D 1 - VLIZ · Þ Tweede verblijven aan de Kust - Deel 1: Situatieanalyse aanbod September 2008 1...

TWEEDE VERBLIJVEN AAN DE KUST ONDERZOEK NAAR HET PROFIEL, DE EFFECTEN EN EEN TOOLKIT VOOR BELEID DEEL 1: SITUATIEANALYSE

KAP III-PROJECT 2006 - 012

SEPTEMBER 2008

Þ Tweede verblijven aan de Kust - Deel 1: Situatieanalyse aanbod September 2008 1

INHOUDSTAFEL

INLEIDING 3

HOOFSTUK 1: DEFINITIE EN AANTAL TWEEDE VERBLIJVEN 5

1. Werkdefinitie 5

2. De definitie in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen - 2002 6

3. De Kust 7

4. Het aantal tweede verblijven 7

HOOFDSTUK 2: SITUERING VAN DE TWEEDE VERBLIJVEN 11

1. Aantal logiesinrichtingen 11

2. Aantal logieseenheden 11

4. Logiescapaciteit 14

5. Aantal overnachtingen 16

HOOFDSTUK 3: EVOLUTIE VAN DE TWEEDE VERBLIJVEN 21

HOOFDSTUK 4: KENMERKEN VAN DE TWEEDE VERBLIJVEN 23

1. De tweede verblijven op kaart 23 1.1. Kaartenreeks 1 23 1.2. Kaartenreeks 2 23 1.3. Kaartenreeks 3 24

2. De herkomst van de eigenaars van tweede verblijven 26

HOOFDSTUK 5: CONCLUSIE 33


INLEIDING Het ‘Kustactieplan’ investeert fors om de kennis inzake tweede verblijven aan de Kust te verruimen en gaf daartoe aan WES Onderzoek en Advies en projectpartner Idea Consult de opdracht om een toolkit voor beleid ten aanzien van de tweede verblijven uit te wer-ken.

Voorliggend rapport is deel 1 van de taakopdracht van WES en omvat een uitgebreide situatieanalyse. We hebben de verslaggeving opgedeeld in het eigenlijke rapport en een afzonderlijk kaartenboek waarin per gemeente het aanbod van tweede verblijven carto-grafisch en gedetailleerd wordt weergegeven.

In dit rapport bekijken we achtereenvolgens in hoofdstuk 1 de definitie en het aantal tweede verblijven. In hoofdstuk 2 situeren we de tweede verblijven als onderdeel van het logiesaanbod in Vlaanderen. Hoofdstuk 3 geeft de evolutie van de tweede verblijven tussen 1989 en nu weer. In hoofdstuk 4 bespreken we de kenmerken van de tweede verblijven zoals we deze kunnen afleiden uit de belastingkohieren.

Andere kenmerken van de tweede verblijven, de economische en toeristische effecten van het tweede verblijfstoerisme en het sociodemografische profiel van de eigenaars volgen in het tweede rapport dat is gebaseerd op een grootschalige enquêtering van de eigenaars van tweede verblijven aan de Kust.

We danken oprecht de betrokken kustgemeenten, alle burgemeesters en hun medewer-kers voor het faciliteren en het deelnemen aan dit grootschalig onderzoek.


HOOFSTUK 1: DEFINITIE EN AANTAL TWEEDE VERBLIJVEN De courante werkdefinitie en de variante hiervan in het Provinciaal Ruimtelijk Structuur-plan West-Vlaanderen komen eerst aan bod. Daarna bakenen we ‘de Kust’ af. We slui-ten af met een eerste overzicht van het aantal tweede verblijven per kustgemeente op basis van de belastingkohieren.

1. Werkdefinitie

Onder tweede verblijven verstaan we:

Private woningen (die): opgenomen zijn in het belastingkohier op tweede verblijven van de kustgemeenten

en waar derhalve geen domicilie gevestigd is op dit adres,

waarvan het gebruik bedoeld is voor recreatieve doeleinden,

en exclusief deze woongelegenheden die vallen onder de vergunning van openlucht-recreatief verblijf.

Deze omschrijving die we beschouwen als werkdefinitie vraagt enige duiding.

Private woningen

Dit zijn onroerende goederen die hoofdzakelijk als particuliere woongelegenheid ge-bruikt worden en de vorm aannemen van appartementen, villa’s en bungalows, woon-huizen of studio’s. Onroerende goederen die voor beroepsdoeleinden gebruikt worden behoren niet tot deze categorie.

Belastingkohier op tweede verblijven, waar geen domicilie gevestigd is op het adres in kwestie

Met een belastingkohier bedoelen we een bestand met adressen van woningen waar de eigenaars niet ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van de gemeente en derhalve geen aanvullende belasting op de personenbelasting betalen doch wel een tweede ver-blijfbelasting op het betrokken goed. Het betreft in principe woningen die niet dienen als hoofdverblijfplaats.


Bedoeld voor recreatieve doeleinden

In principe kan iedere gemeente een belastingkohier op tweede verblijven bezitten. In alle omstandigheden gaat het om woningen waar geen domicilie1 gevestigd is doch in de kustgemeenten gaan we ervan uit dat deze woningen bedoeld zijn voor recreatieve doeleinden.

Exclusief de woongelegenheden die vallen onder de vergunning van open-luchtrecreatief verblijf

Met de wetgeving op de openluchtrecreatieve verblijven van 1993 en aanvullende be-sluiten2 regelt de wetgever een aantal zaken met betrekking tot het kamperen en verblij-ven op kampeerterreinen, kampeerverblijfparken, vakantieparken en kampeerautoterrei-nen.

In het kader van deze studie nemen we de recreatieve woongelegenheden die staan op dergelijke terreinen en mogelijks in het belastingkohier van de tweede verblijven in de betrokken gemeenten zijn opgenomen, niet in aanmerking om dubbeltellingen in het logiesaanbod te vermijden.

Deze wooneenheden werden uit het bestand gehaald na vergelijking met de lijst van de openluchtrecreatieve verblijven waarvoor Toerisme Vlaanderen bevoegd is.

2. De definitie in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen - 2002

We verwijzen even naar de terminologie gebruikt in het Provinciaal Ruimtelijk Structuur-plan (PRS). We onthouden vooral volgende zaken:

de begrippen ‘tweede woning’ en ‘tweede verblijf’ worden in het PRS als synoniemen gebruikt. In het kader van de toolkit zullen we echter systematisch de term ‘tweede verblijven’ gebruiken;

het PRS maakt een onderscheid tussen individuele tweede verblijven en individuele huurvakantiewoningen naargelang de termijn waarvoor de woning voor verhuur wordt aangeboden. Individuele tweede verblijven staan doorgaans voor meer dan tien maanden per jaar ter beschikking van de tweede verblijver, eigenaar of huurder. De gebruikers er gedomicilieerd. Individuele huurvakantiewoningen worden in een periode van een jaar, twee maanden of meer te huur gesteld met toeristisch oogmerk. De huurders zijn er niet gedomicilieerd.

1 Domicilie: inschrijving in het bevolkingsregister van de gemeente. 2 Het Decreet van 3 maart 1993 houdende het statuut van de terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven en

onder andere het exploitatiebesluit van 1995. Zie www.toerismevlaanderen.be rubriek logies/openlucht-recreatieve verblijven en in het bijzonder de informatiebrochure (/http://www.toerismevlaanderen.be/doc/UPL_2006082314495218132.pdf) die het decreet en de uitvoerings-besluiten toelicht.


De bovenstaande definitie kan in het kader van de toolkit niet worden gebruikt omdat de termijn van te huurstelling op jaarbasis niet is gekend. Dit heeft te maken met de manier waarop de enquête is georganiseerd. Op basis van de huidige enquête weten we wel in hoeverre de woning effectief verhuurd is;

het onderscheid tussen de nu ontwikkelde werkdefinitie en de definitie van het PRS omhelst vooral de woningen op weekendverblijfparken. In de nu ontwikkelde werkde-finitie is dit inclusief de weekendverblijfparken terwijl dit in de definitie van het PRS ex-clusief de weekendverblijfparken is1. De grootteorde van dit type woningen is beperkt ten opzichte van het volledige bestand tweede verblijven en heeft op Kustniveau wei-nig invloed.

3. De Kust

Tot de Kust rekenen we de hoofd- en deelgemeenten van Knokke-Heist, Brugge (beperkt tot Zeebrugge, Dudzele en Lissewege2), Blankenberge, De Haan , Bredene, Oostende, Middelkerke, Nieuwpoort, Koksijde en De Panne. In alle tabellen die volgen zullen we telkens de naam van de hoofdgemeente aanduiden. Voor Zeebrugge, Lissewege en Dudzele gebruiken we de naam ‘Zeebrugge’.

Figuur 1 geeft hoofd- en deelgemeenten cartografisch weer.

4. Het aantal tweede verblijven

Uit de belastingkohieren 2007 blijkt dat er dat jaar 82.700 tweede verblijven waren geregistreerd aan de Kust. Knokke-Heist, Middelkerke en Koksijde bezitten het grootste aantal tweede verblijven met respectievelijk 17.772 (22%), 14.272 (17%) en 13.906 (quasi 17%) eenheden. Daarna volgt Nieuwpoort met 8.315 eenheden (10%). Blanken-berge, De Haan, Oostende en De Panne hebben 6.300 tot 6.700 eenheden (ongeveer 8%). Bredene en Zeebrugge zijn de kleinste gemeenten qua tweede verblijven met res-pectievelijk 1.205 (1,5%) en 677 (0,8%) tweede verblijven.

1 De weekendverblijfparken werden respectievelijk als ‘verblijfsvakantiecentra’ of ‘verblijfsvakantiedorpen’ geïdenti-

ficeerd, cf. project ‘Hervorming van de Toeristische Statistiek van België (1990). 2 Brugge, Dudzele en Lissewege werden geselecteerd uit het kohier van tweede verblijven van Brugge op basis van

hun gelijkaardig postnummer (8380).


Tabel 1 Het aantal tweede verblijven per kustgemeente, belastingkohieren 2007

Tweede verblijven volgens belastingkohier (exclusief

vakantieparken) (in aantal)

Tweede verblijven volgens belastingkohier (exclusief

vakantieparken) (in %) Knokke-Heist 17.772 21,5 Zeebrugge 677 0,8 Blankenberge 6.747 8,2 De Haan 6.732 8,1 Bredene 1.205 1,5 Oostende 6.717 8,1 Middelkerke 14.272 17,3 Nieuwpoort 8.315 10,1 Koksijde 13.906 16,8 De Panne 6.357 7,7 Totaal 82.700 100,0

Figuur 2 Het aantal tweede verblijven per kustgemeente, belastingkohieren 2007 (in aantal)

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000

Knokke-Heist

Zeebrugge

Blankenberge De Haan

Bredene

Oostende

Middelkerke

Nieuwpoort Koksijde

De Panne


Figuur 3 De verdeling van het aantal tweede verblijven per kustgemeente, belastingkohieren 2007 (in %)

22%

1%

8%

8%1%

8%17%

10%

17%

8%

Knokke-Heist Zeebrugge Blankenberge De Haan Bredene Oostende Middelkerke Nieuwpoort Koksijde De Panne


HOOFDSTUK 2: SITUERING VAN DE TWEEDE VERBLIJVEN Om het belang van de tweede verblijven te kunnen situeren, gaan we na wat hun aan-deel is in het totale logiesaanbod en in de toeristische vraag. We bekijken achtereenvol-gens het aantal logiesinrichtingen, het aantal logieseenheden, de logiescapaciteit en het aantal overnachtingen.

Voor een goed begrip maken we enkele afspraken:

we houden alleen rekening met het aantal vergunde inrichtingen;

we doen een beroep op zeer verscheiden bronnenmateriaal. Onderaan de tabellen vermelden we telkens de herkomst van de gegevens;

de definiëring van de logiesvormen en de begrippen toeristische standplaatsen en residentiële standplaatsen zijn opgenomen als bijlage 1;

de gegevens worden vermeld per kustgemeente. Daarnaast is er samenvattende in-formatie voor de Kust en Vlaanderen;

de gegevens van de individuele kustgemeentes worden slechts besproken in zoverre ze afwijken van de algemene trend;

de tabellen bevatten vooral absolute gegevens doch voor het totaal van de kust geven we eveneens procentuele informatie;

een aantal figuren ondersteunen de analyse. Zij worden gemaakt voor het niveau Kust.

1. Aantal logiesinrichtingen

Uit tabel 2 blijkt dat het belang van de tweede verblijven uitgedrukt in aantal inrichtingen uiteraard zeer groot is. 99,3% van de inrichtingen aan de Kust zijn tweede verblijven.

Zeebrugge beschikt behalve over tweede verblijven, enkel nog over een aantal hotels. Blankenberge, Knokke-Heist en Oostende beschikken over de meeste hotels. De Haan, Bredene en Middelkerke hebben het grootste aantal kampeerterreinen en kampeerver-blijfparken.

2. Aantal logieseenheden

Tabel 3 geeft per type logiesvorm het bijhorende aantal logieseenheden. Voor de open-luchtrecreatieve verblijven maken we een onderscheid tussen toeristische en residentiële standplaatsen. We houden deze indeling ook aan in de volgende tabellen omdat dit een impact heeft bij het meten en inschatten van de overnachtinggegevens. Inzake tweede verblijven stellen we het aantal wooneenheden gelijk aan het aantal inrichtingen.

Uit tabel 3 leiden we af dat de tweede verblijven 69,4% van het aantal logieseenheden aan de Kust beslaan. Op de tweede plaats vinden we de residentiële standplaatsen op kampeerterreinen en kampeerverblijfparken terug (16,8% of 20.058 logieseenheden). Het aantal hotelkamers bedraagt 5,9% of 6.995 logieseenheden.

12

Tabe

l 2

Het

aan

tal i

nric

htin

gen

per

logi

esvo

rm n

aar

kust

gem

eent

e en

reg

io, S

teun

punt

bui

tenl

ands

bel

eid,

toer

ism

e en

recr

eatie

en

WES

, 200

7

KLA

SSIE

K LO

GIE

SAA

NBO

D

O

PEN

LUC

HTR

ECRE

ATI

EVE

VERB

LIJV

EN

Hot

els

Kam

peer

terr

eine

n en

kam

peer

-ve

rblij

fpar

ken

Vaka

ntie

park

enLo

gies

voo

r do

elgr

oepe

nKa

mer

s bi

j pa

rticu

liere

n

Subt

otaa

lTw

eede

ver

blijv

en

volg

ens

bela

stin

g-ko

hier

(exc

lusi

ef

vaka

ntie

park

en)

Alg

emee

n

tota

al

1 2

34

56=

1+2+

3+4+

57

8=

6+

7Kn

okke

-Hei

st

42

40

18

5517

.772

17

.827

Zeeb

rugg

e 4

00

00

467

76

81

Blan

kenb

erge

60

5

07

375

6.74

76

.82

2D

e H

aan

36

212

834

101

6.73

26

.83

3Br

eden

e 7

251

41

381.

205

1.2

43

Oos

tend

e 53

0

09

971

6.71

76

.78

8M

idde

lker

ke

26

170

63

5214

.272

14

.324

Nie

uwpo

ort

14

30

118

368.

315

8.3

51

Koks

ijde

26

92

1924

8013

.906

13

.986

De

Pann

e 30

5

07

1456

6.35

76

.41

3To

taal K

ust

2

98

8

95

72

10

45

68

82

.700

83

.268

Kust

(%)

0,4

0,1

0,0

0,1

0,1

0,7

99,3

100,

0To

taal V

laan

der

en

1.1

60

2

39

85

10

78

42

.70

1

BRO

N:

In

vent

aris

atie

van

hot

els,

ope

nluc

htre

crea

tieve

ver

blijv

en (k

ampe

erte

rrei

nen,

kam

peer

verb

lijfp

arke

n, v

akan

tiepa

rken

), lo

gies

voo

r do

elgr

oepe

n, k

amer

s bi

j par

ticul

iere

n, S

teun

punt

bui

tenl

ands

bel

eid,

to

eris

me

en r

ecre

atie

. In

vent

aris

atie

van

twee

de v

erbl

ijven

op

basi

s va

n de

bel

astin

gkoh

iere

n, v

erw

erki

ng W

ES.

13

Tabe

l 3

Het

aan

tal l

ogie

seen

hede

n pe

r ty

pe lo

gies

vorm

naa

r ku

stge

mee

nte

en r

egio

, Ste

unpu

nt b

uite

nlan

ds b

elei

d, to

eris

me

en r

ecre

atie

en

WES

, 200

7

KLA

SSIE

K LO

GIE

SAA

NBO

D

OPE

NLU

CH

TREC

REA

TIEV

E VE

RBLI

JVEN

H

otel

s Ka

mpe

erte

rrei

nen

en

kam

peer

verb

lijfp

arke

n Va

kant

iepa

rken

Lo

gies

voo

r do

elgr

oepe

nKa

mer

s bi

j pa

rticu

liere

n

Subt

otaa

lTw

eede

ver

blijv

en

volg

ens

bela

stin

gsko

hier

(e

xclu

sief

vak

antie

park

en

Alg

emee

n

Tota

al

Aant

al k

amer

s Aa

ntal

to

eris

tisch

e st

andp

laat

sen

Aant

al

resi

dent

iële

st

andp

laat

sen

Aant

al

toer

istis

che

stan

dpla

atse

n

Aant

al

resi

dent

iële

st

andp

laat

sen

Aant

al z

alen

of

kam

ers

Aant

al k

amer

sAa

ntal

lo

gies

eenh

eden

Aant

al w

onin

gen

Aan

tal

een

hed

en

1

23

45

67

8=1+

2+3+

4+5+

69

10

=8

+9

Kn

okke

-Hei

st

1.02

0 72

998

00

416

2.11

017

.772

1

9.8

82

Ze

ebru

gge

110

00

00

00

110

677

78

7

Blan

kenb

erge

1.

319

233

1.23

60

058

59

3.38

26.

747

10

.129

D

e H

aan-

Wen

duin

e 50

0 37

45.

486

504

308

263

767.

511

6.73

2 1

4.2

43

Br

eden

e 13

1 74

05.

558

4160

911

52

7.19

61.

205

8.4

01

O

oste

nde

2.17

0 0

00

062

920

2.81

96.

717

9.5

36

M

idde

lker

ke

363

810

4.33

20

018

47

5.69

614

.272

1

9.9

68

N

ieuw

poor

t 48

3 19

790

20

056

523

2.17

08.

315

10

.485

Ko

ksijd

e 36

2 17

494

028

838

282

458

3.02

813

.906

1

6.9

34

D

e Pa

nne

537

1.10

060

60

023

732

2.51

26.

357

8.8

69

To

taal K

ust

6

.99

5

3.7

00

20

.058

83

31

.29

93

.40

62

43

36

.534

82

.700

1

19

.23

4

Kust

(%)

5,9

3,1

16,8

0,7

1,1

2,9

0,2

30,6

69,4

10

0,0

Tota

al V

laan

der

en

28

.480

1

1.8

30

34

.562

2.7

57

1.2

99

7.8

39

1.7

86

88

.553

BRO

N:

Inve

ntar

isat

ie v

an h

otel

s, o

penl

ucht

recr

eatie

ve v

erbl

ijven

(kam

peer

terr

eine

n, k

ampe

erve

rblij

fpar

ken,

vak

antie

park

en),

logi

es v

oor

doel

groe

pen,

kam

ers

bij p

artic

ulie

ren,

Ste

unpu

nt b

uite

nlan

ds b

elei

d,

toer

ism

e en

rec

reat

ie.

Inve

ntar

isat

ie v

an tw

eede

ver

blijv

en o

p ba

sis

van

de b

elas

tingk

ohie

ren,

ver

wer

king

WES

.


De kustgemeentes hebben een verschillend patroon afhankelijk van het soort inrichtin-gen dat aanwezig is in de gemeente.

Quasi drie kwart van alle residentiële standplaatsen aan de Kust zijn vertegenwoordigd in drie gemeentes namelijk De Haan, Bredene en Middelkerke. Knokke-Heist, Blanken-berge en Oostende hebben de meeste hotelkamers.

4. Logiescapaciteit

De meest exacte analyse gebeurt op basis van de logiescapaciteit omdat alle logiesvor-men dezelfde meeteenheid krijgen. Met logiescapaciteit bedoelen we het aantal perso-nen dat per nacht kan overnachten. De meeteenheid is het aantal personen of het aan-tal bedden.

De logiescapaciteit voor de klassieke logiesvormen, dit wil zeggen hotels, openluchtre-creatieve verblijven, logies voor doelgroepen en kamers bij particulieren betrekken we uit analyses van het Steunpunt. Voor wat de tweede verblijven betreft houden we reke-ning met de nieuwe gegevens die afkomstig zijn uit de enquêtering van de eigenaars. Hieruit blijkt dat het gemiddelde aantal personen dat kan overnachten in een tweede verblijf gemiddeld 4,9 personen bedraagt. De capaciteit wordt berekend door het aantal tweede verblijven te vermenigvuldigen met 4,9 personen.

De totale logiescapaciteit aan de Vlaamse Kust bedraagt ongeveer 540.000 bedden. 25% van deze capaciteit wordt geleverd door de klassieke logiesvormen1, terwijl 75% afkomstig is van de tweede verblijven. Binnen de klassieke logiesvormen levert de resi-dentiële capaciteit op kampeerterreinen en kampeerverblijfparken het grootste aandeel. Deze 82.000 bedden vertegenwoordigen 61% van het klassieke logiesaanbod.

De nuances per gemeente, zoals beschreven bij de verdeling volgens aantal logieseen-heden, worden ook weerspiegeld in de logiescapaciteit. We wijzen bijvoorbeeld op de grote capaciteit in hotels in Blankenberge en Oostende, het belang van de kampeerter-reinen en kampeerverblijfparken in De Haan, Bredene en Middelkerke.

1 De term klassieke logiesvormen is een terminologie die ontwikkeld werd naar aanleiding van het project ‘Her-

vorming van de toeristische statistiek’ in 1990 en slaat in principe op hotels, openluchtrecreatieve verblijven en logies voor doelgroepen. Om diverse redenen voegen we hier nu de kamers bij particulieren aan toe.

15

Tabe

l 4

Logi

esca

paci

teit

per

type

logi

esvo

rm n

aar

kust

gem

eent

e en

reg

io, S

teun

punt

bui

tenl

ands

bel

eid,

toer

ism

e en

rec

reat

ie e

n W

ES, 2

007

KLAS

SIEK

LO

GIE

SAAN

BOD

OPE

NLU

CH

TREC

REAT

IEVE

VER

BLIJ

VEN

H

otel

s Ka

mpe

erte

rrei

nen

en

kam

peer

verb

lijfp

arke

n Va

kant

iepa

rken

Lo

gies

voo

r

doel

groe

pen

Kam

ers

bij

parti

culie

ren

Subt

otaa

l Tw

eede

ver

blijv

en v

olge

ns

bela

stin

gkoh

ier

(exc

lusi

ef

vaka

ntie

park

en)

Tota

le

cap

aci

teit

Toer

istis

che

ca

paci

teit

Toer

istis

che

capa

cite

itRe

side

ntië

le

capa

cite

itTo

eris

tisch

e ca

paci

teit

Resi

dent

iële

ca

paci

teit

Toer

istis

che

capa

cite

itTo

eris

tisch

e ca

paci

teit

Toer

istis

che

capa

cite

itRe

side

ntië

le

capa

cite

itTo

tale

ca

paci

teit

Toer

istis

che

+

resi

dent

iële

ca

paci

teit

1

23

45

67

8=1+

2+4+

6+7

9=3+

510

=8+

911

12=

10+

11

Knok

ke-H

eist

2.

205

278

3.99

20

060

322.

575

3.99

26.

567

87.0

839

3.6

50

Ze

ebru

gge

278

00

00

00

278

027

83.

317

3.5

95

Bl

anke

nber

ge

2.99

5 69

04.

960

00

1.72

824

5.43

74.

960

10.3

9733

.060

43

.457

D

e H

aan-

Wen

duin

e 1.

061

1.23

222

.863

2.52

01.

540

766

168

5.74

724

.403

30.1

5032

.987

63

.137

Br

eden

e 34

0 2.

805

23.2

1320

53.

045

512

43.

866

26.2

5830

.124

5.90

53

6.0

29

O

oste

nde

4.58

8 0

00

02.

079

446.

711

06.

711

32.9

133

9.6

24

M

idde

lker

ke

935

3.06

917

.653

00

924

174.

945

17.6

5322

.598

69.9

339

2.5

31

N

ieuw

poor

t 1.

242

796

3.60

80

01.

910

564.

004

3.60

87.

612

40.7

444

8.3

56

Ko

ksijd

e 89

1 60

03.

768

1.44

01.

910

3.01

513

16.

077

5.67

811

.755

68.1

397

9.8

94

D

e Pa

nne

1.34

9 3.

980

2.42

40

01.

039

696.

437

2.42

48.

861

31.1

494

0.0

10

To

taal K

ust

1

5.8

44

1

3.4

50

82

.481

4.1

65

6.4

95

12

.033

545

46

.037

88

.976

135

.01

34

05

.23

05

40

.24

3

Kust

(%)

2,9

2,5

15,3

0,8

1,2

2,2

0,1

8,5

16,5

25,0

75,0

100,

0 To

taal V

laan

der

en

62

.785

4

4.4

21

141

.57

91

3.7

85

6.4

95

45

.695

4.0

36

170

.72

21

48

.07

43

18

.79

6

BRO

N:

Inve

ntar

isat

ie v

an h

otel

s, o

penl

ucht

recr

eatie

ve v

erbl

ijven

(kam

peer

terr

eine

n, k

ampe

erve

rblij

fpar

ken,

vak

antie

park

en),

logi

es v

oor

doel

groe

pen,

kam

ers

bij p

artic

ulie

ren,

Ste

unpu

nt b

uite

nlan

ds b

elei

d, to

eris

me

en r

ecre

atie

. In

vent

aris

atie

van

twee

de v

erbl

ijven

op

basi

s va

n de

bel

astin

gkoh

iere

n en

info

rmat

ie u

it de

enq

uête

bij

de e

igen

aars

200

7-20

08, W

ES.


Figuur 4 De logiescapaciteit per type logiesvorm aan de Kust, inventarisatie 2007, Steunpunt buitenlands beleid, toerisme en recreatie en WES (in %)

3%2%

15%

1%1%2%0%

75 %

Hotels

Kampeerterreinen enkampeerverblijfparken, optrekkersstandplaatsenKampeerterreinen enkampeerverblijfparken, instacaravans en chaletsVakantieparken, toeristischecapaciteit

Vakantieparken, residentiëlecapaciteit

Logies voor doelgroepen

Kamers bij particulieren

Tweede verblijven

5. Aantal overnachtingen

De overnachtingen zijn net als de capaciteit de graadmeter bij uitstek om het belang van tweede verblijven te duiden.

We doen hiervoor deels beroep op informatie van het FOD Economie, KMO, Midden-stand en Energie, beter bekend als het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS), deels op eigen bronnen en op de resultaten van de enquête bij de eigenaars van tweede ver-blijven.

Het NIS registreert de toeristische overnachtingen in hotels, op kampeerterreinen en kampeerverblijfparken, in vakantieparken en logies voor doelgroepen, kamers bij parti-culieren en de verhuur van vakantiewoningen via immobiliënkantoren. Deze informatie is opgesplitst in twee verschillende statistieken. Enerzijds is er de klassieke statistiek met informatie over hotels, openluchtrecreatieve verblijven en logies voor doelgroepen. An-derzijds worden kamers bij particulieren en verhuurkantoren gebundeld. Detailinformatie wordt slechts vrijgegeven in zoverre er minstens drie inrichtingen zijn in de betrokken gemeente. Informatie over kamers bij particulieren kregen we niet ter beschikking maar is in het kader van dit onderzoek niet belangrijk rekening houdend met de beperkte grootte van deze groep.

Ondanks de hoeveelheid informatie die ter beschikking is bij het NIS, houdt dit in dat verschillende rubrieken niet geregistreerd worden. Daardoor wordt het toeristisch be-lang van de gemeente onderschat. Het betreft:

de residentiële overnachtingen in de openluchtrecreatieve verblijven;

de toeristische overnachtingen in de tweede verblijven die tegen betaling aangeboden worden door de eigenaar zelf of andere derden, in het bijzonder conciërges;

de residentiële overnachtingen in de tweede verblijven door de eigenaar zelf;

de residentiële overnachtingen in de tweede verblijven die door de eigenaar gratis aangeboden worden aan derden, in het bijzonder aan vrienden, familie en kennissen (VFK).


Voorts kunnen we aannemen dat de officiële overnachtingsstatistieken de realiteit onder-schatten1.

De residentiële overnachtingen in de openluchtrecreatieve verblijven worden geschat rekening houdend met het aantal residentiële standplaatsen, de gemiddelde bezetting (70 nachten op jaarbasis) en de gemiddelde grootte van het reisgezelschap (2,5 perso-nen)2.

De overnachtingen die gegenereerd worden door de tweede verblijven halen we uit de grootschalige enquêtering bij de eigenaars. Het berekenen van de overnachtingen vormt een van de hoofddoelen van het onderzoek. We maken een onderscheid naar de bezet-ting door de eigenaar, het gratis gebruik van de woning door vrienden, familie en ken-nissen van de eigenaar en de verhuur van de woning tegen betaling.

Niet minder dan 27 miljoen overnachtingen worden gegenereerd door deze 82.700 woningen. 12,3 miljoen nachten of 46% van het totaal van de tweede verblijfnachten zijn afkomstig van de eigenaar zelf. 3,9 miljoen nachten (14%) worden gratis gebruikt door vrienden en familie en 10,9 miljoen overnachtingen (40%) zijn afkomstig van de verhuur van de woning tegen betaling.

Deze 27 miljoen overnachtingen zijn dus een veelvoud van de overnachtingen in het klassieke logiesaanbod. Het klassieke logiesaanbod telt in totaal 8,9 miljoen nachten. De tweede verblijfnachten zijn ongeveer drie keer meer dan de overnachtingen in het klassieke logiesaanbod. In totaal nemen de tweede verblijven 75% van alle overnach-tingen aan de Kust voor hun rekening tegenover 25% voor het klassieke logiesaanbod.

Voor wat de overnachtingen in de individuele gemeenten betreft is het belangrijk om te onthouden dat hoe groter het aandeel van residentiële kampeerplaatsen maar vooral hoe groter het aantal tweede verblijven, des te meer het toeristisch belang van de be-trokken gemeente of stad onderschat wordt in de NIS-statistieken.

De drie topgemeenten gemeten in totaal aantal overnachtingen (zie kolom 15) zijn Kok-sijde met 6,5 miljoen overnachtingen, Knokke-Heist met 6,3 miljoen overnachtingen en Middelkerke met 5,7 miljoen overnachtingen.

Wanneer we enkel de tweede verblijven in aanmerking nemen, staat Knokke-Heist met 5,8 miljoen overnachtingen net iets hoger dan Koksijde met 5,5 miljoen nachten. Mid-delkerke bekleedt de derde plaats met 4,4 miljoen overnachtingen. Blankenberge, De-Haan-Wenduine, Oostende, Nieuwpoort en De Panne hebben 2 tot 2,5 miljoen over-nachtingen in tweede verblijven terwijl Zeebrugge en Bredene de kleinste gemeenten zijn met minder dan een half miljoen nachten.

1 In het kader van het KITS-project schat Westtoer het reële aantal overnachtingen in de hotels aan de Kust op

2.596.708 overnachtingen (info 2007). Dit zijn ongeveer 468.000 overnachtingen meer dan de officiële NIS-cijfers waar we 2.128.449 overnachtingen noteren in hetzelfde jaar.

2 BRON: de gemiddelde plaatsbezetting van residentiële plaatsen - 70 dagen: gesprekken met de sector. Gemid-delde grootte van het reisgezelschap - 2,5 personen, WES-onderzoek naar het reisgedrag van de Belgen 2006.

18

Tabe

l 5

Het

aan

tal o

vern

acht

inge

n pe

r lo

gies

vorm

naa

r ku

stge

mee

nte

en r

egio

, FO

D E

cono

mie

, KM

O, M

idde

nsta

nd e

n En

ergi

e (N

IS) e

n W

ES, 2

007

en 2

008

K

LASS

IEK

LO

GIE

SAA

NBO

D

TWEE

DE

VER

BLIJ

VEN

A

LLE

LOG

IES-

VO

RMEN

O

PEN

LUC

HTR

ECRE

ATIE

VE V

ERBL

IJVE

N

Hot

els

Kam

peer

terr

eine

n en

ka

mpe

erve

rblij

fpar

ken

Vaka

ntie

park

en

Logi

es v

oor

doel

groe

pen

Kam

ers

bij

parti

culie

ren

Sub

tota

al k

lass

iek

log

iesa

anb

od

Re

side

ntië

le

over

nach

tinge

n do

or d

e ei

gena

ar z

elf

Resi

dent

iële

ov

erna

chtin

gen,

gr

atis

geb

ruik

do

or fa

mili

e,

vrie

nden

van

de

eige

naar

Toer

istis

che

over

nach

tinge

n,

verh

uur

van

de

won

ing

Sub

tota

al

twee

de

verb

lijve

n

Alg

emee

n

tota

al

toer

istis

che

over

nach

tinge

n (a

)

toer

istis

che

over

nach

tin-

gen

(op

de

trekk

erss

tand

-pl

aats

en)

resi

dent

iële

ov

erna

chtin

-ge

n (in

st

acar

avan

s,

…)

toer

istis

che

over

nach

tin-

gen

(in d

eze

vaka

ntie

-w

onin

gen)

resi

dent

iële

ov

erna

chtin

gen

(vak

antie

-w

onin

gen

voor

ei

gen

gebr

uik)

toer

istis

che

over

nach

tinge

n to

eris

tisch

e ov

erna

chtin

gen

toer

istis

che

over

nach

tinge

n re

side

ntië

le

over

nach

tinge

n (b

)

tota

le

ove

rnach

tingen

Tota

le

ove

rnach

tingen

A

lle

ove

rnach

tingen

1

2 3

4 5

6 7

8=1+

2+4+

6+7

9=3+

(5)

10=

8+

9

11

12

13

14=

11+

12+

13

15 =

10+

14

Knok

ke-H

eist

27

4.96

2 nb

17

4.65

0 nb

nb

nb

nb

29

1.03

4 17

4.65

0 465.6

84

2.74

9.00

0 82

6.00

0 2.

228.

000

5.8

03.0

00

6.2

68.6

84

Zeeb

rugg

e 44

.667

nb

0

nb

nb

nb

nb

44.6

67

0 44.6

67

91.0

00

28.0

00

94.0

00

212.0

00

256.6

67

Blan

kenb

erge

27

8.59

7 nb

21

6.30

0 nb

nb

nb

nb

58

1.41

9 21

6.30

0 797.7

19

1.06

9.00

0 26

0.00

0 72

6.00

0 2.0

55.0

00

2.8

52.7

19

De

Haa

n-W

endu

ine

159.

199

nb

960.

050

nb

nb

nb

nb

808.

749

960.

050

1.7

68.7

99

1.02

7.00

0 31

1.00

0 1.

176.

000

2.5

13.0

00

4.2

81.7

99

Bred

ene

32.0

64

nb

972.

650

nb

nb

nb

nb

246.

763

972.

650

1.2

19.4

13

204.

000

41.0

00

107.

000

351.0

00

1.5

70.4

13

Oos

tend

e 78

4.35

8 nb

0

nb

nb

nb

nb

1.04

3.14

8 0

1.0

43.1

48

898.

000

243.

000

658.

000

1.8

00.0

00

2.8

43.1

48

Mid

delk

erke

11

0.26

4 nb

75

8.10

0 nb

nb

nb

nb

48

7.86

8 75

8.10

0 1.2

45.9

68

1.95

0.00

0 58

6.00

0 1.

898.

000

4.4

33.0

00

5.6

78.9

68

Nie

uwpo

ort

185.

227

nb

157.

850

nb

nb

nb

nb

704.

418

157.

850

862.2

68

1.15

6.00

0 35

8.00

0 81

1.00

0 2.3

25.0

00

3.1

87.2

68

Koks

ijde

92.5

59

nb

164.

500

nb

nb

nb

nb

819.

173

164.

500

983.6

73

2.20

8.00

0 93

0.00

0 2.

396.

000

5.5

34.0

00

6.5

17.6

73

De

Pann

e 16

6.55

2 nb

10

6.05

0 nb

nb

nb

nb

33

6.74

7 10

6.05

0 442.7

97

930.

000

318.

000

768.

000

2.0

16.0

00

2.4

58.7

97

Tota

al K

ust

2.1

28.4

49

707.9

48

3.5

10.1

50

1.1

01.5

81

nb

1.4

26.0

08

nb

5.3

63.9

86

3.5

10.1

50

8.8

74.1

36

12.2

82.0

00

3.9

01.0

00

10.8

60.0

00

27.0

42.0

00

35.9

16.1

36

Kust

( %

) 5,

9 2,

0 9,

8 3,

1

4,0

14

,9

9,8

24,7

34

,2

10,9

30

,2

75,3

100,0

To

taal V

laan

der

en

8.6

39.0

42

1.8

19.7

78

6.0

48.3

50

3.5

11.1

15

nb

3.9

95.6

03

nb

17.9

65.5

38

6.0

48.3

50

24.0

13.8

88

BRO

NN

EN

Hot

els,

toer

istis

che

over

nach

tinge

n op

ope

nluc

htre

crea

tieve

ver

blijv

en, l

ogie

s vo

or d

oelg

roep

en, F

OD

Eco

nom

ie, K

MO

, Mid

dens

tand

en

Ener

gie

(NIS

), 20

07.

Resi

dent

iële

ove

rnac

htin

gen

op k

ampe

erte

rrei

nen

en k

ampe

erve

rblij

fpar

ken,

sch

attin

g W

ES o

p ba

sis

van

cont

acte

n m

et d

e se

ctor

. Ka

mer

s bi

j par

ticul

iere

n en

res

iden

tiële

ove

rnac

htin

gen

vaka

ntie

park

en, n

iet b

esch

ikba

ar.

Twee

de v

erbl

ijven

, WES

op

basi

s va

n de

enq

uête

twee

de v

erbl

ijven

200

7-20

08.

Bem

erki

ngen

(a

) : h

otel

over

nach

tinge

n: in

het

kad

er v

an h

et K

ITS-

proj

ect s

chat

Wes

ttoer

het

reël

e aa

ntal

ove

rnac

htin

gen

in d

e ho

tels

aan

de

Kust

in o

p 2.

596.

708

over

nach

tinge

n, in

fo 2

007.

(b) :

exc

lusi

ef d

e re

side

ntië

le o

vern

acht

inge

n in

de

vaka

ntie

park

en.

nb :

niet

bes

chik

baar

om

will

e va

n ve

rtrou

wel

ijkhe

id v

an in

form

atie

of n

iet g

eken

d.

Kolo

mm

en 1

1, 1

2, 1

3, 1

4 zi

jn a

fger

onde

get

alle

n.


Figuur 5 De verdeling van de overnachtingen per logiesvorm aan de Kust in 2007, diverse bronnen, WES (in %)

6% 2%

10%

3%

4%

34%

11%

30%

Hotels

Kampeerterreinen enkampeerverblijfparken, trekkers

Kampeerterreinen enkampeerverblijfparken,stacaravansVakantieparken, toeristischeverhuur

Logies voor doelgroepen

Tweede verblijven, door deeigenaar gebruikt

Tweede verblijven, gratis doorderden gebruikt

Tweede verblijven, verhuurd tegenbetaling


HOOFDSTUK 3: EVOLUTIE VAN DE TWEEDE VERBLIJVEN We maken de vergelijking over de jaren 1989, 1997 en 2007 op basis van vroeger WES-onderzoek1. Om diverse redenen gebeurt deze vergelijking op basis van alle kohierartikels, dit wil zeggen inclusief de vakantieparken.

We merken in tabel 6 en figuur 9 dat het aantal tweede verblijven in een tijdsspanne van circa 10 en 20 jaar duidelijk toegenomen is. Tussen 1989 en nu is het aantal tweede verblijven gestegen met ongeveer 25.000 eenheden of met 43%. Tussen 1989 en 1997 bedroeg de toename 23%, de laatste tien jaar is de groei lichtjes afgezwakt maar be-draagt toch nog 16%.

Tabel 6 Evolutie van het aantal tweede verblijven op basis van alle belastingkohierartikels, WES

Omschrijving 1989 1997 2007 Verschil 2007/1989

Index 1997/1989

Index 2007/1997

Index 2007/1989

Knokke-Heist 12.559 15.300 17.772 5.213 122 116 142 Zeebrugge (a) 333 677 203 Blankenberge 4.275 5.451 6.747 2.472 128 124 158 De Haan-Wenduine 4.395 5.553 7.015 2.620 126 126 160 Bredene 304 465 1.627 1.323 153 350 535 Oostende 5.661 6.650 6.717 1.056 117 101 119 Middelkerke-Westende 11.522 13.238 14.272 2.750 115 108 124 Nieuwpoort 4.752 6.133 8.315 3.563 129 136 175 Koksijde-Oostduinkerke 11.000 13.400 13.906 2.906 122 104 126 De Panne 3.794 5.162 6.357 2.563 136 123 168 Totaal 58.262 71.685 83.405 25.143 123 116 143

BRON: Onderzoek van de tweede woningen in de kustgemeenten, WES Onderzoek & Advies, juni 1998 en belastingkohieren 2007. (a) Zeebrugge/Brugge had in 1989 nog geen belastingkohier op tweede verblijven.

Figuur 9 Evolutie van het totale aantal tweede verblijven aan de Kust, op basis van alle kohierartikels, belastingkohieren, WES 2008 (aantal)

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

1989 1997 2007

1 Onderzoek van de tweede woningen in de kustgemeenten, WES Onderzoek & Advies, juni 1998 en belastingko-

hieren 2007.


De algemene trend voor de Kust en voor de individuele kustgemeenten is stijgend. We noteren volgende aandachtspunten:

Knokke-Heist heeft de grootste toename van het aantal tweede verblijven. We merken een toename van 5.200 tweede verblijven tussen 1989 en 2007;

Bredene kent tussen 1989 en 2007 de grootste procentuele stijging, in absolute aan-tallen gaat het om een 1.000-tal tweede verblijven;

Nieuwpoort groeit na Bredene het sterkst procentueel tussen 1989 en 2007 met niet minder dan 75% en bijna 3.600 tweede verblijven in meer;

De Haan, Blankenberge en De Panne liggen qua groei tussen 1989 en heden boven het kustgemiddelde. De toename van het aantal tweede verblijven bedraagt er onge-veer 2.500 à 2600 eenheden;

In Oostende, Middelkerke en Koksijde stabiliseert de groei of ligt de groei onder het gemiddelde van de Kust voor de jaren 1997 tot 2007.

Figuur 10 De evolutie van het aantal tweede verblijven per kustgemeente, 1989, 1997 en 2007, op basis van alle kohierartikels, WES 2008 (aantal)

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

20.000

1989 1997 2007

Knokke-HeistZeebrugge*BlankenbergeDe Haan-WenduineBredeneOostendeMiddelkerke-Westende NieuwpoortKoksijde-OostduinkerkeDe Panne


HOOFDSTUK 4: KENMERKEN VAN DE TWEEDE VERBLIJVEN In dit hoofdstuk maken we een detailanalyse van een aantal kenmerken die we terugvin-den in de belastingkohieren. In eerste instantie brengen we de tweede verblijven carto-grafisch in beeld zodat we op een visuele manier greep op dit aanbod krijgen. In tweede instantie bekijken we land en regio van herkomst van de eigenaars.

1. De tweede verblijven op kaart1

Voor elk van de 10 kustgemeenten werd een set van vier kaarten gemaakt die in een apart kaartenboek zijn opgenomen:

kaart 1 geeft de ligging en het aantal tweede verblijven in kustgemeente X;

kaart 2 geeft het totale aantal tweede verblijven per statistische sector in kustgemeente X;

kaart 3 geeft per statistische sector in kustgemeente X de verhouding van het aantal tweede verblijven ten opzichte van het aantal wooneenheden van de lokale bevolking;

kaart 4 is een lijst van de statistische sectoren in kustgemeente X.

Deze kaarten worden per kustgemeente besproken en kunnen teruggevonden worden in het bijhorende kaartenboek. We beperken ons nu tot algemene trends en observaties.

1.1. Kaartenreeks 1

In alle kustgemeenten zijn de tweede verblijven sterk geconcentreerd dicht aan de water-lijn en in de hierop aansluitende straten. In sommige kustgemeenten, zoals bijvoorbeeld Koksijde en Nieuwpoort, zijn de tweede verblijven verder in de gemeente doorgedron-gen.

Aan de dijk vindt men vooral appartementen of studio’s, terwijl het verder landinwaarts vaker gaat over villa’s, bungalows of rijhuizen2.

Elke gemeente heeft uiteraard een eigen type bebouwing. Dit zal verder bevestigd wor-den op basis van de enquête bij de eigenaars.

1.2. Kaartenreeks 2

Het is vrij logisch dat we hier dezelfde patronen terugvinden als bij de eerste kaarten-reeks maar deze set biedt als voordeel dat de gegevens per zone gedetailleerd worden. Het totale aantal tweede verblijven moet altijd in relatie gebracht worden met de grootte van de sector. Kleine sectoren met hoge aantallen wijzen op een grote concentratie aan tweede verblijven.

1 Hier werd uitzonderlijk gewerkt met het bestand inclusief de vakantieparken vergund door Toerisme Vlaanderen. 2 Analyse met behulp van Google Maps.


1.3. Kaartenreeks 3

De derde kaartenreeks toont de verhouding tussen het aantal tweede verblijven en het aantal wooneenheden van de lokale bevolking per statistische sector. Deze moeten altijd geïnterpreteerd worden in relatie met de absolute aantallen die het belang van een be-paalde sector aangeven.

Vooral dicht bij de waterlijn zijn de tweede verblijven in de meerderheid. Het aandeel van de tweede verblijven neemt af naarmate men verder landinwaarts gaat.

In tabel 7 en figuren 11 en 12 geven we een samenvatting van de resultaten. Opmerke-lijk is dat in zes van de tien kustgemeenten, met name in Knokke-Heist, De Haan, Mid-delkerke, Nieuwpoort, Koksijde en De Panne, het aantal tweede verblijven hoger is dan het aantal wooneenheden van de lokale bevolking. In het algemeen telt de Kust iets meer tweede verblijven (53,1%) dan wooneenheden voor de lokale bevolking (46,9%).

We komen hier later, in het bijzonder in het onderdeel ‘toeristische effecten van de tweede verblijven’, op terug.

Tabel 7 Het aantal en aandeel van tweede verblijven en wooneenheden van de lokale bevolking, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie en belastingkohieren 2007

Gemeente Aantal tweede verblijven

Aantal wooneenheden

lokale bevolking

Totaal aantal eenheden

Aandeel tweede verblijven (%)

Aandeel wooneenheden

lokale bevolking (%)

Knokke-Heist 17.772 15.229 33.001 53,9 46,1 Zeebrugge 677 3.764 4.441 15,2 84,8 Blankenberge 6.747 8.368 15.115 44,6 55,4 De Haan-Wenduine 6.732 4.972 11.714 57,6 42,4 Bredene 1.205 5.366 6.558 18,2 81,8 Oostende 6.717 32.446 39.164 17,2 82,8 Middelkerke 14.272 7.806 23.844 67,3 32,7 Nieuwpoort 8.315 4.524 12.214 63,0 37,0 Koksijde 13.906 8.991 23.523 61,8 38,2 De Panne 6.357 4.208 10.565 60,2 39,8 Totaal Kust 82.700 95.674 180.139 46,9 53,1

BRON: aantal wooneenheden, lokale bevolking FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, 2001, tweede verblijven: belastingkohieren 2007, verwerking van de resultaten WES.


Figuur 11 De procentuele verdeling van het aantal tweede verblijven ten opzichte van het aantal woon-eenheden van de lokale bevolking, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, 2001 en belastingkohieren 2007, verwerking WES (in %)

53

,9

15

,2

44

,6 57

,6

18

,2

17

,2

67

,3

63

,0

61

,8

60

,2

46

,9

46

,1

84

,8

55

,4 42

,4

81

,8

82

,8

32

,7

37

,0

38

,2

39

,8

53

,1

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Knokke-Heist

Zeebrugge

Blankenberge

De Haan-Wenduine

Bredene

Oostende

Middelkerke

Nieuwpoort

Koksijde

De Panne

Totaal Kust

Aandeel Tweede Verblijven (%) Aandeel wooneenheden lokale bevolking (%)

Figuur 12 Het aantal tweede verblijven en het aantal wooneenheden van de lokale bevolking, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, 2001 en belastingkohieren 2007, verwerking WES (in aantal)

17.772

6776.747 6.732

1.2056.717

14.2728.315

13.906

6.357

15.229

3.764

8.3684.972

5.366

32.446

7.806

4.524

8.991

4.208

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Knokke-Heist

Zeebrugge

Blankenberge

De Haan-Wenduine

Bredene

Oostende

Middelkerke

Nieuwpoort

Koksijde

De Panne

Aantal tweede Verblijven Aantal wooneenheden lokale bevolking


2. De herkomst van de eigenaars van tweede verblijven

De belastingkohieren laten toe om ook de herkomst van de eigenaars na te gaan.

Tabel 8 en figuur 13 geven de verdeling naar nationaliteit. We merken op kustniveau dat het publiek voor ongeveer 92% uit Belgische eigenaars bestaat tegenover 8% buiten-landse eigenaars.

De Haan, Bredene en De Panne hebben iets meer buitenlandse eigenaars. Blankenber-ge, Middelkerke en Nieuwpoort hebben een relatief groter aandeel Belgische eigenaars.

In tabel 8 merken we eveneens dat het buitenlandse publiek verschilt per kustgemeente. In De Haan en Bredene treffen we een grote Duitse aanwezigheid. De gemeenten van de Oostkust (Nieuwpoort, Koksijde en De Panne) hebben meer Franse eigenaars en Knokke-Heist heeft iets meer Nederlandse eigenaars. In deze gevallen speelt de geogra-fische ligging duidelijk een rol.

In het algemeen zijn de buurlanden het sterkst vertegenwoordigd. Knokke-Heist en Oostende hebben met respectievelijk 0,9% en 0,7% een bredere internationale waaier van eigenaars.

De Belgische eigenaars zijn voor wat de Kust in zijn totaliteit betreft voor drie kwart af-komstig uit Vlaanderen, 17,8% is afkomstig uit Wallonië en 9,1% uit Brussel (zie tabel 9 en figuur 14). De regionale spreiding verschilt echter per kustgemeente. Koksijde en De Panne hebben relatief meer eigenaars afkomstig uit het Waalse landsgedeelte (respec-tievelijk 29,8% en 43,1%). Blankenberge, Bredene, Zeebrugge en De Haan hebben een overwegend Vlaams publiek. Knokke-Heist, Koksijde en Oostende hebben het meest Brusselse eigenaars (respectievelijk 12,9%, 10,4% en 10,3%).

Tabel 10 en figuur 15 ten slotte geeft de verdeling weer van de Belgische eigenaars naar provincie. De top vier van belangrijkste herkomstregio’s zijn West-Vlaanderen (21%), Oost-Vlaanderen (18%), Vlaams-Brabant (15,2%) en Antwerpen (14,9%). Deze top vier geldt voor alle kustgemeenten met uitzondering van Koksijde en De Panne die een relatief groot publiek uit Henegouwen aantrekken.

27

Tabe

l 8

Land

van

her

kom

st v

an d

e ei

gena

ar, p

er k

ustg

emee

nte,

bel

astin

gkoh

iere

n 20

07 (i

n %

)

Land

van

her

kom

st

Knok

ke-H

eist

Zeeb

rugg

eBl

anke

nber

geD

e H

aan-

Wen

duin

eBr

eden

eO

oste

nde

Mid

delk

erke

Nie

uwpo

ort

Koks

ijde

De

Pann

eTo

taal K

ust

Belg

ië

92,6

93,6

95,7

85,6

78,3

91,7

96,1

95,8

92,3

82,5

92

,2

Buite

nlan

d 7,

56,

34,

314

,321

,68,

33,

94,

37,

817

,47

,9

D

uits

land

1,

31,

61,

19,

818

,42,

71,

80,

71,

57,

12

,8

Fr

ankr

ijk

0,6

0,9

0,2

0,5

0,2

0,9

0,4

2,1

4,4

5,1

1,7

Ned

erla

nd

2,6

2,2

1,6

2,0

1,1

1,7

0,6

0,8

0,8

2,2

1,5

Luxe

mbu

rg

1,9

0,6

1,1

1,6

1,8

1,9

0,9

0,3

0,6

2,5

1,3

Gro

ot-B

ritta

nnië

0,

20,

40,

00,

00,

00,

40,

00,

10,

10,

10

,1

O

verig

e la

nden

0,

90,

60,

30,

40,

10,

70,

20,

30,

40,

40

,5

Tota

al

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

10

0,0

Aa

ntal

won

inge

n in

de

stee

kpro

ef

17.7

7267

76.

747

6.73

21.

205

6.71

714

.272

8.31

513

.906

6.35

78

2.7

00

BRO

N: b

elas

tingk

ohie

ren

2007

, ver

wer

king

van

de

resu

ltate

n W

ES.


Figuur 13 Land van herkomst van de eigenaar, naar België en het buitenland, belastingkohieren 2007 (in %)

92,6

93,6

95,7

85,6

78,3

91,7

96,1

95,8

92,3

82,5

92,2

7,5

6,3

4,3

14,3

21,6

8,3

3,9

4,3

7,8

17,4

7,9

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Knokke-Heist

Zeebrugge

Blankenberge

De Haan-Wenduine

Bredene

Oostende

Middelkerke

Nieuwpoort

Koksijde

De Panne

Totaal Kust

België Buitenland

29

Tabe

l 9

Her

kom

st v

an d

e Be

lgis

che

eige

naar

s na

ar la

ndsd

eel,

per

kust

gem

eent

e, b

elas

tingk

ohie

ren

2007

(in

%)

Kust

gem

eent

e va

n he

t tw

eede

ver

blijf

Knok

ke-H

eist

Zeeb

rugg

eBl

anke

nber

geD

e H

aan-

Wen

duin

eBr

eden

e O

oste

nde

Mid

delk

erke

Nie

uwpo

ort

Koks

ijde

De

Pann

eTo

taal K

ust

Land

sdee

l Vl

aand

eren

74

,485

,684

,683

,286

,4

73,0

79,0

78,1

59,7

47,7

73,1

Brus

sel

12,9

5,8

4,9

7,9

4,0

10,3

6,9

7,4

10,4

9,2

9,1

Wal

loni

ë 12

,78,

510

,69,

09,

5 16

,714

,014

,529

,843

,117,8

To

taal

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

0 10

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,0

A

anta

l won

inge

n in

de

stee

kpro

ef

16.4

5763

46.

457

5.76

394

4 6.

159

13.7

157.

966

12.8

355.

245

76.2

49

BRO

N: b

elas

tingk

ohie

ren

2007

, ver

wer

king

van

de

resu

ltate

n W

ES.


Figuur 14 Herkomst van de Belgische eigenaars naar regio, per kustgemeente, belastingkohieren 2007 (in %)

74,4

85,6

84,6

83,2

86,4

73,0

79,0

78,1

59,7 47,7

73,1

12,9

5,8

4,9

7,9

4,0

10,3

6,9

7,4

10,4

9,2

9,1

12,7 8,5

10,6

9,0 9,5

16,7 14,0

14,5 29,8

43,1

17,8 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Knokke-Heist

Zeebrugge

Blankenberge De Haan-Wenduine

Bredene

Oostende

Middelkerke

Nieuwpoort Koksijde

De Panne

Totaal Kust

Vlaanderen Brussel Wallonië

31

Tabe

l 10

Prov

inci

e va

n he

rkom

st v

an d

e Be

lgis

che

eige

naar

, per

kus

tgem

eent

e, b

elas

tingk

ohie

ren

2007

(in

%)

Kust

gem

eent

e va

n he

t tw

eede

ver

blijf

Knok

ke-H

eist

Zeeb

rugg

eBl

anke

nber

geD

e H

aan-

Wen

duin

eBr

eden

e O

oste

nde

Mid

delk

erke

Nie

uwpo

ort

Koks

ijde

De

Pann

eTo

taal

Ku

st

Prov

inci

e W

est-V

laan

dere

n 15

,934

,517

,821

,011

,5

17,1

25,5

24,7

25,5

15,6

21

,0

Oos

t-Vl

aand

eren

22

,222

,121

,621

,027

,2

21,0

18,4

17,1

10,5

10,7

18

,0

Antw

erpe

n 19

,617

,224

,721

,821

,5

13,3

12,1

13,7

8,4

7,7

14

,9

Lim

burg

4,

61,

76,

83,

14,

3 5,

74,

24,

01,

62,

64

,0

Vlaa

ms-

Brab

ant

12,1

10,1

13,8

16,4

21,8

15

,918

,818

,613

,811

,21

5,2

Br

usse

l 12

,95,

84,

97,

94,

0 10

,36,

97,

410

,49,

29

,1

Waa

ls-B

raba

nt

5,1

2,2

1,8

2,9

2,3

4,1

3,3

4,0

6,3

5,5

4,3

H

eneg

ouw

en

2,9

3,8

4,5

3,1

5,1

5,9

5,9

6,5

17,3

22,6

8,0

Lu

ik

3,0

1,3

2,5

1,6

0,8

3,7

2,2

2,0

3,0

9,0

3,0

N

amen

1,

30,

91,

10,

90,

8 1,

72,

01,

52,

54,

61

,9

Luxe

mbu

rg

0,4

0,3

0,7

0,4

0,4

1,3

0,6

0,5

0,7

1,4

0,7

To

taal

10

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

010

0,0

100,

01

00

,0

Aant

al w

onin

gen

in d

e st

eekp

roef

16

.457

634

6.45

75.

763

944

6.15

913

.715

7.96

612

.835

5.24

57

6.2

49

BRO

N: b

elas

tingk

ohie

ren

2007

, ver

wer

king

van

de

resu

ltate

n W

ES.


Figuur 15 Herkomst van de Belgische eigenaars naar regio, Kust, naar provincie, belastingkohieren 2007 (in %)

21%

18%

15%4%

15%

9%

4%

8% 3% 2%1% West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

Antwerpen

Limburg

Vlaams-Brabant

Brussel

Waals-Brabant

Henegouwen

Luik

Namen

Luxemburg


HOOFDSTUK 5: CONCLUSIE De nagenoeg 83.000 tweede verblijven aan de Kust vertegenwoordigen een enorm potentieel voor het verblijftoerisme. Zij vertegenwoordigen drie kwart van de logiescapa-citeit en drie kwart van alle overnachtingen aan de Kust.

Belangrijk om te onthouden is dat slechts een gedeelte van de overnachtingen in tweede verblijven op regelmatige basis geteld wordt door officiële instanties met als resultaat dat het toeristisch belang van een gemeente met veel tweede verblijven onderschat wordt. Met behulp van dit onderzoek wordt een belangrijke lacune opgevuld.

De diverse kustgemeenten hebben elk een eigen profiel inzake het aantal tweede verblij-ven, de evolutie die zij doormaakten in de voorbije twintig jaar, de geografische ligging en de herkomst van de eigenaars.

Het aantal tweede verblijven per kustgemeente is uiteraard een interessant kennisgege-ven, doch de verhouding ten opzichte van het aantal wooneenheden voor de lokale bevolking is minstens zo belangrijk. Op Kustniveau tellen we 53% tweede verblijven te-genover 47% wooneenheden voor de lokale bevolking. In zes van de tien kustgemeen-ten tellen we meer tweede verblijven dan wooneenheden voor de lokale bevolking. Op termijn kan deze verhouding mogelijks een belangrijke graadmeter worden bij de be-oordeling van de recreatieve draagkracht aan de Kust. Op het aspect recreatieve draag-kracht komen we verder terug in het luik ‘toeristische effecten’ van het onderzoek.

Tussen 1989 en 2007 zijn er 25.000 tweede verblijven bijgekomen. Dit betekent een gemiddelde groei van ongeveer 2% per jaar. Dit komt deels uit nieuwbouw, deels uit vervanging van logiesvormen, deels uit vervanging van wooneenheden van de lokale bevolking door tweede verblijven. Dit laatste is belangrijk inzake duurzaamheid en vormt een aandachtspunt voor betrokken gemeenten.

Het kaartenboek geeft de visuele voorstelling van het aanbod. Op die manier worden theoretische cijfers veel concreter. Bovendien heeft men een beter inzicht in de concen-tratiegebieden van tweede verblijven per kustgemeente.

Ten slotte zijn er cijfers beschikbaar over de herkomst van de eigenaars. De grote meer-derheid zijn Belgische eigenaars, ongeveer 10% zijn eigenaars die afkomstig zijn uit het buitenland waaronder voornamelijk de buurlanden. Onder het Belgische publiek treffen we driekwart Vlaamse eigenaars.

Inzicht in de herkomstgegevens zijn interessant omwille van hun impact op bezoekfre-quentie en dienstverlening. Ook aan deze aspecten schenken we aandacht in verdere delen van het onderzoek. Zij komen zeker aan bod in de overlegmomenten met de op-drachtgever en betrokken gemeenten.

BIJLAGE

BIJLAGE 1: DEFINITIES

1. Definities Steunpunt buitenlands beleid, toerisme en recreatie

1.1. Hotelinrichtingen

De categorie ‘hotelinrichtingen’ bevat alle instellingen die moeten voldoen aan de gel-dende regelgeving van de Vlaamse Gemeenschap betreffende logiesverstrekkende be-drijven. Het betreft instellingen met ten minste vier kamers of met accommodatie voor ten minste tien personen. Er wordt een hotelservice aangeboden en er wordt voor min-stens één nacht logies verstrekt. De regelgeving van de Vlaamse Gemeenschap bepaalt de indeling in categorieën en de mogelijke benamingen (Decreet 20 maart 1984). Hier-naast behoren ook de niet-vergunningplichtige logiesverstrekkende bedrijven die op vrijwillige basis een exploitatievergunning hebben aangevraagd.

1.2. Terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven

Vlaanderen (Decreet van 3 maart 1993) gebruikt de overkoepelende term ‘terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven’. Daaronder vallen zowel de campings als de va-kantieparken. De Vlaamse regelgeving verstaat onder terreinen voor openluchtrecrea-tieve verblijven ieder terrein waarop ten minste drie mobiele en/of vaste verblijfvormen staan die niet ontworpen zijn om permanent te verblijven, maar om recreatief te verblij-ven.

Een vakantiepark is een terrein voor openluchtrecreatieve verblijven waarop uitsluitend vaste constructies voorkomen.

De campingsector wordt ingedeeld in twee types: kampeerterreinen en kampeer-verblijfparken. Een kampeerterrein is een terrein waar ten minste 15% van de kam-peerplaatsen is voorbehouden voor toeristische kampeerplaatsen en ten hoogste 50% van de openluchtrecreatieve verblijven bestaat uit vaste constructies. Een kampeerver-blijfpark daarentegen is een terrein waar men gebruik kan maken van ten minste één toeristische kampeerplaats en waar het overige wordt verbleven in vaste constructies.

Een toeristische kampeerplaats is hoofdzakelijk bedoeld voor verhuur voor korte termijn (= minder dan 30 dagen). Een residentiële standplaats is hoofdzakelijk be-doeld voor verhuur voor lange termijn, dus meer dan 30 dagen.

1.3. Logiesvormen voor doelgroepen

In Europa (beschikking van 9 december 1998) hanteert men de volgende definities van logiesvormen voor doelgroepen: logiesvormen voor doelgroepen zijn bedrijven die on-der gemeenschappelijk beheer staan en die een minimum aan gemeenschappelijke diensten aanbieden (exclusief het dagelijks opmaken van de bedden).

Logies voor doelgroepen kan in twee grote groepen verdeeld worden: enerzijds is er logies dat voornamelijk gebruikt wordt door volwassenen, anderzijds is er logies dat voornamelijk gebruikt wordt door jongeren1. Men spreekt over jeugdtoerisme vanaf het moment dat de doelgroep jeugd meer dan 75% van hun gasten uitmaakt.

Volgende detailcategorieën zijn beschikbaar:

1.3.1. Jeugdverblijfcentrum

Een aan de doelgroep aangepaste en veilige verblijfaccommodatie met overnachtings-mogelijkheid, bestaande uit een of meer gebouwen die een eenheid vormen en die hoofdzakelijk ter beschikking gesteld wordt van de jeugd voor het ontplooien van vor-mende en ontspannende activiteiten in groepsverband.

Type A (centrum met eenvoudig basiscomfort, zonder bedden) Type B (centrum met eenvoudig basiscomfort, met bedden) Type C (centrum met degelijk comfort, met mogelijkheden voor vormingsinitiatieven)

1.3.2. Jongerenherberg

Collectieve verblijfinfrastructuur die ontvangst-, animatie-, restaurant- en onderhouds-diensten aanbiedt aan een publiek dat hoofdzakelijk bestaat uit jongeren die individueel, eventueel in gezinsverband, in informele of gestructureerde groepen verblijven.

1.3.3. Ander jeugdtoerisme

Niet in groepsverband en geen jongerenherberg.

1.3.4. Andere logiesvorm voor doelgroepen

1 Aanvulling van de tekst door WES Onderzoek en Advies.

1.4. Verhuringen

Deze worden in Vlaanderen verder opgedeeld in: individuele huurvakantiewoningen; huurvakantiewoningen via verhuurkantoren; kamers bij particulieren1.

1.4.1. Huurvakantiewoningen

Huurvakantiewoningen zijn accommodatievormen van uiteenlopende aard: studio’s, appartementen, villa’s, huizen, bungalows, … die op de verhuurmarkt worden aange-boden. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen wat zelf wordt verhuurd en huurvakan-tiewoningen die via een verhuurkantoor op de verhuurmarkt worden aangeboden. Het STeR inventariseert enkel de huurvakantiewoningen die zelf worden verhuurd.

1.4.2. Kamers bij particulieren

Zoals het begrip het zelf zegt, zijn dit kamers die behoren tot de woning van de aanbie-der. Het onderscheid met de huurvakantiewoningen steunt op het al dan niet aanwezig zijn van kookfaciliteiten op de kamer. Hebben uw kamers een kitchenette, dan behoren zij dus tot de huurvakantiewoningen (in dat geval spreken we van studio’s). Van zodra een gastenkamer drie kamers of meer aanbiedt, wordt deze geclassificeerd onder de hotelinrichtingen al dan niet met vergunning. Niet-vergunningplichtige gastenkamers die op vrijwillige basis een exploitatievergunning als logiesverstrekkend verblijf hebben aan-gevraagd, worden eveneens onder de hotelinrichtingen geclassificeerd.

2. Definities WES Onderzoek en Advies

2.1. Tweede verblijven

Dit zijn private woningen (die): opgenomen zijn in het belastingkohier op tweede verblijven van de kustgemeenten

en waar derhalve geen domicilie gevestigd is op dit adres; waarvan het gebruik bedoeld is voor recreatieve doeleinden; en exclusief deze woongelegenheden die vallen onder de vergunning van openlucht-

recreatief verblijf.

1 In het kader van deze studie over tweede verblijven, weerhouden we enkel de rubriek kamers bij particulieren doch

volledigheidshalve is het nuttig om inzicht te hebben in deze definities.

2.2. Klassieke logiesvormen

De term ‘klassieke logiesvormen’ is een terminologie die ontwikkeld werd naar aanlei-ding van het project ‘Hervorming van de toeristische statistiek’ in 1990 en slaat in prin-cipe op hotels, openluchtrecreatieve verblijven en logies voor doelgroepen. Om diverse redenen voegen we in het kader van deze studie nu de kamers bij particulieren hieraan toe. Voor wat de openluchtrecreatieve verblijven betreft, bestaat dit gedeeltelijk uit toeris-tische standplaatsen en gedeeltelijk uit residentiële standplaatsen.

2.3. Capaciteit

Betreft het aantal personen dat per nacht kan overnachten in een betrokken logiesvorm. Deze capaciteit wordt uitgedrukt in aantal personen of aantal bedden.

2.4. Toeristische versus residentiële overnachtingen

De toeristische overnachtingen worden gevormd door de overnachtingen in deze logiesvormen die voor een korte termijn door de gebruiker kunnen gehuurd worden. Het gaat dus om overnachtingen in hotels, op de toeristische standplaatsen van kampeerter-reinen, kampeerverblijfparken en vakantieparken, in logies voor doelgroepen, in kamers bij particulieren én om de overnachtingen in tweede verblijven die op de verhuurmarkt aangeboden worden hetzij via verhuurkantoren of via de eigenaar of via andere derden zoals bijvoorbeeld conciërges.

De residentiële overnachtingen bestaan uit de overnachtingen op de vaste stand-plaatsen van de openluchtrecreatieve verblijven én uit de overnachtingen in tweede verblijven door de eigenaar of deze overnachtingen die door de eigenaar gratis ter be-schikking gesteld worden aan vrienden, familie of kennissen.

WES vzw • Baron Ruzettelaan 33 BE-8310 Assebroek-Brugge • Tel. +32 50 36 71 36 • Fax +32 50 36 31 86 [email protected] • www.wes.be

D 1 - VLIZ · Þ Tweede verblijven aan de Kust - Deel 1: Situatieanalyse aanbod September 2008 1...

Documents

Transcript of D 1 - VLIZ · Þ Tweede verblijven aan de Kust - Deel 1: Situatieanalyse aanbod September 2008 1...