoeften zijn van uw huidige en/of potentiële doelgroe-pen? Het boek ‘Nieuwe Verbindingen’ begeleidt de lezer naar een nieuw bewustzijn in dat proces, op een makkelijk geschreven wijze, waarbij wetenschappelijk jargon op een prettige wijze is vermeden. Natuurlijk wordt er gekeken naar ontwikkelingen uit het (recente) verleden en wordt aangetoond hoe behoeften van de markt zijn verworden tot nieuwe verbindingen (dus: nieuwe producten). Ook wordt aangestipt hoe een onder-nemer aan de slag kan met deze nieuwe verbindingen en welke (vooral demografische) ontwikkelingen al een belangrijke basis zullen vormen voor die nieuwe tijden. Ook wor-den innovaties door de eeuwen heen behandeld. Zo wordt in dat betreffende hoofdstuk Professor Willem de Ridder van de Universiteit van Twente aangehaald; deze hoogleraar voorspelt dat we over twintig jaar bijna niets meer voor energie hoeven te betalen. De argumenten zijn interessant, maar hebben wel invloed op bijvoorbeeld de gevelbouw en de plannenmakerij van nu. Ook komen de veranderingen op de arbeidsmarkt aan bod. Ondernemers dienen zich te realiseren dat de werkgever-werknemer verhouding niet per definitie de standaard meer zal zijn. Ook komt de ‘sociale economie’ op.

Kortom, er is een ongekende hoeveelheid factoren die bepaalt hoe de wereld zal veran-deren. De ondernemer moet dus even uit de waan van de dag worden getrokken en zijn kennis verbreden op waar het allemaal heen kan gaan. (Dus het boek aanschaffen!) Het boek biedt inzichten in de kansen op innovatie. Koudstaal: “Ondernemers die netwerken en kennis opdoen buiten hun intieme kring én daarbij gericht zijn op nieuwe business, zijn het meest succesvol. Echter, mijn schatting is dat maar 5% tot 10% van de ondernemers op deze wijze acteert.” Volgens Koudstaal is het dus duidelijk dat ondernemers nog niet erg gevoelig zijn voor de mogelijkheden, kansen en bedreigingen van de (nabije en verre) toekomst. Er is dus nog werk aan de winkel.

Leuk zijn de diverse goeroe-quotes die door het hele boek zijn opgenomen. De beste die van toepassing is op die ondernemers die niet tot die 5 of 10% behoren, is de volgende: “Als je denkt dat je er bent, dan ben je er geweest…..” Een aanrader dus: ‘Nieuwe Verbindingen, Inspiratie voor Innovatie’.

Voor meer informatie en bestellen: www.nieuweverbindingen.nl ISBN: 9789490177072 n

Wie het weet mag het zeggen….. Weet u hoe de wereld er over 5, 10 of 25 jaar uitziet? Misschien kunnen we een inschatting maken, maar helemaal precies zullen we het niet weten. Toch is het nuttig om er over na te denken. Immers, elke ondernemer zal bewust bezig moeten zijn met de toekomst. Hoe staat het met de technologische vooruitgang? Welke maatschappelijke en sociale veranderingen zullen plaatsvinden? Welke factoren hebben uiteindelijk invloed op de keuze die elke ondernemer maakt….

Over de auteurs:Peter Koudstaal is marketing manager & innovatie bij Syntens. Greetje Bijloo is markt- en beleidsverkenner bij Syntens.

Syntens is hét innovatieplatform van Nederland. Syntens is er voor ondernemend Nederland. MKB’ers die ervoor openstaan om samen met anderen nieuwe business te ontwikkelen. Het kan immers altijd beter….!

Page 6: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

92

Page 7: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

93

Spoolderwerk is klaar. Het kantoorgebouw nabij de A28 ten zuiden van Zwolle, waarin Electrabel binnenkort zal resideren, wordt naar alle waarschijnlijkheid nog dit jaar officieel geopend en dus kunnen de werklui, de hijskranen en de keten ‘de kast in’. Maar zoals altijd aan het eind van elk groot project, ontstaat er een moment van goed terugkijken, alle partijen even aan het woord te laten en de leermomentjes er uit te pikken. En dat is gebeurd; op het bijna lege weer braakliggende terrein – meteen naast de wolkenkrabber – wordt nagepraat. Aanwezig zijn Jan Bergman, commercieel manager bij Rollecate die de gevelelementen leverde, Evert van Olst, hoofduitvoerder bij Trebbe Bouw en Geert Stel van DLH Ontwikkeling. Separaat werd nog gesproken met Peter Spijkers projectmanager bij Moes Bouwbedrijf Oost.

Het gebouw naast de enkele jaren geleden geopende IJsseltoren is tot stand gekomen in opdracht van Spoolderwerk BV, een samenwerking tussen Trebbe Bouw Oost & Noord, Moes Bouwbedrijf Oost en DLH Projectontwikkeling. De uitdaging was helder: in ongeveer 18 maanden tijd zou het complete gebouw opgetrokken moeten zijn. “En daar heb je dus grote en betrouwbare partijen voor nodig,” legt Stel uit. “Door de hoge tijdsdruk zouden we drie parallelle processen naast elkaar laten lopen in het bouwtraject. Een gevelbouwer, een installateur en een pre-fab leverancier zouden tegelijkertijd werkzaamheden verrichten op, aan en in het gebouw om zo efficiënt mogelijk met de tijd om te gaan. En… de deadline te halen. En dat betekent dat je verschrikkelijk goede afspraken met elkaar moet maken. Maar ook dat je een ‘klik’ met elkaar moet gaan voelen, dat je elkaars belangen begrijpt en respecteert én dat je altijd – geen uitzondering daargelaten – een focus op de oplossing houdt als knelpunten zich voordoen.”

De firma Rollecate uit Staphorst werd gekozen voor het leveren van de ruim 1.500 gevelelementen. Stel: “We kenden Rollecate al en we wisten wat we aan dit bedrijf zouden hebben. Maar het spreekt voor zich dat je toch goed en gedegen met elkaar in gesprek gaat en dat je de uitdaging ook bij Rollecate neerlegt. Met andere woorden: we wilden weten hoe zij met de gecompliceer-de logistieke processen zouden omgaan. Hoe ze op tijd konden blijven leveren en hoe ze er voor zorg konden dragen om zo weinig mogelijk opleverpunten aan het slot te hebben.”

“Maar er speelde nog iets mee. We kijken ook altijd hoe we werkgelegenheid in de regio kunnen behouden. Rollecate is een grote werkgever in de omgeving van Zwolle en deze klus zou hen dus ook veel manuren opleveren. Aangezien wijzelf ‘het behouden van lokale werkgelegenheid’ bepleiten in elke lobby in de politiek, was het logisch dat we ons daar dan ook zelf naar zouden gedra-gen en dat Rollecate dus ook vanwege deze reden bij ons in beeld was. Maar laten we meteen wel andermaal benadrukken dat kwaliteit en samenwerking boven alles staan.”Volgens Stel zat de essentie in het feit dat Rollecate kon starten met de werkzaamheden terwijl het gebouw nog lang niet af was en er simpelweg nog aan etages werd gebouwd. “Het is eigenlijk heel goed gegaan,” zegt Stel. “Natuurlijk heb je kleine discussies en zijn er altijd diverse punten voor verbe-

Evaluatie bouw wolkenkrabber Spoolderwerk

‘Altijd focus op oplossing als knelpunten zich voordoen’

tering vatbaar maar de succesfactor was dat we met respect hebben geluis-terd naar de argumenten van de medepartners en dat iedereen het belang van de combinatie boven het eigen belang wist te zetten. Je moet in discussies op stressmomenten niet op je strepen willen staan.”Van Olst zegt dat er bij voorbaat door buitenstaanders nogal kritisch werd gekeken naar de ambitieuze planning. “Misschien werd er zelf wat lacherig over gedaan…….,” zegt hij. “Velen geloofden niet in de succesfactor: het paral-lel werken. Maar wij hebben er wel in geloofd. Het is een kwestie van letterlijk elke dag rondlopen, niets aan het toeval willen overlaten en keer op keer met elkaar in gesprek gaan om elke deelfase te evalueren.

Page 8: Dak & Geveltechniek 4 2010

Innovatie 2010:

CombinatiegootDe kracht van combinatie

Patentgoot | Patentriet | Patenthut | PatentplankEigen transport 24/48uur franco Nederland

Tel: 0599 417 444- [email protected] - www.patentgoot.nl

CRADLE TO CRADLE

Onze 100 pagina’s

dikke magazine kunststof

inclusief technische gids

morgen gratis in huis?

Bestel voor 12:00 uur via 0599 - 417 444

Bekijk

toepassingen

en downloads op

www.patentgoot.nl

Page 9: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

95

Lopen we nog op schema? Gaan we het nog halen? Zijn de aansluitdetails op orde?” Toch erkent ook Van Olst dat hij soms tijdens het proces nogal eens de wenkbrauwen moest fronsen. “Twijfel moet je altijd even hebben,” zegt hij lachend. “Je mag niet nonchalant worden. We hebben bovendien geconstateerd dat Rollecate op één moment in het proces door onvoorziende omstandigheden de planning niet zou halen. Daar dreigden we even in de knoop te komen. Het een en ander gebeurde weliswaar buiten de macht van Rollecate, maar toch moet je dan gezamenlijke creativiteit aan de dag leggen om tot een oplossing te komen. Op zo’n moment – als vertraging dreigt – dan moet je dus niet achteruit kijken, maar onmiddellijk naar de komende tijd om te zien hoe je een oplossing formuleert. Rollecate heeft die stressmomenten goed opgepakt. En geloof me: er is ook best wel eens met de vuist op tafel geslagen. De motivatie van alle betrokkenen is erg groot en resulteerde in de volgende acties; er werd langer doorgewerkt per dag, er zijn zaterdagen op de bouwplaats gewerkt en er waren dubbele groepen geformeerd om het tempo er (weer) in te krijgen zodat het schema gehaald kon worden. Ja, dat is creatief ondernemen.”

Jan Bergman, die vanzelfsprekend het voorafgaande met tevredenheid aan-hoort, erkent overigens meteen dat het een ‘spannende periode’ was waar zijn Rollecate dus echt verantwoordelijkheid moest tonen en nemen. “Het was het moment dat we moesten laten zien wat we waard waren. We hebben onmid-dellijk ingezien dat het knelpunt een gemeenschappelijk probleem kon wor-den. En dat wilden we te allen tijde voorkomen. Kijk, de voorspelbaarheid van een proces is groot. Maar op het moment dat er een kleine kink in de kabel is dan moet je aanpakken. Je moet voor elkaar willen vechten. Natuurlijk is alles zakelijk dichtgetimmerd. Ook voor als het misgaat. Maar je wilt elke juridische confrontatie voorkomen. En precies daarom moet je met z’n allen – in zo’n bouwteamverband – ook keihard werken aan de personal touch. Heb het lef om op elkaar te mopperen, maar daarna ga je met elkaar verder. We moeten met z’n allen een teamgeest creëren en de plannen goed vertalen naar de werkvloer. Want al onze medewerkers hebben in elk pragmatisch opzicht met elkaar te maken gehad. Ook in stress-situaties.”

Er is hoe dan ook veel trots bij alle partijen op het eindresultaat. Bergman: “Je zag dat al bij de open dag die georganiseerd werd voor alle betrokkenen. De werknemers hebben met veel enthousiasme het werk aan hun echtgenotes en kinderen laten zien. Dat geldt ook voor mij! Als je met z’n allen in positief verband aan zo’n enorm project bouwt, dan komt die trots vanzelf.”

Het drietal is dus tevreden. Stel: “Ik ben trots omdat het een markant gebouw is geworden. Ik ben trots op de samenwerking. Alle positieve en negatieve leermomenten neem ik weer mee naar een volgend project.” Van Olst voegt

Visie van Moes Bouwbedrijf Oost op het SpoolderwerkprocesPeter Spijkers van Moes Bouwbedrijf Oost kon helaas niet tijdens het gesprek in Zwolle aanwezig zijn. Hem is daarom na afloop om een telefo-nische reactie gevraagd, terugblikkend op het proces. “Dit was een project met een enorme tijdsdruk, eigenlijk zoals ik zelden eerder heb meege-maakt. We hebben echt alle zeilen moeten bijzetten om het voor mekaar te krijgen. Hét leermoment zat hem in het feit én de motivatie dat iedereen bereid was om buiten de reguliere werkdagen en –tijden ook aan te pak-ken. Dus over te werken. Dat heeft de verhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer veel goed gedaan.”

Toch ziet Spijkers ook nog een ander leermoment. “Ik vraag me af in hoe-verre je niet te voorspellen factoren, zoals veel wind, toch in kunt bouwen in de planning. Met andere woorden: hoe kun je die kans daarop toch in kaart brengen? Ik realiseer me dat deze variabelen verschrikkelijk lastig zijn maar in dit geval hadden we wel te maken met een vaststaande einddatum van oplevering. Veel marge hadden we niet.”

Voor Moes Bouwbedrijf was Spoolderwerk een groot project ten opzichte van andere projecten in de eigen portefeuille. “Maar ook de complexiteit van de logistiek was een bijzondere,” besluit hij. “Precies daarom werd het ook een managementklus. Wij kunnen het nog zo goed plannen, maar je moet al je medewerkers en mensen wel optimaal weten te motiveren. Communicatie is essentieel. Ik denk dat we dat goed hebben gedaan want iedereen wist dat flexibiliteit een must was. Van boven tot helemaal bene-den in de organisatie. Ja, het was – zoals ik zei – af en toe het bijzetten van alle zeilen. Maar we mogen trots zijn dat het is gelukt. Dat is een verdienste van iedereen die bij Spoolderwerk is betrokken.”

hier nog lachend aan toe dat wat hem betreft Spoolderwerk ‘uitstekend voor de scheurkalender is’. “Je wilt toch eigenlijk elke dag naar dit gebouw kijken? Ik heb hier een heel goed gevoel over.” Ook Bergman kan niet achterblijven. “Het was één van de grootste opdrachten ooit voor Rollecate. Dat maakte het natuurlijk sowieso speciaal. Maar ook elke keer als ik hier voorbij rijd – op de A28, op weg naar huis in dan voel ik de trots en denk ik daar staat is dan “ons” Spoolderwerk.

In de vorige drie edities van Profiel is elke procesfase van de bouw van Spoolderwerk uitgebreid besproken. Een editie van Profiel gemist? Kijk in het colofon en vraag een extra exemplaar op om de serie ‘Spoolderwerk’ compleet te hebben. n

Innovatie 2010:

CombinatiegootDe kracht van combinatie

Patentgoot | Patentriet | Patenthut | PatentplankEigen transport 24/48uur franco Nederland

Tel: 0599 417 444- [email protected] - www.patentgoot.nl

CRADLE TO CRADLE

Onze 100 pagina’s

dikke magazine kunststof

inclusief technische gids

morgen gratis in huis?

Bestel voor 12:00 uur via 0599 - 417 444

Bekijk

toepassingen

en downloads op

www.patentgoot.nl

Page 10: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

96

Probleemoplosser van bijzondere gevels weet het zeker

‘Duurzaam bouwen is ook integraal werken en oplossingsgericht denken’

Reynaers Aluminium is meer dan alleen een producent van aluminium gevelprofielen. Het bedrijf denkt mee in het ontwerptraject van de architect om oplossingen te vinden voor bouwkundige, esthetische of bouwfysische problemen met de gevel. Zo bedacht Reynaers een oplossing voor een naadloze aansluiting tussen de kozijnen en een bijzondere composiet elementengevel voor de faculteit Levenswetenschappen van de Universiteit Groningen.

Het onderwijscomplex voor onder meer planten– en dierenstudies gaat fraai in het groene campuslandschap op door de schuin oplopende begroeide daken en de groene composietplaten waarin witte glasvezelstrengen zijn verwerkt. High-tech en natuur versmelten in het ontwerp van architectenbu-reau Rudy Uytenhaak. Het gebouw bestaat uit twee bouwdelen waarvan de groene daken schuin uit het maaiveld rijzen. Tussen de vierde en negende verdieping worden de volumes verbonden met een brug waaronder het park wordt doorgetrokken.

Energiezuinig binnenklimaatIn het interieur van de college –en practicumzalen, laboratoria en kantoren is ook een natuurlijke omgeving gecreëerd, waarbij door middel van lichtkoepels veel daglicht naar binnenkomt. Daardoor wordt er fors bespaard op kunstlicht. Een warmte-koudeopslag in de bodem in combinatie met betonkernactivering in de vloeren regelt op een energiezuinige wijze het binnenklimaat. VBI levert de ‘klimaatvloeren’ (het Eco Prefab Concept) waarin de koel –en verwarmings-leidingen zijn gekoppeld aan een warmtepomp. Deze onttrekt warmte en of

koude aan de bodem. Volgens VBI bespaart deze klimaatvloer 60 procent minder energie dan een traditioneel verwarmd en gekoeld gebouw. Daarmee daalt de EPC van 1,5 naar 0,8. De composietgevels van Holland Composites dragen ook bij aan de natuurlijke uitstraling van het gebouw. Tienduizend vierkante meter translucente (halfdoorschijnende) gevelplaten zijn gemaakt uit met glasvezels versterkte polyester. Door een grafisch patroon van witte glasvezelstrengen krijgt de gevel een levendig karakter.

Reynaers is al in de ontwerpfase van de gevel betrokken geraakt om enkele praktische problemen op te lossen. Binnen de prefab elementen (3.30 x 3.60 meter) waarin de ramen al waren gemonteerd, moesten ruim 1200 aluminium kozijnen worden opgenomen. Reynaers leverde deze kozijnen, maar dit was geen standaardwerk. De kozijnen verschillen van hoogtemaat en wisselen per element van plaats, omdat ze willekeurig in de gevel zijn geplaatst. Het grootste probleem was om een wind– en waterdichte afsluiting te garanderen tussen de kozijnen en de composietplaten. Gevelleverancier Facade Consult & Engineering schakelde de hulp in van Reynaers. “Dikwijls houdt ons werk op bij het leveren van het profiel voor de kozijnen, maar in sommige geval-len is de gevel zo bijzonder dat een beroep wordt gedaan op onze kennis en kunde, zoals in dit geval in Groningen. Dat zijn natuurlijk de krenten in de pap,” zegt manager Hans van der Looij van sales & marketing van het Helmondse bedrijf.

Klikverbinding met montageclipHet gevelpaneel en de kozijnen in het Centrum Levenswetenschappen gaan ‘nawerken’ als gevolg van temperatuurwisselingen. Daarom moest er een

Page 11: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

97

waterdichte bouwkundige oplossing worden gevonden. In samenspraak met de architect, Facade Consulting & Engineering en Holland Composites, vond Reynaers die oplossing in een rvs montageclip. Via deze verende klikverbin-ding kunnen uitzettingen worden opgenomen. De gevelplaten worden van bui-tenaf op hun plaats gedrukt. Vanwege de clip overlappen de kozijnen iets de panelen, waardoor er een open inkijknaden te zien zijn. Door aanslagrubbers in de buitenste kaders van de profielen en een inwendig afwateringssysteem te maken werd het probleem van de wind –en waterdichtheid getackeld.

Dankzij de deskundige inbreng van Reynaers kon deze bijzondere gevel tot een goed eindresultaat worden gebracht. Het bedrijf baseert haar moderne filosofie op drie pijlers: partnerschap, innovatie en leiderschap. Voor com-plexe gevelontwerpen schuift Reynaers het liefst zo vroeg mogelijk aan bij de architect en andere gevelleveranciers om tot een optimaal product te komen. “Daarmee bereik je niet alleen hoge bouwkundige kwaliteit, maar kan de opdrachtgever ook aanzienlijk in kosten besparen. Bij het Groningse project heeft partnerschap geleid tot een uiterst strakke detaillering van de gevel,” meent Van Der Looy.

Reynaers probeert om gevelsystemen aan te passen binnen veranderende voorschriften en normen op het gebied van milieu, isolatie en veiligheid. “Zo is voor het project in Groningen als basis ons ES 50 aluminium profiel genomen. Dit project hebben we enigszins omgebouwd met behoud van isolator, rubbers en hoekverbinding. Op deze manier kunnen we heel vernieuwend en flexibel met bestaande producten omgaan,” vindt de sales & marketingmanager.Met leiderschap bedoelt Van der Looy dat Reynaers de verantwoordelijkheid op zich neemt om met engineeringsoplossingen te komen voor problemen met gevels. “Kwaliteit is niet alleen terug te vinden in producten, maar ook in het proces en de samenwerking met onze relaties. Duurzaam bouwen is voor ons niet alleen een kwestie van het ontwikkelen van duurzame gevels, maar houdt ook verband met integraal werken en oplossingsgericht denken voor de klant. Kwaliteit loopt als een rode draad daar doorheen.” n

Page 12: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

98

“De laatste jaren stonden de energie- en klimaatproblematiek volop in de schijnwerpers, maar sinds de bankencrisis staan ook de economische groei en groene jobs vooraan op de politieke agenda,” stak voorzitter Herman Raes van wal. “Naast de beleidsbeïnvloeding bij de voornaamste maatschappelijke stakeholders is CIR ook een belangrijk overlegorgaan voor de technische aspecten van energiezuinig en duurzaam bouwen en verbouwen en voor het realiseren van en CO2-arme maatschappij. Als organisatie bunnen wij de knowhow van de sector bundelen en op tafel legen waar hij van pas komt.”

Groeiende sectorDe Isolatieraad verwacht de komende jaren een verdere toename van de toe-nemende isolatieactiviteiten. Dit zal zich vertalen naar meer vierkante meters, maar eveneens in grotere isolatiediktes. “Wij verwachten ook dat er nieuwe isolatieproducten en nieuwe isolatieoplossingen met zeer hoge thermische weerstand op de markt zullen komen.”

Raes wees er tevens op dat op de Isolatieraad het overleg met de drie gewes-telijke energieadministraties heeft opgestart, om het referentiedocument van de EPBD-omzettingen in de drie Belgische gewesten aan te passen aan de vernieuwde thermische normen voor het K-peil (het globale isolatiepeil), de U-waarden en de H-waarden (warmtedoorgangs- en warmteoverdrachtscoëf-ficiënten). Energie is in België een bevoegdheid van de gewesten. Dat bete-kent dat de regelgeving op drie plaatsen tot stand komt en, zonder voldoende overleg, sterk zou kunnen verschillen in Vlaanderen, Wallonië en Brussel.

Belgische toestandenEminence grise van de verwarmings- en klimaatsector Roland De Bruyne kaartte dit ‘Belgische’ probleem aan. “De regelgeving en de berekeningsme-thoden verschillen zo sterk tussen de drie gewesten dat de installateurs door

de bomen het bos niet meer zien. Tijdens de afgelopen verkiezingsperiode heb ik helaas nergens iets gelezen over uniformisering. Natuurlijk zijn er installa-teurs wier klantenkring zich beperkt tot één gewest, maar 80% van hen werkt in minstens twee van de drie gewesten.”

Grégoire Clerfayt, die op het kabinet van Brussels minister Evelyne Huytebroeck de energiecel leidt, kon hem een geruststellend antwoord geven. “Sinds kort is er overleg tussen de drie bevoegde ministers. Dat was de voorbije vijftien jaar niet het geval.”“Op termijn moeten we een verdere harmonisering doorvoeren door aanpas-sing van de energieprestatieregelgeving aan de Belgische invulling van de Europese energieprestatie norm (EN 13790). Daarmee kunnen we dan overal in België eenzelfde gebouw eenzelfde isolatie- en energieprestatiewaarde toekennen,” stelde Raes.

E60De Isolatieraad dringt er sterk op aan dat isolatie, in het kader van de energie-efficiënte actieplannen bij gebouwen, de eerste prioriteit is bij de federale en gewestelijke energie- en klimaatplannen. Ze steunt voluit de plannen van de diverse overheden om de energiezuinigheid van het gebouwenpark in België aanzienlijk te gaan verbeteren. De raad is actief betrokken bij de heropstart van het stakeholderoverleg rond het Vlaamse Energierenovatieprogramma 2020 en bij het uittekenen van pad om het E-peil op lange termijn te verstren-gen. “Voor de isolatiesector is het van groot belang dat de overheid daarbij een duidelijk tijdskader vooropstelt, zodat de juiste isolatieoplossingen en goed opgeleide vaklui tijdig ter beschikking komen. In elk geval is de CIR voorstander om al vanaf 2012 het E60-peil in te voeren.”In België verschillen de fiscale steunmaatregelen en premies voor bouwwerken sterk van geweest tot gewest, van provincie tot provincie, van netbeheerder

CIR-meeting in Brussel

Isolatiesector voortrekker in duurzaam bouwenDe jaarlijkse infomeeting van de Isolatieraad (CIR) vond deze keer plaats in hotel Le Méridien, tegenover het Brusselse Centraal Station. CIR is de koepelorganisatie van de Belgische isolatiesector nauw betrokken bij de ontwikkeling van de bouwmarkt en het streven naar duurzamer bouwen.

CIR-voorzitter Herman Raes. Grégoire Clerfayt (Brusselse gewestregering). Jean-Pierre Liebaert (Confederatie Bouw). Roland De Bruyne.

Page 13: Dak & Geveltechniek 4 2010

cir

artikel

99

tot netbeheerder, van gemeente tot gemeente en ook van type bouwingreep tot type bouwingreep. De Isolatieraad pleit alvast voor een harmonisering bin-nen het Belgische federale niveau. “Het was al een goede evolutie dat de fede-rale overheid besloot in 2009 en 2010 niet alleen de isolatie van daken, maar ook die van gevels en vloeren in aanmerking te laten komen voor ‘groene’ belastingaftrek.

Onlangs is de herziening van het infoblad ‘geïsoleerde spouwmuren’ van de Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw (BUtgb) afgerond. “Onder impuls van de Isolatieraad werkt de BUtgb-werkgroep ‘na-isolatie’ nu de technische richtlijnen uit voor die gespecialiseerde na-isolatiewerken. Daarmee komen er ATG’s (gunstige beoordeling van en bepaald bouwproduct van één fabrikant voor en welbepaalde toepassing) die niet alleen materialen en hun gebruiksgeschiktheid behandelen, maar ook en vooral een speci-fieke vakkennis van de uitvoerder kunnen garanderen. Voor gespoten PUR-vloerisolatie staat er een gelijkaardige ATG-aanpak in de steigers.”

Brussel niet passief in passiefbouwGrégoire Clerfayt sprak over de voorbeeldrol die Brussel als Europese hoofd-stad wil spelen met het sterk verbeteren van de energieprestaties van het Brussels gebouwenpark. Clerfayt ziet 2004-2009 als de periode waarin het regelgevend kader tot stand kwam, samen met de stimulerende maatregelen en de nodige bijkomende opleidingen. Brussel lanceerde met succes een pro-jectoproep voor de realisatie van duurzame gebouwen. Dat leidde op drie jaar tijd tot 117 boeiende projecten, zoals Aeropolis II in Schaarbeek, met zijn 7.400 m² het op twee na grootste passiefcomplex in Europa. De meerkosten in de energie-investeringen beliepen amper 20 euro per m². Naar verwachting zullen ze zich op vijf jaar terugbetalen. De beschikbaarheid van groene huurkantoren zorgt voor dynamiek op de markt. Eerder bestond er een soort vicieuze cirkel: omdat er geen aanbod was, was er ook geen vraag naar dit soort gebouwen zichtbaar.

Vanaf dit jaar is de Brusselse aanpak veel drastischer. Alle nieuwe gebou-wen waarvan de financiering afhangt van de Brusselse gewestelijke over-heid zullen voortaan passiefgebouwen zijn, alle renovatieprojecten lage- tot zeer-lage-energieprojecten. En bouwplannen zijn er voldoende. Zo willen de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij (GOMB) en de Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (BGHM) de komende vijf jaar samen 5.000 nieuwe woningen optrekken. De BGHM heeft tevens 206 miljoen gebudgetteerd voor de renovatie van sociale woningen.

De gewestelijke overheid zal zelf het goede voorbeeld geven: de nieuwe zetel van Leefmilieu Brussel, die vanaf 2012 wordt opgetrokken op de terreinen van het vroegere goederenstation Tour & Taxis, moet het grootste passiefgebouw

van Europa worden. Een deel van het 17.000 m² grote gebouw zal tegen markt-prijs verhuurd worden. Brussel wil passief en lage-energiebouw van 2015 als verplichting opleggen voor alle bouwproejcten.

Norm geen einddoelJean-Pierre Liebaert van de Confederatie Bouw wees erop dat de transport-sector en de industrie al veel verder staan in energiezuinig werken dan de bouwsector. Maar juist daarom is er nog een groot potentieel. Hij wees wel op enkele gevaren. Zo komt het er niet alleen op aan meer te isoleren en de beste isolatiematerialen te gebruiken. Ook vergt de uitvoering van de isolatie-werken een erg zorgvuldige aanpak. Want kleine ‘thermische knopen’ kunnen grote verschillen in energieconsumptie veroorzaken. In het verleden werd de isolatie soms nogal nonchalant aangebracht. “Een ander gevaar is de culturele inertie. Puur streven naar het halen van de wettelijke norm is eigenlijk een te lakse houding. De aannemers zouden hun klanten moeten adviseren om beter te doen dan de opgelegde normen.”

Liebaert rekende voor dat het isoleren van 200.000 woningen per jaar het BBP zou doen stijgen met een half procent. “In de bouwsector zelf zou dit 20.000 nieuwe arbeidsplaatsen opleveren en de activiteit met 30% doen toenemen.” In België komen van de vijf miljoen bestaande woningen er een miljoen in aan-merking voor het aanbrengen van dakisolatie en twee miljoen voor isolerende beglazing.

Liebaert brak tegelijkertijd een lans voor een creatieve verbetering van de stimulerende maatregelen voor duurzaam (ver)bouwen. Zo suggereerde hij dat de banken de toekomstige energiefactuur mee zouden opnemen in de berekening van de terugbetalingscapaciteit van personen die aankloppen voor een bouwlening: dit kan de hogere initiële kostprijs van duurzaam bouwen verzachten. Liebaert herhaalde de vraag van de bouwsector om de verlaagde BTW (6%) op vernieuwbouw niet alleen voor een aantal heroplevingsgebieden, maar voor heel het land te behouden en zag tevens heil in de uitbreiding van dit tarief naar de verkoop van bestaande woningen. n

Duurzaam moet meetbaar zijnDe industriële fabrikanten van isolatiematerialen ergeren zich soms aan reclame en mediaberichten, waarin de eigenschappen van natuurlijke, bio-ecologische of nagroeibare isolatiematerialen onvolledig of al te gunstig worden voorgesteld. Over het natuurlijke of nagroeibare karakter ervan bestaat er geen twijfel, maar er komt al te gemakkelijk een perceptie tot stand dat zulke materialen ook technisch betere resultaten zouden ople-veren. Herman Raes: “De traditionele isolatiesector is vragende partij voor een objectivering van de technische eigenschappen van deze materialen.”

Page 14: Dak & Geveltechniek 4 2010

PROGEDAGKANT

Redoute 1 7141 JW Groenlo | tel. 0544 372534 | fax 0544 373746 | e-mail: [email protected] | www.proge.nl

De Progé Dagkant biedt een kant en klare oplossing voor de binnenafwerking van het kozijn.De Progé Dagkant is de onderhoudsvrije binnenafwerking voor kunststof, aluminium of houten kozijnen. Een dagkant-afwerking waarmee u snel en zonder schilderwerk kunt afwerken. Door toepassing van vochtwerend V313 MDF met een � nish-folie in diverse kleuren, bespaart u op de bouw vele uren. Dankzij het uitgebreide modellenprogramma biedt de Progé Dagkant de oplossing voor elk detail.

DE VOORDELEN:• besparing op schilder- en/of stucadoorskosten• snelle, schone en effi ciënte montage• eenvoudig te verwerken (zagen/schaven)• modellen op maat mogelijk• eigen productie, levering rechtstreeks• blinde montage• toepasbaar in vochtige ruimtes

Kozijnafwerking voornieuwbouw en renovatie?

IN HET ASSORTIMENT

VAN PROGÉ PROGELIT GEVEL & DAKRANDPANELEN

DAGKANTDAGKANTDAGKANTDAGKANTDAGKANT

De Progé vensterbank van superieure kwaliteit voorzien van dezelfde kleurstelling als de dagkantafwerking biedt een totaaloplossing voor uw binnenafwerking.

• besparing op schilder- en/of stucadoorskosten

PROGELIT GEVEL & DAKRANDPANELEN

NIEUW

adv. PROGE wk23.indd 1 09-06-2010 17:03:15

Page 15: Dak & Geveltechniek 4 2010

artikel

101

Nieuw handboek

Richtlijnen voor de Aluminium ConstructeurIn samenwerking met het Aluminium Center Belgium (AluCB) heeft de (Federatie Aluminium Constructeurs (FAC) een nieuwe versie van het handboek Richtlijnen voor de Aluminium Constructeur gepubliceerd.

“Meer dan ooit moet dit handboek het referentiedocument bij uitstek in de sector zijn,” stelt FAC-voorzitter Etienne Clinquart (zie foto). “Het is een vade-mecum voor zowel studiebureaus en architecten als constructiebedrijven. Het handboek telt 202 AluCB bladzijden en omschrijft op een eenvoudige, maar toch volledige manier alle technische aspecten waaraan aluminium buitenschrijnwerk moet voldoen.” Een specialistenteam van zowel de FAC en het AluCB, als sectorgerelateerde bedrijven en instanties zoals het Wetenschappelijk en Technisch Centrum van het Bouwbedrijf (WTCB) en de Belgian Construction Certification Association (BCCA) hebben er meer dan een jaar intensief aan gewerkt.

“Sterk gewijzigde performantie-eisen, opgelegd door Europa en voortdurende wijzigingen in de Belgische normen en de daaruit voortvloeiende regelgeving vormen de aanleiding voor deze revisie. Voor de FAC en het AluCB was de redactie van dit boek dan ook een prioriteit in ons gezamenlijk actieplan. Wij zijn ervan overtuigd dat we met dit handboek een solide basis leggen voor een echte kwaliteitsborging van aluminium schrijnwerk.”

Uitgebreid aan bod komen onder meer de nieuwe glasnorm NBN S23-002, de nieuwe NBN B25-002-1 ter vervanging van de STS52, de recente akoestische en ventilatienormeringen, de EPB-wetgeving, de CE-markering voor ramen, deuren en gordijngevels en de daarbij horende productnormen. “Onze sector wordt de laatste jaren overspoeld met nieuwe normen en regels. Bovendien staat ook de technologische ontwikkeling niet stil.”

Het boek spreekt overigens niet alleen over normen en regels, maar gaat eveneens dieper in op de te gebruiken materialen en de mogelijke oppervlak-tebehandelingen. Het geeft richtlijnen voor de productie en de montage van de verschillende schrijnwerkonderdelen met hun vereisten, aandachtspunten en toleranties. Zelfs reiniging komt uitgebreid aan bod. Dat is erg nuttig voor de eigenaars en beheerders van gebouwen.

Naast schrijnwerk komen ook glas, hang- en sluitwerk en balustrades uitge-breid aan de orde. Bovendien krijgt ook de wisselwerking tussen aluminium en andere bouwmaterialen aandacht. Van het hoofdstuk over inbraakwerend-heid en de manuele proeven hiervoor kunnen zelfs beoefenaars van ‘minder eerbare’ beroepen wat opsteken!

In het najaar organiseren de FAC en het AluCB in samenwerking met en in de regionale lokalen van de Confederatie Bouw opleidingssessies, waarbij de voornaamste in het boek behandelde onderwerpen verder zullen worden toe-gelicht. Deze sessies staan open voor alle bouwpartners.

Hoe te verkrijgen?Het handboek kost 30 euro (excl. BTW) en is verkrijgbaar via het FAC en het Aluminium Center. FAC-leden betalen slechts 15 euro. Het is eveneens raad-pleegbaar op de websites www.fac-belgium.eu en www.aluminiumcenter.be.

Afhankelijk van de wijzigingen in de wetgeving en op de markt zal er om de zes tot achttien maanden een update plaatsvinden. n

Themadag ‘Energiebalans in de aluminium gevelbouw’Naast de normen en wetgeving evolueren ook de energieprestaties en -beheersing van gebouwen constant en worden er steeds meer eisen gesteld aan het buitenschrijnwerk en aan de constructeurs. Op 23 novem-ber organiseert het FAC dan ook, in het Centrum Duurzaam Bouwen in Heusden-Zolder, een themadag over energieprestaties en de toepassing van de EPB-regelgeving op aluminium buitenschrijnwerk.

Page 16: Dak & Geveltechniek 4 2010

aluminium constructies

CORSWAREM NVHeersterveldweg 10, B-3700 TONGEREN

T..............................................+32 (0)12 398590

F..............................................+32 (0)12 398599

E [email protected]

W www.adcorswarem.be

DE WITTE ALUMINIUMCONSTRUCTIES NV .Zuidlaan 153, B-9230 WETTEREN

T..............................................+32 (0)9 3653030

F..............................................+32 (0)9 3653035

E [email protected]

W www.dewitte-aluconstructies.be

DEPA NVKunstdal 8, B-9900 EEKLOO

T..............................................+32 (0)9 3769696

F..............................................+32 (0)9 3769695

E [email protected]

W www.deparamen.be

DURV NV AdresIndustrielaan 11

9620 ZOTTEGEM

T............................................. +32 (0)9 3610473

F............................................. +32 (0)9 3609901

E [email protected]

HEGGE NVBosstraat 1361, B-3930 HAMONT - ACHEL

T..............................................+32 (0)11 440420

F..............................................+32 (0)11 440429

E [email protected]

W www.hegge.be

KA CONSTRUCT NVIndustrieweg 19, B-2390 MALLET..............................................+32 (0)3 3123727 F..............................................+32 (0)3 3116415 E [email protected] www.kaconstruct.be

WINSOL NVRoeselaarsestraat 542, B-8870 IZEGEMT..............................................+32 (0)51 331811 F............................................. +32 (0)51 331991 E [email protected] www.winsol.eu

Gevelbouw

BOETERS ALUBO BVLierweg 97, 2678 ZJ De LierT............................................+31 (0)174 512585 F............................................+31 (0)174 517218 E [email protected] www.boetersalubo.nl

GROVEN+ NVSchoonmansveld 50, B-2870 PUURST..............................................+32 (0)3 8770044 F..............................................+32 (0)3 8772405 E [email protected] www.grovenplus.be

VORSSELMANS NVWuustwezelseweg 95, B-2990 LOENHOUTT..............................................+32 (0)36 900440 F..............................................+32 (0)36 900441 E [email protected] www.vorsselmans.be

GevelbekledinG

06387_POS_label80x20.indd 1 24-11-2009 13:22:15

FETIM PROFESSIONALPostbus 770, 1000 AT AMSTERDAMT............................................+31 (0)20 5805285 F............................................+31 (0)20 2805222 E [email protected] www.frontsandfronts.nl

INTERALU N.V.Moerelei 159-161, B-2610 WILRIJKT..............................................+32 (0)3 8307400 F............................................. +32 (0)3 8270377W www.interalu.be

KINGSPAN N.V.Bouwelven 172280 GROBBENDONKT..............................................+32 (0)14 232535F..............................................+32 (0)14 232539W www.kingspan.be

aluminium specialisten

ALURO BUIGTECHNIEK BVBAIndustriepark 12, B-2220 HEIST OP DEN BERGT..............................................+32 (0)15 246660 F..............................................+32 (0)15 257286 E [email protected] www.bestbend.be

aluminium profielen

ALIPLAST N.V.Waaslandlaan 15, B-9160 LOKERENT..............................................+32 (0)9 3405555 F..............................................+32 (0)9 3485792 E [email protected] www.aliplast.com

ALUMIL Benelux distributie: Alulog nvKunstdal 19, B-9900 EEKLOT..............................................+32 (0)9 2181784 F..............................................+32 (0)9 2181786 E [email protected] www.alumil.be

Wat

doe

t u

eige

nlijk

? V

anaf

€ 9

9,-

per

uitg

ave

wet

en u

w k

lant

en d

at o

ok! T

+32

(0)9

220

9250

voo

r al

le in

form

atie

ove

r ee

n ve

rmel

ding

in h

et v

akka

tern

Dak

& G

evel

tech

iek

wie doet wat

102

Page 17: Dak & Geveltechniek 4 2010

BUVA RATIONELE BOUWPRODUKTEN B.V.Bremen 5, 2993 LJ BARENDRECHT

T..........................................+31 (0)180 6997500

F..........................................+31 (0)180 6997505

E [email protected]

W www.buva.nl

SOLARLUx NEDERLAND B.V.Bedrijvenweg 41, 7442 CW NIJVERDAL

T............................................+31 (0)548 631323

F............................................+31 (0)548 631329

E [email protected]

W www.solarlux.nl

SPRANGERS NVJohn Lijsenstraat 49

B-2321 MEER-HOOGSTRATEN

T..............................................+32 (0)3 3157768

F..............................................+32 (0)3 3158886

E [email protected]

W www.sprangers.be

automatiserinG

C-MOL BENELUx Hoofdstraat 15b, 6670 AB ZETTEN

T............................................+31 (0)488 421848

F............................................+31 (0)488 421739

E [email protected]

W www.c-mol.nl

MATRIx SOFTWAREWijchenseweg 116, 6538 SX NIJMEGEN

T............................................+31 (0)24 3434380

F............................................+31 (0)24 3434389

E [email protected]

W www.matrix-software.nl

Glasprojecten

GLASPROjECTEN VAN NOORDENNE B.V.

Transportweg 11

3371 MA HARINKXVELD-GIESSENDAM

Postbus 196

3370 AD HARDINXVELD-GIESSENDAM

T............................................+31 (0)184 675875

F............................................+31 (0)184 618487

E [email protected]

W www.noordennegroep.nl

dak-isolatie

PLATTEAU B.V.B.A.Leeuwlantstraat 114

2100 ANTWERPEN

T..............................................+32 (0)3 3244576

F..............................................+32 (0)3 3244740

W www.platteaubvba.be

RECTICEL INSULATION

Tramstraat 6, B-8560 WEVELGEM

T ...........................................+32 (0)56 438943

F ...........................................+32 (0)56 438949

E [email protected]

W www.recticel.com

dak-systemen

KERREMANS BOUWMATERIALEN

Oever 4, B-2630 AARTSELAAR

T ...........................................+32 (0)3 8706886

F ...........................................+32 (0)3 8770946

E [email protected]

W www.kerremansbouw.be

toeGanGscontrole

BOON EDAM NEDERLAND B.V.

Ambachtstraat 4, 1135 GG EDAM

Postbus 26, 1135 ZG EDAM

T .........................................+31 (0)299 380808

F .........................................+31 (0)299 380841

E [email protected]

W www.boonedam.nlTr

SIMONSVOSS TECHNOLOGIES B.V.

Evert van de Beekstraat 310, 1118 CX SCHIPHOL

T .........................................+31 (0)20 6541882

F .........................................+31 (0)20 6541801

E [email protected]

W www.simons-voss.nl

ZonwerinG en ventilatie

RENSON WAREGEM

Maalbeekstraat 10, B - 8790 WAREGEM

T..............................................+32 (0)56 627111

F............................................ + 32 (0)56 602851

E [email protected]

W www.renson.be

DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

Handelsstraat 19, B-8630 VEURNE

T..............................................+32 (0)58 330033

F............................................. +32 (0)58 330044

E [email protected]

W www.duco.eu

UNILUx NEDERLAND B.V.

Schouwrooij 18, 5281 RE Boxtel

T............................................+31 (0)411 677953

F............................................+31 (0)411 684277

E [email protected]

W www.uniluxbv.nl

Wat doet u eigenlijk? Vanaf € 99,- per uitgave w

eten uw klanten dat ook! T +32 (0)9 2209250 voor alle inform

atie over een vermelding in het vakkatern D

ak & G

eveltechiekwie doet wat

103