Coverstory: Kamer van Koophandel · Coverstory: Kamer van Koophandel Hoe kan de Kamer van...

Coverstory:

Kamer van Koophandel Hoe kan de Kamer van

Koophandel Curaçao uw

onderneming helpen?

Vidanova Pension Fund Foundation: Viert zijn 45e verjaardag!

Nieuwe Post:Nieuwe diensten

Energie- managementEnergie-efficiëntie en onderhoud

curaçao

www.curacaobusinessmagazine.com

nummer 1 | oktober 2013

Dit document wordt u aangeboden door:XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

klik hier voor meer artikelen

http://www.curacaobusinessmagazine.com/





Welkom bij de eerste editie van Curaçao Business, een zakenma-gazine dat zich richt op mkb-ondernemers. Wij hebben ons als doel gesteld, u als lezer op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het eiland die van belang kunen zijn voor u en uw onderneming.

Business is een B2B-magazine met aparte uitgaven in alle regio’s in Nederland en andere delen van West-Europa. De magazines volgen een formule die al 25 jaar ondernemers en andere belanghebbenden (zoals overheden) informeert over zakelijke ontwikkelingen in hun regio en daarbuiten. De Van Munster Media Group publiceert vak-bladen en andere special interest magazines in Nederland, waaronder 5 verschillende Business bladen in evenzoveel regio’s, en komt nu met een zakenblad voor Curaçao.

De Curaçao Business Media Group, onderdeel van de Van Munster Media Group, in samenwerking met de Kamer van Koophandel van Curaçao, presenteert Curaçao Business: een zakenmagazine met interessante, actuele en belangrijke artikelen en nieuws over zaken-doen op Curaçao – om u als lezer te informeren.

Met name in de afgelopen acht jaar hebben zich veel veranderingen voorgedaan op Curaçao, zowel op het zakelijk vlak als in politiek opzicht. We hebben een significante groei gezien over het gehele eiland, met name op het gebied van huisvesting, winkels en hotels. Op politiek gebied werd Curaçao sinds 2010 een land binnen het Koninkrijk Nederland en dat heeft een enorme verschuiving ver-oorzaakt in de plaatselijke overheden. Deze ontwikkelingen hebben een grote invloed op de economie, hoe wij leven en onze manier van denken in het algemeen. Daarnaast zijn er allerlei ontwikkelingen op mondiaal niveau en hoewel die ons slechts langzaam bereiken, voe-len wij die hier ook. In deze editie geven Steven Martina, voormalig minister van Economische Zaken, John Jacobs, Executive Director

van de Kamer van Koophandel van Curaçao, Rafael Pichardo, Executive Director van Vidanova en anderen hun kijk op de richting en toekomst van Curaçao, waar het nu staat en hun visies waar het in de toekomst kan staan. Naar mijn mening zullen ze het er allen wel over eens zijn dat we een geheel andere manier van denken moeten aannemen in sommige onderdelen van ons leven, maar dat over het algemeen, Curaçao een gezonde toekomst heeft en dat wij, met enig inzicht, visie en veel hard werk, Curaçao weer gloriedagen zullen kunnen laten beleven.

We hopen dat u deze eerste editie van Curaçao Business met veel plezier zult lezen. We verheugen ons, u ook in de toekomst veel interessante en actuele artikelen, columns en nieuwtjes te kunnen bieden om u op de hoogte te houden van alles wat belangrijk is in de dynamische zakenwereld van Curaçao.

Curaçao Business is ook beschikbaar in print in het Engels en online in het Engels en het Nederlands op www.curacaobusinessmagazine.com.

Voorwoord

Curaçao, better business

3C u r a ç a o b u s i N E s s | N u m m E r 1 | 2 0 1 3

De Kamer van Koophandel en nijverheid van Curaçao heeft een lange traditie in het informeren van zowel de lokale als onze inter-nationale zakelijke relaties over de prestaties van onze economie, de kansen die deze biedt en de uitdagingen waarvoor deze wordt gesteld. De afgelopen decennia is deze informatievoorziening suc-cesvol verlopen via onze tweemaandelijkse publicaties, aangevuld door onze website en nu ook via onze Facebook pagina’s en andere web 2.0 instrumenten.

Onlangs kwam de Kamer tot overeenstemming met de Van Munster Media Group uit Nederland om vier keer per jaar Curaçao Business Magazine uit te geven. Curaçao Business is een traditioneel maga-zine dat zowel in print als online beschikbaar is. De Van Munster Media Group is een ervaren uitgeverij van zakelijke, B2B-magazines en publiceert al 5 verschillende regionale zakenmagazines gericht op ondernemers en overheden in die regio’s.Met deze nieuwe uitgave krijgt de Kamer de mogelijkheid om de informatievoorziening aan lokale en internationale ondernemers aanzienlijk uit te breiden.

Onlangs werd een convenant ondertekend tussen de publieke en de private sector waarbij de betrokken partijen overeenstemming bereikten over de manier waarop de economie kan worden gestimu-leerd. De regering presenteerde een overzicht van het economische potentieel van Curaçao, met interessante investeringen in de open-bare infrastructuur, die op hun beurt uitdagende kansen bieden voor de private sector.

Deze ontwikkelingen zijn kansen om ons zakelijke en investerings-klimaat te verbeteren, waarbij we ons lokaal opmaken om de rol van facilitator op ons te nemen bij het aantrekken van nieuwe buitenlandse investeringen, en ons te richten op de uitbreiding van onze markten.

In de komende edities houden we onze zakelijke partners op de hoogte van deze positieve ontwikkelingen.

We hopen dat u deze eerste editie van Curaçao Business met veel ple-zier zult lezen. Heeft u opmerkingen of vragen, laat het me weten.

Willem ‘Billy’ JonckheerPresident

Voorwoord

brief van de president


Curaçao business

uitgEvErCuraçao business media group b.v.

Postadres on Curaçao:sta. rosaweg 19

Willemstad, Curaçao

aDvErtENtiE- EXPLoitatiE

van munster media bv Postbus 6684, NL-6503 gD Nijmegen,

Kerkenbos 12-26c, NL-6546 bE Nijmegen, t: +31(0) 24 373 8505F: +31(0) 24 373 0933

i: www.vanmunstermedia.nl

PostaDrEs Curaçao:

uitgevermichael van munstert: +31(0) 24 373 8505

E: [email protected]

HooFDrEDaCtiEHeather De Paulo

t: (599-9) 682-8627E: [email protected]

saLEs ENQuiriEst: (599-9) 736-5011 F: (599-9) 736-6365E: [email protected]

aboNNEmENtENabonnementen: NaF 35 per year

(4 nummers)i: www.Curacaobusinessmagazine.com

t: (0)24 373 8505E: [email protected]

marKEtiNg EN aboNNEmENtENstephan aalbers

E: [email protected]

vormgEviNg Joost Franken

Jan-Willem bouwman

DistributiENieuwe Post, Curaçao

the publisher and its staff cannot be held liable for the contents of this magazine and state-

ments and/ or its advertisements do not neces-sarily reflect its editorial views.

although the greatest care was given to the ac-curacy of the information in this publication

and checked where possible, the publisher and the editors explicitly contest any liability for any

incorrectness or incompleteness of the infor-mation provided.

5 Voorwoord van de President

8 Hoe kan de Kamer van Koophandel Curaçao uw onderneming helpen?

11 Nieuws

12 de export van diensten

16 de Startup Stock exchange is gestart

18 Curaçao sociale verzekeringsstelsel

22 Vidanova pensioenfonds

28 Vol is vol

30 de toegevoegde waarde van een externe venue

32 Nieuwe diensten van de Nieuwe Post

36 Checklist werkplek

38 de ergonomische thuiswerkplek

41 Nieuws

42 Geluidsoverlast in kantoren

44 Energie-efficiëntie en onderhoud

48 Big data – the next big thing?

18

44van munster m e d i a g r o u p

van munster m e d i a g r o u p

16

8

18

44

12

22

32

Kamer van Koophandel helpt uw onderneming

De opening van de ssX is van groot belang voor investeerders en starters

minder onderhoud = hoger energieverbruik

vidanova heeft een integrale rol gespeeld bij de hervor-

ming van het pensioenstelsel

De inkomsten van de export van diensten

zijn hoger dan die van goederen

Het kan zelfs zo zijn dat ons huidige postsysteem compleet achterhaald is

De herstructurering van het sociale verzekerings-

stelsel zorgt voor onzeker-heid en verwarring

In een notendop: de Kamer van Koophandel Curaçao behartigt de algemene belangen van de zakelijke sector van Curaçao, zowel lokaal als in het buitenland. Dit omvat onder andere het adviseren van en lobbyen bij de regering, het leveren van dien-sten en informatie over het zakendoen in, vanuit en via Curaçao, en het bijhouden van een overzicht van lokale en offshore ondernemingen op Curaçao. In totaal staan 38.000 ondernemingen geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Curaçao, 21.000 lokaal en 17.000 offshore.

Wat betekent dit voor de huidige of toekomstige ondernemer?Als u bezig bent uw eigen onderneming op te zet-ten, of van plan bent dat te doen, kan de Kamer u een complete lijst geven met zaken die belangrijk zijn. Het eerste wat u moet vaststellen, is de rechts-vorm van uw onderneming. Gaat u zich registre-ren als een zzp’er, vof of een bv? Een medewerker van de Kamer van Koophandel kan u helpen bij de afweging van de voor- en nadelen van elke optie en wat die zouden inhouden voor uw onderneming. De Kamer kan u ook helpen met het opzetten van een businessplan en als u verder wilt gaan, u voorstellen aan adviseurs die u kunnen helpen bij het formule-ren van marketing- en haalbaarsheidsplannen, en wat u verder nog nodig mocht hebben.

Als u eenmaal een rechtsvorm en een business-plan hebt voor uw zaak, plus het bedrag dat u wilt investeren, kunt u naar de Kamer van Koophandel stappen om uw onderneming te registreren. Er is een

inschrijvingsbedrag vereist, de hoogte daarvan hangt af van uw eerste investering. De volgende dag kunt u al beschikken over uw bewijs van inschrijving. Waarom moet een onderneming zich in-schrijven bij de Kamer van Koophandel? Er zijn een aantal redenen, maar waar het op neerkomt is dat als u een geregistreerde onderne-ming bent, u kunt concurreren en legaal bent. Het betekent dat u een businessplan hebt, toont aan dat u georganiseerd bent en een visie voor de toekomst hebt. U wordt opgenomen in het register van inge-schreven ondernemingen, wat inhoudt dat u kunt netwerken. Daarmee opent u de deur naar zaken-doen met andere mogelijk grotere ondernemingen. Nadat u bent ingeschreven bij de Kamer, moet u zich ook inschrijven bij de Belastingdienst en andere wettelijke instanties. Dit zorgt ervoor dat uw onderneming ‘op het rechte pad’ blijft en u vermijdt daarmee wettelijke aansprakelijkheden.

Als u een reeds bestaande onderneming hebt, is de Kamer de verbinding tussen u als eigenaar van de zaak, en de instanties die u kunnen helpen uw zaak tot een succes te maken. Als u een bepaalde vorm van advies nodig hebt, kan de Kamer u daarmee helpen, of u doorverwijzen naar een specialist die dat nog beter kan.

Kunt u voorbeelden geven van diensten van de Kamer?De Kamer kan veel verschillende diensten bieden aan bestaande ondernemingen om hen te helpen,

of u nu al een onderneming heeft, of van plan bent er een te starten, de Kamer van Koophandel Curaçao heeft de tools om u daarbij te helpen. steven Damiana, manager investeringen en handelspromotie, belicht enkele van de vele diensten die de Kamer biedt.

Hoe kan de kamer van koophandel Curaçao uw onder-neming helpen?

KamEr VaN KooPHaNdEl

8 C u r a ç a o b u s i N E s s | N u m m E r 1 | 2 0 1 3

tEKst HEatHEr DE PauLo

concurrerend te blijven in hun respectievelijke markten. Eén van die diensten is het aanbod aan cursussen, met heel veel onderwerpen, zoals het starten van een onderneming, tijdmanagement, belastingen, nieuwe wetgeving, enzovoort. De cursusonderwerpen zijn gebaseerd op de meest actuele onderwerpen. Lezingen zijn gratis bij te wonen, voor trainingen en workshops wordt gewoonlijk een bijdrage gevraagd van ongeveer 40 tot 80 gulden per cursus.

De Kamer heeft ook een bibliotheek met boeken en andere materialen over elk onderwerp dat van belang zou kunnen zijn voor een onderneming, lokaal of internationaal. De boeken behande-len een breed scala aan onderwerpen, zoals het starten van een onderneming, de kwaliteit van zakendoen en alle relevante wetgeving over zakendoen. Tevens zijn er zakenmagazines, jaarverslagen van verschillende zowel lokale als internationale ondernemingen, en contact-gegevens van overheids-en private instanties, eveneens zowel lokaal als internationaal.Als u meer wilt weten over de wetgeving waar uw onderneming mee te maken heeft, kunt u die informatie vinden in de bibliotheek van

de Kamer van Koophandel. U kunt kopieën maken van de documenten die voor u van belang zijn. De bibliotheek is uw bron voor alles wat u wilt of moet weten over uw onderneming of zakendoen in het algemeen. Een ander nut-tige tool dat de Kamer biedt, is de maandkrant Empresa Chiki. Empresa Chiki biedt tips voor mkb-ondernemingen, met elke maand een ander onderwerp. Het is tevens een belangrijke bron voor buitenlandse en lokale ondernemingen die op zoek zijn naar lokale zakenpartners en distributeurs. De krant verschijnt alleen in het Papiamentu. U kunt deze online lezen via de website www.empresachiki.com.

Is de Kamer er alleen voor ondernemingen?De Kamer van Koophandel Curaçao helpt ook non-profit organisaties, of stichtingen. Stichtingen verschillen van bv’s in dat deze zich bij notariële akte moeten oprichten. Maar net als een onderneming kan een stichting aankloppen bij de Kamer als men advies nodig heeft, hulp nodig heeft bij het leggen van contacten, en wat men verder ook nodig heeft.

In hoeverre kan de Kamer internationaal opereren?Op internationaal gebied kan de Kamer van Koophandel Curaçao lokale ondernemingen behulpzaam zijn bij het leggen van internatio-nale contacten of bij het naar Curaçao halen van internationals. De internationale diensten die de Kamer kan bieden, zijn onder andere: deelname aan vakbeurzen in het buitenland, deelname aan handelsbeurzen hier en overzee, het lokaal orga-niseren van vakbeurzen en het bieden van hulp aan buitenlandse investeerders en ondernemers. De Kamer heeft netwerken en uitstekende wer-krelaties met de ambassades in landen waar het koninkrijk der Nederlanden is vertegenwoor-digd. Het koninkrijk heeft wereldwijd meer dan


in totaal staan 38.000 ondernemingen geregistreerd bij de Kamer van Koop-handel Curaçao

10

150 consulaten, ambassades en vertegenwoordi-gingen in verschillende landen. Als u wilt weten welke landen dat precies zijn, kunt u die vinden via de website www.government.nl/issues/embassies-consulates-and-other-representations. Aan het begin van elk jaar wordt een plan opge-steld waarin wordt vastgesteld op welke landen we ons moeten focussen, die Curaçao de beste zakelijke kansen bieden om wederzijdse betrek-kingen mee aan te knopen of die te versterken. De Kamer legt dan contacten met de Kamers aldaar en presenteert informatie over wat er moet gebeuren om zaken te doen met of via Curaçao, of om een onderneming op Curaçao op te zetten.

Als er eenmaal interesse is getoond vanuit het buitenland om op Curaçao zaken te doen, komt de handelsmissie in beeld. Die handelsmis-sie maakt het mogelijk, door gebruik te maken van de uitgebreide database van de Kamer met geregistreerde ondernemingen, om zakelijke contacten te leggen tussen lokale en internati-onale ondernemingen, om zo zakelijke kansen te creëren of nieuwe netwerken op te zetten. De handelsmissies helpen buitenlandse investeer-ders bij het vinden van wat zij nodig hebben om zaken te doen met, op of via Curaçao middels de Kamer van Koophandel Curaçao. Hiermee ver-mijden zij onnodig hoge reiskosten en het ein-deloos zoeken naar een goede match. De Kamer kan helpen door het leveren van een lijst van lokale bedrijven die dezelfde belangen hebben, of zelfs zo ver gaan dat ze investeerders helpt bij regelen van vergaderlocaties, hotels, afspraken met potentiële zakenrelaties, vertaaldiensten en nog veel meer. De Kamer kan ook certificaten afgeven en andere documenten om transac-ties mogelijk te maken. Waar het op neerkomt: als een onderneming een goede economische invloed heeft op Curaçao, heeft iedereen daar voordeel bij. De Kamer helpt dan, het proces soepel te laten verlopen.

Heeft de Kamer nog meer internationale contacten?De Kamer van Koophandel Curaçao maakt onderdeel uit van de World Trade Point Federation (WTPF). Deze internationale non-gouvernmentele organisatie die in 2000 is opge-richt, is ontstaan uit een innovatief programma van de United Nations Conference on Trade and Development. Middels een netwerk van meer dan 100 handels informatie- en ondersteunings-centra, opererend onder de naam Trade Points, is de WTPF mkb-ondernemingen in meer dan 70 landen behulpzaam bij het internationaal zaken-doen met behulp van elektronische handelstech-

nologieën. De Kamer van Koophandel Curaçao biedt onderdak aan het ‘Trade Point Curaçao’.De Kamer van Koophandel Curaçao is beschik-baar voor iedereen die op dit moment plannen heeft om een onderneming te beginnen of een stichting op te richten, of die al heeft, evenals voor ondernemingen die internationaal actief zijn en op zoek zijn naar zakelijke mogelijkheden op, met of via Curaçao. De Kamer is particulier, niet gesubsidieerd door de overheid, dus in staat om vrij advies te geven alhoewel het door de wet is geregeld. De meeste diensten die u ontvangt zijn gratis, zoals gebruik van de bibliotheek, online openbare registratie en algemene aanbevelin-gen voor een bepaalde dienst of product dat uw onderneming helpt, maar sommige diensten zijn

alleen tegen een vergoeding te verkrijgen, zoals de workshops en specifieke informatie over een bepaalde onderneming.

U kunt meer te weten komen over de Kamer via www.curacao-chamber.an of door haar social media pagina’s te volgen, zoals Facebook: www.facebook.com/curacaochamber of www.face-book.com/empresachiki voor actuele informa-tie. De website biedt diensten zoals toegang tot databases van ondernemingen en stichtingen op Curaçao, evenals informatie voor mensen die zaken willen doen op en via Curaçao. U vindt ook inschrijvingsformulieren en cursusschema’s op de site. Deze site is in het Engels.

C u r a ç a o b u s i N E s s | N u m m E r 1 | 2 0 1 3

KamEr VaN KooPHaNdEl

NiEuwS

Renovatie Hato Airport begonnenEr is goedkeuring gegeven om te starten met de renova-tie van Hato airport, waarbij de Curaçao airport Partners 17 miljoen gulden investeren in het project. onderdeel van de renovatie is de bouw van een technische afdeling aan de oostzijde van het terrein, die zal gaan fungeren als een Fbo (fixed-base operator) faciliteit, met name voor privé-vliegtuigen. Er is reeds een aanvang gemaakt met een drie jaar durend project van bijna 6 miljoen gulden, voor de re-novatie van de runway en de taxibaan. Eind dit jaar worden nieuwe stoelen geplaatst in de vertrekhal, wordt aircondi-tioning aangelegd in de incheckhal, een nieuw röntgenap-paraat geplaatst voor de bagageverwerking en een nieuwe toiletruimte gerealiseerd. De Curaçao airport Plaza tegen-over de terminal die voor meer catering en winkels zal zor-gen, zal binnen een jaar worden opgeleverd. De oude ter-minal aan de westzijde zal worden gesloopt en op die plek zal een uitbreiding worden gebouwd. in de toekomst zal er ook meer ruimte vrij worden gemaakt voor parkeergelegen-heid met mogelijk zelfs een parkeergarage.

Herontwikkeling van de raffinaderij-locatie serieuze optiein het onlangs gelekte ECorYs rapport van maart 2012, ‘a sustai-nable future for Curaçao – strategy options for isla and the isla site’, werd de conclusie getrokken dat een upgrade (modernisatie) van de isla raffinaderij technisch, commercieel en financieel haalbaar is. De algemene conclusie die uit dit rapport kan worden getrokken, is dat de herontwikkeling van het schottegat-gebied economisch minstens zo voordelig is als de ontwikkeling van alternatieve gebieden op het eiland en waarschijnlijk voor een hoger niveau van welvaart zal zor-gen. De raffinaderij, die wordt geëxploiteerd door de venezolaanse staats-oliemaatschappij PDvsa, produceert 335.000 vaten oliepro-ducten per dag. Het inspectierapport hierover: “Een belangrijke aanbeveling is direct te starten met het zoeken naar potentiële inves-teerders en operators, en tegelijkertijd een positie in te nemen om het memorandum of understanding met PDvsa te sluiten voordat dit contract afloopt in 2019.”

Wijzigingen in de ALLin april van dit jaar heeft het Parlement diverse wijzigingen goed-gekeurd in de algemene Landsverordening Landsbelastingen (aLL). Eén van de wijzigingen betreft de verplichte jaarlijkse infor-matieverschaffing. De werkgevers zijn verplicht om informatie te verschaffen met betrekking tot de bedragen die ze uitbetalen aan hun werknemers en pensioenfondsen, inclusief de uitbetalingen aan freelancers. verzekeringsmaatschappijen moeten ook informa-tie verstrekken over pensioenen. met als doel dat iedereen aan zijn belastingverplichtingen voldoet, heeft de regering nu een nieu-we paragraaf in de aLL opgenomen waarmee de belastingdienst reguleringen kan publiceren die banken verplichten informatie te verstrekken over de rente die aan inwoners wordt uitbetaald. ver-zekeringsmaatschappijen moeten ook informatie verstrekken over rente van een kapitaalverzekering. op dit moment zijn verzeke-ringsmaatschappijen niet verplicht om informatie te verstrekken over annuïteiten, maar dit kan in de nabije toekomst wel verplicht worden. Het ligt in de verwachting dat de regering voor het eind van dit jaar deze verplichtingen alsnog introduceert. in dat geval is het waarschijnlijk dat banken en verzekeringsmaatschappijen infor-matie moeten verstrekken over rente en annuïteiten die in 2013 zijn uitbetaald aan inwoners.


Vertrouwen in de economie van Curaçao grotervolgens de Curaçaose ondernemers is het vertrouwen in de economie licht gegroeid. Dit blijkt uit het economisch onderzoek van het Centraal bureau voor de statistiek (Cbs), dat is gebaseerd op de eerste zes maanden van 2013. volgens het Cbs gaven minder ondernemers aan dat de economie was verslechterd vergeleken met vorig jaar, met een afname van 56 procent in december 2012 naar 49 procent zes maanden daarna. Het Cbs meldt ook dat het percentage ondernemers dat vertrouwen heeft in de toekomst, in de eerste helft van 2013 duidelijk is gestegen, en wel van 41 naar 51 procent. Dat vertrouwen is met name gestegen onder de kleinere ondernemingen. vergeleken met december 2012 waren de meningen in juni 2013 over het investeringsklimaat meer positief: het aantal onderne-mingen dat het investeringsklimaat als negatief beoordeel-den, daalde van 40 naar 38 procent. Hoewel de verschillen klein zijn, duiden deze resultaten op een einde van de ne-gatieve trend die sinds juni 2011 heerste. Het economisch onderzoek werd gehouden onder willekeurig gekozen on-dernemingen met minstens 10 werknemers. voor meer informatie: www.cbs.cw

Volgens de International Standard Industrial Classification wordt onder diensten verstaan: handel, hotels en restaurants, transport, opslag en commu-nicatie, financieel, verzekering, vastgoed, en zake-lijke diensten, evenals maatschappelijke, sociale en persoonlijke diensten. Export-diensten die een grote impact hebben op de economie van Curaçao zijn onder andere olieraffinage, toerisme en financiële diensten. Transport van goederen, internationale handel en andere activiteiten die gerelateerd zijn aan de haven van Willemstad (zoals de Vrijhandelszone) hebben eve-neens een aanzienlijke betekenis. Het grootste gedeelte van de economische activiteiten op Curaçao, ongeveer 82%, bestaat uit diensten, en vertegenwoordigt een waarde van bijna 4,5 miljard ANG. Als we kijken naar de economische en export-geschiedenis van Curaçao, was de eerste winstgevende industrie die van de zoutmijnen in de zoutrijke wateren in het oostelijk deel van het eiland. Zout was in die tijd een lucatief exportproduct en werd één van de belan-grijkste redenen waarom het eiland werd opgenomen in

voordat we de vraag beantwoorden waarom de export van diensten belangrijk is – zelfs van cruciaal belang – voor de economie van Curaçao, moeten we eerst bepalen wat de export van diensten allemaal inhoudt. in feite is het de han-del van diensten en goederen met andere landen; elk soort van dienst of goed dat wordt verkocht aan iemand die geen inwoner is van, in ons geval, Curaçao.

De export van diensten

Cruciaal voor de economie van Curaçao

BuSiNESS - ExPort

12

tEKst HEatHEr DE PauLo aND DENNis DarE, Curaçao CHambEr oF CommErCE sENior ECoNomist


de wereld van de internationale handel. De geo-grafische ligging van Curaçao, eerst gezien als een economische hindernis, bleek later van ons-chatbare waarde vanwege zijn ideale locatie voor de internationale handel. Met het besef hiervan gingen de transport- en handelsactiviteiten die zich hadden geconcentreerd rond de haven van Willemstad een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de economie. Met de vondst van olie in de regio, in de jaren ’20, kwamen ook de olietankers naar de natuurlijke haven van Curaçao en werd deze een belangrijke hub voor de doorvoer van olieproducten. Deze nieuwe activiteit bracht welvaart naar het eiland, en als gevolg daarvan ontstond er een enorme toename van immigranten, wat op zijn beurt de economie weer een flinke oppepper gaf. Beschouwen we de import/export-industrie op Curaçao, dat lijkt het alsof de import-industrie belangrijker is, en dat is ook zo. Echter, Curaçao exporteert veel diensten en enkele goederen.

Er zijn enkele producten of goederen die hier worden gemaakt of zijn geïmporteerd, op één of andere manier zijn geproduceerd en internation-aal weer zijn gedistribueerd. Enkele voorbeelden daarvan zijn de ‘Curaçao of Curaçao’ sterke-drank en de ‘Free Zone’. De export van goederen is echter niet te vergelijken met de inkomsten die worden gegenereerd door de export van dien-sten. Enkele voorbeelden daarvan zijn de olier-affinaderij waarvan het eindproduct naar elders wordt geëxporteerd, het droogdok dat de inter-nationale scheepvaart bedient en de toeristen die naar het eiland komen, en met buitenlandse valuta een kamer huren en misschien ook een auto. Tegenwoordig is er een toename zichtbaar van bedrijven die zich op het eiland vestigen, maar elders hun diensten aanbieden. Zij worden beschouwd als exporteurs van hun diensten.

Het volume van de goederenexport dat wordt gegenereerd door de productiesector groeide niet zo veel als gehoopt. Eén van de redenen hiervoor

kan zijn vanwege de relatief nadelige positie van die sector binnen de economie, in vergeli-jking met die van onze diensten. De export van diensten is daarom uitermate belangrijk en heeft een aanzienlijke impact op de economie van het eiland. Het is in feite de grootste generator van inkomsten voor de economie van Curaçao. Volgens John Jacobs, executive director van de Kamer van Koophandel Curaçao, is het toerisme verantwoordelijk voor minstens 25% van de economie, en de droogdokdiensten voor ongeveer 6 tot 8% daarvan. De internationale financiële sector neemt ongeveer 8% voor zijn rekening, transport en logistiek rond 6 tot 8%. Je zou dus kunnen zeggen dat samen met lokale handel en overheid, de export van diensten de economie van Curaçao vormt.

Succesvolle landen waar export een belangrijke speler in de economie is, hebben een adequate infrastructuur en goede bronnen, zoals een grote pool van menselijk kapitaal, goed opgeleide mensen met goede hulpmiddelen, een fantas-tisch onderwijssysteem en hoge spaartegoeden, om maar enkele te noemen. Echter, de focus op

investeringen en, met name, de export hebben er uiteindelijk voor gezorgd dat deze landen meer concurrerend werden. De sleutel tot dat succes is gelegen in het feit dat ze een evenwicht hebben weten te creëren tussen de kosten van de import en de inkomsten van de export.

Jacobs gaf aan dat de meest actuele trend op Curaçao bestaat uit de lokale professionals die steeds vaker in de gehele regio consultan-cy-diensten leveren. Bedrijven en organisaties actief in de internationale markten hebben te maken met dezelfde problemen als wij hier op Curaçao. De professionals van Curaçao hebben de expertise en de netwerken om die problemen te kunnen oplossen, dus richten ze zich op de internationale markt om hun diensten aan te

13

Het grootste gedeelte van de economische activiteiten op Curaçao, ongeveer 82%, bestaat uit diensten


bieden en te kunnen groeien. Dit is niet alleen een trend, maar ook iets wat door de Kamer van Koophandel Curaçao wordt gestimuleerd, door het aanmoedigen van een continue export van die diensten.

Wereldwijd maken mkb-ondernemingen een heel groot gedeelte uit van de dienstensector. Het verder versterken en stimuleren van de groei van de dienstensector kan een belangrijke factor vormen voor het creëren van een groeiend aantal banen en daarmee meteen de armoede op het eiland terugdringen. Vanwege de lagere kosten bieden de kleinere ondernemingen hun diensten liever offshore aan. Kleine bedrijven zitten potentieel in een betere positie om een niche-markt te betreden en succesvol te worden als zij een topkwaliteit dienst leveren met toegevoegde waarde die op maat gemaakt is voor de grotere

firma’s in het buitenland, en/of voor buiten-landse bedrijven op de lokale markt. Vandaag de dag is het gehele productieproces veel meer gefragmenteerd en kan dit eenvoudig worden gescheiden, dus kunnen mkb-bedrijven insprin-gen in een terrein waarin ze expertise bezitten en/of bereid zijn in te investeren en kunnen ze zo interessanter worden voor de buitenlandse onderneming die zij op het oog hebben.

Wat zijn nu de kritische succesfactoren voor de groei van de dienstenexport van Curaçao? Er lijken drie fundamentele voorwaarden te zijn voor de dienstensector: goed opgeleid en gekwalificeerd personeel, een telecommunica-tienetwerk van hoge kwaliteit en uitstekende voorzieningen. We kunnen enkele belangrijke lessen leren van andere landen. Als diensten van een hoger niveau moeten worden geëxpor-teerd, moeten de mensen daartoe goed toegerust zijn en de nodige competenties bezitten. Uit onderzoeken in Maleisië, Egypte en Chili, en eveneens in Brazilië, bleek dat het gebrek aan

competente mensen één van de belangrijkste redenen was waarom de export van diensten in die landen niet succesvol was en/of met problemen te maken kreeg. In Chili waren de gebrekkige beheersing van de Engelse taal en de hoge kosten van breedband internet verdere belemmeringen voor de groei van zijn commer-ciële diensten.

Voor wat betreft die uitstekende voorzieningen, met name de douane- en grensregelingen, de zakelijke omgeving, intellectuele eigendomsre-chten en contractgaranties, heeft Curaçao met de laatste twee factoren blijkbaar een voorsprong op de concurrentie, aangezien ons Nederlandse rechtssysteem goed ontwikkeld en betrouwbaar is. Commerciële en zakelijke diensten zouden zeker op dit gerespecteerde kader kunnen voortbouwen, met name als je dit vergelijkt met de voorzieningen in de Latijns-Amerikaanse en Caribische regio’s. De geloofwaardige en onafhankelijke regulerende instanties worden door buitenlandse klanten ook beschouwd als

een cruciale factor. In deze context zijn een geringe mate van corruptie, eenvoudige en soepele exportprocedures evenals een flexibele arbeidswetgeving verdere voorwaarden voor een concurrerende dienstensector.

De Kamer herkent dat ondanks de economische uitdagingen waarmee het eiland de afgelopen decennia te maken heeft gehad, het met name onze dienstensector is geweest die de economie nog op gang heeft gehouden en de hoognodige diversiteit heeft gebracht om de impact van ver-schillende verontrustende gebeurtenissen in de gehele wereld te verzachten. In 2011 namen de reserves in buitenlandse valuta echter aanzien-lijk af. Als de toevoer van Nederlands kapitaal in de nabije toekomst stopt, zou dit de betalings-balans verslechteren, en daarbij de import en de stabiliteit van onze munt in gevaar brengen. De beleids- en besluitvormers zouden zich daarom serieus moeten richten op het stimuleren van de groei van de export van diensten, omdat de dienstensector zeker de mogelijkheid bezit om

BuSiNESS - ExPort

14

Je zou dus kunnen zeggen dat samen met lokale handel en over-heid, de export van diensten de economie van Curaçao vormt.


Curaçao de nodige stimulans te bieden die leidt tot een duurzame economische groei, meer vaste banen en buitenlandse valuta. De export van diensten is wat buitenlandse valuta naar het eiland brengt. Volgens Jacobs heeft Curaçao op het moment een buitenlandse valuta reserve van ongeveer vier maanden, wat meer is dan de internationale norm van ongeveer drie maanden.

Volgens Jacobs had Curaçao in de jaren 1980 en 1990 te maken met een zwaar tegenvallende economische situatie. Shell verliet het eiland in 1983 en de Bolívar, de Venezolaanse munt, daalde maar liefst 50 procent in waarde. Punda werd verlaten en verviel tot ruïne. Sommige van de winkels die vandaag de dag in Punda bestaan, openden hun deuren in die periode. Toendertijd waren zij de enige in Punda en ze hebben het in leven gehouden. “In de loop der jaren hebben we veel revitaliseringsprogramma’s gehad, en die hebben geresulteerd in de vooruitgang die we de afgelopen 8 jaar hebben meegemaakt,” aldus Jacobs. “De kwaliteit die Curaçao in zijn glo-

riedagen had, is terug aan het komen.” Maar we moeten ons wel realiseren dat zonder zakelijke en professionele diensten, er vrijwel geen econo-mische ontwikkeling zou zijn. Vandaag de dag heeft Curaçao één van de hoog-ste levensstandaards in de Cariben. In termen van BNP per capita staat Curaçao op de 46e plaats wereldwijd, en op de 28e plaats als het gaat om het nominale BNP per capita. Het eiland heeft een goed ontwikkelde infrastructuur

geconcentreerd rond geëxporteerde diensten als olieraffinage, toerisme, financiële diensten en activiteiten met betrekking tot de luchthaven en de zeehaven. Vergeleken met de export van goederen, met uitzondering van olieproducten en de doorvoer via de vrijhandelszone, is het volume van de export van diensten nog altijd een substantiële bron van inkomsten van buiten-landse valuta, en genereert het gemiddeld acht keer zoveel buitenlandse valuta als de export van goederen. Het staat buiten kijf dat diensten van vitaal belang zijn – en altijd geweest zijn – voor de eonomie van Curaçao. De regering heeft als doel gesteld de economie van het eiland meer divers te maken. Om dat doel te bereiken, moeten nog steeds inspanningen worden ver-richt om meer buitenlandse investeringen aan te trekken.

15

zonder zakelijke en professionele diensten, er vrijwel geen econo-mische ontwikkeling zou zijn.


Als gereguleerde marktplaats voldoen alle SSX-systemen aan de (wettelijke) voorschriften van de Dutch Caribbean Securities Exchange (DCSX), die het wettelijke kader levert voor het registreren en handelen via de SSX. De DCSX is gevestigd op Curaçao en is een inter-nationale beurs voor het registreren en verhan-delen van waardepapieren, vergelijkbaar met de NYSE of de London Exchange. Aangezien Curaçao onderdeel uitmaakt van het koninkrijk der Nederlanden, worden de Nederlandse en Europese wetten in acht genomen. “De Dutch Caribbean Securities Exchange in Curaçao

biedt een gereguleerde en veilige omgeving voor investeringen,” aldus René Römer, CEO van de DCSX. “De opening van de SSX is van grote betekenis voor investeerders en onderne-mingen in de vroege stadia van ontwikkeling over de gehele wereld en we verheugen ons op de samenwerking met de SSX om investeerders wereldwijd de kans te geven, aandelen te bezit-ten van innovatieve, geregistreerde bedrijven.”

Investeerders op elk niveau kunnen gebruik maken van de SSX; er zijn geen eisen gesteld aan het minimum inkomen of voorwaarden

voor de investering. Investeerders kopen en verkopen openbare aandelen in startups, ter-wijl startups fondsen vergaren via openbaar aanbod. Wereldwijd kunnen investeerders een rekening openen, hun identiteit bewijzen en beginnen met investeren. “Als de verificatie eenmaal is voltooid, kunnen investeerders hun cliëntenaccount vullen en zich committeren om aandelen te kopen van onze ‘initial public offe-rings’ (IPO’s),” zei Haet. “De aandelen kunnen vrijelijk op de markt worden verhandeld, waar-door een liquide markt ontstaat. Investeerders kunnen te allen tijde kopen of verkopen en hun

Startup Stock exchange geïntroduceerd

BuSiNESS - adVErtorial

16

op 10 juni werd de startup stock Exchange (ssX) geïntroduceerd. Dit is een mondiale, gereguleerde markt-plaats voor investeringen in en subsidiëring van beginnende ondernemingen. investeerders uit de gehele wereld kunnen hier aandelen kopen van geselecteerde startende bedrijven. Die startups kunnen actief zijn in alle mogelijke branches en zich in verschillende groeistadia bevinden. “We zijn nu officieel ‘open for busi-ness’,” zei ssX-CEo ian Haet. “We zijn geheel operationeel. investeerders kunnen zich nu registreren en start-ups kunnen de aanvraag doen om te beginnen met het selectieproces om te worden opgenomen in de lijst.”

tEKst JorgE Cuartas


eigen account beheren. Het verschil met andere fondsenmarkten is dat op de SSX iedereen een Angel Investor kan worden. Met behulp van hun online makelaarsaccount kunnen ze 1 aandeel kopen, of 100, of hoeveel dan ook.” Voor star-tups en kleine ondernemingen biedt de SSX een eenvoudig en omvattend proces voor het online vergaren van fondsen.

Voor investeerders biedt de SSX toegang tot geselecteerde ondernemingen wereldwijd. De SSX trekt het bedrijf zorgvuldig na, onder-zoekt relevante feiten, potentiële risico’s en de professionele achtergronden van het manage-ment team. Een profielpagina met de prijzen van aandelen, aandelen, aandeelhouders, handelsac-tiviteiten en historische gegevens, evenals een tweewekelijkse bedrijfsrapportage, garandeert totale transparantie.

Voor bedrijven biedt de SSX een vergoedin-gensysteem dat specifiek ontwikkeld is voor de kapitalisatie van startups en kleine ondernemin-gen. De oprichters kunnen zich concentreren op groei, aangezien er slechts één toepassing is en ze de controle behouden over hun kapitaal. Andere voordelen voor bedrijven zijn bijvoor-beeld wereldwijde acceptatie in elke zakelijke sector, eenvoudige toegang tot de mondiale basis van investeerders van de SSX, begeleiding en terugkoppeling, en dat ze veel minder tijd kwijt zijn voor het vergaren van kapitaal.

SSX is opgericht door Ian Haet en Brian Niessen. Als CEO biedt Haet een strategische

visie, een commitment naar de klant toe en een duidelijk doel voor ogen. Hij zet zijn ruime ervaring in internationaal business management en technologie consultancy, vastgoedontwikke-ling en financiën in voor de onderneming. Zijn achtergrond als ondernemer en besef van de uitdagingen bij het vergaren van kapitaal waren voor hem de reden om de SSX op te richten.

Als Chairman en CIO heeft Niessen een gezonde visie en een grondig begrip van veilige technische systemen en gegevensbeheer. Hij heeft meer dan 30 jaar ervaring in het oprichten en managen van technologiebedrijven. Zijn expertise omvat onder meer e-commerce, online banking, online gaming, en grootschalige real-time transactiesystemen.

De SSX heeft particuliere investeringen ontvan-gen van Amerikaanse en Europese investeer-

ders, onder wie Greg Kidd, één van de eerste investeerders in zowel Twitter als Square. “SSX stelt investeerders in staat om eenvoudig en vertrouwd te investeren,” volgens Haet. “We hebben ons verplicht om een veilige en transpa-rante handelsomgeving te creëren. Ik ben er van overtuigd dat de SSX de marktplaats zal demo-cratiseren, kansen gaat bieden voor startups, ondernemingen die nog aan het begin staan, en bedrijven die in oprichting zijn.”

De eerste initiële openbare inschrijving aan de Startup Stock Exchange was van VIP Only, en bood 250.000 aandelen tegen $2 per aandeel op de openingsdag. VIP Only is een dagelijkse

handelssite in Noord-Afrika die exclusieve deals aanbiedt voor merkkleding tegen gereduceerde prijzen. Investeringsklanten van de SSX kunnen zich nu via de website www.Startup.sx inschrij-ven voor aandelen van dit initiële aanbod. De fondsen die VIP Only via dit aanbod ontvangt, zullen worden gebruikt om de groei te stimule-ren in Marokko en voor uitbreiding naar Tunesië en Egypte.

Voor bedrijven die op zoek zijn naar kapitaal accepteert de SSX aanvragen vanuit alle zake-lijke sectoren. Registratie bij de SSX kan via een selectieproces bestaande uit zes stappen. De eerste stappen zijn de inschrijving en het indie-nen van een samenvatting van het businessplan van de onderneming. “Ik verheug me op de volgende stap,” verklaarde Haet. “Wereldwijd zijn veel ondernemers bezig met het oprichten

van uitstekende ondernemingen, maar kunnen niet aan de daarvoor benodigde fondsen komen. Tezelfdertijd hebben grote maar ook kleine investeerders geen toegang tot geselecteerde ondernemingen en allerlei mogelijke kansen. De SSX verandert dat allemaal. De SSX vormt de marktplaats die investeerders en bedrijven samenbrengt om beide hun doel te laten berei-ken.”


BASIS VERZEKERING ZIEKTEKOSTEN (BVZ)Op 1 februari 2013 werd de BVZ ingevoerd, met als doel de wetgeving op het gebied van de gezondheidszorg te harmoniseren in één concreet systeem, en om alle inwoners van Curaçao te voorzien van een basis ziekteverzekering. In principe vallen alle inwoners en niet-inwoners van Curaçao die een inkomen genieten uit werk op Curaçao binnen het concept van de BVZ. Daarom wordt dit niet meer bepaald door het jaarinkomen. Degenen die voor 1 februari 2013 particulier verzekerd waren, vallen buiten de regeling.

De BVZ bestaat voornamelijk uit deze drie onderdelen:Nominale premie – ANG 82

Personen die in aanmerking willen komen voor de nominale premie verzekering moeten op 1 januari van het beginjaar 18 jaar of ouder zijn en dienen in het voorafgaande kalenderjaar een jaarinkomen te hebben genoten van minimaal ANG 12.001. De nominale jaarpremie bedraagt ANG 82 en dient te worden betaald aan de Belastingdienst. Sinds de nieuwe richtlijnen voor de BVZ op 1 februari 2013 werden ingevoerd, had ieder verzekerd persoon tot 30 juni 2013 te tijd om de nominale premie te betalen. In 2014 en daarna moet de betaling voor 31 januari worden gedaan.

Inkomensgebaseerde premie - 12% (gepensioneer-

den: 10%)

De inkomensgebaseerde premie moet worden betaald door verzekerde personen met een jaarin-komen van minimaal ANG 12.001 tot maximaal

ANG 100.000. Sinds de BVZ op 1 februari 2013 werd ingevoerd, is een drempel van ANG 91.667 (11/12 x ANG 100.000) van toepassing. In de relatie werkgever-werknemer wordt de premie van 12% verdeeld. Een werkgever draagt 9% bij, een werknemer betaalt 3% van de pre-mie. De werkgever is verplicht maandelijks een overzicht te overleggen met betrekking tot de betaalde BVZ-premies. Als voorheffing moet de werkgever de premies inhouden en betalen aan de Belastingdienst. Voor de andere verzekerde personen (bijvoor-beeld gepensioneerden en zelfstandig onderne-mers) zijn alle BVZ-premies direct te betalen, vanwege het feit dat die niet vooraf kunnen wor-den ingehouden, op het moment dat de inkom-stenbelastingheffing wordt betaald.

‘Eigen risico’ premie – ANG 1 per recept

Deze optie is alleen voor voorgeschreven medi-catie. Een ‘eigen risico’ premie van ANG 1 per recept moet worden betaald aan de apotheek.

Ziekteverzekering (ZV)

Naast de BVZ blijft de oude ziektekostenver-zekering nog bestaan, echter in aanzienlijk aangepaste vorm. De werkgever is nu volgens de ziektekostenverzekering verplicht, 1,9% bij te dragen tot 1 januari 2014 voor werknemers met een jaarinkomen minder dan de drempel van ANG 61.620, zoals vastgesteld door de Sociale Verzekerings Bank.

ALGEMENE OUDERDOMSVERZEKERING (AOV) Op 1 maart 2013 werden uitgebreide veranderin-gen doorgevoerd in de AOV omdat het pensioen-

De herstructurering van het systeem van sociale zakerheid op Curaçao, dat begin 2013 werd ingevoerd, heeft tot eni-ge onzekerheid en verwarring gezorgd. omdat er nogal wat wijzigingen zijn doorgevoerd op wettelijk gebied, bieden we hier een overzicht van de ver-anderingen in het systeem van sociale zekerheid.

Het Sociale Zekerheids Systeem van Curaçao

BuSiNESS - BElaStiNGEN


fonds met grote tekorten te maken heeft. De premiebijdragen voor de AOV zijn ver-hoogd van 13% naar 15% van het premie-inko-men (met een werkgeversaandeel van 9% en een werknemersaandeel van 6%). Het maximale AOV premie-inkomen werd verhoogd van ANG 93.000 naar ANG 100.000. Echter indien de persoon verzekerd via de AOV een jaarinkomen heeft van meer dan ANG 100.000, is een aanvullende premie-bijdrage verplicht van 1% voor de persoon met een inkomen hoger dan ANG 100.000. Deze drempel dient ook te worden toegepast in verhouding met de periode dat de persoon gedurende het jaar verzekerd was. Dit betekent dat als een persoon sinds 1 maart 2013 is ver-zekerd volgens de nieuwe AOV, een drempel van ANG 83.333 (10/12 x ANG 100.000) van toepassing is. Als het inkomen in 2103 hoger is dan ANG 83.333, is een aanvullende bijdrage van 1% van kracht. De leeftijd waarop iemand een uitkering kan ontvangen volgens het pensioenstelsel, is opgetrokken van 60 naar 65 jaar. Voor per-sonen die voor 1 maart 2013 de leeftijd van 57, 58 of 59 jaar bereikten, gelden overgangs-regelingen. Personen die sinds 1 maart 2013 59 jaar oud zijn, hebben nog steeds recht op ouderdomspensioen op hun 60e verjaardag.

Personen die voor 1 maart 2013 57 of 58 jaar oud zijn, kunnen een datum kiezen tussen hun 60e en hun 65e verjaardag om met pensioen te gaan. Als de persoon ervoor kiest om met pen-sioen te gaan voor zijn 65e verjaardag, wordt de jaarlijkse ouderdomspensioenbetaling per-manent verminderd met 6% voor elk jaar dat de persoon met pensioen gaat voor zijn/haar 65e verjaardag.

ANDERE SOCIALE PREMIES De andere sociale premies zoals de Algemene Weduwen- en Wezenverzekering (AWW), de Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten (AVBZ), de verplichte Arbeidsongeschiktheidsverzekering (OV) en de werkloosheidsbijdrage, of cessantia, zul-len worden gehandhaafd, met slechts kleine aanpassingen.

DE WEG VOORWAARTSDe belangrijke veranderingen die zijn door-gevoerd in het sociale zekerheidssysteem van Curaçao zullen direct of indirect alle inwoners van Curaçao raken. Echter, de veranderin-gen werden opgesteld en ingevoerd zonder dat de betrokken partijen voldoende tijd werd gegeven om zich adequaat voor te bereiden en zaken te regelen, zoals de apotheken die

verantwoordelijk zijn voor de inning van de ‘eigen risico’ premies. Het resultaat is wetgeving met technische en andere tekort-komingen. De Belastingdienst en de Sociale Verzekeringsbank organiseerden diverse voor-lichtingsbijeenkomsten om de betrokkenen de kans te geven, hun bezorgdheid te uiten. In het licht van de vele onbeantwoorde vragen en de problemen die zich hebben voorgedaan, is het te verwachten dat op korte termijn aanvul-lende wetgeving zal worden ingevoerd. Naast de wijzigingen die in februari en maart 2013 zijn doorgevoerd, worden ook belangrijke veranderingen verwacht voor andere belas-tingen, zoals de Curaçaose omzetbelasting, onroerendgoedbelasting, (verandering voor de grondbelasting) en een wijziging in de rege-lingen met betrekking tot de winstbelasting, met als doel de export te stimuleren. Bij het ter perse gaan van deze uitgave was het nog niet duidelijk of en wanneer deze wijzigingen zul-len worden ingevoerd. In de volgende edities houden we u op de hoogte van de ontwikke-lingen.

*Dit artikel is opgesteld door Cristina de Freitas Brás en

Kimberly Schreuders van Ernst & Young Dutch Caribbean

(+5999 4305000).


BuSiNESS - BElaStiNGEN

vidanova (voorheen sPu) is een stichting die werd opgericht op 25 april 1968. in november van dat-zelfde jaar passeerde notaris dr Jacob schiltkamp een akte waarin de tegoeden van de stichting Pensioenfonds ogEm Nederland bv werden overgedragen aan de lokale stichting. in 1977 werd vidanova onafhankelijk van oprichter ogEm en sindsdien heeft vidanova zijn eigen board of trustees (raad van bestuur). De stichting staat onder toezicht van de Central bank of Curaçao and st. maarten die het wettelijk mandaat heeft voor het beheer van alle private pensioenfondsen.

Vidanova Pension Fund Foundation viert zijn 45e verjaardag!

BuSiNESS - PENSioENEN


Dit jaar vierde Vidanova zijn 45e verjaardag. In het licht van deze mijlpaal interviewde Curaçao Business Magazine executive director Rafael Pichardo. Pichardo raakte in 1986 betrokken bij Vidanova en werd in 1997 benoemd tot executive director. Sinds die tijd is de organisatie met horten en stoten gegroeid, met een vijfvoudige verhoging van sponsors en een verdriedubbeling van tegoeden. Onder de leiding van Pichardo heeft Vidanova ook een aanzienlijke bijdrage geleverd voor onderzoek naar en ontwik-keling van de toekomst van pensioenen op Curaçao, en heeft het een integrale rol gespeeld in de wegbereiding naar een complete hervorming van het pensioenstelsel.

Curaçao Business Magazine (CBM): Wat zou u willen dat het publiek weet over Vidanova?

Rafael Pichardo (RP): We zijn een multi-werkgevers pensioen-fonds, wat inhoudt dat sponsors in de private sector kunnen meedoen in het fonds. Wat we in feite doen, is dat we pensioen-plannen ontwikkelen en de tegoeden en risico’s beheren voor die ondernemingen die zijn opgericht op de eilanden van de voor-malige Nederlandse Antillen. In 1968 startte de organisatie met 8 sponsors, 1 pensioenplan, iets meer dan 400 deelnemers en 4,8 miljoen aan tegoeden. Dit jaar vierde Vidanova op 25 april zijn 45e verjaardag, en nu hebben we 12 pensioenplannen, meer dan 4.200 deelnemers, en tot het eerste kwartaal van 2013 groeiden onze tegoeden tot meer dan 750 miljoen. We zijn enorm gegroeid, zowel kwantitatief als kwalitatief, als het gaat om het bieden van een betere dienstverlening aan onze sponsors. In al de 45 jaren van ons bestaan hebben we nog nooit tekorten gehad; onze dek-

king is altijd boven de 100% geweest. Over die periode hebben we een langetermijn netto fondsenwinst gehad van meer dan 7%. We hebben geprobeerd de koopkracht van onze pensioengerech-tigden zo hoog mogelijk te houden door hen indexering te bieden. Zo hebben we vanaf 1988 elk jaar gemiddeld 2% geïndexeerd. We zijn ISO 9001 gecertificeerd, dat is een certificering voor kwaliteitsmanagement. We hebben een bestuur waarin sponsors en deelnemers vertegenwoordigd zijn onder een onafhankelijke voorzitter. We zijn transparant in alles wat we doen en we leveren elk jaar een rapport van onze prestaties aan zowel de deelnemers als de sponsors. We hebben in totaal acht medewerkers en we doen al het interne werk van onze organisatie zelf. Natuurlijk maken we gebruik van een onafhankelijke actuaris uit Nederland voor de certificering en we gebruiken Price Waterhouse Coopers als onze externe auditor. We zijn erg trots op wat we de afgelopen 45 jaar hebben bereikt. Ik kan wel zeggen dat we in die tijd een opmerke-lijke ontwikkeling hebben doorgemaakt.

CBM: Kan iedereen een pensioenregeling treffen met Vidanova?

RF: We zijn een stichting die collectieve pensioenplannen beheert. Dit houdt in dat een sponsor bij Vidanova een organisa-tie kan zijn die in zijn geheel bestaat uit twee of meer individuen. Het is ons niet toegestaan om overeenkomsten te sluiten met individuen. Een individu kan alleen deelnemen in het fonds als hij of zij werkt voor een werkgever die een sponsor is van Vidanova. De sponsor en de deelnemers kiezen de pensioenregeling die zij wensen, en wij verzorgen de administratie en het beheer ervan.

tEKst HEatHEr DE PauLo

CBM: In de afgelopen 16 jaar is het fonds met horten en stoten gegroeid (van 9 sponsors naar 48, van 1.800 naar meer dan 4.000 deelnemers, een verdriedubbe-ling van tegoeden). Wat is volgens u de belangrijkste reden voor die groei?

RF: Ons consequente, goed doordachte beleid en consistente beheer in die jaren, waarbij we de belangen van de deelnemers altijd voorop stelden. Als pensioenfonds is het enige belang dat wij dienen, dat van de deelnemers. We zijn vrijgesteld van winstbelasting omdat we een pensioenstichting zijn. We hoeven geen dividenden te betalen aan aandeelhouders. In feite zijn onze deelnemers onze aandeelhouders. Wat we de afgelopen jaren hebben geprobeerd, is het belang van de deelnemers altijd voorop

te zetten, continuïteit van het fonds te garanderen en de solva-biliteit zo hoog mogelijk te houden. Al onze beleidsbeslissingen zijn erop gericht dat het fonds zijn continuïteit bewaart. Dit is ons doel geweest, zowel wat kwantiteit betreft als waar het gaat om kwaliteit. Dat is wat we hebben gedaan, en dat is wat we tot nu toe hebben bereikt.

CBM: U zei dat Vidanova in 2008 het initiatief heeft genomen om een rapport op te stellen waarin de be-zorgdheid werd geuit met betrekking tot het pensi-oensysteem in ons land, met name de gevolgen van de vergrijzing en de financiële haalbaarheid van het sys-teem. Wat heeft Vidanova gedaan om de regering te helpen om een beter pensioenstelsel op te zetten en



hoe kan Vidanova de regering in de toekomst blijven helpen?

RF: Als rechtspersoon hebben we een commissie gevormd, samen met de Kamer van Koophandel, de Vereniging Bedrijfsleven Curaçao en andere professio-nals om het toenmalige pensioensysteem in de Nederlandse Antillen te onderzoe-ken. Als we de statistieken bekijken die de toekomstige ontwikkelingen voorspellen, is het overduidelijk dat de bevolking van ons land razendsnel ouder wordt, maar dat we economisch niet voldoende groeien

om dat te compenseren. Op basis van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek zal in 2030 ongeveer 28% ofwel bijna eenderde van de bevolking ouder zijn dan 60 jaar. Daarnaast groeit ons bevolkingsaantal niet. Sinds 2004 is het voortplantingsgetal voor vrouwen 1,9, wat betekent dat een stel zich niet meer vervangt. Men verwacht dat tegen 2030 het aantal inwoners van Curaçao ongeveer hetzelfde zal zijn als nu, ongeveer 150.000 personen.

Op dit moment rust ons pensioensysteem op drie pijlers. De grootste pijler is onze sociale zekerheid, de AOV. De AOV wordt gefinancierd door een zogenoemd ‘pay-as-you-go systeem’, wat erop neerkomt dat de mensen die vandaag de dag werken, de premies betalen waarmee de pensi-oenen worden gefinancierd die vandaag worden betaald. De tweede pijler is het bedrijfspensioenplan. Bijvoorbeeld de col-lectieve pensioensvoorzieningen die wij (Vidanova) beheren. Deze twee gecom-bineerd kunnen maximaal 70% bereiken van het laatstverdiende salaris van een persoon, opgebouwd over een periode van minstens 35 jaar. Dat is het fiscale maxi-mum dat op Curaçao is toegestaan. Toen het AOV-systeem in 1960 werd gestart, waren er ongeveer zeven werknemers die via de premies het pensioen van één gepensioneerde betaalden. Toendertijd was de pensioengerechtigde leeftijd 65 jaar. Volgens de voorspellingen zullen in 2030 slechts twee werknemers overblijven om het pensioen van één gepensioneerde op te brengen. Dit wordt een heel groot probleem. Om een voorbeeld te geven: laten we zeggen dat Curaçao bestaat uit 10 mensen. Eén van die 10 gaat met pensioen en ontvangt 9.000 gulden als AOV pen-sioen. Dat houdt in dat die 9.000 gulden moeten worden betaald door de 9 werk-nemers die nog werken, dus 1.000 gulden per persoon. De volgende drie jaar gaan nog eens drie werknemers met pensioen, en die ontvangen allen een AOV-pensioen van 9.000 gulden. Nu, in plaats van 9.000 gedeeld door negen, moeten de zes overge-bleven werknemers in totaal 36.000 gulden bijdragen aan de AOV-pensioenen, ofwel 6.000 gulden per persoon in plaats van de 1.000 gulden toen de verhouding nog één gepensioneerde was tegenover negen werknemers. Stel je voor wat er gebeurt in

2030 als er twee werknemers zijn die één gepensioneerde moeten ondersteunen. Dat kan onmogelijk worden volgehouden.

Een ander probleem wordt gevormd door de gezondheidszorg. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die ouder zijn dan 60, relatief veel meer kosten op het gebied van de gezondheidzorg dan een gezond persoon van 30 jaar. De verhou-ding is dat een gezond persoon van 30 jaar ongeveer 30 tot 40 procent voor zijn rekening neemt, terwijl dat voor iemand van 60 of ouder neerkomt op ongeveer 280%, relatief gezien. Daarom zullen we in 2030 te maken hebben met twee grote problemen. Ons huidige AOV-systeem en

de financiële basis waarop het is gevormd, zal niet meer vol te houden zijn omdat er niet meer voldoende mensen zijn om het te financieren, en aan de andere kant komt er een enorm probleem met de kosten voor de gezondheidszorg. Als 30% van de bevol-king ouder is dan 60 jaar, hoe gaan we dan de verwachte stijging van de kosten voor de gezondheidszorg betalen?

Daarbovenop komt nog eens dat de men-sen langer leven. In 1960 werd een pensi-oenplan waarschijnlijk uitbetaald over een periode van 10 jaar. Vandaag de dag moet je pensioen uitbetalen over een periode van 20 jaar of langer.

Curaçao heeft behoefte aan een bevol-kingsbeleid omdat we moeten groeien. De Kamer van Koophandel heeft al meerdere malen aan de regering voorgesteld dat we van 150.000 inwoners moeten groeien naar 300.000 personen. Maar om dat

25

stel je voor wat er gebeurt in 2030 als er twee werknemers zijn die één gepen-sioneerde moeten ondersteunen


voor elkaar te krijgen, moeten we economische groei realiseren. Economische groei is de basis voor meer werkgelegenheid, meer economische activiteiten en meer inkomsten uit bronnen als belastingen en dergelijke.

Je kunt je voorstellen in wat voor een precaire situatie we ons zullen bevinden in 2030 als er niets verandert. Dat is waarom we het gehele systeem hebben onderzocht en veranderingen heb-ben voorgesteld aan de regering, waaronder het langzamerhand uitfaseren van het gehele AOV-systeem en dat vervangen door een verplicht pensioensysteem dat voor iedereen geldt. We uitten dus onze bezorgdheid naar de regering, we stuurden een rapport, we gaven presentaties, maar we kunnen die veranderingen niet doorvoeren omdat het parlement daarover moet beslissen. In feite werd er niet veel gedaan met ons rapport uit 2008. Afgelopen jaar echter besloot de regering een commissie te vormen waar ik onderdeel van uitmaakte, om een verplicht basis pensioenplan op te stellen voor alle werknemers die geen aanspraak kunnen maken op een tweede pijler. De commissie leverde zijn rapport begin januari van dit jaar in en de regering nam het op in zijn programma met als doel het per 1 januari 2014 in voeren. Het moet echter nog steeds worden goedgekeurd door het parlement. Op 1 februari keurde het parlement al een hervorming van de wet op de gezondheidszorg goed. In maart werd ook de verhoging

van de pensioengerechtigde leeftijd goedgekeurd, inclusief een verhoging van de premies. Maar tot nu toe is er geen verbete-ring zichtbaar van de economie. We hebben een probleem en we proberen de regering te overtuigen, actie te ondernemen omdat als we nu niets doen, onze kinderen en ons land in 2030 een heel groot probleem hebben.

CBM: Kunt u garanderen dat als iemand met pensioen gaat, het geld voor zijn pensioen er ook werkelijk is? Kunt u die zekerheid bieden?

RF: We kunnen dat garanderen omdat onze risico’s geheel financieel afgedekt zijn op jaarbasis. Bovendien hebben we een consequent beleid, gericht op continuïteit. We moeten de solvabiliteit handhaven en de cashflow beheersen. Ons investe-ringsbeleid is zo ingericht dat we het geld zodanig investeren dat we de benodigde cashflow kunnen genereren voor het uitbetalen van de pensioenen over een periode van 20 jaar, de gemiddelde periode dat een gepensioneerde er gebruik van maakt. We houden constant onze langetermijnverplichtingen in het oog en hoe we daaraan voldoen. Vandaag de dag noemt de pensioenwereld dat langetermijn ‘asset and liability matching’. Elke 5 jaar houden we ‘asset liability management studies’ ofwel risicobeheer-onder-zoeken. In deze onderzoeken, gebaseerd op bepaalde modellen en



aannames, worden veel scenario’s gegenereerd voor de toekomst. Op basis van die onderzoeken wordt het beleid ontwikkeld voor bijvoorbeeld indexering, premies, investeringen en pensioe-nen. Wat wij proberen te doen is die scenario’s en dat beleid in de praktijk te brengen zodat we niet alleen continuïteit kunnen garanderen, maar ook de cashflow die we nodig hebben om de pensioenen over de lange termijn te kunnen betalen. Onze focus is niet alleen op de dag van vandaag gericht, maar ook op de toekomst, op de situatie over 20, 30 jaar. Onze actuarissen en adviseurs zijn betrokken bij de berekeningen die ons helpen bij het realiseren van ons beleid, en wel zodanig dat we onze solvabiliteit en conti-nuïteit kunnen garanderen – op de korte én op de lange termijn.

CBM: Wat is uw mening over het Chi-leense pensioensysteem? Hoe kan dat worden geïmplementeerd? Kan Vida-nova hulp bieden bij het implemente-ren van dat pensioenfonds-model op Curaçao?

RF: Dat is wel waar op neerkomt (een verplicht, individueel gedefinieerd contributie pensioen-plan voor alle werknemers). Dat staat ook in het rapport met voorstellen dat we hebben aangebo-den aan de regering. Op 4 oktober organiseren we trouwens een seminar ter gelegenheid van de 45e verjaardag van Vidanova; daarvoor hebben we sprekers uitgenodigd uit Chili, Colombia, Santo Domingo en Nederland. Zij zullen zich met name richten op wat we vandaag hebben besproken en hoe we een duurzaam, toekomst-bestendig systeem kunnen creëren. Omdat het verplichte pensioenstelsel per 1 januari 2014 van kracht wordt, willen we politici en andere betrokkenen uitnodigen om naar het seminar te komen. Ze zullen daar kunnen luisteren naar hoe Chili al 33 jaar met dit systeem werkt, Colombia al 10 tot 15 jaar, en Santo Domingo al 12 jaar ervaring heeft met dit stelsel. En natuur-lijk komt er ook een deskundige uit Nederland. Het zijn allen internationale sprekers van kaliber die het gehele proces van binnen en van buiten kennen, en de voor- en nadelen van het systeem kunnen uitleggen.

CBM: Wat heeft volgens u, sinds uw aantreden als Executive Director in 1997, de grootste positieve impact ge-had op het fonds?

RF: Ik denk dat je dat in één woord kunt samenvatten: professionalisering. We zijn

gemigreerd van een administratieve organisatie die pensioenen beheert naar een professionele pensioenaanbieder die sponsors en deelnemers op een totaalbasis van dienst is, maar die ook de kwaliteit van die diensten heeft verbeterd, daar-bij ook de continuïteit en solvabiliteit garan-deert, en alle andere facetten die belangrijk zijn. We hebben dus in één woord ons pensioenfonds geprofessionaliseerd om de uitdagingen op de korte en de lange termijn het hoofd te kunnen bieden. Ik denk dat dat de belangrijkste bijdrage is, zowel kwalitatief als kwantitatief gezien. Daarnaast zijn we bijzonder transparant geweest naar onze sponsors toe. In feite kun je zien dat we in onze 45 jaar alleen maar gegroeid zijn qua sponsors en deelnemers, en dat de loyaliteit van onze klanten uitstekend is. Elk jaar meten we onze klantentevredenheid. Wij luisteren

naar onze sponsors en deelnemers en proberen hen zoveel mogelijk tegemoet te komen. We ondersteunen ze met ideeën en advies als ze problemen ondervinden en we proberen dat con-sequent te doen. Ik denk dat dit ons belangijkste doel is en de reden waarom we staan waar we nu staan.

CBM: Wilt u nog iets toevoegen?

RF: Vijftig procent van alle werknemers op Curaçao heeft geen tweede-pijler pensioen. Het heeft te maken met de cultuur. Ze moeten begrijpen dat ze als individu zelf verantwoorde-lijk zijn voor hun eigen toekomst, niet iemand anders. Als ze dat door hebben, kunnen ze worden voorgelicht over de manier waarop ze hun materiële doelen kunnen realiseren met een financiële planning op een consequente basis. In het verleden waren de inkomens lager, dus geloofden de mensen dat het geld nu nodig was, en sparen voor de toekomst stond veel lager op

hun priorieteitenlijstje. Vele jaren lang was het een onderdeel van onze cultuur om je te richten op het heden in plaats van op de toekomst als het gaat om inkomsten. In die denkwijze moet verandering komen. De mensen moeten begrij-pen dat we niet op de regering kunnen terugval-len, of op wie dan ook. We moeten in eerste instantie op onszelf vertrouwen. De regering moet de randvoorwaarden daarvoor scheppen, maar we kunnen de regering niet verantwoorde-lijk maken voor onze pensioenen. Daar maak ik me zorgen over, en het feit dat je zelf verant-woordelijk bent voor je eigen pensioenvoorzie-ning zou meer publiciteit moeten krijgen. CBM: Eind dit jaar gaat u zelf met pen-sioen. Wat zijn uw plannen voor daarna?

RF: Ik heb een human resource achtergrond en heb 20 jaar op dat gebied gewerkt voordat ik betrokken raakte bij pensioenstelsels. Ik denk dat het belangrijkste is om je tijd productief in te vullen. Ik heb bijna 38 jaar achter elkaar gewerkt. Ik zeg altijd tegen mensen dat als je naar je levensloop kijkt, je met 4 jaar naar school gaat en in een routine vervalt: vroeg opstaan, naar school, enzovoort. Als je klaar bent met je school, ga je werken en krijg je een zelfde soort routine. Tegen de tijd dat je met pensioen gaat, heb je bijna 56 jaar in een bepaalde routine gezeten. Het omgaan met de vele tijd die je tot je beschikking krijgt als je met pensioen gaat, is het belangrijkste, maar ook het meest beangstigende, want als je de hele dag alleen maar voor de tv hangt en niets onder-neemt, ga je vanzelf een probleem krijgen met je geestelijke ontwikkeling. Je bent niet productief en ik denk dat het nadelige gevolgen voor jou kan hebben als je er niet snel iets aan doet. Dus heb ik me geconcentreerd op wat ik wil gaan doen. Ik heb een lijst gemaakt van dingen die ik kan doen als professional, hobby’s die ik wil gaan doen, en andere bijdragen als gewone bur-ger, in mijn vrije tijd. Ik geef hier prioriteit aan en zal die zoveel mogelijk nastreven. Ik wil din-gen anders doen, maar op mijn eigen voorwaar-den. Ik wil niet meer dezelfde routine hebben en ik wil mijn eigen tijd zo kunnen gebruiken als ik dat het beste vind voor mezelf.

Voor meer informatie: www.vidanova.net.

27

onze focus is niet alleen op de dag van vandaag gericht, maar ook op de toekomst, op de situatie over 20, 30 jaar


Ondanks oproepen tot meer bewegen, blijft kantoorwerk toch voornamelijk zittend werk. Gevolg is dat er dan te weinig calorieën worden ver-brand, terwijl de eetgewoontes daar niet op worden afgestemd. Wat dan logischerwijze leidt tot overgewicht, daling van de prestatiecurve en lager niveau van welbevinden. Tijd om daar wat aan te doen: we geven hier een aantal suggesties en tips.

Verbruik Een mannelijke kantoormedewer-ker van tussen de 25 en 51 jaar die naast zijn werk niet of heel weinig aan sport doet, heeft een dagelijkse behoefte van circa 2.200 kcal. Voor vrouwen is dat ongeveer 1.900 kcal. Probeer dat ook aan te houden.

Aan te raden is om de energieop-name over de dag te spreiden, dus meerdere eetmomenten in te stellen. Vraag jezelf ook af wat je belang-rijker vindt: een copieuze maaltijd in de lunchpauze met de collega’s, of een koninklijk diner ’s avonds thuis? En als je dan eenmaal dat voor jou belangrijkste eetmoment hebt bepaald, neem dit dan mee in de hoeveelheid voedsel die je tijdens de andere eetmomenten tot je neemt. Ideaal is gewoon drie eet-momenten per dag, en tussendoor kleine hapjes of snacks. Funest is de trend ‘all you can eat’, dat verleidt tot veel meer eten dan je feitelijk nodig hebt, dan eet je alleen maar om het eten. Genoeg is genoeg, vol is vol, overvol is niet goed.

Vol is vol

CatEriNG

28

Een gewone dag met kantoorwerkzaam- heden heeft als het goed is voldoende afwisseling in de taken. is dat niet het ge-val, dan wordt vaak de toevlucht genomen tot pauzes om koffie, sigaretten of andere genotsmiddelen te genieten. te vaak wordt dan een greep gedaan in de snoeplade.


SnoepenWeg met de zoetigheden! Natuurlijk mag je af en toe snoepen, maar wie tussen de drie echte maaltijden door regelmatig zijn of haar snoeplade plundert omdat de stress, verveling of ergernis daartoe aanleiding geeft, benadeelt uiteindelijk alleen zichzelf. Moeite met afkicken? Begin bijvoorbeeld met het snoepvrij maken van de ochtend. Kun de je dag onmogelijk zonder chocolade doorko-men? Neem dan een blokje of reepje na de gewone maaltijd, als toetje, en geniet daar dan in alle rust en met volle teugen van.

Alternatieven Gaat het je echt om het snoepen, dan zijn er genoeg alternatieven voor de calorie-enbommen. Denk aan kersen, aardbeien, cherrytomaatjes, maar ook kleingesneden ananas of meloen. Belangrijk is om af te wisselen. Als je elke dag een appel mee naar kantoor neemt, raak je daar op een gegeven moment op uitgekeken. Elk sei-zoen is wel voldoende variatie aan fruit te krijgen. In de supermarkt kun je tegen-woordig ook bakjes voorgesneden fruit op sap kopen. Leuk om op je verjaardag daarop te trakteren in plaats van op die eeuwige slagroomtaart.

Drank Koffie is de motor waarop elk kantoor loopt. Maar teveel koffie is ook weer niet bevorderlijk voor de gezondheid. En al die verschillende soorten koffie uit die high-tec automaten zijn ook dikmakers. Neem eens een bakje (drink)yoghurt of kwark mee naar het werk, of vraag bij de catering om drinkyoghurt. Let wel op dat je de vet-arme variant neemt! Water is altijd goed, zij het dat sommige mensen weer teveel water drinken, en die plastic slurpflesjes die elke keer worden bijgevuld zijn ook niet echt hygiënisch, bewaar die voor in de sportschool!

Er zijn ook mensen die de hele dag door energiedrankjes drinken. Kijk voor de gein eens naar het aantal calorieën wat je daar-mee inneemt. Daar krijg je ook niet meer energie van, je wordt er alleen maar hyper van. En zeker niet slanker.

DeeltijdMensen die een parttime baan hebben, lopen het risico teveel of juist te weinig te eten. Hun dagritme is immers onderbro-ken: als ze om half een naar huis gaan, vergeten ze nogals eens te lunchen, of eten twee keer: nog net even op kantoor, en thuis gaat de koelkast weer open. Probeer

ook in deeltijdbanen je dagritme van drie maaltijden vol te houden. Eet je je lunch niet opkantoor, neem dan een kleine snack voordat je naar huis gaat, bijvoorbeeld een vruchtenyoghurt of een banaan.

Mobiel Heb je veel afspraken buiten de deur, pro-beer dan ook zoveel mogelijk je ritme vast te houden van drie maaltijden per dag. Het is heel verleidelijk om tussendoor even bij een tankstation een broodje bal of kroket naar binnen te werken voordat je naar de volgende afspraak gaat. Je eet dan vaak niet alleen te haastig, maar ook te calorie-

rijk. Bovendien: te eenzijdig, wat leidt tot een te hoge energieopname en te weinig vitamines en mineralen. Daar word je niet echt fitter van.

Organisatie Heb je veel afspraken buiten de deur, organiseer je dag dan rond de drie vaste maaltijdmomenten. En neem de tijd voor het eten, en neem pauze na het eten. Sta je vaak in de file, ga dan niet zitten snoepen (zorg dat je niets in de auto hebt liggen) maar neem iets gezonds zoals een banaan, stuk fruit of volkorenbiscuitje.


Een vergadering of een ander soort zakelijke bijeenkomst kan plaatsvinden in het bedrijfspand van een organisatie, maar een externe locatie kan een grote bijdrage leveren aan de effectivi-teit en het eindresultaat van die bijeenkomst. Door een meeting te laten plaatsvinden in een andere omgeving, bijvoorbeeld het spreekwoordelijke hutje op de heide, een resort in het bos of aan het strand, ben je letterlijk weg van de vertrouwde,

en daarom afleidende omgeving. Bovendien, op een externe locatie wordt alles voor je geregeld: voorzieningen als voedsel en drank, maar ook faciliteiten als beamers, geluidsinstallaties en andere noodzakelijke zaken. Dat betekent dat je je op De Dag niet meer druk hoeft te maken over de randvoorzieningen: je kunt je volledig richten op de inhoud van je meeting – en je gasten.

LocatieEr is een enorme verscheidenheid aan venues die zalen en andere ruimtes bieden voor bijeenkomsten waar veel mensen aan deelnemen. Vandaag de dag heeft elk zichzelf respecterend hotel speciale ruimtes voor zakelijke bijeenkomsten, maar er zijn ook venues die zich hebben gespecialiseerd in het facilite-ren van meetings die meerdere dagen duren. Om een door-

ondanks de aanhoudend tegenvallende economische situatie kiezen spelers op de zakelijke markt nog steeds voor een meeting op een externe venue. Eén van de redenen daarvoor is dat zo’n locatie een significante bijdrage kan leveren tot het succes van dit soort samenkomsten.

De toegevoegde waarde van een externe venue

HoSPitality


dachte beslissing te nemen voor de keuze van een externe locatie moet je enkele factoren overwegen.Eén van de belangijkste factoren is de locatie van de venue. Als de meeting in kwestie een zeer intensief karakter zal hebben en er veel belangrijke beslissingen moeten worden genomen, is het waar-schijnlijk een slimme zet om die meeting in een landelijke omge-ving te houden. Daar word je minder afgeleid door geluiden dan wanneer je die in een stedelijke setting houdt. Een ander voordeel van een dergelijke afgelegen venue is dat deze meestal diverse (bui-ten)faciliteiten heeft om te relaxen, waar jij en je gasten de batterij weer even kunnen opladen. Dergelijke activiteiten kunnen variëren van een rustige boswandeling tot een run over een stormbaan.

ToegankelijkheidEén van de kritieke factoren van een externe venue is de toeganke-lijkheid van de locatie. Gewoonlijk kan een meer landelijke locatie goed per auto worden bereikt, hoewel steeds meer venues hun eigen shuttledienst hebben van en naar een dichtbij gelegen treinstation of transferium. Het grote voordeel van een landelijke locatie is dat deze steevast ruim voldoende parkeerplaatsen heeft waar je je auto kwijt kunt tegen een zeer laag tarief, of zelfs gratis kunt parkeren. In het geval dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen een belangrijke issue is voor jouw bedrijf, kan een venue in een stad ook een optie zijn omdat de gasten dan helemaal gemakkelijk met

openbaar vervoer kunnen komen. Dat is ook praktisch, want parke-ren in of nabij een stadscentrum kan vaak een groot probleem vor-men en de tarieven zijn meestal schrikbarend hoog, tenzij de venue zijn eigen parkeergelegenheid heeft met voldoende plaatsen.

FaciliteitenEen derde factor die een rol speelt wordt gevormd door de facilitei-ten die een venue kan bieden. Natuurlijk moet er voldoende ruimte zijn voor je meeting, cursus of seminar. Dan kan er ook de behoefte zijn aan zogeheten breakout rooms in het geval dat de groep zich moet opsplitsen voor teamoverleg. Dat is zeker iets wat je even moet navragen bij de hospitality manager van de venue. Naast de ruimte of zaal zelf, is ook de inrichting en indeling daarvan belangrijk. Als een presentatie wordt gevolgd door groepsessies, is het aan te raden om een inrichting te kiezen die voor beide delen van de bijeenkomst kan worden gebruikt. Veel venues bieden verscheidene mogelijkhe-den voor wat betreft de indeling van de zalen, en kunnen praktische adviezen bieden over de indeling in die ruimtes. Het spreekt vanzelf dat die indeling klaar staat wanneer de gasten arriveren. Vaak wordt bij een plenaire sessie een beamer gebruikt of een flipover – met alle accessoires – en je mag er tegenwoodig van uitgaan dat elke venue (gratis) wifi heeft. Dit behoort tot de stan-daarduitrusting van een vergaderlocatie. Vraag wel van te voren of er voor het gebruik van de verschillende faciliteiten nog extra kosten worden berekend. Een zichzelf respecterende venue biedt vooraf een gedetailleerde prijslijst, en heeft diverse arrangementen die verder op maat kunnen worden toegesneden.Een volgende factor is het klimaat in de zaal: de deelnemers voelen zich prettig als de ruimte is voorzien van een luchtbehandelingssys-teem en er voldoende daglicht kan binnentreden.

CateringBij aankomst moeten de gasten en deelnemers worden ontvangen met een kop koffie of thee, of fris. Maar ook tijdens een meeting zijn verfrissingen van groot belang. Houd rekening met het feit dat veel gasten een lange reistijd achter de rug kunnen hebben, dus plan de lunch niet te laat. Omdat het voedsel vaak zo belangrijk wordt gevonden, moet het eten en drinken perfect zijn geregeld. Een externe venue kan een uitstekende maaltijd verzorgen, uitgeser-veerd of van een buffet. De verscheidenheid aan voedsel en drank-jes kan vooraf worden afgesproken met de hospitality manager van de venue. Steeds meer venues bieden streek- en seizoensproducten aan – nog een reden om een landelijke locatie te boeken.

Het allergrootste voordeel van de keuze voor een externe venue is echter dat je geen gedoe hebt in je eigen bedrijfspand – voor-opgesteld dat je daar überhaupt de ruimte hebt voor een grotere bijeenkomst. De zaken kunnen ook gewoon doorgaan terwijl jij op de externe locatie bent: je medewerkers worden niet afgeleid door de onrust die veel bezoek met zich meebrengt. Als je eenmaal een keuze hebt gemaakt voor een externe venue en je alle zaken hebt doorgesproken met de hospitality manager, kun je je vol-ledig concentreren op de voorbereiding en inhoud van je meeting. Professionals regelen verder alles voor jou en je gasten. Een mee-ting in een andere, vreemde omgeving stimuleert ook nog eens de creativiteit van de deelnemers. Nog een extra toegevoegde waarde voor je bijeenkomst.

C u r a ç a o b u s i N E s s | N u m m E r 1 | 2 0 1 3 31

Maar hoewel deze methoden ons als antiek en iets uit het verre verleden voorkomen, raken de methodes voor postbezorging zoals die wij al ons gehele leven kennen, eveneens achterhaald. In de door technologische ontwikkelingen gedomi-neerde tijd waarin we nu leven, kunnen wij, of onze kinderen zelfs meemaken dat het postsys-teem zoals we dat nu kennen, compleet afge-schaft gaat worden.

Franklin Sluis, CEO van Post NV, is zich bewust van al die veranderingen in het postsysteem, en probeert daarop te anticiperen. Hij besefte al vroeg dat het postsysteem niet op deze manier kon blijven bestaan, en heeft enkele vernieuwin-gen doorgevoerd in het postsysteem van Curaçao waarmee het nu en in de toekomst concurrerend kan zijn. Sluis is sinds november 2008 CEO van Nieuwe Post en heeft inmiddels, zonder tijd te verliezen, een nieuwe businessplan geïmplemen-teerd voor zijn bedrijf en het een nieuw imago gegeven.

Sluis zag tijdig in dat de postorganisatie moest uitkijken naar nieuwe diensten om de handel te behouden die nodig is om de salarissen te betalen en het bedrijf draaiende te houden. Een postkan-toor is niet langer in staat om te overleven met het vervoeren van brieven van A naar B; vandaag de dag gaat het meer om het vervoeren van zaken en pakketjes. Men accepteert het niet meer dat een bestelling pas na twee weken een keer wordt bezorgd. De klanten willen hun spullen vandaag ontvangen, willen dat de tijd tussen bestellen en ontvangen zo kort mogelijk is. Deze eisen veran-

deren de logistiek van de postorganisatie en verei-sen dat deze een geheel andere rol op zich neemt.

Het stimuleren van business gaat niet alleen over het transporteren op zich, maar ook over het creëren van een behoefte aan transport. In 2010 startte de Post met het creëren van een aantal webportals, een soort ‘Amazon’ voor Curaçao. Het eerste webportal heette Bbuyzzz, maar is vervangen door Punto Mio, dat meer opties biedt.

Velen zijn bekend met Ezone, dat letterlijk alleen een adres was in Miami in de Verenigde Staten (VS). Sommige van de tekortkomingen van Ezone waren dat veel online winkels in de VS een VS-creditcard vereisen en dat er slechts twee keer per week een verzending naar Curaçao plaatsvond. Het mooie van Punto Mio is dat voor de meeste websites, wanneer je je Punto Mio adres invoert, je items belastingvrij zijn omdat het systeem dat adres herkent als een belasting-vrije zone. Ook handig is dat als je niet in het bezit bent van een VS-creditcard, je gewoon naar het postkantoor kunt komen met een uitdraai van je ‘winkelwagentje’ en cash kunt betalen, of met een lokale creditcard. Ander voordeel ten opzichte van Ezone is dat de Punto Mio service gebruik maakt van het feit dat elke dag vluch-ten op Curaçao landen, behalve in het weekend, zodat je je items binnen een week nadat ze in Miami zijn gearriveerd, in huis hebt. De Nieuwe Post heeft daarnaast het voordeel dat de douane in hetzelfde pand een kantoor heeft gevestigd, dus de inklaring gaat sneller waardoor je de items ook sneller in huis hebt.

Het overbrengen van com-municatie van de ene plaats naar de andere heeft een geschiedenis die net zo oud is als die van de mensheid. Het eerste gedocumenteer-de gebruik van een geor-ganiseerde koeriersdienst vond plaats in Egypte en wel rond 2400 voor Christus. De dagen waarin post werd bezorgd door duiven of met de postkoets liggen ver achter ons.

nieuwe diensten van nieuwe Post

PoSt


Als je een hekel hebt aan het in de rij wachten op het postkantoor totdat je aan de beurt bent, kun je je ook opgeven om de goederen thuis te laten bezorgen. Als de goederen binnen zijn, stuurt de Nieuwe Post je daarover een berichtje met daarin de dag en tijd dat de spullen bij je thuis worden afgeleverd. De bezorger heeft een mobiele pinautomaat bij zich zodat je ter plekke kunt betalen (voor de veiligheid van de bezorger wordt geen cashgeld geaccepteerd). Voor deze bezorgdienst aan huis moet je je wel persoonlijk inschrijven bij het postkantoor.

Maar wat nu als je een groot item bestelt, zoals een complete keuken of een tweepersoons bed? Als een item meer dan 75 kilo weegt, biedt Nieuwe Post de mogelijkheid om via OC Cargo over zee te laten verschepen, wat veel minder duur is. OC Cargo vertrekt elke vrijdag vanaf Miami en komt op woensdag aan op Curaçao.

Vanaf heden is de Punto Mio service alleen beschikbaar voor items die zijn besteld in de

VS, maar op korte termijn zal deze dienst ook beschikbaar zijn voor items uit het Verenigd Koninkrijk en Nederland, twee ‘shopping hot-spots’ voor de inwoners van Curaçao.

Volgens Sluis hebben online webshops een grote toekomst. Binnenkort zal Nieuwe Post

een webshop introduceren waar lokale pro-ducten kunnen worden verkocht op lokale markten. Nieuwe Post heeft betrekkingen met lokale ondernemingen waarbij je online kunt bestellen en je item binnen 24 uur thuis kunt laten bezorgen. Een goed voorbeeld hiervan is wanneer je een groot item wilt bestellen, zoals een huishoudelijk apparaat of televisie. Als je auto niet groot genoeg is om dat item er in mee te nemen, kun je het gewoon thuis laten bezorgen.

Een andere dienst die beschikbaar zal zijn via de lokale webshop, is het kopen van postzegels. Speciaal voor filatelisten zal de webshop foto’s bevatten van postzegels, jaarcollecties, eerste-dagenveloppen en andere verzamelobjecten. Het vinden van de gevraagde postzegel zal een-voudig zijn dankzij de uitgebreide zoekopties. Als postzegels online worden verkocht, hoef je je niet te verlaten op verschillende agen-ten om ze te verkopen. Hiermee wordt ook de verkoop genormaliseerd: hoe de zegels worden

33

Een postkantoor is niet langer in staat om te overleven met het vervoeren van brieven van a naar b; vandaag de dag gaat het meer om het vervoeren van zaken en pakketjes


Forgot to buy travel insurance? Use one of the ENNIA Forgot to buy travel insurance? Use one of the ENNIA Forgot to buy travel insurance? e-Personal terminals in the departure lounge at Hato e-Personal terminals in the departure lounge at Hato e-Personal terminals in the International Airport and buy departure lounge at Hato International Airport and buy departure lounge at Hato travel insurance fast and easy.International Airport and buy travel insurance fast and easy.International Airport and buy



A SECURE JOURNEY STARTS WITH ENNIA...

CONTACT YOUR INSURANCE AGENT OR ENNIA • ARUBA 582 2000 BONAIRE 717 8546 • CURAÇAO 434 3888 • ST. MAARTEN 543 2233

ENNIA TRAVEL INSURANCE

CALL: 543 2232 | CLICK: www.ennia.com

Milagros Rodriguez

466 1240

Angelo Ludowika

466 1147

Cherethy Kirindongo

466 1217

ShirleyFerreira

466 1188

Hubert Bentura

466 1195 SuyinMourillon

466 1162

MCB SMALL BUSINESS UNIT Empresa Chikí. For more information contact us or visit: www.mcb-bank.com/empresachiki

1456_MCB_EmpresaChiki_NieuweMensen_92x260_ENG.indd 1 6/25/13 15:07

verkocht, de commissie die voor elke postzegel wordt gerekend, enzovoort. Postzegels worden gebruikt om te betalen voor alle kosten die worden gemaakt voor het verzenden van een brief of pakketje, inclusief transportkosten, niet alleen op Curaçao, maar ook in het post-kantoor in het land van bestemming. Door de postzegels op deze manier aan te bieden, heeft Nieuwe Post meer controle over de postzegels en hoe deze worden verkocht.

Als we het toch over postzegels hebben: Nieuwe Post biedt gepersonaliseerde post-zegels. Voor speciale gelegenheden als Moederdag, Kerstmis, een verjaardag of voor een firmalogo, kan Nieuwe Post je helpen met het ontwerpen van een gepersonaliseerde post-zegel om aan je wensen te voldoen.

Gedrukte reclameuitingen is een nieuwe dienst die bedrijven met bulkzendingen in staat stelt, Nieuwe Post het werk voor hen te laten doen.

Stuur het digitale bestand naar Nieuwe Post en zij drukken, stoppen in een envelop en bezorgen wat de onderneming maar wil. Met deze vorm van outsourcing kunnen bedrijven zich beter richten op hun core business. Deze dienst zal worden ingevoerd op Curaçao en zal uiteinde-lijk ook in de gehele regio beschikbaar komen.

Zakendoen verandert, en dus ook de manier waarop de mensen aankijken tegen postbe-zorging. Er worden niet meer zoveel kaar-ten en brieven verstuurd als in het verleden, dus moeten de posterijen ook veranderen. Koeriersdiensten als FedEx en DHL nemen de bezorgindustrie over, dus moeten de nationale postdiensten zoals Nieuwe Post met de tijden meegaan en veranderen om te kunnen blijven voldoen aan de wensen van de consument. Uiteindelijk wil Nieuwe Post de logistieke hub vormen tussen de Cariben, Europa, de Verenigde Staten, Zuid-Amerika en ver daar-buiten. Punto Mio en OC Cargo maken deel uit van die toekomstvisie. Het idee is: één verzendpunt, één vergoeding voor de bezorg-kosten.

Als je je wilt inschrijven voor de Punto Mio ser-vice, kijk dan op www.puntomio.com of bezoek een van de kantoren van Nieuwe Post.

35

PoSt

men accepteert het niet meer dat een be-stelling pas na twee weken een keer wordt bezorgd. De klan-ten willen hun spullen vandaag ontvangen


¥ Probleem: Ik heb meer apparaten en dergelijke nodig om mijn werk goed te kunnen doen, dus meer plek.> Oplossing: Het beschikbare werkopper-vlak groter maken, bijvoorbeeld door een bijzettafel aan te bouwen of de rolcontainer te gebruiken. In het uiterste geval kan je de ver-antwoordelijke (facilitair/office manager) vra-gen om een groter werkblad (aan één stuk).• Het werkblad is afgesteld op een hoogte van 74cm (+/- 20mm).

¥ Mijn werkblad is niet (op de juiste hoogte) in te stellen.> Vraag een andere werkplek, liefst eentje met een (elektrisch) in hoogte verstelbaar werkblad.• Er is voldoende been- en voetruimte. De beenruimte is minimaal 850mm breed.& Ik zit gedwongen statisch in één houding omdat ik weinig ruimte heb voor mijn voeten en benen.

> Verwijder zaken die de beweging beperken, zoals rolcontainer of afvalbak. • Een zit/stawerkplek heeft een werkblad dat in hoogte verstelbaar is van minimaal 650mm tot 1.250mm.

¥ Het werkblad is niet in te stellen qua hoogte.> Vraag om een werkblad dat wel instelbaar is, dan wel om een aparte statafel.• Bij sta-werkplekken is de voetruimte minimaal 790mm breed, 150mm diep en 120mm hoog.

¥ Er is te weinig ruimte om af en toe van houding te veranderen.> Verwijder zaken die de beweging beper-ken, zoals rolcontainer of afvalbak. • Als er vaak met papieren documenten wordt gewerkt, is er een documentenhouder voor-handen die in neiging kan worden versteld van 15 tot 75 graden, groot genoeg is en stabiel staat.

Checklist werkplek

wErKPlEKiNriCHtiNG


ieder mens werkt op een andere manier, heeft zijn of haar werk-plek anders ingedeeld. toch zijn er enkele algemene richtlijnen te geven waarmee mensen toch op hun eigen, individueel ideale manier kunnen werken. We geven die richtlijnen in een checklist met •Inrichtingscriterium, ¥ Probleem, en >mogelijke oplossingen.

¥ De papieren liggen altijd naast het toetsenbord, of ik plak ze onder het scherm.> Vraag om een documentenhouder met boven-genoemde eigenschappen, en die het liefst in één lijn of één hoogte met de monitor kan wor-den geplaatst.• Supplies die vaak worden gebruikt, evenals het beeldscherm, zijn centraal in het gezichts-veld geplaatst zodat ongemakkelijke bewegin-gen en houdingen worden voorkomen.

¥ Ik krijg pijn in mijn nek van het naar links kijken op het beeldscherm en het naar rechts reiken naar de telefoon.> Stel/hang de monitor recht voor de stoel, haaks op de lengterichting van het werkblad. Zorg dat het werkblad voldoende diep is om in één lijn de monitor (speciale arm!), de docu-menthouder en het toetsenbord te faciliteren. Zet de telefoon en andere vaak gebruikte zaken binnen reikwijdte. • De afstand tussen de ogen van de gebruiker en de monitor, het toetsenbord en de document-houder is ongeveer gelijk en bedraagt minimaal 50cm.

¥ Ik heb hoofdpijn van het turen naar het scherm.> Zet het scherm dichterbij dan wel verder weg, of stel de weergavegrootte hoger/lager in; orden

het werkblad zodanig dat bovengenoemde criteria worden gerealiseerd. Helpt dit nog niet, vraag dan naar een speciale computerbril.• De bovenste regel van het document op het beeldscherm bevindt zich op ooghoogte of lager.

¥ Ik heb pijn in mijn nek van het om-hoogkijken naar het scherm.> Zet het beeldscherm lager, bijvoorbeeld door het van de desktop-pc-kast af te halen. Met name voor mensen met varifocus-brilglazen of met een leesgedeelte onderin het glas staat het scherm bij voorkeur wat lager.• Het toetsenbord is gescheiden van het beeld-scherm en kan variabel worden geplaatst. Vóór het toetsenbord is voldoende plaats om de han-den op het werkblad te laten rusten.

¥ Ik heb alleen een laptop waar ik lan-gere tijd op moet werken. > Vraag om een laptopstandaard met een apart toetsenbord en muis. Eventueel ook om een apart numeriek gedeelte dat via usb aan de lap-top kan worden aangesloten.• De bekabeling van de apparatuur is niet hinderend bij het werk en kan ook geen hinder opleveren bij het veranderen van houding.

¥ De kabels van muis en toetsenbord zijn lastig over het werkblad, af en toe

gooi ik zelfs mijn koffie om. Tevens raak ik met mijn voeten verstrikt in de kabels van de pc en de monitor.> Neem draadloos werkende invoerapparatuur of orden het werkblad beter. Zorg ook voor een afdoende – en veilig – kabelmanagement met klemmen, goten en dergelijke.• De verlichting is adequaat: biedt voldoende licht en verblindt niet.

¥ Ik heb alleen plafondverlichting en die is weliswaar sterk genoeg, maar geeft ook schaduwvorming op mijn werkblad.> Zorg voor een individuele verlichting door middel van een bureaulamp, liefst een met LED-lampen. Zorg dat de lamp niet verblindt of zorgt voor weerkaatsing in het beeldscherm. • De elektriciteitsvoorziening is voldoende qua aansluitingen en is veilig verzorgd.

¥ Ik heb onvoldoende stopcontacten voor mijn vaste apparatuur en mijn ei-gen spullen zoals opladers. Daarom heb ik zelf stekkerdozen meegenomen en die ingeplugd.> Vraag bij de facilitair manager om meer stopcontacten aan of direct naast de werkplek. Het aansluiten van losse stekkerdozen op vaste stopcontacten kan veiligheidsrisico’s opleve-ren.


Er schijnen nog steeds mensen te zijn, die urenlang op een rechte stoel aan de keukentafel zitten te wer-ken. Of die hangend in een plofbank met de laptop op schoot zitten te computeren. En dat terwijl er zoveel

De ergonomische thuiswerkplek

iNriCHtiNG- dE tHuiSwErKPlEK

38

Ergonomische regels

voor een ergonomisch verantwoorde (thuis)werkplek

gelden – naast de hoofdregel van de ergonomie: de mens

is de maatstaf – drie principes:

• alle onderdelen van de werkplek en de werkomgeving

(ruimte, klimaat, licht), de zogenoemde hardware (com-

puter, beeldscherm, toetsenbord en dergelijke) en het

meubilair (tafel, stoel) spelen een rol.

• de afzonderlijke onderdelen dienen te zijn aangepast

aan de lichaamsmaten van de gebruiker en aan de taak/

taken.

• de afzonderlijke elementen dienen op elkaar te zijn af-

gestemd: wie bijvoorbeeld op een ergonomische stoel

aan een veel te hoge of te lage tafel werkt, krijgt uitein-

delijk alsnog een lichamelijk probleem.


De populariteit van het thuiswerken blijft maar groeien. steeds meer werkgevers moedigen de personeelsleden voor wie het geschikt is aan, het werk deeltijds thuis te ver-richten. De voordelen zijn legio: minder files, minder beno-digde werkplekken in het bedrijfspand, enzovoort. maar is er ook aan de ergonomie gedacht bij het inrichten van die mooie thuiswerkplek?

wél ergonomisch verantwoorde oplossingen zijn.De thuiswerkplek heeft net zoveel verschil-lende uitvoeringen als er huizen zijn: vrijwel iedereen richt die plek naar eigen smaak in, rekening houdend met de beschikbare ruimte. De producenten van kantoormeubilair hebben de thuiswerktrend tijdig onderkend, en hebben hun assortiment uitgebreid met producten die perfect bij de stijl van het huis passen. Het zijn dan ook over het algemeen heel mooie meubels, van praktisch compact tot ruimtelijk en design-volgend vormgegeven. Voor die mooie meubels geldt echter hetzelfde als voor die meubels op kantoor: ze zijn pas ergonomisch verantwoord als de gebruiker weet hoe hij ze moet gebruiken, maar ook: hoe hij meubels moet kiezen die bij hem passen. En daar gaat het nogal eens fout.Wie vaak en veel computerwerk moet doen, moet zijn bureau/werkplek optimaal ergono-misch inrichten. Want beeldschermwerk belast de gezondheid: met name de ogen, de rug en het bovenlichaam worden belast, maar ook de psyche van de gebruiker. We beperken ons hier echter tot de lichamelijke klachten – en hoe die voorkomen kunnen worden.

GebrekenVoor de specificaties van een ergonomi-sche werkplek verwijzen we naar het artikel ‘Checklist werkplek’ elders in dit magazine. De meest voorkomende gebreken van de thuiswerk-plek zijn:- het werkblad is niet in hoogte verstelbaar;- het werkblad is te klein: de afstand tussen

ogen en monitor is te gering en er is geen plek om documenten neer te leggen;

- de monitor, muis en toetsenbord staan/liggen niet goed;

- er is te weinig ruimte voor de benen;- de verlichting is niet adequaat.Te vaak wordt de thuiswerkplek ergens weg-gestopt, of wordt ergens provisorisch een hoekje gereserveerd. Niet iedereen heeft ook de luxe van een aparte kamer voor zijn werkplek. Maar dat wegwerken heeft meestal nadelige gevolgen, die herkenbaar zijn in bovengenoemde gebre-ken. Verder moet je er bij de aanschaf en inrichting van de thuiswerkplek letten op de volgende zaken:- de tafel/het werkblad en de rest van het meu-

bilair (kasten en dergelijke) moeten een mat, niet-reflecterend oppervlak hebben en geen glazen of metalen oppervlakken hebben die kunnen verblinden;

- de meubels moeten niet teveel van elkaar ver-schillen voor wat betreft de kleur en de tint;

- de belangrijkste elementen zijn het werkblad en de stoel.

AfwisselingVan cruciaal belang voor een gezonde werkplek is ook de organisatie van het werk. Per dag zijn vier uur beeldschermwerk eigenlijk het maxi-mum. Het werken op de computer moet worden afgewisseld met andere bezigheden die verschil-len van het beeldschermwerk, zowel voor wat betreft de lichamelijke als de geestelijke inspan-ning. Bijvoorbeeld vergaderen (telefonisch of

via videoconferencing) of kort overleggen, tele-foneren, klusjes of huishoudelijke karweitjes. Richt je thuiswerkplek zodanig in, dat je regelmatig moet opstaan om bijvoorbeeld iets op te ruimen of na te kijken, of koffie moet gaan halen in de keuken (als je daar al zit, loop dan even naar de voorkamer of, nog beter, naar boven). Gebruik je vrije tijd (zorg dat je daarvan ook genoeg hebt, dus las pauzes in en houd zoveel mogelijk de ‘gewone’ kantooruren aan) om even iets aan sport te doen, of om uit te rusten. Dat is beter dan uren achter elkaar doorbuffelen of computerspellen doen. Deze afwisseling zorgt ervoor dat je ogen, rug en bovenlichaam op een andere manier worden belast, of helemaal niet.

SuggestiesWanneer het werk alleen maar beeldscherm-werk betreft, is het een idee om de werkuren te verdelen in twee of drie blokken per dag, en per blok elk uur een pauze van vijf à tien minuten in te bouwen, of langer. In ieder geval niet langer dan 20 minuten. Gebruik de pauzes om ont-spanningsoefeningen te doen, maak een wan-delingetje, maar beweeg in ieder geval met je hele lichaam. Haal enkele keren diep adem door de neus en blaas langzaam uit door de mond. Of hang de was op, geef de bloemen water, laat de hond even uit, enzovoort. Het doel van de onderbreking is om de inspanning van ogen en spieren te verminderen, de bloedsomloop te sti-muleren en het prestatievermogen op een hoog peil te behouden.


Hotelkamerbelasting ingevoerdHet Curaçao tourist bureau heeft een kamerverkoopbelasting ingevoerd met een percentage van 7 procent. De regering heeft de omzetbelasting gewij-zigd om de kamerbelasting af te schaffen. verwacht wordt dat deze wijziging zal worden ingevoerd op 1 januari 2014. men hoopt dat deze wijziging de be-talingsverplichtingen enigszins vereenvoudigt, omdat er alleen verkoopbelas-ting moet worden betaald. Hotels en andere ondernemingen die nu kamer-belasting moeten betalen, moeten onderscheid maken tussen verschillende categorieën goederen en diensten om het juiste percentage verkoopbelasting te betalen: 9 procent over voedsel, softdrinks en alcoholische dranken, evenals over duiktrips en andere tours; 7 procent over de kamerprijs, en 6 procent over andere goederen of diensten.

Realisatie cruise-dorp, tweede megapier dichterbijDe plannen van de Curaçao Ports authority (CPa) voor een cruise-dorp en een tweede megapier worden meer concreet. volgens de minister van Eco-nomische ontwikkeling, stanley Palm (Pais), zal een voorlopige raming van de kosten voor beide projecten neerkomen op 50 tot 60 miljoen gulden. Het CPa-project voor een cruise-dorp omvat onder andere een terminal voor cruisepassagiers, catering, winkels en attracties. Het project wordt aan de kust gebouwd tussen het renaissance resort en Holiday beach, inclusief het mangrove-park. volgens Humberto de Castro, directeur van de CPa, zijn de twee belangrijkste voorwaarden voor een cruise-dorp dat het open en vrij toegankelijk moet zijn voor het publiek, en dat het tegelijkertijd alle diensten voor de cruise-branche moet kunnen leveren. De CPa werkt aan een financiële haalbaarheidsstudie om vast te stellen of het mogelijk is om het cruise-dorp en de tweede megapier tegelijkertijd aan te leggen. als de bouw eenmaal gestart is, kunnen projectontwikkelaars beginnen met het verhuren van de units aan geïnteresseerde partners.

41

NiEuwS


UNA gastlocatie eerste Caribische banenbeursop 2 en 3 augustus werd de eerste Caribi-sche banenbeurs gehouden in de uNa. De beurs werd geopend door de minister van sociale Zaken en Werkgelegenheid, Jeanne-marie Francisca (Ps). Het ministerie was de grootste sponsor van het evenement. “De focus lag op financiën en economie,” aldus de minister. “De mensen moeten zich realise-ren dat vooruitgang en onafhankelijkheid van groot belang zijn.”Naar mening van Francisca moet alles wat te maken heeft met maatschappelijke zaken prioriteit hebben, maar beweging in de ar-beidmarkt is het belangrijkste. Daarom juicht ze ook het initiatief toe van de private sector om een banenbeurs te organiseren. Het mi-nisterie is druk bezig met het opzetten van een Job Centre en een vacaturebank. De werkloosheid op Curaçao bedraagt onge-veer 10 procent, onder jongeren is dit zelfs 25 procent. De minister noemde voortijdige schoolverlating als één van de oorzaken van de hoge jeugdwerkloosheid op het eiland.

Uit een enquête onder bijna 1.000 kan-toormedewerkers in Duitsland bleek dat de helft van de ondervraagden overlast ondervond van communice-rende collega’s en andere geluidsprodu-cerende zaken.

Slechte akoestiek zorgt voor stress, maakt het concentreren moeilij-ker en beïnvloedt de prestatie en de gezondheid. Bekende maatregelen om die akoestiek te verbeteren, zijn bijvoorbeeld het plaatsen van schei-dingswandjes, het vervangen van gladde vloerafwerking door tapijt, het aanbrengen van geluidsabsorbe-rende wandafwerking en het plaatsen van ‘geluidsvangers’ aan het plafond. Daarnaast zien we de laatste tijd ook steeds meer meubilair dat is afgewerkt met geluidsabsorberende materialen.We geven hier een vergelijking van de verschillende akoestische oplossingen, met de voors en tegens ervan.

Wandoplossingen: systeem- en scheidingswanden, cabines VOOR:+ verbeteren de algehele ruimteakoestiek + verminderen de overdracht van direct

geluid tussen geluidsbron en oor + scheidingswanden of cabines verla-

gen de geluidssterkte veroorzaakt door bronnen van buiten deze ele-menten, maar niet van bronnen die

zich binnen deze elementen bevinden + je kunt veel verschillende materialen

gebruiken als geluidsabsorbeerder: gipskarton, spaanplaat, zachtboard, diverse textielen, enzovoort

+ kunnen tevens als ruimteverdeler worden toegepast, bijvoorbeeld om werkplekken van elkaar te scheiden.

TEGEN:- niet geschikt als enige oplossing Plafondafwerkingen a) totaaloplossingen voor het gehele

plafond VOOR:+ vanwege het grote oppervlak levert

deze oplossing een grote bijdrage voor een optimale ruimteakoestiek

+ vormt de meest effectieve oplos-sing voor het verlagen van de totale geluidsproductie

TEGEN:- relatief hoge kosten en ingrijpende

maatregel bij renovatie of implemen-tatie na bouw

- weinig flexibiliteit bij wijzigingen van de ruimtestructuur of verhuizing

- een optimale geluidsreductie kan alleen worden gerealiseerd met de plaatsing van systeemwanden

b) plafondzeilen + kunnen alleen of samen met andere

oplossingen worden toegepast als aanvulling op een totaaloplossing

Geluids-overlast in kantoren

iNriCHtiNG - aKoEStiEK

42

Kantoortuinen en open offices hebben het grote voor-deel dat de mensen direct contact met elkaar kunnen hebben, en dat ze een gevoel van openheid ervaren. Het grote nadeel van dergelijke inrichtingen is dat dit contact anderen kan storen. Communicatie is goed, maar niet als dat ten koste gaat van de prestaties van anderen.

Flora Nova Hoveniers & groenvoorzieners


43

door de plafondafwerking + er zijn verschillende variaties mogelijk voor

specifieke ruimtelijke eisen+ tevens geschikt voor gerichte verlichtingsop-

lossingen + vergemakkelijken de toepassing van gerichte,

specifieke accessoires en verbeteren de spraakverstaanbaarheid.

Geluidsabsorberende vloerafwerking, plafond- en wandafwerking Uit het oogpunt van ruimteakoestiek is het aan te raden, een ruimte in alle dimensies te voor-zien van geluidsabsoberende voorzieningen. Geluid verspreidt zich namelijk in alle drie de richtingen. Vloerafwerking VOOR:+ leveren een bijdrage tot de afname van

geluidsoverlast tussen ruimtes + reduceren de totale geluidsoverlast in een

ruimte + vloerafwerkingen van textiel (tapijt(-tegels))

hebben het grote voordeel dat ze geluid dem-pen en de geluidsoverlast van lopende mensen dempen.

TEGEN:- de absorptie door vloerafwerking levert

slechts een geringe bijdrage tot de totale reductie van de geluidsoverlast

- harde vloerafwerking (tegels, parket, laminaat en dergelijke) heeft nauweljks effect op de geluiddemping

- vanwege de geringe dikte slechts effectief in

het midden- en hogere frequentiebereik - niet geschikt als enige oplossing.

Inrichtingselementen met geluidsab-sorberende oppervlakkenVOOR: + zijn flexibel inzetbaar, als er geen bouwkun-

dige maatregelen kunnen worden getroffen+ fungeren als geluidsschermen, reduceren de

directe overdracht van geluiden+ bijzonder geschikt voor toepassing in open

offices en combi-kantoren+ omdat de schermen dicht bij de geluidsbron

kunnen worden geplaatst, wordt overdracht vermeden.

TEGEN:- meubilair levert geen structurele bijdrage tot

de verbetering van de akoestiek- zijn slechts aanvullend effectief wanneer

oplossingen voor vloer, wand en plafond onvoldoende zijn.

Kasten en schappen+ vanwege geluidsdoorlatende oppervlakken

akoestisch effectief, ook bij de lage frequen-ties

+ op het gebied van effectiviteit vergelijkbaar met plafondoplossingen

+ specifieke profielen in combinatie met geluidsabsorberende materialen zoals jute zorgen voor een reductie van de galm in het gehele frequentiebereik

+ geluidsabsorberende verlaagde plafonds zor-gen voor een vermindering van de geluidsver-spreiding.

Stoelen+ effectief voor grote open ruimtes zoals zalen+ afwerking van geluidsabsorberend materiaal

(zoals textiel of open kunststofprofielen)

Schilderijen en dergelijke+ leveren een bijdrage tot de optimalisering

van de ruimteakoestiek en kunnen zeer goed als decoratieve aanvulling op de inrichting worden toegepast.

Plafondelementen+ originele oplossing van akoestiekproblemen+ flexibel vanwege de eenvoudige ophanging+ het element bestaat uit zeer goed geluidsab-

sorberend melanineschuim, overtrokken met een speciale akoestische stof.

Geluidsarme apparatuur+ er zijn keurmerken die ook gegevens bieden over de maximale geluidsproductie van het apparaat. Zo garandeert het keurmerk ‘Blauer Engel’ voor een apparaat in standby-stand een maximale productie van 48 dB (A)+ in gebruik mogen apparaten niet meer dan 55 dB (A) produceren+ producenten zijn verplicht, gegevens over de geluidsproductie (in standby en in gebruik) te geven die zijn gecontroleerd door erkende testlaboratoria+ geluidsisolerende onderleggers of afscher-mende kappen reduceren de geluidsversprei-ding van luidruchtige printers en andere apparatuur.


Gemeten over de gehele levensduur van een gebouw, bedragen de kosten voor ontwerp en bouw tussen de 5 en 10 procent van de totale kosten. De kosten voor acquisitie, renovatie en afstoting zijn verantwoordelijk voor circa 5 tot 35 procent van de kosten voor de totale levenscyclus, terwijl de kos-ten voor gebruik en onderhoud tussen de 60 en 85 procent liggen. De personeelskosten bedragen 88 procent van de totale kosten gedurende de levens-cyclus van het gebouw, gebruik en onderhoud kosten 11 procent daarvan en ontwerp en bouw zijn verantwoordelijk voor 1 procent. De kosten voor gebruik en onderhoud vormen dus een aanzienlijk gedeelte van de totale kosten gedurende de gehele levenscyclus van een commercieel gebouw.

VerbruikVijf jaar geleden werd berekend dat de commer-ciële gebouwen in de Verenigde Staten verant-

woordelijk waren voor 71 procent van het totale elektriciteitsverbruik en voor 38 procent van de uit-stoot van kooldioxide (USGBC 2007). 75 Procent van het totale energieverbruik van commerciële panden gaat op aan verlichting, verwarming en koeling. De resterende 25 procent wordt verbruikt voor ventilatie, koken, koeling en kantoorappara-tuur (inclusief liften en telefoons).

Het gebruik van commercieel vastgoed heeft dus een forse impact op zowel de economie als het milieu. Het is daarom van groot belang, te weten hoe een gebouw presteert op het gebied van ener-giebeheer. Met name op dit moment is het een enorme uitdaging voor gebouwbeheerders en -eige-naren om niet alleen inzicht te hebben in dergelijke gegevens, maar zeker ook om proactief te kunnen zijn in het beheersen van het verbruik, en dus van de kosten van het gebruik van het bedrijfspand

Eigenaren en beheerders van bedrijfspanden zijn tegenwoordig actief in het bedenken van mogelijke besparingen op de kosten van hun panden. Daarbij wordt het onderhoud vaak als interessante bezuini-ging gezien. maar bespa-ring op onderhoud heeft een negatief effect op het energiebeheer. ofwel: minder onderhoud = hoger energieverbruik.

energie-efficiëntie en onderhoud

ENErGiEmaNaGEmENt


zelf, de processen en de apparatuur. Het verzamelen van die gegevens is niet al te moeilijk, een beetje geavanceerd Facility Management Informatie Systeem (FMIS) bevat ook een module die het energieverbruik monitort. De uitdaging ligt dan met name in het analyseren en interpreteren van die gegevens. Die uitdaging wordt nog groter gemaakt door de huidige gebruikssituatie van de systemen die worden toegepast bij het beheren (energie, klimaat) van het pand: in veel panden zijn nog systemen en apparaten in gebruik die niet optimaal worden benut, niet goed worden beheerd of gebruikt, of zelfs niet meer functioneren. In dergelijke situaties kan er dus nooit accurate informatie over het gehele energieverbruik worden verzameld, en kunnen de oorzaken van onnodig energieverbruik niet worden geïdentificeerd, laat staan verholpen. Met onnodig hoge energiekosten tot gevolg voor bijvoorbeeld verwarming en koeling, ventilatie en luchtbehandeling.

MiddelenBijkomende problemen zijn een gebrek aan middelen voor een effectieve onderhoudsplanning, het niet optimaal gebruiken van geautomatiseerde onderhoudsbeheersystemen en FMIS systemen. Verder beschouwen veel eigenaren en beheerders een bedrijfspand nog steeds als een gebruiks-

voorwerp, en niet als een vorm van kapitaalinvestering. Zelfs als er in een pand een effectief energiebeheerprogramma wordt gebruikt, maar geen effectief onderhoudsprogramma, zal in de loop der tijd de prestatie van de apparatuur minder worden, mede omdat sensoren en meters buiten kalibratie geraken. De gegevens met betrekking tot het energieverbruik verliezen dan hun waarde omdat ze niet meer betrouwbaar zijn. Overigens is wel bewezen (in een Amerikaans onder-zoek uit 2009) dat een gebouw dat goed wordt gebruikt en een effectief onderhoudsprogramma heeft, maar slecht is ontworpen, een betere energieprestatie levert dan een goed ontworpen gebouw dat slecht wordt gebruikt en waar een niet-effectief onderhoudsprogramma wordt toegepast.

ProactiefAls gevolg van de economische onzekerheid en de proble-men in de vastgoedmarkt wordt er noodgedwongen fors bezuinigd, op allerlei gebieden. In veel gevallen wordt dan in eerste instantie gekeken naar het personeelsbestand (als duurste factor), en vervolgens naar zaken als onderhoud en beheer. Hoewel veel organisaties al zijn overgegaan op een FMIS om facilitaire zaken (en wat valt daar tegenwoordig niet onder) effectief te kunnen beheren, wordt er geen of te weinig actie ondernomen op wat een dergelijk systeem wel


biedt: gegevens over onderhoud op de langere termijn. Ofwel proactief onderhoud. Dit kan ten koste gaan van de totale waarde van het bedrijfspand, en op termijn zelfs aanzien-lijke kostenposten opleveren omdat vanwege achterstallig onderhoud complete installaties vervangen moeten worden. Dat kan natuurlijk worden geïnterpreteerd als een positieve ontwikkeling, omdat de nieuwe installatie hoogstwaarschijn-lijk efficiënter werkt dan de oude. Maar als de oude instal-latie nog lang niet toe was aan zijn totale afschrijving op de balans, levert dat toch een kostenpost op vanwege kapitaal-vernietiging.

Veel organisaties gaan om diverse redenen in kleinere pan-den zitten, of stoten een gedeelte van hun vastgoed af omdat ze het niet meer nodig hebben. Als de oude panden dan geen effectieve en efficiënte installaties hebben, zijn ze nog moeilijker te verkopen of verhuren. De panden die vandaag de dag nieuw worden gebouwd, zijn zo efficiënt mogelijk, en hebben de meest actuele hoog-rendement apparatuur. Oudere bedrijfspanden zijn, mede omdat ze die moderne installaties niet hebben, nauwelijks nog te verkopen of verhuren. Dat is één van de redenen waarom steeds meer stemmen opgaan om die oude panden dan maar te slopen. Dat zou pas echt kapitaalvernietiging zijn, maar voor een gedeelte van die 7 miljoen vierkante meter kantoorruimte die leeg staat, zou een reddingsplan gemaakt kunnen worden, waarvan een belangrijk onderdeel zou kunnen zijn het renoveren van

de installaties en het integreren van zaken die het beheer (onderhoud!) en gebruik gemakkelijker, milieuvriendelijker en goedkoper maken. Dat vergt een aanzienlijke investering, maar kan op de langere termijn weer een gebruiker opleve-ren.

OndergeschiktEnergie-efficiëntie is een basisonderdeel van duurzaamheid. De rol die onderhoud in de discussies over energie-effici-entie speelt, is helaas echter meestal ondergeschikt of zelfs geheel niet aanwezig. Maar zonder effectief onderhoud zal het energieverbruik steeds minder efficiënt worden omdat aandrijfriemen gaan slippen, kogellagers slijten en sensoren uit kalibratie geraken.In het licht van bovengenoemde uitdagingen, evenals van de kosten en milieu-impact van gebouwen, zijn nieuwe tools nodig om de doelen die worden gesteld met betrekking tot energieverbruik, te kunnen realiseren. Deze behoefte zal groter worden naarmate er meer eisen worden gesteld aan ontwerp, bouw en gebruik (beheer) van bestaande bedrijfspanden die zo milieuvriendelijk mogelijk zijn, dan wel klimaatneutraal zijn of zelfs klimaat-positief dankzij installaties als zonnepanelen, windmolens en dergelijke. Onderhoud kan in dat geval niet los worden gezien van een effectief energiebeheer.


ENErGiEmaNaGEmENt

De term big data zoemt steeds nadrukkelijker rond en is onderwerp van een toenemend aantal blogs, boeken en bijeenkomsten. Bij velen roept de omschrijving vooral een beeld op van datacenters met eindeloze rijen servers. Dat is maar een deel van het verhaal. Want het draait niet zozeer om de beschikbaarheid van gegevens maar vooral om wat er mee gebeurt.

Meerdere bronnenVolgens ICT-onderzoeksbedrijf Gartner moet bij big data sprake zijn van volume, variety en velo-city. Gegevens moeten afkomstig zijn uit meerdere

bronnen en verrijkt kunnen worden met andere, gestructureerde maar ook ongestructureerde data. Verder ligt hun toegevoegde waarde met name in de snelle beschikbaarheid. Een database met klantgegevens – hoe groot ook – valt niet onder de definitie. Dat is wel het geval als informatie over eerdere aankopen gecombineerd wordt met gegevens over surfgedrag om iemand online te triggeren met een aanbieding op maat.

GriepOm inzicht te geven in de reikwijdte van big data, schetsen Viktor Mayer-Schonberger en Kenneth Culier in hun boek De Big Data Revolutie een aantal aansprekende voorbeelden. Als een nieuw griepvirus opduikt, is informatie over de versprei-ding ervan vrijwel altijd gedateerd. Mensen zijn vaak al enige tijd ziek voordat ze een arts raadple-gen. Ook worden gegevens niet continu verzameld. Google onderzocht of de verspreiding van een virus sneller voorspeld kon worden. Daartoe werd het online zoekgedrag in de VS vergeleken met officiële gegevens over griep. Dit was al eerder geprobeerd, maar zonder de rekencapaciteit en sta-

big data is na de cloud, mobiele toepassingen en sociale media het actuele iCt-buzzword. Daarbij draait het niet alleen om de explosief toenemende hoeveelheid gegevens. big data slaat vooral op het ver-mogen informatie uit verschillende bronnen te combineren, verrijken en analyseren. Dit leidt tot nieuwe kennis en maakt voorspellingen mogelijk met een grote nauwkeurigheid. De impact op de maat-schappij is enorm, net als de kansen voor het bedrijfsleven.

the next big thing?big data geen toekomstmuziek maar realiteit

iCt


tistische expertise waarover Google beschikt. De sleutel lag niet – zoals verwacht werd – bij zoektermen als ‘griep’ of ‘medicijn voor hoest’. Google ontwierp daarom een systeem waarbij niet gekeken werd naar de inhoud van zoektermen. Er werd alleen gezocht naar een match tussen de frequentie van bepaalde zoekopdrachten en verspreiding van de griep. Verwerking van 450 miljoen verschil-lende wiskundige modellen leverde uiteindelijk een combinatie van 45 termen op die een sterke correlatie lieten zien met de lan-delijke griepcijfers. Hiermee bleek het mogelijk de geografische verspreiding van griep bijna realtime te voorspellen. Bij de griepe-pidemie in 2009 in de VS was het systeem van Google bruikbaar-der en sneller dan de vertraagde statistieken.

Goedkope ticketsDe Big Data Revolutie behandelt ook een initiatief van Oren Etzioni, big data-pionier avant la lettre. Hij ontwikkelde een voor-spellingssysteem voor de prijs van vliegtickets, gebaseerd op een analyse van 12.000 prijsobservaties van een reiswebsite. Dit leidde tot een kleinschalig model dat in de praktijk prima voldeed en ver-der geperfectioneerd werd door Farecast. Dit bedrijf verzamelde aanvullend onder meer grote aantallen gegevens uit een reserve-ringsdatabase van de luchtvaartbranche. Voor haar voorspellingen verwerkte Farecast bijna 200 miljoen vluchtprijsrecords. Wordt een prijsdaling voorzien dan volgt het advies te wachten met kopen, stijgt het gemiddelde tarief dan is het slim om toe te slaan. Microsoft kocht het bedrijf in 2008 en integreerde de dienstverle-ning in zoekmachine Bing.

RechtsafProfessor Erik Brynjolfsson is directeur van het MIT Center for Digital Business en veelgevraagd spreker over – onder meer – de impact van data. Hij liet projecten met big data bij 330 bedrijven onderzoeken en lichtte er tijdens een Amsterdams congres in mei vorig jaar een aantal toe. Zo kan een wijnmaker door de samen-stelling van zijn product nauwkeurig te ontleden, vooraf voor-spellen hoe de wijn smaakt. Pakjesbezorger UPS gebruikt big data om te achterhalen dat een route waarbij bestelauto’s alleen naar rechts afslaan sneller en goedkoper is dan de ‘traditionele’ kortste weg. En een analyse van zoekopdrachten in Google bleek in de VS waardevoller als voorspeller van de koopbereidheid op de huizenmarkt dan statische modellen als historische gegevens en economische indicatoren.

MicroscoopBij onderzochte big data-projecten zag Brynjolfsson gemiddeld een toename van 4 procent in productiviteit; de winst steeg met 6 procent. Natuurlijk gaat het lang niet altijd om succesverha-len, benadrukt hij. Maar wanneer een project geen resultaat oplevert, komt dat volgens de professor meestal niet door een gebrek aan relevante data maar door de kwaliteit van de ana-lyses. Brynjolfsson ziet big data niet alleen als een technische doorbraak maar denkt dat het zal leiden tot een revolutie in de hoofden van bestuurders. Hij vergelijkt big data zelfs met de uitvinding van de microscoop. Toekomstige beslissingen zul-len niet langer gebaseerd zijn op aannames en keuzes van een

beperkt aantal leiders. Ze kunnen genomen worden op basis van gegevens, van feitelijke informatie. Oorzaak en gevolg In het verlengde daarvan wijzen Cukier en Mayer-Schönberger op een andere belangrijke verandering. Om ontwikkelingen te voor-spellen en beslissingen te onderbouwen, worden op dit moment nog vooral steekproeven gebruikt. Omdat het gaat om een beperkt aantal gegevens moeten die steekproeven zeer zorgvuldig zijn samengesteld om waarde te hebben. Door de enorme hoeveel-heid informatie die beschikbaar is voor analyse hoeft onderzoek bij big data veel minder nauwkeurig te zijn om toch betrouwbare conclusies te kunnen trekken. Zelfs gegevens waarmee op het eerste gezicht geen verband wordt verwacht, kunnen in het onder-zoek worden betrokken. Big is beautiful, in dit geval; kwantiteit leidt tot kwaliteit. Een wezenlijk verschil met de wereld zoals we die kennen, is ook dat het niet langer essentieel is om te weten waarom iets zo is. Big data maakt het op grond van gegevensana-

49

Revolutie

viktor mayer-schönberger en Kenneth Cukier schetsen in De big data

revolutie de gevolgen van de mogelijkheid om een schier oneindige

reeks gegevens met elkaar te verbinden en te analyseren. Het is een

toegankelijk boek dat een breed publiek zal aanspreken. Conclusie: big

data zal onze manier van denken, werken en leven voorgoed verande-

ren (maven Publishing, € 22,-).


lyse mogelijk om te voorspellen dat iets met zeer grote waar-schijnlijkheid het geval is. Causaliteit wordt minder belangrijk. We hoeven niet noodzakelijkerwijs op zoek te gaan naar de oorzaak als het gevolg bekend is.

4,4 miljoen banenDe hoeveelheid gegevens neemt explosief toe. Denk aan bron-nen als online zoekgedrag, smartphones, applicaties, profielen en berichten in sociale media. De opslag en ontsluiting van al deze data levert in technische zin amper problemen op. De sleu-tel ligt in het vermogen om onderlinge verbanden te leggen met hulpmiddelen als analysesoftware en algoritmes. Dus zal een sterke vraag ontstaan naar onderzoekers en analisten. Gartner voorziet dat in 2015 wereldwijd 4,4 miljoen banen gecreëerd worden die samenhangen met big data. Europa zal bijna een derde hiervan voor zijn rekening nemen. Het onderzoeksbureau verwacht echter dat maar 1 op de 3 van deze banen ook wer-kelijk kan worden ingevuld. Privacy is een andere bottleneck. Koppeling en analyse van gegevens kan leiden tot discrimi-natie. Ook zorgt het mogelijk voor conflicten met bestaande wetgeving en toekomstige Europese privacyregels.

Goud in handenDeze belemmeringen doen amper iets af aan de potentie van big data. Op maatschappelijk vlak, zoals in de gezondheids-zorg of bij de bestrijding van criminaliteit. Maar ook zakelijk

zijn de kansen enorm. Meest voor de hand liggend voorbeeld is Google, waar big data het hart van de business vormt. Eerst alleen met gegevens over zoekgedrag, later ook door input via gmail, Android (gekocht in 2005) en YouTube (gekocht in 2006). Al deze bronnen leveren Google een enorme berg gege-vens op. Die kunnen worden geanalyseerd en te gelde gemaakt. Nu nog vooral door het verkopen van advertenties, maar de toepassingsmogelijkheden gaan veel en veel verder. Ook andere grote dataverzamelaars als Facebook en Amazon hebben goud in handen.

ConcurrentievoordeelMaar wat is de impact van big data voor ‘gewone’ bedrijven? Een aantal van de voorbeelden laat de diversiteit van de poten-tiële meerwaarde zien. Het vermogen om data strategisch in te zetten, zal in sommige gevallen zelfs doorslaggevend zijn voor het voortbestaan van een organisatie. Voor bijna alle sectoren geldt in elk geval dat big data concurrentievoordeel kan ople-veren. Bedenk daarbij wel dat het een nieuw onderwerp is in de snel opvolgende reeks ICT-aandachtsvelden. Bedrijven die nog volop bezig zijn om de mogelijkheden van sociale media en mobiele toepassingen te ontdekken, moeten zich voorbereiden op een volgende uitdaging. En dan kondigen experts alweer een volgende stap aan: nanodata, waarbij informatie uit de grote gegevensstroom gebruikt wordt om in te zoomen op de indivi-duele klant. Het houdt niet op.

50

iCt


Coverstory: Kamer van Koophandel · Coverstory: Kamer van Koophandel Hoe kan de Kamer van...

Documents

Transcript of Coverstory: Kamer van Koophandel · Coverstory: Kamer van Koophandel Hoe kan de Kamer van...