8

B e h o u d | S t u d i e | B e h e e r | E d u c a t i e | A c t u e e l | K a l e n d e r

Dagvlinderfiche: de citroenvlinder

Sylvain Cuvelier - VVE WG Dagvlinders

De eerste fiche van het jaar, tijdens het vierde jaar van het Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied,gaat over een dagvlindersoort - uit de familie van de koolwitjes - die in de streek ruim de langstelevensduur heeft in het vlinderstadium. De laatste jaren lijkt de citroenvlinder aan een stevigeopmars bezig nadat er gedurende veel opeenvolgende jaren, vrij lage en dus alarmerende aantallenwerden geobserveerd.

Mannetje citroenvlinder. © Fonny Schoeters

Opmerkelijk is ook het uitgesproken verschilin uiterlijke kenmerken tussen het citroengelemannetje en het groen-witte wijfje. Er valt dusop te passen om het wijfje citroenvlinder niet teverwarren met een groot koolwitje. Zeker in devlucht is het niet evident om deze twee grotewitte dagvlindersoorten uit elkaar te houden.Vangen om goed te bekijken is de boodschap.Als de vlinders rusten kunnen de oranjekleurigestippen in het midden van zowel de voor- als deachtervleugel zekerheid brengen.

De naam citroenvlinder is afkomstig van deopvallende citroengele kleur van het mannetje.Vooral tijdens de vlucht is het verschil tussen detwee geslachten goed te zien. Als de vlindersrusten, doen ze maar zelden hun vleugels openen dan is het onderscheid minder duidelijk. Integenstelling tot alle andere koolwitjes uit deregio overwintert de citroenvlinder in hetvolwassen stadium. Het is niet ongewoon om ze bij een eerste warme lentedag, in hetvroege voorjaar, samen aan te treffen met andere overwinteraars zoals gehakkelde aurelia,kleine vos en dagpauwoog.

De eerste grote piek qua aantallen is elk jaarte zien tussen maart en april. In die periodezitten ze vooral op paardenbloemen en wilgen-katjes om zich te voeden. Het is ook tijdens hetvoorjaar dat citroenvlinders paren wat aan-leiding zal geven, tijdens de zomer, tot de enigegeneratie van het jaar.

De eitjes worden tijdens de lente vooral opsporkehoutbladeren gelegd, maar nogal watandere waardplanten worden sporadisch in deliteratuur vermeld. Sporkehout is trouwens eenbelangrijke waardplant voor tal van soortendagvlinders en veel insecten. Houd er rekeningmee in het beheer en bij aanplantingen.

Vrouwtje citroenvlinder. © Fonny Schoeters

Eitjes van citroenvlinder. © Ruben Meert

9

Meestal worden slechts enkele eitjes, zonderduidelijke patroon, op hetzelfde blad gelegd,maar hier is een opmerkelijke foto ingevoegdmet een zeer ongewone eileg (zie vorige pagina).De eileg kan zowel gebeuren aan de bosrandenals diep in het bos, zolang er maar wat zon bijkan komen. De jonge rupsen ontwikkelen snelen als ze volgroeid zijn, maken ze een mooiegordelpop.

Heel dikwijls vliegen de nieuwe citroenvlindersal in de bossen rond tegen eind juni. Het is danook tijdens de juli- en augustusmaanden dat er een duidelijke tweede piek is qua aantalrondvliegende citroenvlinders. Tijdens de zomerzal je de vlinders vooral zien op nectarrijkebloemen.

De citroenvlinder kan je in het projectgebied opveel plaatsen tegenkomen want de soort heeftde neiging om rond te zwerven. Ook in tuinenmet vlinderstruiken is het niet ongewoon om decitroenvlinder op bezoek te krijgen en die erlang aan te treffen. Toch blijft de kans om desoort in de zomer te zien nog steeds hetgrootst in bosrijke omgevingen.

Gordelpop van de citroenvlinder. © Ruben Meert

Uitkomende citroenvlinder. © Ruben Meert

Kaart: verspreiding van de citroenvlinder.

© Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied

Legende kaart:

Rode bol: waarneming citroenvlinder (2013 - 2014)Groene bol: nieuwe waarneming citroenvlinder in 2015Blauwe lijnen: Schelde, Durme, Dender & MoervaartGroen: boscomplexenZwarte lijnen: spoorlijnenRode lijnen: E34 - E17Lichtgrijs: stads- en dorpskernen

Schrijf je in op de dagvlinderflashbij filip.vandevelde@skynet.be en/ofcouckuyt.jurgen@telenet.be, en wie weet komt je eigen foto in de volgende editie.

10

Het aantal citroenvlinders varieert tijdens het project sterk van jaar tot jaar en toont delaatste jaren een heel duidelijke positievetrend.

De overwinterende citroenvlinders vliegen aleen tijd rond. Binnenkort kijken we uit naar de nieuwe en enige generatie van het jaar. We hopen dat jullie weer talrijk meetellen omzo de verdere evolutie van de soort in beeld tekunnen brengen. Aantal waargenomen citroenvlinders per jaar uit het projectgebied

(2009-2015). © Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied

En om het voorkomen van alle dagvlindersoorten in de eigen regio beter te leren kennen, herhalenwe de oproep: meld én alle observaties én alle stadia op www.waarnemingen.be en neem ookveel foto’s. Zo werk je mee met het grote dagvlinderproject in het Durme- en Scheldegebied.

20152014201320122011201020090

100

200

300

400

500

Tijdelijke Tentoonstelling

Spring een gat in de lucht, anders kan de aarde je niet houdenVan 1 april tot 30 juni in bezoekerscentrum Molsbroek i.s.m. BOS+

Deze tentoonstelling met prachtige, grote foto’s, toont het dagdagelijkse leven van Ecuadoraansegemeenschappen in een benarde mondiale context van vernietiging van ecosystemen, verlies aanbiodiversiteit, klimaatopwarming en armoede. Steven Heyvaert is de fotograaf.

Dat de steeds verder schrijdende ontbossing in de tropeneen indrukwekkende reeks van nadelige gevolgen – en ditzowel op lokaal als op mondiaal vlak – veroorzaakt, isintussen algemeen erkend en zeer actueel. Daarbij gaathet niet alleen om een verlies van fauna en flora, maarvooral ook om de bedreiging van de algemene stabiliteiten draagkracht van ecosystemen waarvan op dit momentnog miljoenen mensen geheel of gedeeltelijk afhankelijkzijn voor hun levensonderhoud.

Het is dus overduidelijk dat ontbossing en bosdegradatie in de tropen niet alleen nefast is vanuiteen ecologisch standpunt maar zeker ook een probleem vormt voor een duurzame socio-economische ontwikkeling in de betrokken regio's.

Marc de Bel schreef een kinderboek over Spikkel, Spekkel en Mascopiro. Het verhaal neemt jemee naar het Amazonewoud en zijn inheemse bewoners. Want het gaat niet goed met het bosaan de andere kant van de wereld.

Tijdens een voorleessessie en een leuke activiteit op zondag 3 april (14.30 uur) neemt vzwDurme je mee naar de natuur in Zuid- Amerika. Een perfecte aanvulling op de tentoonstelling.Meer info en inschrijven: via sarah.geers@vzwdurme.be of onze website.