i n t e r v i e w

>

‘Ik ga de Heer zien!’

Cor Klijnsma leeft toe naar zijn dood

TeksT: Sjoerd Wielenga Beeld: Willeke BoSScha, Marga BuyS

D e hoofdpersoon van dit interview, Cor Klijnsma, leeft niet meer. Terwijl het schrijven van het artikel nog in volle gang was, overleed hij.

Hij wilde nog wat aanvullen op de gesprekken die we voerden. Zo was 1 Korintiërs 13 (‘De liefde zal nooit vergaan’) heel belangrijk voor hem. ,,Dat moet in het artikel komen te staan!” De tekst stond ook op de rouw-kaart.

FoutIn de weken voorafgaande aan zijn dood vertelde Cor openhartig over zijn leven, ziekte, het sterven en het leven na de dood. Hij had zelf het initiatief genomen voor een interview. ,,Het is belangrijk dat mensen mijn verhaal kennen zodat ze er een les uit kunnen trekken”, zei hij. ,,Voor weduwnaars is weinig aandacht. Die moeten het zelf maar uitzoeken, maar dat gaat een keer fout.” En fout ging het. Maar daarover later meer. Het interview vond plaats op de palliatieve afdeling van Huize Antonius in het centrum van Rotterdam. Hoe-wel we hadden afgesproken, lag hij keurig aangekleed

– pantalon, overhemd, stropdas – op bed. ,,Hadden we een afspraak? Helemaal vergeten”, lachte hij. ,,Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd! Zet dat ook maar in het artikel, want anders wordt het zo’n zwaar verhaal.”

GeadopteerdIn de gesprekken die Cor en ik voerden, gaf hij blijk van een diep vertrouwen in God. Maar dat was lange tijd niet zo. Nadat Cor was geadopteerd – hij was al als kleuter wees – hebben zijn nieuwe ouders hem niet opgevoed met het christelijk geloof. Toen kreeg hij als twintiger een tijdje verkering met een gelovig meisje. Omdat ze in het weekend niet met hem naar een café of discotheek wilde, liep hij alleen door het centrum van haar woonplaats op zoek naar vertier. Tot hij ergens ‘boeiende, fascinerende muziek’ hoorde. Het bleek een koffiebar van Youth for Christ waar populair uitgevoer-de psalmen en gezangen werden gedraaid. ,,Ik dacht: waar ben ik terecht gekomen? Er werd alleen koffie en frisdrank gedronken. Geen bier, haha.” Cor

cor klijnsma (1951-2013) had een bewogen leven. als jonge weduwnaar verspeelde hij

zijn geld in het casino. de laatste jaren woonde hij bij het leger des heils. aan Elisabeth

vertelde hij hoe hij toeleefde naar de dood. ‘ik ben jullie een streep voor.’

raakte aan de praat met medewerkers, die hem – tot zijn verbazing – later ook thuis kwamen opzoeken. ,,Zij ver-telden alles wat in de Bijbel staat over vergeving en liefde. Dat was nieuw voor mij. Langzaam maar zeker ging ik het verhaal geloven.”

Totaal de weg kwijt Hij trouwde, maar na zes jaar huwelijk kreeg zijn vrouw Wilma een bloedziekte, had last van epilepsie en ernstige psychiatrische problemen. Ze sneed zichzelf, was schizofreen en had veel last van aanvallen. Cor: ,,Ze was totaal de weg kwijt. Ik had mijn vrouw wel, maar was haar ook kwijt. Ik was 24 uur per dag verpleger en zette me op mijn werk en thuis honderd procent in. Maar dat eiste z’n tol. Mijn werkgever merkte dat het te zwaar was en zorgde dat ik in de ziektewet en later in de WAO terechtkwam.”Met Wilma ging het zo slecht dat ze in 1996 naar een psychiatrisch ziekenhuis moest. Daar zou ze binnen een jaar op 45-jarige leeftijd overlijden. ,,Omdat Wilma zo ziek was, had ik God gevraagd: neem haar tot u. Maar

toen ze eenmaal overleden was, vroeg ik: waarom hebt u dat gedaan? Ik was kwaad. Waarom moest het zó gebeu-ren?”

CasinoNa de jaren van intensieve zorg zonder sociaal leven had Cor behoefte aan ontspanning. Hij zocht het in het casino. ,,Mensen zeiden dat het er heel sociaal en gezellig was. Het sociale is dat ze zo veel mogelijk geld van de ander aftroggelen. Eigenlijk is het asociaal. Maar het is gezel-lig, met een hapje en een drankje. Door de gezelligheid verlies je jezelf en je hebt er geen erg in dat je eigenlijk

‘Ik had mijn vrouw wel, maar was haar

ook kwijt’

54 e l i s a b e t he l i s a b e t h

Tekst: reinier van den Bergmeteoroloog bij Meteo consult

c o l u m n

Het is hartje winter. Het zoute jaargetijde, zou je kunnen zeggen. Immers, het zoutverbruik stijgt in de winter enorm. Misschien niet bij u thuis, maar des te meer buitenshuis, op de weg. Een paar winters geleden was de wereld eventjes te klein: het zout was op. En het was nog niet eens Kerst. Hoe zouden we ooit veilig de winter door kunnen komen?Gladheidsbestrijding is in ons land tot een ware kunst uitgegroeid. En ik moet zeggen, we kunnen er ook echt wat van. Op ons werk geven gladheidsmeteorologen in het winterhalfjaar met zeer specifieke kennis gerichte en precieze strooiadviezen. Vooral in de avond en nacht hebben mijn collega’s in de weerkamer het soms erg druk. Geregeld wordt er ’s avonds gestrooid. Misschien wel bij u in de straat. Maar van sneeuw en ijs is op dat moment soms nog helemaal niets te zien. We noemen dat preventief strooien. De weerkundigen voorzien in zo’n situatie dat de wegen later in de avond of in de nacht glad worden. Door sneeuw. Of door bevriezing van een natte weg. Het kan ook gebeuren dat het vocht in de lucht op het koude wegdek

condenseert en bevriest tot rijp. Dan is het ook nog zo dat iedere weg weer anders reageert op een winterse situatie. Bijvoorbeeld vanwege het soort wegdek. Dicht asfaltbeton (DAB), zeer open asfaltbeton (ZOAB) of gewoon klinkers. De specifieke ligging van het wegvak is ook van groot belang. Zo zijn bruggen en viaducten in veel gevallen gevoeliger voor bevriezing of ijzel.Op een congres sprak iemand onlangs over een andere vorm van gladheidsbestrijding. Het idee klonk simpel: sla de warmte die de zwarte weg in het zomerhalfjaar ‘verzamelt’ op in de bodem en gebruik die warmte in de winter, als het gevaar van gladheid op de loer ligt. Een duurzame oplossing. Maar of het in de praktijk op grote schaal kan worden toegepast, is nog maar de vraag. Het zou in ieder geval een heleboel zout uitsparen. En minder zout is goed voor elk.

minder zout

Bestrijding van gladheid is een ware kunst geworden

verkeerd bezig bent. Ik kwam, twee maanden lang, vijf keer per week in het casino.” In die korte tijd verspeelde Cor honderdduizend gulden aan spaargeld, vakantiegeld en uitgekeerd pensioen. ,,Dan vul je het ene gat met het andere. Dat houd je een tijd vol, tot-dat je ziet dat dat ‘m niet gaat worden.” De schulden bij de woningverhuurder, water- en energiemaatschappij en bank liepen op. Om bij te verdienen werd hij taxichauffeur, maar omdat hij meer verdiende dan zijn WAO-uitkering toestond, moest hij veel geld terugbetalen.

DeurwaarderCor had geen andere keus dan in 1997 zijn woning op te geven, zijn spullen te verkopen en een appartementje te huren. ,,Dat was heftig. Op advies van iemand ging ik op vakantie naar Ecuador. (Hoofdschuddend) Moet je niet doen als je schulden hebt... Dom, gewoon dom. Eenmaal thuis vond ik brieven met ‘In naam van de koningin...’ en toen wist ik genoeg. Ik moest naar de rechtbank om mijn schulden uit te leggen. Omdat ik daar geen zin in had, stak ik mijn kop in het zand. Een week later kreeg ik een brief van de deurwaarder dat ze mijn huis zouden komen leeghalen als ik niet zou betalen. De nacht voordat ze kwamen, heb ik wat spullen in de auto gedaan. Om negen uur ‘s ochtends stonden ze op de stoep. Ik deed de deur op slot en gaf de sleutel aan de politie met de woorden: U kunt het huis leeghalen, ik ga weg.”Achteraf weet Cor dat hij het verlies van Wilma niet heeft kunnen verwerken. Hij had geen hulp gevraagd aan kennis-sen en met zijn broer en zus had hij het contact verbroken.

,,De les is: als je alleen komt te staan door scheiding of door overlijden van je partner, wacht niet af, maar zoek zo snel mogelijk hulp! Anders kan het grandioos misgaan. Als je je vrouw verliest, is het verdriet zo intens! Je hebt haar name-lijk zelf uitgekozen.”

Kwetsbare oproep Cor was dakloos. De nachtopvang van het Leger des Heils bood uitkomst en al snel kreeg hij een eigen kamer bij deze organisatie, waar hij jaren met plezier woonde. Hij werd lid van een gereformeerde kerk (vrijgemaakt) in Rotterdam; een gemeente met veel twintigers en dertigers. En toen, in het voorjaar van 2013, werd Cor ernstig ziek. Hij zou nog drie maanden te leven hebben, zei de arts. Inmid-dels kostte het hem weinig moeite om hulp te vragen en die kreeg hij dan ook vanuit de gemeente. ,,De kerk is mijn familie. Toen ik ziek werd, hielpen gemeenteleden me bij alles, zelfs met verschonen. Dat vind ik zo bijzonder!”Hij werd opgenomen in het verpleegtehuis. ,,Toen heb ik mijn eigendommen verdeeld onder gemeenteleden. Ik wilde dat doen vóór mijn dood, want dan heb ik er plezier van als ik weet waar het terecht is gekomen.” Na afloop van een kerkdienst gaf Cor voor in de kerk enkele spullen aan mensen die hem na stonden. De overige bezittingen werden uitgestald voor de rest van de gemeente. Hij deed toen ook in tranen een kwetsbare oproep aan de gemeente: ,,Kunnen jullie mij helpen om na vijftien jaar weer in het reine te komen met mijn broer en zus?” Tot zijn grote vreugde werd het contact hersteld en vele gesprekken volgden. ,,De kerk betekent voor mij saamhorigheid. Mijn

cor heeft zijn schaakbord weggegeven aan Simon, een jong gemeentelid. cor had het schaakbord nog van zijn vader gekregen.

‘Sommige kinderen laten op school bidden

voor meneer Cor’

kamer hangt vol met kinderteke-ningen uit de kerk. (In tranen) Som-migen laten op de basisschool bid-den voor ‘meneer Cor’. Het gebed is heel belangrijk! De arts gaf me nog maar kort te leven, maar dat ik nog steeds leef is te danken aan die gebeden. Ik leef in genadetijd.”

OverlijdenIk vroeg hem of hij bang is voor de dood. Nee, zei hij. ,,Waarom zou ik daar bang van zijn?” Toen begon Cor te stralen. ,,Je hebt toch het mooiste perspectief in je hele leven? Je gaat naar de Heer! Tegen mijn gemeenteleden zei ik pas: Ik ben jullie een streep voor. Ik ga de Heer zien.”Tijdens een kerkelijke sport- en spelzaterdag is Cor, in zijn elektri-sche rolstoel, er ook bij. Hij geniet ervan. De dag erna zijn Albert en Nel, de broer en zus van Cor, aan-wezig in de kerk en houdt Albert een toespraakje. Het zou de laatste keer zijn dat Cor aanwezig was. De zondagochtend erna is zijn plek leeg. In de nacht die volgt zou Cor overlijden. •

76 e l i s a b e t he l i s a b e t h