Corporate Governance (CG) en BBB in Vlaamse overheidsbedrijven? · 2015. 1. 14. · – Principe 4...

Corporate Governance (CG) en BBB in Vlaamse overheidsbedrijven?

Ingrid Lieten

directeur-generaal

14/01/2015 2

1. Uitgangspunten/ BBB

2. Beter Bestuurlijk Beleid

3. Stellingen & aandachtspunten

4. Conclusie

14/01/2015 3

1. Beter Bestuurlijk Beleid (BBB)

14/01/2015 4

1.1. Doelstelling BBB

– Het veranderingstraject om de werking van het Vlaamse

overheidsapparaat te optimaliseren, transparanter en

slagvaardiger te maken

– Een Vlaams overheidsbeleid bewerkstelligen dat een maximale

en kwaliteitsvolle toegevoegde waarde (effectiviteit) creëert

aan minimale kosten (efficiëntie)

14/01/2015 5

1.2. Sleutelelementen BBB

– Transparantie

– Responsabilisering gekoppeld aan verantwoording

– Duidelijke taakverdeling

– Verantwoordelijkheidsafbakening tussen:

– Minister

– Departement

– Verzelfstandigd agentschap

14/01/2015 6

Stelling 1

14/01/2015 7

2. Stelling 1: Overheidsbedrijven hebben nood aan Corporate Governance

– BBB is geen eindpunt, noch een statisch model

– De Vlaamse overheid is net als iedere organisatie

permanent in beweging en in ontwikkeling.

– De verdere professionalisering van organisaties wordt

vandaag vertaald in streven naar “deugdelijk bestuur” of

“corporate governance”

– Ook de Vlaamse overheid moet hier werk van maken

14/01/2015 8

De 9 Corporate Governance principes:

– Principe 1 : De vennootschap past een duidelijke Governance structuur toe.

– Principe 2 : De vennootschap heeft een doeltreffende en efficiënte raad van bestuur die beslissingen neemt in het vennootschapsbelang.

– Principe 3 : Alle bestuurders dienen blijk te geven van integriteit en toewijding.

– Principe 4 : De vennootschap heeft een rigoureuze en transparante procedure voor de benoeming en beoordeling van haar en zijn leden.

– Principe 5 : De raad van bestuur richt gepersonaliseerde comités op.

– Principe 6 : De vennootschap legt een duidelijke structuur vast voor het uitvoerend mandaat.

– Principe 7 : de vennootschap vergoedt de bestuurders en de leden van het uitvoerend management op een billijke en verantwoorde wijze

– Principe 8 : De vennootschap respecteert de rechten van alle aandeelhouders en moedigt hun betrokkenheid aan.

– Principe 9 : De vennootschap waarborgt een passende openbaarmaking van haar Corporate Governance.

14/01/2015 9

2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 1

– Codes voor profit-omgeving:

– Code Lippens (beursgenoteerde bedrijven)

– Code Buysse (familiebedrijven)

– Quid overheidsbedrijven?

14/01/2015 10

2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 1 (vervolg)

– “Developing the correct Corporate Governance Tripod

(Montgomery & Kaufman 2003):

– Aandeelhouders

– Raad van Bestuur

– Management

– Elk orgaan heeft belangrijke verantwoordelijkheden die op zich

zelf staan

– Interactie moet leiden tot deugdelijk bestuur:

“de juiste dingen doen en de dingen juist doen”

⇒ afhankelijk van context, bedrijvigheid, feitelijkheden:

verschillende modellen

⇒ dus ook ruimte voor model “overheidsbedrijven”

14/01/2015 11


– Overheidsbedrijf ≠ administratie

– Overheidsbedrijf = keuze omdat de bedrijfsmatige structuur en

organisatievorm een meerwaarde zal bieden in het realiseren

van de doelstellingen

= wetgeving privaatrechterlijke vennootschappen is van

toepassing behoudens uitzondering

14/01/2015 12


– In vergelijking met klassieke administratieve organisaties hebben overheidsbedrijven twee extra organen (naast minister en topambtenaar):

– Algemene Vergadering (AV)

– Raad van Bestuur (RvB)

– Belangrijke rol van de RvB t.o.v.:

– Belang aandeelhouder (in casu de Vlaamse Gemeenschap):

– Stakeholder value

– Algemeen belang

– Management

– Stakeholders

=> De overheidsbedrijven hebben nood aan corporate governance

14/01/2015 13

Stelling 2

14/01/2015 14

2. Stelling 2: De rol van de raden van bestuur heeft in BBB niet voldoende aandacht gekregen

– Als we de principes van corporate governance in de

Vlaamse overheid willen waarmaken moeten wij hier verder

aan werken

14/01/2015 15


Rol van de RvB in relatie tot CG:

=> “how to 1) direct and 2) control the firm”

– 1) direct = performance

– (strategische, gevoelige, ..) beslissingen van de RvB zijn onomkeerbaar

– De RvB moet een kader scheppen voor het mangagement

– 2) control = conformance

– Wel: ‘being in control of’, beheersen, …

– Niet: ‘control over’, heersen, …

14/01/2015 16

Stelling 3

14/01/2015 17

2. Stelling 3: De raden van bestuur van overheidsbedrijven hebben overduidelijk minder ruimte om hun wettelijke voorziene rol op te nemen

14/01/2015 18


Verschillende taken voor RvB

A. Monitoring delegatiebevoegdheid

B. Monitoring management

C. Monitoring middelen en allocaties

D. Monitoring systemen

E. Monitoring resultaten

F. Monitoring Raad van Bestuur

=> Gebeurt dit ook zo voor de RvB van een overheidsbedrijf?

14/01/2015 19


A. Monitoring delegatiebevoegdheid

1. Delegaties

2. Procedures

3. Checks & Balances

4. Verantwoording afleggen

5. Interne controle binnen de organisatie

=> Conclusie: deze taken kunnen perfect opgenomen

worden

14/01/2015 20



1. Toon aan de top, reputatiemgt (benoemingscomité)

– Corporate philosophy

– Compliance met missie & doelstellingen

– Attitude, gedragen, integriteitscheck

=> Conclusie:

– RvB in Vlaanderen kunnen hun overheidsmanagers niet zelf aanstellen

– mbt de huidige procedure op Vlaams niveau is er geen inspraak / rol voor de RvB !

– Bezoldiging wordt beslist door Vlaamse Regering

– Ad hoc bezoldigingsbeleid � transparant statuut o.b.v. interne rechtvaardigheid

14/01/2015 21



2. Opvolging resultaten & performantie (renumeratiecomité)

– Jaarlijkse evaluatie door betrokken minister

– Beslissing tot ontslag wordt genomen door Vlaamse Regering

=> Conclusie:

– Evaluatie door minister o.b.v. welke doelstellingen?

– Doelstellingen minister?

– Doelstellingen RvB

– In de huidige procedure geen rol voor RvB!

– Welke instrumenten heeft de RvB om de selectie, gedrag en akties van overheidsmanager te sturen?

14/01/2015 22



1. Financiële middelen (auditcomité)

– Waarderingen

– Schulden

– Off balances

– Engagementen in contracten

– Investeringen

– Liquiditeitsbeheer

– …

14/01/2015 23


C. Monitoring middelen en allocaties (vervolg)

=> Conclusie:

– Meerjarenbegroting � jaarlijkse begroting

– Toetsing van de meerjarenbegroting tijdens de jaarlijkse begrotingsonderhandelingen

– Slechts één keer zijn financiële gevolgen v/d beheersovereenkomst verankerd in dekreet voor de duur van de beheersovereenkomst (VRT) => geen decretale verankering voorzien

– RvB moet beheersovereenkomst tekenen � geen zekerheid omtrent financieel engagement partner

– Complexiteit ESR-rapportering in relatie tot bedrijfs-economische rapportering

14/01/2015 24

ESR 95: Europees Stelsel van Rekeningen

– Internationaal vergelijkbaar boekhoudkundig raamwerk

– Doel: komen tot een systematische en uitvoerige

beschrijving van:

– de totale economie van een EU-lidstaat

– de elementen waaruit deze economie is opgebouwd

– de betrekkingen van deze economie met andere economieën

– Hét referentiekader om de omvang te bepalen van

– Het vorderingensaldo: drukt het jaarlijkse

begrotingsoverschot/tekort uit in een percentage van het BBP (tekort

max. 3% BBP)

– Schuldgraad: drukt de totale overheidsschuld uit in een percentage

van het BBP (max. 60% BBP of voldoende snel dalen)

14/01/2015 25

Opmaak ESR-begroting & ESR-vorderingensaldo

� BEDRIJFSECONOMISCHE begroting

= toerekening aan periode waarop kost/opbrengst

betrekking heeft

� ESR begroting

= deels bedrijfseconomisch, deels op kasbasis

VERSCHILLENDEAANREKENINGSMOMENTEN

14/01/2015 26

ESR en investeringen

� Verschillen ESR - BEDRIJFSECONOMISCH

� ESR: uitgave in ESR wanneer factuur leverancier geboekt wordt

� Bedrijfseconomisch: aanschaffingskost wordt gespreid over gebruiksduur met een maandelijkse afschrijving, die geen ESR-effect hebben

� Impact op ESR-vorderingensaldo

� Inschatting facturatiemomenten investeringsdossiers nodig

� Investeringsmogelijkheden via klassieke kapitaalsubsidies onder zware druk

14/01/2015 27



2. HRM

- “Kaderstatuut”

=> Conclusie:

– Weinig impact op HRM door RvB en management (raamstatuut overheidsbedrijven)

– Geen link met missie, strategische en operationele doelstellingen

– Geen bijkomende flexibiliteit door BBB � wel bijkomende regels en procedures

14/01/2015 28



3. Relatie stakeholders

4. Reputatie

=> Conclusie:

– RvB moet hier behoedzaam mee omgaan => raakvlak

met publieke opinie, pers en dus met de politieke

wereld

14/01/2015 29


D. Monitoring systemen (welke, werken ze, effectiviteit)

Doelstellingen van systemen:– Beschermen tegen onverwachte aansprakelijkheden risico’s– Assets– Fraude vermijden– Fouten en onregelmatigheden snel opsporen

Via:

1. Interne controlesysteem (auditcomité)2. Riskmanagement & crisismanagement3. Legal due diligence4. Tegengestelde belangen

14/01/2015 30


D. Monitoring systemen (welke, werken ze, effectiviteit) - vervolg

=> Conclusie:

– RvB kan haar rol redelijk uitvoeren, maar:

– Controlecascade overheidsbedrijven

• Regeringscommissaris

• Inspectie van Financiën

• Rekenhof

• IAVA

• Externe commissarissen

– Efficiëntie & effectiviteit � kostprijs

– Bevoegdheid mbt fraudeaudits!

– Rondetafelconferentie Rekenhof

14/01/2015 31


E. Monitoring resultaten

1. Financiële resultaten

2. Uitvoering strategische doelstellingen

=> Conclusie:

– Over welke doelstellingen gaat het hier?

– Regeerverklaring?

– Beleidsnota’s?

– RvB?

14/01/2015 32

Planningscyclus Beter Bestuurlijk Beleid

– Principe: drievoudige planning

– Beleidscyclus Vlaamse regering

– Beheerscyclus Agentschap

– Begrotingscyclus Vlaams Parlement

14/01/2015 33

Strategisch niveau

– Beleidsnota Mobiliteit 2004 - 2009

– Beheersovereenkomst 2003 – 2009

– Meerjarenbegroting 2006 – 2009

– Band met prefiguratie begroting in kader van

beheersovereenkomst 2003 – 2009

14/01/2015 34

Operationeel niveau

– Beleidsbrief 2007

– ‘Begroting en actieplannen 2007’

14/01/2015 35

Strategisch en operationeel planningsproces

Workflow

14/01/2015 36


F. Monitoring RvB

=> Conclusie:

– Evaluatie en samenstelling van de werking van de RvB in nog geen doorleefd proces:

– Niet in de RvB zelf

– Noch bij haar aandeelhouder = Vlaamse Regering

– Noodzakelijk gezien de complexiteit (omgeving, kennis, wetgeving, …)

– Cruciale rol voor de Voorzitter van de RvB

– Remuneratie leden RvB

=> Pleidooi om meer aandacht te geven aan de raden van bestuur van overheidsbedrijven

14/01/2015 37

Stelling 4

14/01/2015 38

2. Stelling 4:De overheidsmanager moet geen politieker willen zijn, en de politieker moet geen overheidsmanager willen zijn

14/01/2015 39


– Relatie tussen overheidsmanager en het politieke

spelersveld is heel specifiek en misschien ook één van de

moeilijkste onderdelen van de job:

– De grens tussen beide is permanent in beweging

– Overheidsmanager moet meedenken met politiek

� beleid wordt bepaald door politiek

– Politiek moet middelen in vraag stellen

– Politiek mag geen operationele beslissingen nemen

14/01/2015 40


– Beide partijen moeten elkaar dus waarderen en optreden als loyale partners, maar:

– Verschillende cultuur (bedrijfsmatige � politiek)

– Beleidslijnen uitvoeren � opzetten

– Jaarlijkse � meerjarenbegroting

– Gevoeligheden stakeholders � Wetstraat

– Publieke opinie vereenzelvigd vaak minister met de resultaten (los of het om aktie minister gaat of operationele actie overheidsbedrijf)

– Mening van het publiek is een belangrijke driver voor de politicus => deze komt dan ook vaak in de verleiding om zelf manager te spelen

14/01/2015 41

3. Conclusie

14/01/2015 42

3. Conclusie

Invoering BBB zal grote invloed hebben op:

– Recrutering, evaluatie en ontslag overheidsmanager

– Overheidsmanager zal in het kader van evaluatie heel wat

(bevoegde en functionele) ministers tevreden moeten

houden

– Overheidsmanager zal zichtbaarder en kwetsbaarder

worden

– Steeds meer resultaatsverbintenissen voor de

overheidsmanager

– Mandaatsysteem voor de overheidsmanager

14/01/2015 43

3. Conclusie (vervolg)

Meerjarencyclus BBB

Regeer-

verklaring

Beleids-

brievendoor nieuw

verkozen regering

voor de verschil-

lende ministers

Beheers-

overeen

komst

opdracht voor de

overheidsmanager

voor de duur

v/e ambtstermijn

Jaarlijkse

evaluatie

van de

overheids-

manager door

de minister

SPOILD

SYSTEM?

14/01/2015 44

3. Conclusie

Een overheid bestaat om de kwaliteit van

het leven te verbeteren

Streven naar de beste mensen

binnen sterke structuren

vanuit streven naar kwaliteit

Corporate Governance (CG) en BBB in Vlaamse overheidsbedrijven? · 2015. 1. 14. · – Principe 4...

Documents

Transcript of Corporate Governance (CG) en BBB in Vlaamse overheidsbedrijven? · 2015. 1. 14. · – Principe 4...