Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

27
CRISISSITUATIES IN DE JEUGDHULP Verkennend onderzoek naar toename crisismeldingen en -plaatsingen voor jeugdhulp in 2015 Truus Vernhout, Sophie Hospers oktober 2016

Transcript of Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Page 1: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

CRISISSITUATIESINDEJEUGDHULP

Verkennendonderzoeknaartoenamecrisismeldingen

en-plaatsingenvoorjeugdhulpin2015

TruusVernhout,SophieHospersoktober2016

Page 2: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 1oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Inhoudsopgave

1. Onderzoeksopzet......................................................................................................................2

1.1 Achtergrond....................................................................................................................2

1.2 Doelstelling......................................................................................................................2

1.3 Onderzoeksaanpak..........................................................................................................3

2. Bevindingen..............................................................................................................................4

2.1 Beschouwingenvooraf....................................................................................................4

2.2 Verschillentussengelijksoortigegemeenten..................................................................5

2.3 Verklarendeenbeïnvloedbarefactoren.........................................................................6

2.4 Factorendieeenrolspelenenniet(direct)ofslechtsdeelszijntebeïnvloeden...........7

3. Conclusiesenaanbevelingen...................................................................................................8

3.1 Hanteringbegripcrisis.....................................................................................................8

3.2 Wijzewaaropcrisisopvangtotstandkomt.....................................................................9

3.3 Populatiekenmerken.....................................................................................................11

3.4 Veranderdesocialeomstandigheden............................................................................12

3.5 Wachttijdenoftelaatverwijzendoorwijkteams.........................................................12

3.6 Samenstellingwijkteams...............................................................................................13

3.7 Kennisvanhuisarts/POHoverhetgecontracteerdejeugdhulpaanbod........................14

3.8 Gecontracteerdejeugdhulp..........................................................................................15

4. Dankwoord.............................................................................................................................16

Bijlage1:decijferstoegelicht........................................................................................................17

Bijlage2:kenmerkenonderzochtegemeenten.............................................................................25

Bijlage3:geraadpleegdebronnen.................................................................................................26

Page 3: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 2oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

1. Onderzoeksopzet

1.1 Achtergrond

Vanaf1januari2015zijnjeugdhulpaanbiedersengecertificeerdeinstellingenverplichtgegevensbijhetCentraalBureauvoorStatistiek(CBS)aanteleveren.Tweemaalperjaarwordendezegegevensgepubliceerdoverhetvoorafgaandehalfjaar.DitgebeurtconformhetInformatie-protocolBeleidsinformatieJeugd.Opgrondhiervanwordentrendszichtbaarenkunnengemeen-tenendeministeriesvanVolksgezondheidWelzijnenSport(VWS)enVeiligheidenJustitie(VenJ)hunbeleidhieroplatenaansluiten.

DegepubliceerdegegevenswordenbesprokeninhetAmbtelijkoverlegBeleidsinformatieJeugd(ABJ).InhetABJzijnnaastVWSenVenJdebrancheorganisatiesvangemeenten(VNG)envanaanbiedersvertegenwoordigd:JeugdzorgNederland(JN),SociaalWerkNederland,GGZNeder-land(GGZ-NL)endeVerenigingGehandicaptenzorgNederland(VGN).OokhetCBSheeftzittinginhetABJ.NaastdeCBS-cijferskomenooksignalenuithetveldoverdetoegangtotenuitvoeringvanjeugdhulpinditoverlegoptafel.Inhetvoorjaarvan2016gavenJNenGGZ-NLaanvanhunledentevernemendatdetoegangtotjeugdhulpnognietgoedloopt.Hierdoorzouhetaantalcrisissituatiestoenemen.DezesignalenwarenvoorhetABJdeaanleidingomeennaderonder-zoeknaartoenamecrisismeldingenen-plaatsingenvoorjeugdhulptelatenuitvoeren.

Ditnaderonderzoekisuitgevoerdindeperiodemeitotenmetoktober2016.

1.2 Doelstelling

Hetdoeldaarvanvanhetonderzoekwasommeerzichttekrijgenop:

• welkefactorenvaninvloedzijnophetaantalcrisisplaatsingen;• welkevandezefactorenwelenwelkeniettebeïnvloedenzijn.

Dezedoelstellingisvertaaldnaardevolgendeonderzoeksvragen:

1. Bijwelkegelijksoortigegemeentenzittendegrootsteverschillenaangaandecrisis-plaatsingen?

2. Waarhangteenhoogofeenlaagaantalcrisisplaatsingenmeesamen?Heeftditmogelijktemakenmet:a. eenverschilinhoehetbegrip'crisis'dooraanbiedersvanjeugdhulpengemeentenwordt

gedefinieerdengeregistreerd?b. dewijzewaaropcrisisopvangtotstandkomt,deafsprakendaaroverenderolvanhet

wijkteam,dehuisartsendepraktijkondersteuner(POH)?c. eenverschilinpopulatiekenmerken?(gezinsomvang,aantal1-oudergezinnen,

inkomensniveau,opleidingsniveaue.d.)d. veranderdesocialeomstandighedenindegemeente?e. wachttijdenbijdewijkteamsofhettelaatverwijzennaargespecialiseerdejeugdhulp,

waardoordesituatieverslechtertenescaleert?f. desamenstellingvandewijkteams,bijvoorbeeldoferwelofgeen(medisch)specialisten

inzitten?

Page 4: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 3oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

g. gebrekaankennisbijdehuisartsenen/ofpraktijkondersteuners(POH's)overhetdoordegemeentegecontracteerdehulpaanbod?

h. eentekortaan(gecontracteerde)jeugdhulpvoorzieningen?

1.3 Onderzoeksaanpak

Hetnaderonderzoekwasverkennendvanaardenisuitgevoerdconformdemethodiekvandeverschillenanalyse.Kernvandezeaanpakisdatinviergelijksoortigegemeentenwaarbinnendecijfersovercrisismeldingenen-plaatsingenverschillen,isnagegaanwatmogelijkeoorzakenvandieverschillenkunnenzijn.Voorhetopsporenvandeverschillentussengemeenten,isgebruikgemaaktvandecijfersvanhetCBS(Statline).Doormiddelvangesprekkenmetverschillendebijhetprocesbetrokkenpersonen,isaandiecijferseenlokalekleuringgegeven.

Hetonderzoekbestonduitdevolgendestappen:

• BepalenanalysekaderinoverlegmetdeledenvanhetABJ.• Selectievanviergemeentendievergelijkbaarzijnquaomvangensamenstellingvande

bevolkingmaarverschillentenaanzienvanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingenéndematewaarindezeindetweedehelftvan2015toenamenofafnamen.Omdathetaantalcrisissituatiessignificantmoetverschillenomtoteenbetrouwbareanalysetekomen,iseenkeuzegemaaktuitgemeentenmetminimaal100.000inwoners.Devieronderzochtegemeentenblijvenanoniem.

• Beantwoordenonderzoeksvragendoormiddelvan:- hetanalyserenvandemografischeensocio-economischegegevens,zoalsvastgelegddoor

hetCBS(Statline),SCPenCebeon;- hetanalyserenvancijfersoverVTO's(verzoekentotonderzoek)diebijdeRaadvoorde

Kinderbescherming(RvdK)zijnbinnengekomenindeperiodevanaf2012;- hetbestuderenvandoordeonderzochtegemeentenbeschikbaargesteldedocumentatie

dierelevantisvoorhetonderzoek;- hetvoerenvangesprekkenmetdeindividueleledenvanhetABJ;- hetafnemenvansemi-gestructureerdeinterviewsmet(groepenvan)betrokkenpersonen

binnendeviergemeenten,zoalseenbeleidsmedewerkerjeugd,teamleiderwijk-ofjeugdteam,gedragswetenschapperjeugdteam,managerofmedewerkercrisisdienst,teamleiderofbeleidsmedewerkerGI,huisarts,directeur,managerofbestuursadviseuraanbiedervanjeugdhulp/jeugd-GGZ.

• RapportageenpresentatievandebevindingenaanhetABJ.

Page 5: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 4oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

2. Bevindingen

2.1 Beschouwingenvooraf

Voorafgaandaanhetbeantwoordenvandeonderzoeksvragenishetgoedomenkelealgemenebevindingentedelen.

Indeeersteplaatsdetijdspannewaaroverhetonderzoekzichuitstrekt.Hetgaatomdeperiodevanéénkalenderjaar(2015).Zo'nperiodeistekortomtekunnensprekenvaneentrendindetoenamevanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingen.Indeperiodedatditonderzoekisuitgevoerd,warendecijfersoverdeeerstehelftvan2016nognietvrijgegeven.Bovendienzijndecijfersovereerderejaren(2013,2014)nietgoedvergelijkbaaromdatertoeneenanderstelselwasmetdrieverschillendewettenvoorjeugdhulp/jeugdzorg(WJZ,AWBZenZVW).Degegevensoverdiedrie'zuilen'werdentoenopverschillendewijzegeregistreerdenooknietophetniveauvandegemeenten.

Indetweedeplaatsis2015heteerstejaarnadatdeJeugdwetinwerkingisgetredenendegemeentenverantwoordelijkzijnvoordejeugdhulp.Ditjaarwaseen'overgangsjaar'.Ergoldovergangsrechtvoorbestaandecliënten,gemeentenhebbenveelaldebestaandecontract-afsprakendieaanbiedershaddenmetprovincies,zorgkantorenenverzekeraars,overgenomenenerisindatjaarnognietveelgewijzigdindewijzewaaropcrisissituatiesgemeldenaf-gehandeldmoetenworden.Heteerstejaarstondvoorgemeentenmaarookvoordeandereketenpartnersinhettekenvan'debasisopordekrijgen'.Totophedenisdelokaleinrichtingvandejeugdhulpnoginvollegang.Inbasiszijndestructurenhelder,nuwordtergewerktaandefijn-afstemmingendoorontwikkeling.Kortom,decijfersover2015kunnennognietwordenge-relateerdaandegevolgenvandetransitie.

Enindederdeplaatsgevendecijferseenonvolledigbeeld.BijhetCBSzijnalleendejeugdhulp-trajectendiezijngeregistreerdmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'inbeeld.AcuteopnamesineenJeugdzorgPlus-voorziening(gedwongenkader),vallendaarbijvoorbeeldnietonder.Enooknietdejeugdhulptrajectendiezijngestartvanuiteencrisissituatiemaardienastabilisatievandecrisisdoorlopenineenreguliertraject.Dezeworden,conformhetInformatie-protocolBeleidsinformatieJeugd,vastgelegdmethetperspectief'begeleiden'of'behandelen'.Ookdetoenamevanhetaantalverzoekenomonderzoek(VTO)bijdeRvdKindetweedehelftvan2015,alsmedehetaantalkerendatdezeaanvragenresulteerdenineenvoorlopigeonder-toezichtstelling(VOTS)metuithuisplaatsing(UHP)ofvoorlopigevoogdij(VOVO),kanzonderaanvullendonderzoeknietalsindicatorvaneentoenamevanhetaantalcrisissituatieswordenaangemerkt.Indevieronderzochtegemeentenbestaat(nog)geenintegraleregistratievanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingenenookdebrancheorganisatieshebbengeencijfersdiedesignalenvanhunledendatditaantalistoegenomen,onderbouwen.EenanalysevandecijfersvanCBSenRvdKistevindeninBijlage1.

Deresultatenindevolgendeparagrafenmoetengelezenwordenmetbovenstaandebe-schouwingeninhetachterhoofd.Debevindingeninditonderzoekdragenmeerhetkaraktervan'hypothesen'danvan'conclusies'endeaanbevelingenzijnvooralgerichtophetuitvoerenvanverdiependvervolgonderzoek.

Page 6: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 5oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

2.2 Verschillentussengelijksoortigegemeenten

DekeuzevoordeteonderzoekengemeentenA,B,CenDisgebaseerdopeencombinatievan:

• aantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabilisatievaneencrisissituatie'indeCBS-cijfers(BeleidsinformatieJeugd)alspercentagevanhetaantalinwonersop1/1/2015;

• verschiltussen1een2ehalfjaarvan2015(grotetoe-ofafnamevanditaantaltenopzichtevandeanderegemeenten).

relatieveaantalcrisis-situaties

veel weinig

2ehalfjaart.o.v.1ehalfjaar2015

toename A C

afname B D

Tenbehoevevandekeuzevoorviergemeenten,uitelkvandeinbovenstaandetabelgenoemdekwadrantenéén,zijneerstdebevolkingsaantallenpergemeentegeselecteerd.Datleverde31gemeentenopmetmeerdan100.000inwoners.Eendeeldaarvanwordtgevormddoorgrotesteden,eenanderdeeldoorgrotegemeentendiebestaanuitveelverschillendedorpen/steden.

Pergemeenteisvervolgensberekendwathettotaleaantalcrisissituatiesin2015wastenop-zichtevanhetaantalinwoners.Doordiecijfersterelaterenaandeomvangvandegemeente,kunnendie100.000+gemeentenvervolgensmetelkaarwordenvergelekeneniszichtbaarwelkegemeentenrelatiefveelenwelkerelatiefweinigcrisissituatieshebbengehadin2015.Ookisberekendwathetrelatieveverschilistussenhetaantalcrisissituatiesinde1een2ehelftvan2015.Ditlaatineendeelvandegemeentenstijgingzienenineenanderdeelvandegemeentenblijfthetaantalgelijkofissprakevaneendaling.Metbehulpvandezeberekeningenzijnde100.000+gemeenteningedeeldinde4kwadranten.

Totslotisopgrondvaneenvergelijkbaaraantalinwonerseneenniettesterkafwijkendeleeftijdsopbouw,eenkeuzegemaakt.Hierbijisrekeninggehoudenmetenigegeografischespreidingeneenmixtussenstedelijkeenplattelandsgemeenten.Deviergeselecteerdegemeentenhebbendevolgendepopulatiekenmerken:

• GemeenteA:relatiefveelcrisissituatieseneentoenamevanditaantalinde2ehelftvan2015.Dezegemeenteheeftrelatiefveeleenouderhuishoudenseneenouderhuishoudensmettweeofmeerkindereninvergelijkingmethetlandelijkgemiddeldeeninvergelijkingmetdeandereonderzochtegemeenten.Zescoortietshogerophetaantaljeugdigenmeteenarmoederisicoenheeftmeergezinnendangemiddeldindebijstand.Hetgemiddeldeinkomenvandehuishoudensmetkinderenisdaarentegengemiddeld,dusblijkbaariserindezegemeentesprakevangroteinkomensverschillen.

• GemeenteB:relatiefveelcrisissituatieseneenafnamevanditaantalinde2ehelftvan2015.Quapopulatieisdezegemeenteeengemiddeldegemeentetenoemen.Erzijngeenuit-schietersnaarbovenenbenedentenopzichtevandelandelijkgemiddelden.

Page 7: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 6oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

• GemeenteC:relatiefweinigcrisissituatiesmaarweleenforsetoenameinde2ehelftvan2015,zijhetdatdezegemeentedannogsteedsbenedenhetlandelijkgemiddeldescoort.Dezegemeenteheeftietsminderdangemiddeldjeugdigenmeteenarmoederisicoenscoortverderrondomhetgemiddelde.

• GemeenteD:relatiefweinigcrisissituatieseneenverderedalingvanditaantalinde2ehelftvan2015.Dezegemeenteheeftietsmeereenouderhuishoudensengezinnenindebijstand.Hetgemiddeldeinkomenligtlagerdanhetlandelijkgemiddeldeenooklagerdandatindeandereonderzochtegemeenten.Invergelijkingmetdeanderedriegemeentengaathethieromeengemeentemeteenrelatiefgrootoppervlaktemetdaarbinnenveelkleinedorps-kernen(typischeplattelandsgemeente).

InBijlage2iseenoverzichtvandezegemeentenopgenomenwaarinzemetelkaarwordenver-gelekenopeenaantalelementen.Inhetonderzoekissteedsaandegeïnterviewdegevraagdofhij/zijhetbeelddatuitdecijfersnaarvorenkomtherkent.OndanksderelativeringenindevorigeparagraafoverdewaardevandeCBS-cijfers,bleekmenhetbeeldvaneenrelatiefhogedanwellagescorevanhetaantalcrisissituatiesvaakwelteherkennen,maarhetbeeldvaneensterkestijgingofdalingvanditaantalindeloopvanhetjaarniet.Slechtséénrespondentverbaasdezichineersteinstantieoverhethogeaantalcrisisplaatsingenomdatdebetreffendegemeenteindemonitorvan'waarstaatjegemeente'juistopveelvlakkenpositiefscoort.Dezerespondentwistechterwelzakentenoemendiehetbeeldmogelijkverklaren.

2.3 Verklarendeenbeïnvloedbarefactoren

Dehierondergenoemdefactorenzijnopgrondvanhetonderzoekvaninvloedophetaantalcrisisplaatsingenendezefactorenzijnookgoedtebeïnvloeden.Eennaderetoelichtinghieropstaatinhetvolgendehoofdstuk,waarinalleonderzoeksvragentegenhetlichtwordengehouden.

Debeïnvloedbarefactorenzijn:

1. Dematevansamenwerkingtussenallepartijendiebetrokkenzijnbijjeugdhulpeninhetbijzonderbijhetvoorkomenvancrisissituatiesenhetadequaatensnelhandelenincrisissituaties.

2. Dedeskundigheidenhetleervermogenvandemedewerkersdiebelastzijnmetdetoegangtotjeugdhulp,inclusiefdehuisartsen,oma. vasttestellenofgespecialiseerdehulpnodigisof(ineersteinstantie)kanwordenvol-

staanmetlichterevormenvanhulp;b. signalenteherkennendiehetrisicoophetontstaanvaneencrisissituatievoorspellen;c. de-escalerendtekunnenoptredenc.q.deechtecrisismeldingentekunnenonder-

scheidenvanmeldingendieinwerkelijkheidminderspoedeisendzijn.

3. Goedeinformatieoverwaarkinderen,hunouders,scholenenanderepartijenindeomgevingvanhetkindterechtkunnenmethunvraagen/ofhetmeldenvaneencrisis-situatie.

Page 8: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 7oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

4. Debereikbaarheidvandetoegangtotjeugdhulpenhetmeldenvancrisissituaties,24uurperdag,enofersprakeisvanéénmeldpuntofmeerdere.

5. Dematewaarinvanuitéénteamofvanuiteenintensievesamenwerkingtussenver-schillendeteamsmeteenintegralebliknaardehulpvraagvaneenkindgekekenwordt,inclusiefdesocialesettingrondhetkind(gezinssituatie,situatieopschool,indewijkenz.).Eenkindmeteenpsychiatrischeaandoeningineengezinwaardeoudersverwikkeldzijnineen(v)echtscheiding,vraagtbijvoorbeeldomeenandereinzetdanzo'nkindineenharmonieusgezin.Hetkunnenbenuttenvandekennisenkundevanmensenmeteenverschillendeachtergrondishierbijdesuccesfactor.

2.4 Factorendieeenrolspelenenniet(direct)ofslechtsdeelszijntebeïnvloeden

Uithetonderzoekkomenookfactorennaarvorendieeenrolspelenbijhetontstaanvancrisissituatiesófindebelevingdaarvan,maardieniet,althansnietzomaar,zijntebeïnvloeden.Deelshebbenzetemakenmet'doordezureappelheenbijten'omdatzeeenlogischgevolgzijnvangemaaktebeleidskeuzesendedecentralisatievandejeugdhulpinhetalgemeen.Ookdezefactorenwordeninhetvolgendehoofdstuktoegelicht.

Mindergoedbeïnvloedbarefactorenzijn:

1. Verschillendeopvattingenoverwatondereen'crisissituatie'wordtverstaan.

2. Debenodigdetijdnadetransitie/invoeringvandeJeugdwetomtoteen'geolied'nieuwsysteemtekomenmet(deels)nieuweorganisaties/teams,eennieuwerolverdelingeneenandereaanpakenwerkwijzedanvoordietijd.

3. Hetspanningsveldtussendewensomeenkindzolangmogelijkindeeigenomgevingtelatenblijvenendaardebenodigdeondersteuningteleverenenhetvoorkomenvaneenescalatie.

4. Bezuinigingenindejeugdhulp,waardoormetnameresidentiëlevoorzieningeninraptempowordenafgebouwd.

Page 9: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 8oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

3. Conclusiesenaanbevelingen

Indithoofdstukwordtdeonderzoeksvraag"waarhangteenhoogofeenlaagaantalcrisis-plaatsingenmeesamen?"belicht('beantwoord'isinhetlichtvanhetexploratievekaraktervanhetonderzoekeentegrootwoord).Demogelijkeoorzakenkomenstukvoorstukaandeordemetaanhetbegineen,aldannietvoorzichtiggestelde,conclusie,gevolgddooreenonder-bouwinghiervanopgrondvandegevoerdegesprekkenindeviergemeenten.Waarmogelijkresulteertditineenaanbeveling.

3.1 Hanteringbegripcrisis

Conclusie:Erbestaatgeeneenduidigedefinitievoorhetbegrip'crisis'enbestaandecriteriavoorhetbepalenofersprakeisvaneencrisissituatiewordenindepraktijknietstriktgehanteerd.Hetbeoordelenvaneencrisismeldinggebeurtopcasusniveaudooreenprofessioneleafwegingvandebijdiecrisismeldingbetrokkenpersonen.Dezeafwegingkanpergemeenteverschillenwaardoorhetlandelijkebeeldvanhetaantalcrisissituatiesdiffuusis.

Inde'RichtlijnCrisisplaatsingvoorjeugdhulpenjeugdbescherming'staatdevolgendedefinitie:Eencrisisiseenernstigeverstoringvanhetnormale,alledaagsefunctionerenvaneenindividuofsysteem.Dedraaglastvaneenjeugdige,ouderofgezingaatdedraagkrachtvanhenzelfenhunsocialenetwerkverteboven.Daardoorzijndeoplossingsstrategieëndieeengezinnormaalgesprokeninzetnietlangertoereikend.(DeBaat,Foolen&Udo,2014;Hoekert,Lommerse&Beunderman,2000)Eencrisisiseenextremesituatie:eengezinbelandtvaneen‘kwetsbaretoestand’in‘totaleontreddering’.Deproblemenwordenvaakverergerddoorallerleibijkomendeproblemen,zoalseenverslaving,gebrekaansocialeondersteuning,enfinanciëleenmateriëleproblemen.(Hoekertetal.,2000)

Indepraktijk(vanhetonderzoek)isertussendeondervraagdengeeneenduidigheidindehanteringvanhetbegripcrisisteconstaterenenblijktbovenstaandedefinitieooknietaltijddeladingtedekken.Een(nietlimitatieve)opsommingvansituatiesdieals'crisis'wordenaan-gemerkt,zijn:

• Erkancrisisindethuissituatievaneengezinzijn,welkealdannietmetambulante(spoed)hulpkanwordenverholpen.Crisiskandanbetekenen:ruzie,geweld,onveiligheidvoordekinderen,uithuiszettingvaneengezinslid(‘hijeruitofikeruit”)ofhethelegezin.Hetkanbetekenendateenkindnietwordtopgehaaldvanschoolendeleraarhulpinschakelt.Hetkanzijndatdepolitieeensituatieaantreft,bijvoorbeeldbijeenmeldingvanoverlast,waarbijmeneenhulpverlenerwilinschakelen.

• Crisiskanookbetekenen:eenkind(ofouder)meteenacutepsychose,suïcidaliteitofanderepsychiatrischeproblematiek.IndatgevalzijnhetdeGGZ-instellingendiehulpbieden,metofzonderverblijf.Debeoordelingdaarvangeschiedtdooreenpsychiater.

• Eensituatiewaarineenkinddatresidentieel,ineenvoorzieningofpleeggezin,geplaatstis‘eruitknalt’(bijvoorbeeldvanwegeagressieofwegloopgedrag)envoorwiemetspoedeengeslotenplaatsingwordtaangevraagd,wordtookalscrisissituatiebestempeld.Ditvoorbeeldmaaktduidelijkdathetnietaltijdomthuiswonendekinderengaat.

Page 10: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 9oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Afhankelijkvandeinvalshoekkaneenzelfdesituatiedoordeenepartijals‘crisis’wordenaan-gemerktendooreenanderepartijals‘normaal’wordenervaren.Voorsommigeniscrisishet-zelfdeals‘spoed’,vooranderenishetgelijkaan‘onveilig’,voorweeranderenbetekentcrisis‘eenkans’indiezindatheteenmomentisdatallebetrokkenen(ookdeouders)ervanovertuigdzijndaterietsmoetgebeurenenerookdaadwerkelijkwordtingegrepen.Indatlaatstegevalkaneencrisissituatieduszelfsalsietspositiefswordenbeleefdomdathettoteenverbeteringvoorhetkindleidt.

Veelgenoemdecriteriadieeenrolspelenbijdebeoordelingofersprakeisvaneencrisissituatie,zijn:1. deveiligheidvandejeugdigeisinhetgeding;2. dejeugdigeisnognietinbeeldbijofonderdehoedevaneenhulpverlener;3. directhandelenisvereist(binnen24uur).

Inwerkelijkheidvoldoenvolgensdegeïnterviewdennietalleals'crisisplaatsing'aangemerktegevallenaandezestriktedefinitie,vooralmetbetrekkingtothettweedepunt.Menvindthetbelangrijkerdateroplokaalniveauovereenstemmingbestaatoverwaterineenbepaaldesituatiemoetgebeurenendaarnaartehandelen,dantestrevennaareenuniformedefinitievanhetbegripcrisis.Menzietdehuidigeverschillenalseenlogischgevolgvandedecentralisatieendetransformatieindejeugdhulpdiedaarmeeingangisgezet.

Aanbevelingen:Voeroplandelijkniveaudediscussieofhetzinvolisomtestrevennaareenuniformedefinitieenuniformewijzevanregistrerenvancrisissituaties,gezienhetfeitdatdezedefinitieindepraktijkwaarschijnlijktochnietaltijdgevolgdzalworden.Zoekeventueelnaareenbetrouw-baaralternatiefomdeontwikkelingvanhetaantalcrisissituatiesjeugdtekunnenvolgen.

Stimuleergemeentenommethunketenpartnerstotgoedeafsprakentekomenoverhetsignalerenenmeldenvanenhetadequaatreagerenop(potentiële)crisissituatiesinhunwerkgebied.

3.2 Wijzewaaropcrisisopvangtotstandkomt

Conclusies:1. Daarwaargemeenteneffectiefsamenwerkenmethetwijkteam,hetjeugdteam,de

gecertificeerdeinstelling(GI),VeiligThuis,deaanbiedersenhuisartsen,vindenmindercrisissituatiesplaatsc.q.wordendezeindekiemgesmoord.

2. Praktijkondersteunersbijhuisartsenhebbenervaringmethetbegeleidenvanvolwassenenmaarzijn(nog)onvoldoendeingespeeldopminderjarigen.

3. Vooroudersenanderebijhetkindbetrokkenpersonenishetnognietaltijdduidelijkwaarzekunnenaankloppenvoorjeugdhulp,inhetbijzonderineenacutenoodsituatie.

4. Crisisplaatsingenvindenookplaatsvoorkinderendiealineenresidentiëlevoorzieningverblijven.

Ad1.Inalleonderzochtegemeentenisdewerkingvandecrisisdienstenin2015noggelijkgeblevenaandievanhetjaarervoor.Dusdetoegangtotambulantespoedhulpencrisisplaatsenisvooralsnognietgewijzigd.Inéénvandedrieonderzochtegemeentenwasdesamenwerking

Page 11: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 10oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

tussendebij1genoemdeketenpartnersin2015alzodanig,datpotentiëlecrisissituatiessnelwordengesignaleerdendatergoedkanwordenopgetredenomverergeringvandesituatietevoorkomen.Indezegemeenteisalvoordetransitiedatumgestartmethetvormgevenvandezesamenwerking.Hetinitiatiefdaartoeisvanuitdegemeentegekomenenopbestuurlijkniveaugestimuleerd(wethouderdiezichhiervoorinzette).Ditresulteerdebijdezegemeentein2015alinmindercrisissituatiesdanvoordetransitiedatum.

Ad2.Indeonderzochtegemeentenspelendepraktijkondersteunersgeenrolvanbetekenisvoorminderjarigen.Menvraagtzichookafofditeenrolisdiebijdepraktijkondersteunersneergelegdmoetworden.Eéngemeenteheeftindegroterehuisartsenpraktijkeneenvastemedewerkervanuithetjeugdteamdieerwekelijksspreekuurhoudtvoor(oudersmet)kinderen.Dekleinerehuisartsenpraktijkenhebbenindiegemeenteeenvastaanspreekpuntbinnenhetjeugdteam.Doortweevandevieronderzochtegemeentenvindtopditmomentvoorlichtingen(bij)scholingplaatsvanhuisartsenenpraktijkondersteuners,gerichtopsignaleringengoededoorverwijzingnaardejeugdhulp.Inééngemeenteheeftditalgeleidtotmeerinstroomviahetjeugdteamdanviadehuisartseneenverminderingvanhetaantalcrisismeldingen.

Ad3.Voor1januari2015washetvoorveelmensenduidelijkwelkerolhetCentrumvoorJeugdenGezinen/ofhetBureauJeugdzorgenhetAMKspeeldeindetoegangtotjeugdhulp.Vanafdetransitiedatumwasdatnietmeervanzelfsprekend,deBJZ'sbestaannietmeer,deGI'shebbennoggeen'gezicht'enzehebbenookeenandereroldandeBJZ'senVeiligThuisisindeplaatsgekomenvoorhetAMKenSHG.InsommigegemeentenisdetoegangbelegdbijhetCJG,inanderegemeentenzijndaarvoorwijkteams(0-100)ofspecifiekejeugdteamsgekomen.Indrievandeviergemeentenleverendezeteamszelfookbasishulpmaarindeanderegemeenteindicerenenverwijzenzealleen.Binnenkantoortijdenkomendecrisismeldingencentraalbinnenmaarbuitenkantoortijdenveelalnogdecentraal.

Hetkosttijdommensentelatenwennenaandezeveranderingenenophetgoedespoortezettenvooreenaanvraagvoorjeugdhulpenvooreencrisismelding.Datgeldtnietalleenvooroudersmaarbijvoorbeeldookvoormedewerkersbijdepolitie.Erwordtnudoorgemeentengewerktaanintegralecrisisdienstenomdatdetoegangvoorburgersindehuidigesituatie(apartecrisisdienstenvoorverschillendeinstellingenensectoren)nietklantvriendelijkisenooknietbijdraagtaaneensnellereactieinspoedeisendesituaties.

Dateencentraalcrisisteamnietaltijdofnietdirecttoteenverminderingvanhetaantalcrisis-meldingenleidt,maakthetvolgendevoorbeeldduidelijk.Inbeidegemeentenmeteenrelatiefhoogaantalcrisismeldingenwasin2015weleengoedfunctionerendcrisisteamactief.In2015werktenechterzowel(devoorlopervan)VeiligThuisalsdewijkteamsindezegemeentennognietoptimaal,waardoorwellichtde'oude'routeviahetcrisisteameenbeproefdemanierwasomsnelaandebenodigdejeugd-engezinshulptekomen.Metanderewoorden:decijferskunnenookeenvertekendbeeldgeven,datisinherentaandezefasevantransformatie.

Ad4.Inhetverlengdewatindevorigeparagraafaloverde(strikte)definitievanhetbegrip'crisis-situatie'isgezegd,ligthetbeelddatdoortweeregionaalwerkendezorgaanbiederswordtge-schetst.Residentiëleinstellingenmeteenjeugdigedieopeengegevenmomentvoorhennietistehandhaven,kiezensteedsvakerderoutevaneen'acuteopname'bijeengesloteninstelling.

Page 12: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 11oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Kinderendienietvoldoenaandestriktecriteriadiehorenbijacuteopname,wordenopdiemaniertóchsnellergeplaatstdanviadenormaleprocedure.Kinderrechterswerkenhieraanmeedooreenspoedmachtigingaftegeven.IndeJeugdzorgPlusisditeentrenddiealvanaf2012isingezet.Hetpercentageacuteopnamesneemttoeenditeffectwordtversterktdoordegelijk-tijdigeafbouwvanhetaantalresidentiëleplaatsen.Hetbeeldindemediawaardeoorzaakbijdetransitiewordtgelegdenhetnognietgoedfunctionerenvandewijkteams,behoeftdaaromenigenuancering.Deachterliggendeoorzakenvanwaaromjongeren(vooralvanafdepuber-leeftijd)steedsvakervanuiteenresidentiëlevoorzieningnaareengesloteninstelling'moeten',kwameninditonderzoeknietbovenwater.Omdaarachtertekomenisaanvullendonderzoeknodig.

Aanbeveling:Onderzoekdeachterliggendeoorzakenvandetoegenomeninstroomindegeslotenjeugdhulp(JeugdzorgPlus)vanuitopenresidentiëlevoorzieningen.

3.3 Populatiekenmerken

Conclusie:Eenverschilinpopulatiekenmerkenlijktweleenroltespelenindevraagnaarjeugdhulpmaarderelatiemethetontstaanvancrisissituatiesisonduidelijk.

Inéénvandevieronderzochtegemeentenisrecentonderzoekgedaannaarderelatietussenpopulatiekenmerkenindeverschillendewijkenendevraagnaarjeugdhulp,alsmedehetont-staanvancrisissituaties.Daaruitkwamnaarvorendaterweleenverbandistussendesocialestatusineenwijkendevraagnaarjeugdhulpmaarvoorhenwashetverrassendomtevernemendatditonderscheidnietvaninvloedisophetaantalcrisissituatiesdatvoorkomt,althansnietaantoonbaar.

Indeanderegemeentengavenrespondentenaanniettewetenofereenverbandistussenpopulatiekenmerkenenhetmeerofmindervoorkomenvancrisissituaties.Eénvandiege-meentenbestaatuitveeldorpskernen(platteland)endenktdathetfeitdatzemetrelatiefweinigcrisissituatieswordengeconfronteerd,ooktemakenkanhebbenmetdesocialecohesieindiekernenendefysiekeruimtedieeris(nietdichtbevolkt,veelgroeneneenrustigeom-geving),maarditiseenhypothese.Ookisdoordegemeentenaangegevendatdepopulatie-kenmerkenopwijkniveausterkvanelkaarverschillenenzichophetniveauvandegehelegemeente'uitmiddelen'.Hetiseeninteressantevraagom,netalsdeindeeerstealineagenoemdegemeente,derelatietussenpopulatiekenmerkenenhetaantalcrisissituatiesopwijkniveauteanalyseren.

Aanbeveling:Alsmeerinzichtisgewenstinderolvanpopulatiekenmerkenophetontstaanvancrisis-situaties,voerdanindegemeenteneenanalyseopwijkniveauuit.

Page 13: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 12oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

3.4 Veranderdesocialeomstandigheden

Conclusie:Erisgeenrelatieteleggentussenveranderdesocialeomstandighedenineengemeenteenhetinmeerofminderematevoorkomenvancrisissituaties.

Geenvandegemeentenheeftin2015temakengehadmeteenveranderingindesocialeom-standighedenvandiegemeente.Erkandanookgeenverbandwordengelegdmeteentoe-ofafnamevanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingen.Detransitievandejeugdhulpwordtdoorhengezienalsdegrootsteverandering,maarhetiseenveranderingdieniethetverschilinhetaantalcrisissituatiestussengemeentenkanverklarenwantdezetransitieheeftzichoveralvoorgedaan.Welwordterkenddataanloopproblemenbijgemeentenindeuitvoeringvanhuntaakvaninvloedkunnenzijnophetontstaanvancrisissituaties(zieparagraaf3.6).

3.5 Wachttijdenoftelaatverwijzendoorwijkteams

Conclusies:1. Demeestdringendesignalendater(groeiende)wachtlijstenzijn,komenuitdehoekvande

gespecialiseerdejeugd-GGZmaarderoldiedezewachtlijstenhebbeninhetontstaanvancrisissituatiesisnietduidelijk.

2. Erissprakevaneenspanningsveldtussendewenskinderenzolangmogelijkthuistelatenblijvenenhetrisicodatdaardesituatieuitdehandlooptentoteencrisismeldingleidt.

Ad1.Viaeenverzoekvanuitdebrancheorganisatie(GGZNederland)isbijhunledengevraagdnaarconcretecijfersovercrises,maardiezijninhetkadervanditonderzoeknietboventafelge-komen.Afzonderlijke(GGZ-)instellingenpublicerenwelwachttijdenophunwebsitemaarerisgeenlandelijkinzichtindewachtlijstproblematiek.Indegesprekkenbinnendeviergemeentenwordtunaniemerkenddaterwachtlijstenbestaanvoorjeugd-GGZ.Daarbijisgezegddatdieeralwarenvoordetransitieenvoordatdebezuinigingenopdejeugdhulpstartten.DegeïnterviewdeGGZ-instellingenervareneentoenemendedrukophuncapaciteit,maarleggenzelfgeenrelatiemeteentoenamevanhetaantalcrisisplaatsingen.Alseencrisissituatiedreigt,krijgteenkindvoorrangopdewachtlijst.Doorhetontbrekenvanlandelijkecijfersisooknietvasttestellenhoedeomvangvandewachtlijstproblematiekzichverhoudttotdieinvoorgaandejaren.

Daarnaastwordtaangegevendateendeelvanhetbestaanvanwachttijdenvoorjeugd-GGZwordtgevormddooroudersdiegraagwachtenopeenplekbijdezorgaanbiedervanhunvoorkeur,ookaliserelderseerdercapaciteitbeschikbaar.Ditverschijnselkomtookvoorinanderesectoren(bv.deouderenzorg)endaarhanteertmenvoordezecategoriewachtendendeterm'wenswachtende'.IndeLVB-sectorkomthetookvoordatouderseenspecifiekevormvanhulpwensen(bijvoorbeeldMultiSysteemTherapie)enbereidzijndaaroptewachten.Erisduswelsprakevaneenmismatchtussendevraagnaarjeugdhulpenhetdoorcliëntengewensteaanbodmaardithoeftvolgensdegeïnterviewdenniettoteencrisissituatieteleiden.Alsdesituatienijpendwordtdoetmen,eventueeltijdelijk,tocheenberoepopeenanderevormvanjeugdhulpofopeenanderezorgaanbieder.

Page 14: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 13oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Ad2.Aljarenishetbeleideropgerichtomkinderenzoveelenzolangmogelijkindeeigensituatietehoudenmethulpenondersteuningvaneninhetgezin.Gemeentenzettenditbeleidvoortenvanuitaanbiederswordtdituitgangspuntookomarmd.Hetrisicodathetdaneenkeerfoutgaat,isechterwelgroterenmisschienisditdeprijsdiewealsmaatschappijmoetenbetalenvoorhetbeleidomkinderenniettesneluithuisteplaatsen.

Hetvraagtomdeskundigheidomditrisicogoedinteschattenenteblijvenmonitoren,geduren-deeenhulptraject.Hiertoezijnnognietallemedewerkersbijdewijk-/jeugdteamsinstaat.Eénvandeonderzochtegemeentengeeftaandatvoorhendezesituatiein2016zelfsisverslechterd.InhetbeginzatenerveelmedewerkersvanhetvoormaligeBureauJeugdzorginhetteamendiezijnterzakekundig,maarhetpersoneleverloopisdaargrootwaardoorernurelatiefveelnieuwemensenindeteamszijngekomenmetminderervaring.Frappantisdatindiegemeenteheteffectinderdaadisdathetaantalcrisisplaatsingennutoeneemtmaarnietvanwegehettelaatinzettenvanprofessionelehulpmaaromdatdezemedewerkers'opsafe'gaanentesnelopschalenenaaneensituatiedestatus'spoed'verbinden.

Aanbevelingen:1. Onderbouwsignalendatersprakeisvangroeiendewachtlijstenc.q.eentoenamevanhet

aantalcrisissituatiesmetconcretecijfers.

2. Onderzoekhetfenomeen'wenswachtende'envoorwelkevormenvanjeugdhulpditbestaat.

3. Geefteamsdetijdomaanverbeteringvanhunprofessionaliteittewerkenenkoppelervarenmedewerkers(professionalsvanuitGIen/ofzorgaanbieders)alsadviseur/coachaanhetteam.

3.6 Samenstellingwijkteams

Conclusies:1. Hetonderzoekgeeftgeensluitendantwoordopdevraagofdesamenstellingvandewijk-

ofjeugdteamsmede-bepalendisvoordewijzewaaropeencrisismeldingwordtvoorkomenen/ofafgehandeld.

2. Eenintegralebenaderingwaarbijookdesocialeomgeving(gezin,school,wijk)vanhetkindwordtmeegenomenindebeoordeling,leidttotmindercrisissituaties.

Ad1.Hetsignaaldatmededeaanleidingvormdevoorditonderzoekwasdateringemeentenwaarinhetteamdatdetoegangvoorjeugdhulpbepaaltweinigprofessionalsmeteenmedischeachter-grondzitten,telaatdesignalenvanbijvoorbeeldpsychiatriewordenopgepikt,enertelang‘aangemodderd’wordt.Degemeenteechterwaarveelprofessionalsmeteenmedisch-psychiatrischeachtergrondindewijkteamswerken,scoortjuistrelatiefhoogopcrisis.Degemeentemetwijkteamszonder(medisch)specialisten,scoortdaarentegenlaagophetaantalcrisissituaties.Eénvandetweeanderegemeenten,methoogopgeleideprofessionalsinhetteam,plusnogeenapartexpertteamvanmedischspecialisten,scoort(volgensverwachting)welrelatieflaagophetaantalcrisisplaatsingen.Erzijndustegenstrijdigebeeldeninditonderzoek.Datgeldtookvoordeantwoordenvanuitaanbiedersopdezevraag.Opdirectie/bestuursniveaubestaathetbeelddatertelangwordtgewachtmethetinzettenvanspecialistischejeugdhulp

Page 15: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 14oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

maarophetniveauvandeintakersenhulpverlenerswordtditnietzoervaren.Wellichtdatheteffectvandesamenstellingenwerkwijzevandeteamsophetaantalcrisissituaties,meegenomenkanwordeninhetvervolgonderzoeknaardetoegangtotjeugdhulp,datbinnenkortstart.

Ad2.Indiegemeentenwaarmeerdeskundigheidinhetteamvoorhandenis,wordtookbredernaardehulpvraaggekekenenwordthetsocialesysteemvanhetkindbeterinbeeldgebracht.Datzijnnetdetweegemeentenwaarhetaantalcrisissituatiesrelatieflaagis.Inéénvandiegemeentenisheteffectzelfsmeetbaar.Aanvankelijkgingendaarapartejeugdteamsenwijkteamsaandeslag.Demedewerkersvandejeugdteamsbetrokkenechtersteedsvakerdeskundigenvanuitdewijkteamsbijhuncasussen(eenmaatschappelijkwerkendebijvoorbeeld).Ditheeftertoegeleiddatdezeteamsnuwordensamengevoegd.Hetaantalcrisissituatiesisgedaaldenookin2016verwachtmenaandecijferstekunnenziendathetaantalnogverderisafgenomen.

Aanbevelingen:1. Doenaderonderzoeknaarderelatietussendesamenstellingvanc.q.dedeskundigheid

binnenhetwijkteamenhetvoorkomenvancrisissituaties,neemditbijvoorbeeldalsonderzoeksvraagmeeinhetvervolgonderzoeknaardetoegangtotjeugdhulp.

2. Zorgvoordebeschikbaarheidvaneenbrededeskundigheidvoorhetverhelderenvandehulpvraag,hetinzettenvanbasishulpenhetactiverenvanhetnetwerkomdejeugdige.Ditbetekentnietdatalledisciplinesinelkteamvertegenwoordigdmoetenzijnmaarweldatdeverschillendedeskundigenelkaarwetentevindenenookonbelemmerdkunnensamen-werkenalsdesituatiedaaromvraagt.

3.7 Kennisvanhuisarts/POHoverhetgecontracteerdejeugdhulpaanbod

Conclusie:Hetgebrekaaninzichtinwatdetransitievandejeugdhulpnaargemeentenindepraktijkkanbetekenenvoorpreventieenhetdichtbijorganiserenvandebenodigdehulpenonder-steuning,vormtbijhuisartseneengroterprobleemdantewetenwelkaanbodenwelkeaanbiederszijngecontracteerd.

Hetalgemenebeeldbijdrievandevieronderzochtegemeentenisdatinhettransitiejaar2015hetcontactmetdehuisartsengeenprioriteithad.Menwasbezigmetde(basis)inrichtingvandezorg.In2016isdatveranderd.Inallegemeentenwordthetverbeterenvanhetcontactmetdehuisartsenalseenaandachtspuntgenoemd.Driegemeentenzeggen(te)weinigzichttehebbenophetverwijsgedragvandehuisartsendematewaarindiegebruiktmaaktvanhetnieuweaanboddatdoorhetinstellenvanwijkteamsen/ofgezinscoachesisgecreëerd.Eéngemeentevormthieropeenuitzondering,zoalsinparagraaf3.2bijad2isvermeld.Diegemeentewerktalvanafhetbeginintensiefsamenmethuisartsenenpraktijkondersteunersenkenteenlaagaantalcrisissituaties.Datschrijftdezegemeentezelftoeaandezestrategiemaarnaderonderzoekzouduidelijkmoetenmakenofditeffectookinandere,vergelijkbaresituatiesoptreedt.

Alleviergemeentenbeseffenhoebelangrijkdesamenwerkingmethuisartsenis,omdathuis-artsenrechtstreekskunnenverwijzennaarjeugdhulp,maarzeervarenookdatdiesamenwerkingmoeizaamtotstandkomt.Eristijdvoornodigomvoldoendewederzijdsvertrouwentecreëren,alsbasisvooreengoedesamenwerking.Degemeentewaaralintensiefmethuisartsenwordt

Page 16: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 15oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

samengewerktonderschrijftdit.Dezegemeentewasalvervoordetransitiedatum(1/1/2015)hiermeegestart.Huisartsenlijkendenoodzaaktotsamenwerkingmeerenmeerintezienomdatzevoorwathetaanbodaanjeugdhulpbetreft'doordebomenhetbosnietmeerzien',ookalmakensommigegemeentendedoorhaaringekochtejeugdhulptransparantviaeenwebsite.Hetblijftvooreenhuisartsmoeilijkomde(nieuwe)mogelijkhedenteoverzien,dusblijvenzevaakopdeoudewijzedoorverwijzen,veelalnaardejeugd-GGZofeenkinderarts.

Inelkegemeentezijnweléénofmeer'ambassadeurs'onderdehuisartsendiehetbelangvansamenwerkingonderstrepen.Dezespeleneenbelangrijkerolinhetaansporenvanhuncollega'somhieraanmeetewerken.

Aanbeveling:Stimuleergemeentenomteinvesterenindesamenwerkingmethuisartsenenhiervoordetijdtenemen.Laathuisartsenzienwathetwijkteamaandeskundigheidinhuisheeftenopwelkewijzezehetwerkvandehuisartsendepraktijkondersteunerkunnenondersteunen.

3.8 Gecontracteerdejeugdhulp

Conclusie:Indeonderzochtegemeentenisin2015geensprakegeweestvaneentekortaanjeugd-hulpvoorzieningen,erisgeenbudgetplafondgehanteerdenwaarditaanvankelijkwelhetgevalwas,isditgedurendehetjaaralsnogverruimd.

Alleviergemeentengevenaantemakentehebbenmeteenoverschrijdingvanhetbudgetvoorjeugdhulp.Maarzewillenhettekortindezefasevandetransformatienietafwentelenophunburgers,enhebbeninvoorkomendegevallen(doortweegemeentenexplicietgemeld)extracapaciteitingekocht.Zedoenditveelalopregionaalniveau.Geïnterviewdeaanbiedersbe-vestigenditbeeldmaarmakenzichwelzorgenoverhetfeitdatde(residentiële)capaciteitinraptempowordtafgebouwdterwijldenieuwewerkwijzemetdewijkteamszichnogindeopbouw-fasebevindt.Zijzienlieverdatdezeontwikkeling,waarzeopzichwelachterstaan,ineengematigdertempoplaatsvindt,diegelijketredhoudtmetdegroeivandekwaliteitvandewijk-teams.Cliëntenstops,zoalsdiedelaatstetijdinhetnieuwszijngeweest,komeninderegio'swaardeonderzochtegemeentenzichinbevindennietvoor.

Aanbeveling:Geziendesomstegenstrijdigesignalenindemedia(tekortaangecontracteerdejeugdhulp,wachtlijsten,werkwijzewijkteams)endebevindingeninditonderzoek,lijktaanvullendonderzoeknaardeachtergrondenvandiesignalenzinvol.Waarkomendiesignalenvandaan?Hoemoetenzewordengeïnterpreteerd?Watkaneraandeonderliggendeproblemenwordengedaan?

Page 17: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 16oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

4. Dankwoord

Wij(deonderzoekers)bedankenallepersonendiehebbenmeegewerktaanhetonderzoek.DeledenvanhetABJhebbenonsgoedopweggeholpenenzonderdemedewerkingvanonzerespondentenindeviergemeenten/regio'shaddenweniettotdeinzichtenkunnenkomendieindezerapportagestaanbeschreven.Vanwegedeanonimiteitvandeonderzochtegemeentenkunnenwehunidentiteitnietbekendmaken,maarwezijnhendankbaarvoordeopenhartigegesprekken,hetaanleverenvanverhelderendedocumentatie,hetmeelezenenzonodigcorrigerenenaanvullenvandeinterviewverslagenenhetaandragenvananderemensenmetwiewevolgenshenzoudenmoetenpraten.Aandebeoogdegroepsgesprekkenzijnweniettoe-gekomenmaarwehebbenaangebodenditalsnogtedoenendebevindingenvanditonderzoektedelenentebesprekenineengezamenlijkebijeenkomstpergemeente.Datkaneenmooiegelegenheidzijnom(opnieuw)metelkaaringesprekterakenoverditonderwerp.

Page 18: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 17oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Bijlage1:decijferstoegelicht

Indezebijlagestaandecijfersdiezijngeanalyseerdvoorhetonderzoek.Achtereenvolgenskomendevolgendeonderdelenaandeorde:

1. totaalaantaljeugdhulptrajectenin2015,uitgesplitstnaar1een2ehelftvandatjaarenookuitgesplitstnaarsoortjeugdhulp;

2. idemmaardanalleendejeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie';

3. vergelijkingvan1(totaalaantaljh-trajecten)en2(jh-trajectencrisis)enookhoehetperspectief'crisis'zichverhoudttenopzichtevandeandereperspectieven;

4. totaalaantalonderzoekent.b.v.eenjeugdbeschermingsmaatregeloverdeperiode2012totenmetde1ehelftvan2016,uitgesplitstnaaronderzoekenvooreenvoorlopigeondertoezichtstelling(VOTS)ofvoorlopigevoogdij(VOVO),daadwerkelijkuitgesprokenmaatregelenVOTS/VOVOenhetaantalVOTSmetuithuisplaatsing(UHP);

5. cijfermatigeonderbouwingvandekeuzevoordevieronderzochtegemeenten.

Bijdeanalysevandezecijferszijndevolgendeoverwegingeninachtgenomen:• Voorhetwillenvaststellenvaneentrendhebjemeergegevensnodigdandievanéén

kalenderjaar.• Deonderzochteperiode(2015)istekortomopgrondvandecijfershardeconclusieste

kunnentrekkeninrelatietotdegevolgenvandetransitievandejeugdhulpnaarge-meenten.

• Decijfersdienenvooralalsindicatievanwatermogelijkaandehandis(opstellenvanhypothesen)engevenrichtingaan(verdiepend)onderzoekdoordatzebepaaldevragenoproepen.

• Alsbenaderingvanhetaantalcrisissituatiesisuitgegaanvandevolgendegegevens:o hetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneen

crisissituatie'(bron:CBS);o hetaantalonderzoekenvooreenjeugdbeschermingsmaatregel'voorlopige

ondertoezichtstelling'(VOTS)of'voorlopigevoogdij'(VOVO)(bron:RvdK).

Hetbeelddathieruitnaarvorenkomtisindicatiefwantincompleet;de'acuteopnames'indeJeugdzorgPlusvallenhierbijvoorbeeldbuiten.

• Deresponsophetaanleverenvandegegevensover2015inhetkadervandeBeleids-informatieJeugdaanhetCBSwas93%envoorwatdegrotereaanbiedersbetreftzelfs100%.Enslechtsin5%vandegevallenishetperspectiefnietingevuld.HetCBSheeftdeontbrekendegegevensdoorextrapolatieaangevuldendaarmeezijnzeduszobetrouw-baaralsdebronregistratiesvanwaaruitzekomen.

Page 19: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 18oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

B1.1 Jeugdhulptrajectentotaalbeeld

Alletrajecten 1ehalfjaar2015 2ehalfjaar2015 stijging2ehelft2015 Totaal2015

Totaaljeugdhulptrajecten 383.675 422.000 9,99% 496.670

Jeugdhulpzonderverblijf Uitgevoerddoorhetwijk-ofbuurtteam 23.410 33.015 41,03% 37.460

Ambulantejeugdhulpoplocatieaanbieder 249.530 272.245 9,10% 317.390

Daghulpoplocatievandeaanbieder 21.505 23.840 10,86% 27.550

Jeugdhulpinhetnetwerkvandejongere 47.280 49.240 4,15% 62.435

Totaaljeugdhulpzonderverblijf 341.725 378.340 10,71% 444.835

Jeugdhulpmetverblijf Pleegzorg 21.385 21.990 2,83% 24.425

Gezinsgericht 3.725 4.075 9,40% 4.745

Geslotenplaatsing 2.140 2.420 13,08% 3.170

Anderverblijfbijjeugdhulpaanbieder 14.700 15.175 3,23% 19.495

Totaaljeugdhulpmetverblijf 41.950 43.660 4,08% 51.835

Bron:CBSStatline

Methettotaleaantaljeugdhulptrajectenwordenallelopendejeugdhulptrajectenbedoeldindebetreffendeperiodec.q.hetbetreffendehalfjaar,zoweldetrajectendiealvoordathalfjaarzijngestartalsdetrajectendieindathalfjaarzijngestartenookdetrajectendieindathalfjaarzijnbeëindigd.Ditbetekentdateendeelvandetrajectenindeeerstehelftvan2015ookmeetellenindetweedehelftvan2015,namelijkalletrajectendieoverdehalfjaargrensheenlopen.Hetisdanooklogischdathettotaalaantaljeugdhulptrajectenoverheel2015nieteensomisvandeeersteentweedehelftvandatjaar.

Dezecijferslatenziendatindetweedehelftvan2015hetaantaljeugdhulptrajectenmet10%isgestegen.Omdatergeenvergelijkingmogelijkismethetjaarervoor(in2014werdniethetaantaltrajectengeteldmaarhetaantaljeugdigenmetjeugdhulp),isonduidelijkoferwellichtindeeerstehelftvan2015eendalingheeftplaatsgevondenendatdetweedehelftvan2015infeiteeen'herstel'laatzienofdaterdaadwerkelijksprakeisvaneenstijgendetrend.Watwelduidelijkis,isdatdestijginghetsterkstisgeweestvoorambulantejeugdhulpendejeugdhulpdiegeleverdisdoorhetwijkteaminhetbijzonder.Delichterestijginginderesidentiëlejeugdhulplijktprocentueelhetmeestvoorrekeningvandegeslotenplaatsingentekomenmaarditbeeldisenigszinsvertekendomdathetabsoluteaantalgeslotenplaatsingenrelatieflaagis.Eenverande-ringvanditabsoluteaantalleidtdanalsneltoteengroteprocentuelewijziging.

Page 20: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 19oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

B1.2 Jeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'

InhetInformatieprotocolBeleidsinformatieJeugdwordendevolgendeperspectievenonderscheiden:

• stabilisatievaneencrisissituatie;• diagnostiek;• begeleiden;• behandelen.

Indetabelhieronderstaathetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'endeontwikkelingdaarvanin2015.

Perspectief:crisis 1ehalfjaar2015 2ehalfjaar2015 stijging2ehelft2015 totaal2015

Totaaljeugdhulptrajecten 7.005 8.245 17,70% 12.065

Jeugdhulpzonderverblijf

Uitgevoerddoorhetwijk-ofbuurtteam 555 805 45,05% 910

Ambulantejeugdhulpoplocatieaanbieder 1.305 1.395 6,90% 2.250

Daghulpoplocatievandeaanbieder 915 1.035 13,11% 1.040

Jeugdhulpinhetnetwerkvandejongere 2.650 2.955 11,51% 4.735

Totaaljeugdhulpzonderverblijf 5.425 6.190 14,10% 8.935

Jeugdhulpmetverblijf

Pleegzorg 235 455 93,62% 590

Gezinsgericht 130 165 26,92% 260

Geslotenplaatsing 65 100 53,85% 150

Anderverblijfbijjeugdhulpaanbieder 1.150 1.335 16,09% 2.130

Totaaljeugdhulpmetverblijf 1.580 2.055 30,06% 3.130

Bron:CBSStatline

Uitdezecijfersblijktdathetaantalkerendatcrisishulpisingezetindetweedehelftvan2015,isgestegenmetbijna18%,waarbijdestijginghetsterkstwasvoorcrisisplaatsingenineenverblijfs-setting.Destijgingvandeinzetvanhetwijkteamincrisissituatiesvaltop,alsmededeinzetvanjeugdhulpinhetnetwerkvandejongere.Datstijgtvoorallejeugdhulptrajectenmet4,15%(zietabelindevorigeparagraaf)maarvoortrajectenmetperspectief'crisis'metmaarliefst11,51%.Ofditbetekentdaterdaadwerkelijksteedsmeercrisissituatiesindeeigenomgevingvandejeugdigewordenopgelosten/ofdoorinzetvanhetwijkteamwordenbeslecht,valtnietzondermeertezeggen,hetzouookkunnenzijndateensituatiedaarvakerals'crisis'wordtervarenenalszodanigwordtvastgelegd.

Page 21: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 20oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

B1.3 Jeugdhulptrajectenperperspectief

Destijgingvanhetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'crisis',zoalsgepresenteerdindevorigeparagraaf,zegtopzichnognietzoveel.Decijferskrijgenmeerbetekenisalszewordenvergelekenmet(hetverloopvan)deanderedrieperspectievenenwordengerelateerdaanhettotaalaantaljeugdhulptrajecten(metenzonderverblijf).Datoverzichtstaatinonderstaandetabel.

Perspectiefjeugdhulptrajectenzonderverblijf 1ehalfjaar2015 2ehalfjaar2015

stijging2ehelft2015

Stabiliserenvaneencrisissituatie 5.425 1,59% 6.190 1,64% 14,10%

Diagnostiek 20.840 6,10% 24.670 6,52% 18,38%

Begeleiden 55.145 16,14% 68.605 18,13% 24,41%

Behandelen 260.315 76,18% 278.875 73,71% 7,13%

Totaaljeugdhulpzonderverblijf 341.725 100,00% 378.340 100,00% 10,71%

Perspectiefjeugdhulptrajectenmetverblijf

Stabiliserenvaneencrisissituatie 1.580 3,77% 2.055 4,71% 30,06%

Diagnostiek 80 0,19% 90 0,21% 12,50%

Begeleiden 14.400 34,33% 15.090 34,57% 4,79%

Behandelen 25.890 61,72% 26.420 60,52% 2,05%

Totaaljeugdhulpmetverblijf 41.950 100,00% 43.655 100,00% 4,06%

Bron:CBSStatline

Bovenstaandetabellaathetvolgendezien:

• Hetperspectief'crisis'komtinhetalgemeenrelatiefweinigvoor,maarwel(aanzienlijk)meerbijjeugdhulptrajectenmetverblijfdandiezonderverblijf.

• Destijgingvanhetaantaljeugdhulptrajectenzonderverblijfisvooraltoeteschrijvenaandetrajectenmetperspectief'begeleiden'(24,41%)en'diagnostiek'(18,38%).Hetaantaltrajectenmetperspectief'crisis'isinde2ehelftvan2015weliswaarookmet14,1%gestegen,maart.o.v.deandereperspectievenwasdestijgingmaar0,05%(van1,59%naar1,64%vanhettotaleaantaljeugdhulptrajectenzonderverblijf).Hetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'behandelen'isookgestegenmaarlaatnaarver-houdingeendalingzien(-2,47%).

• Derelatiefsterkestijgingvanhetaantalkeerdathetperspectief'crisis'voorjeugdhulp-trajectenmetverblijfvoorkomt(30,06%)iseenbeelddatgenuanceerdwordtalsjenaardeverhoudingmetdeandereperspectievenkijkt:danstijgthetpercentagecrisis-situatiesvan3,77%naar4,71%vanhettotaalaantaljeugdhulptrajectenmetverblijf,verhoudingsgewijseentoenamevanietsminderdan1%dus.

Page 22: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 21oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Samenvattend:Decijfersover2015wijzenopeenstijgingvanhetaantalcrisissituatiesendanvooralvanhetaantalcrisisplaatsingen(jeugdhulpmetverblijf).Maarerisookeenstijgingvanhettotaleaantaljeugdhulp-trajectentezien.Diestijgingnuanceerthetbeeldvandesterkestijgingvanhetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'endietweemoetendanookinrelatietotelkaarwordenbeschouwd.Dezeontwikkelingenmoetenovereenlangereperiodewordengevolgdomtekunnenbepalenofhiersprakeisvaneentrend.Cijfersvanvoordetransitiedatumzijnhiervoorongeschikt.Bovendienzijndeabsoluteaantallencrisissituatieszolaagdateenkleinetoenameofafnamealtoteengroteverschuivingindepercentagesleidt.Ookkaneropditmomentnoggeenrelatiewordengelegdtussenhetbeelddatuitdecijfersnaarvorenkomtendegevolgenvandetransitie,wellichtmetuitzonderingvandetoenamevanhetaantaljeugdhulptrajectendatwordtuitgevoerddoorhetwijk-ofbuurtteam.Datlijkteenlogischgevolgtezijnvandedecentralisatievandejeugdhulp.

B1.4 Spoedonderzoekenjeugdbescherming

Eenveronderstellingisdathetaantal'spoedonderzoeken'datdoordeRaadvoordeKinder-bescherming(RvdK)wordtuitgevoerd,ookeenindicatieisvoorhetaantalcrisissituaties.Onderspoedonderzoekenwordthetvolgendeverstaan:alleonderzoekenomvasttestellenofereenVoorlopigeOnderToezichtStelling(VOTS)ofVoorlopigeVoogdijmaatregelmoetwordenuit-gesprokendoordeKinderrechter.HetgaatzowelomonderzoekendieopverzoekvanVeiligThuis,eengecertificeerdeinstellingofeengemeenteplaatsvinden(VTO)alsomonderzoekendieambtshalve,opinitiatiefvandeRaadzelf,wordenuitgevoerd.

Hieronderstaateentabelmetdaarindegegevensperhalfjaarvanaf2012.DaarinstaatzowelhettotaleaantalonderzoekenalshetaantalspoedonderzoekenvoorVOTSofVOVOenhetaantalkerendatdieonderzoekenhebbengeleidtoteenuitspraak/maatregelenookhoevaakeenVOTS-maatregeltezamengaatmeteenuithuisplaatsingvanhetkind(UHP).

#onderzoeken

#spoed(VOTS/VOVO)

%spoedt.o.v.totaal

#uitsprakenVOTS/VOVO #UHPbijVOTS

2012-1 8.573 998 11,6% 934 640

2012-2 7.979 841 10,5% 780 560

2013-1 7.631 830 10,9% 772 506

2013-2 7.459 861 11,5% 795 540

2014-1 6.986 786 11,3% 687 453

2014-2 6.511 771 11,8% 642 415

2015-1 5.927 832 14,0% 707 498

2015-2 6.231 789 12,7% 702 492

2016-1 6.620 1083 16,4% 836 579

Gem./halfjaar 7.102 839 12,2% 762 520

Bron:RvdK

Uitdezetabelblijktdathetaantalspoedonderzoekenschommeltrondomeengemiddeldewaar-de(839),somsishetietshoger,danishetweerietslager.Hetpercentagespoedonderzoekentenopzichtevanhettotaalaantalonderzoekenstijgtechtergeleidelijk.Diteffectishetgevolgvaneengestagedalingvanhetaantalonderzoekenvanaf2012totbegin2015,terwijlhetaantalspoedonderzoekenongeveergelijkblijft.Relatiefgezienmaakthetaantalspoedonderzoekenduseensteedsgroterdeeluitvanhettotaalaantalonderzoeken.Ditbetekentdathetaantal

Page 23: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 22oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

spoedonderzoekeninrelatievezinweliswaarstijgtmaardathetaantalinabsolutezinredelijkconstantis.

Dedalingvanhetaantalonderzoekenlijkthetgevolgvanhetbeleidomteprobereneendwangmaatregeltevoorkomendoorpreventie,vroegtijdigeinterventieeneengezinsgerichteaanpak.Desondanksiserkennelijkeen'ijzeren'aantalgevallenwaarbijdesituatietochuitdehandloopt.KennelijkisditpatroononafhankelijkvandeveranderdewerkwijzedieisgerichtophetvoorkomenvaneengangnaardeRaadvoordeKinderbescherming.

Eénenanderwordtvisueelinzichtelijkeralsdegegevensuitbovenstaandetabelineengrafiekwordenweergegeven:

Indezegrafiekspringtdirectde'knik'indebovenstelijninhetoog.Naeerstnogeenietssterkeredalingvanhetaantalonderzoekenindeeerstehelftvan2015,begintditaantalindetweedehelftvan2015testijgenendezestijgingzetnogdoorindeeerstehelftvan2016.Hetaantalspoedonderzoekenbegintin2016ooktestijgen.Hetkomendejaarmoetduidelijkmakenofhiersprakeisvaneentrendbreukofeentijdelijkeschommeling.Gezienhetmomentvandeveranderingligthetvoordehandomeenrelatiemetdetransitievandejeugdhulpteveronder-stellenendaarvoorzijnooklogischeredenentebedenken:

• IndeJeugdwet,dievanaf1/1/2015inwerkingisgetreden,iseennieuwewerkwijzeopgenomenvoorhettrajectrichtingeeneventuelejeugdbeschermingsmaatregel.NaastVeiligThuisendegecertificeerdeinstellingen,kunnenvanafdiedatumookgemeenteneenVTOindienen.VolgensdeRvdKgebeurtditook.WellichtleidtdittoteenstijgingvanhettotaleaantalaanvragenbijdeRvdK.

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

#onderzoeken

#spoed(VOTS/VOVO)

#uitsprakenVOTS/VOVO

#UHPbijVOTS

Page 24: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 23oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

• Deaanvankelijkedalingin2015kanverklaardwordenuithetfeitdatdegemeentehaarnieuwetaaknogmoestinregelen.DitgoldookvoorVeiligThuis,eennieuweorganisatiewaarindeAMK-enSHG-takenzijnsamengevoegd.Ookdegecertificeerdeinstellingenwarennieuwenzijn(deels)indeplaatsgekomenvandeBureausJeugdzorg.

• DestijgingvanhetaantalVTO'skantemakenhebbenmetonervarenheidbijdegemeenten/wijkteams,waardoordeernstvaneencrisisnognietgoedingeschatkanwordenendevaardighedenomde-escalerendoptetredennogonvoldoendeisontwikkeld.DitzouertoekunnenleidendatmedewerkersvoordezekerheiddeRvdKinschakelen,omtevoorkomendathetkindgevaarloopt.Maarookditis,netalsdevorigetweepunten,opditmomentnietmeerdaneenhypothese.WellichtdatditeffectzichtbaarwordtinhetaantalaanvragendatookdaadwerkelijkleidttoteenrequestvandeRvdKaandeRechtbank.DitzouzichtbaarkunnenwordendoordathetpercentageonderzoekendatleidttoteenVOTS/VOVO-maatregeldaalt.Hetisnunogtevroegomditmogelijkeeffecttezien.Hetfeitdatinbovenstaandegrafiekdelijnmet'uitspraken'eind2015/begin2016mindersnelstijgtdandelijnmet'spoed-onderzoeken',onderbouwtdiehypothesenognietomdatdaarandereoorzakenvoorzijnaantewijzen,zoalshetna-ijleffectinderegistratievandeuitgesprokenmaat-regelen.

Samenvattend:Hetaantalonderzoekenvooreenjeugdbeschermingsmaatregeldaaldedejarenvoorafgaandaandetransitiegestaag,terwijlhetaantalspoedonderzoekenredelijkstabielbleef.Indetweedehelftvan2015kwamdaarveranderinginensteegzowelhetaantalonderzoekenalshetaantalspoedonderzoeken.Hetisechternogtevroegomteconstaterendatersprakeisvaneentrendbreuk.Alsdehypothesekloptdatervanwegeonervarenheidbijmedewerkers(vandegemeente)tesnelbeslotenwordtomeen(spoed-)onderzoekaantevragen,danisdeverwachtingdatdestijgingdieisingezet,tijdelijkis.Indatgevalheeftdehuidigestijgingvanhetaantal(spoed)onderzoekenniettemakenmeteendaadwerkelijketoenamevanhetaantalcrisissituatiesnu.Detijdzalhetleren.

B1.5 Selectie4gemeenten

Voorhetselecterenvandevierteonderzoekengemeentenzijneerstallegemeentenmetmeerdan100.000inwonersgeselecteerd,datzijner31.Vervolgenszijnbijdiegemeentendebe-volkingsaantallengezocht,alsmedehetaantalinwonersmeteenleeftijdjongerdan20.Pergemeenteishetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabilisatievaneencrisissituatie'opgezochtengerelateerdaanhetaantalinwonersvandiegemeente.Opdatmomentwarenalle31gemeentenmetelkaartevergelijkenophetaantalcrisissituatiesper1000inwoners.Aandeenekantvanhetspectrumzijndegemeentenmetrelatiefveelcrisissituatiesenaandeanderekantvanhetspectrumdiemetrelatiefweinigcrisissituaties.

Devolgendestapwashetberekenenvandestijgingofdalingvanhetaantalcrisissituatiesindetweedehelftvan2015tenopzichtevandieindeeerstehelftvan2016.Hetresultaatwaseentweedeindelingscriteriumvangemeentenindievan'stijgers'en'dalers'(eneenneutraletussengroep).

Page 25: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 24oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Opgrondvandezetweecriteriazijnde100.000+gemeenteningedeeldinéénvandevierkwadrantenvandevolgendetabel:

relatieveaantalcrisis-situaties

veel weinig

2ehalfjaart.o.v.1ehalfjaar2015

toename GemeenteA GemeenteC

afname GemeenteB GemeenteD

Uitdiekwadrantenzijnviergemeentengekozendiequabevolkingsaantalenleeftijdsopbouwopelkaarlijken,maaropanderekenmerkenvanelkaarverschillen.Inonderstaandetabelstaandelandelijkekengetallenvooralle100.000+gemeentenenvandeviergemeentendevolgendegegevens:

• %verschil=afwijkingaantalcrisissituaties2ehelft2015vande1ehelft• #crisisper1.000jeugdigen=aantalcrisissituatiesper1.000inwonersjongerdan20

Meergegevensoverdeviergemeentenzijnnietingevuldomdatdezeanderseenvoudigteherleidenzijn.

#inwoners #jongerdan20

#crisis2015-1

#crisis2015-2

%verschil

#crisis2015(tot)

#crisisper1.000jeugdigen

landelijkgemiddelde 204.927 44.708 102 119 +17% 221 4,95

laagstewaarde 100.371 19.334 10 20 -33% 50 1,39

hoogstewaarde 833.624 165.475 905 990 +350% 1.895 13,81

GemeenteA - - - - +59% - 7,60

GemeenteB - - - - -27% - 5,53

GemeenteC - - - - +100% - 1,70

GemeenteD - - - - -33% - 1,49

Bron:CBS(afgeleidegegevens)

Page 26: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 25oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Bijlage2:kenmerkenonderzochtegemeenten

Indezebijlagewordendevieronderzochtegemeentenmetelkaarvergeleken,zoweldeovereenkomstenalsdeverschillen.Maareerstwordtgestartmeteenalgemeenbeeld:

Detoegangisinallegemeentenopeenvergelijkbaremanieringericht,metwijkteamsdienaastdehuisarts,JGZ,medischspecialistenGImogenindiceren.Zijdoenallenaanvraagverheldering,indicatiestellingenbiedenlichteondersteuning.Deaccentverschillenzijnhieronderschematischweergegeven.

Ookdeinrichtingvandecrisisdienstisinallegemeentenin2015nogvergelijkbaar,namelijknietgewijzigdtenopzichtevanvoordetransitie:eencrisisdienstvoorde‘algemene’jeugdhulp(voormaligejeugd-enopvoedhulpenjeugdbescherming),metspecialeaandachtvoorveiligheid.Daarnaastzijner,buitenkantoortijden,apartecrisisdienstenvoordeGGZendeLVB.

Alleteamshebbenmoetenlerenomgaanmetcrisisachtigesituatiesenhetinschattenvanveiligheidsrisico’s.Deviergemeentenverschillenonderlingquafasewaarinzezichbevindenenquatempovandeontwikkeling,maarzevindenelkdatzegoedopwegzijn.

Ingeenvandegemeenteniserzichtopspecifiekefactoren(populatiekenmerkenofandereomstandigheden)dieeenkansopcrisiszoudenverhogenofverlagen.

GemeenteA GemeenteB GemeenteC GemeenteDkwadrant Veelcrisis,stijging. Veelcrisis,daling. Weinigcrisis,

stijging.Weinigcrisis,daling.

toegang Wijkteamvoorverhelderenhulpvraag,lichteondersteuning,casemanagement.

Wijkteamvoorverhelderenhulpvraag,lichteondersteuning,diagnostiek.

Wijkteamvoorverhelderenhulpvraag,lichteondersteuning,diagnostiek.

(inmiddels)integralewijkteams

onder-scheidendin

Veelaandachtvoorveiligheid.

3typenteams. Telefonischefrontoffice;teamopscholen.

n.v.t.

50uurvrijtoegankelijkejeugdzorg.

Vrijwelallehulpalsindividuelevoorziening.

Expertpoolmetpsychiatersenartsen.

Beschikkingoverconsultatie-teamjeugd.

achter-grondwijkteam

Jeugdzorgwerkersengedragswetenschapper.

Diversachtergrond,ookSPVenjeugd-verpleegkundigen.

Jeugdzorgwerkers,GZ-psychologen,orthopedagogen.

GeneralistenHBO.

huisarts Weinigsamenwerkingmethuisartsen,dieinéénstichtingver-bondenzijn.

Weinigsamenwerkingmethuisartsen,mixvanpraktijkeneneenpitters.

Intensievesamen-werkingmethuisartsen.

Veelverschilleninsamen-werkingmethuisarts.

Page 27: Crisissituaties in de Jeugdhulp; Verkennend onderzoek naar ...

Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015 26oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs

Bijlage3:geraadpleegdebronnen

• InformatieprotocolBeleidsinformatieJeugd,versie3,september2015.• KostenverschillenindeJeugdzorg,eenverklaringvanverschilleninkostentussengemeenten,

SCP,december2014.• VerdeelsystematiekmiddelenJeugdhulp,naareenobjectieveverdelingvangemeentelijke

budgetten,Cebeon,27november2014.• Rapportagekwartaal2,eenoverzichtvandemeldingenvanaprilt/mjuni2016,monitor

transitiejeugd.• Jeugdbeschermingenjeugdreclassering2015,CBS.• Jeugdbeschermingenjeugdreclassering1ehalfjaar2015,CBS,29-10-2015.• Resultatenuitverkennendonderzoekbijsocialewijkteams,10goudenregels+10valkuilen,

StichtingVraagWijzerNederland,juni2016.• Handreikingsamenwerkenbinnenjeugd(wijk)teams,oververantwoordelijkheiden

aansprakelijkheidbijcalamiteiten,RijksoverheidenVNG.• Watwerktbijcrisissituatiesingezinnen?,NJi,oktober2015.• RichtlijnCrisisplaatsingjeugdhulpenjeugdbescherming,NJienberoepsverenigingenNIP,

BPSWenNVO,2eherzienedruk2015.• Crisisinterventieenspoedeisendehulp,eenoverzichtvantheorieenpraktijk,NJi,januari

2007.• Diverselandelijkeengemeentelijkewebsites.• Relevantedocumentatievandeviergemeenten.