Consulting event - De Nationale APF€¦ · • Presentatie door 3 partijen -> bestuur...

Consulting event 25 oktober 2017

Introductie door dagvoorzitter Margreet Teunissen

Margreet Teunissen Voorzitter (niet uitvoerend)

• Voorzitter Pensioenfonds Openbare Bibliotheken

• Vice-voorzitter RvT Rijnbrink • Voorzitter RvT IrisZorg • Vice-voorzitter RvT Maastro Clinic • Voorzitter raad van bestuur Muziekweb.nl

Programma

• 14:30 Algemene presentatie (plenair) Sprekers: Joyce Groteclaes (KPMG), Erik van den Bemd (voorzitter Stichting Pensioenfonds McCain) Wim Brandse (voorzitter Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland)

• 16:00 Koffie en theepauze • 16:30 Parallelsessies • 17:00 Wissel • 17:15 Parallelsessies • 17:50 Plenaire terugkoppeling en afsluiting • 18:00 Borrel en hapjes

• Thema: Strategie van pensioenfonds en werkgever & keuzes inzake toekomstbestendigheid Sprekers: Arnout Korteweg (uitvoerend bestuurslid) & Lilian van Duijnhoven (PWC)

• Thema: Transparantie Sprekers: Henk de Bruijne (uitvoerend bestuurslid) & Ruud Hommes (beleggingsadviescommissie De Nationale APF)

• Thema: Individualisering, herziening van het pensioenstelsel & combinatie DB/DC Sprekers: Mirja Constandse (uitvoerend bestuurslid) & Marc Heemskerk (actuaris Mercer)

Parallelsessies

Presentatie door Joyce Groteclaes (KPMG)

Ontwikkelingen en strategische keuzes

APF seminar, 25 oktober 2017 De Nationale APF

9

© 2017 KPMG Advisory N.V., registered with the trade register in the Netherlands under number 33263682, is a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), a Swiss entity. All rights reserved. The KPMG name and logo are registered trademarks of KPMG International.

De pensioensector wordt beïnvloed door een aantal (mega) trends

Ontwikkelingen in de sector

Economie

Demografie

Sociaal cultureel

Technologie

Duurzaamheid

Politiek

• Aanhoudende lage marktrente

• Kostendruk

• Staatsschuld

• Vergrijzing

• Ontgroening

• Stijgende levensverwachting

• Meer ‘life events’

• Veranderende arbeidsmarkt

• Individualisering & afname solidariteit

• Betrokkenheid & keuzevrijheid

• Instroom andere culturen

• Behoefte aan transparantie en verbeterde communicatie

• Insourcing, outsourcing, offshoring

• Verbeteren datakwaliteit

• Omnichannel communicatie & tooling

• Toenemende (internationale) wet- en regeldruk

• Fiscale (opbouw) inperking

• Flexibilisering AOW

• MVO/ESG/CO2-footprint

• Long term investing

• Onzekerheid omtrent grondstoffen

• Innovatie (penstech, fintech, regtech, data-analytics, blockchain, robotics)

• Privacy en veiligheid

• Volatiele financiële markten

• Globalisering

NB: dit is geen limitatieve lijst

10


Veel ontwikkelingen in de sector zijn gedreven door nieuwe wet- en regelgeving

Wet- en regelgeving

2016 2017 2018 2019 2016 2017 2018 2019

Wet verbeterde premieregeling

IORP II

Wet APF

Wet Wijziging WOR en PW

EU Personal Pension Framework

Wijziging pensioenleeftijd 68 jaar

Guidance beheersing pensioenadministratie

EIOPA Stresstesting / HBM

Wetsvoorstel waardeoverdracht klein pensioen

Europese wet- en regelgeving Nationale wet- en regelgeving

Richtlijnen DNB

Wet Pensioencommunicatie (fase II)

SRD II

GDPR

Verzamelwet Pensioenen 2017

Nieuw pensioencontract en afschaffing doorsneepremie

Wetsvoorstel BPF-en en tijdelijk afgescheiden

vermogen

11


Onderscheidend vermogen is key in groeiend aantal mogelijke pensioenuitvoerders

1881 1917 2010 2011 2016 … 1936 2014

OPF OPF

B(r)PF

OPF

B(r)PF

OPF

B(r)PF

OPF

B(r)PF

OPF

B(r)PF

OPF

B(r)PF

Ver-zekeraar

Ver-zekeraar

Ver-zekeraar

Ver-zekeraar

Ver-zekeraar

Multi-OPF

Multi-OPF

Multi-OPF

PPI PPI

PPI

IORP

IORP

OPF

B(r)PF

Ver-zekeraar

Multi-OPF

PPI

IORP

APF

APF

Fin tech/ GAF

A

UVO

Bank / AM

12


Nieuwe pensioencontract beperkt onderscheidend vermogen aanbieders

Kenmerk Pensioencontract IV-C

Premie Vast

Pensioenopbouw Degressief

Annuïteit Variabel

Discontovoet Voor buffer: conform formule

Zekerheidsmaatstaf Geen

Buffer ja

Uitsmeer-mechanisme financiële schokken Op basis van buffer en afspraken (vijf jaar)

Beleggingsrisico Collectief

Kortlevenrisico Collectief

Langlevenrisico Collectief

Beleggingsbeleid Lifecycle

Management informatie

en key performance indicators

TECHNOLOGIE & OPERATIONELE INFRASTRUCTUUR

KERNBEDRIJFPROCESSEN

PROPOSITIES EN MERKEN

MARKTEN

FINANCIËLE AMBITIE

GOVERNANCE, STRUCTUUR & BEHEERSMAATREGELEN

MENS & CULTUUR

PRESTATIE MANAGEMENT & INCENTIVES

KLANTEN EN KANALEN

Het 9LoV model

13


Focus in strategie van pensioenfondsen in 2018: klaarstomen voor een nieuwe toekomst

Strategische heroriëntatie:

fit for the future?

Robuuste pensioenadministratie

Digitalisering en automatisering

(STP)

Communicatie: customer

experience

Verandervermogen en bestuurlijke effectiviteit

Wet- en regelgeving transformatie

ESG en long term investing

14


Focus in strategie voor werkgever in 2018 : duurzame inzetbaarheid van werknemers

Duurzame inzetbaarheid werknemers

Vergroten financiële bewustheid werknemers

Maatwerk in arbeidsvoorwaarden

Focus op duurzaamheidsbeleid bij

arbeidsvoorwaarden

Beperken volatiliteit pensioenlasten

15


Rol van de werkgever verandert: einde van het paternalisme?

Zware zorgplicht Medium zorgplicht Lichte zorgplicht

Rol werkgever Aanbieder Intermediair / Facilitator Financier

Beschikbare regeling • Eén regeling

• Geen keuzemogelijkheden

• Meerdere regelingen

• Binnen regeling zijn keuzemogelijkheden

• Werknemer besteedt budget naar eigen inzicht; werkgever faciliteert geen regeling

Inleg werkgever Werkgever (en werknemer) financieren premie

Werkgever (en werknemer) financieren premie Werkgever stelt budget vast

Financiële risico Risico werkgever Risico werknemer Risico werknemer

Toezicht door werkgever

• Werkgever bepaalt de regeling

• Werkgever monitort de uitvoering

• Werkgever ondersteunt werknemers in keuzes wijze van beleggen

• Werkgever monitort de uitvoering

• Werkgever stelt werknemer in staat persoonlijk advies in te winnen

• Werkgever benut haar collectieve inkoopkracht voor 3e pijler

Rol werknemer • Werknemer maakt keuzes t.a.v. consumeren pensioen

• Werknemer maakt keuzes t.a.v. wijze van beleggen en consumeren pensioen

• Werknemer maakt keuzes t.a.v. deelname aan de regeling, keuze van de uitvoerder, wijze van beleggen en consumeren pensioen

Soort regeling DB-regeling DC-regeling Persoonlijk pensioenbudget

Verantwoordelijkheid werknemer stijgt; communicatie werkgever moet anders worden ingericht

16


Toegevoegde waarde APF voor aansluiters Werkgever zoekt oplossing voor: APF BPF OPF PPI Verzekeraar

Géén pensioenverplichting op de balans

Betaalbare DB-regeling

Beheersen (stijgende) uitvoeringskosten

Pensioenuitvoering op afstand

Maatwerk (keuzevrijheid en flexibiliteit)

Arbeidsvoorwaarde pensioen “dichtbij”

Pensioenfonds zoekt oplossing voor: APF BPF (fusie) OPF Verzekeraar

Beheersen (stijgende) uitvoeringskosten

Innovatiekracht

Voldoende gekwalificeerde bestuurders

Verschil in dekkingsgraad bij samengaan

Behoudt zeggenschap (en identiteit)

Geen verwatering van rechten (en indexatiepotentieel)

Thank you Joyce Groteclaes Senior manager KPMG Advisory N.V. Tel: +31 (0)20 656 8154 Mob: + 31 (0)6 2291 7669 [email protected]

Erik van den Bemd (voorzitter Stichting Pensioenfonds McCain)

Van Pensioenfonds naar DN APF Oktober, 2017

Erik van den Bemd

Accounting & Compliance Director McCain Continental Europe Voorzitter Stichting Pensioenfonds McCain – Pensioenfonds in liquidatie

– Introductie McCain Foods & Pensioenfonds – Proces heroriëntatie pensioenuitvoering – Keuze voor DN APF – Transitie naar DN APF – Betrokkenheid stakeholders – Rol adviseur

Inhoud

– Canadese multinational, familiebedrijf, ~ 20.000 collega’s wereldwijd – Meerdere bedrijven in Nederland (McCain Foods Holland, CelaVita, Van Geloven) – Diepgevroren aardappelproducten, koelverse aardappelproducten & snacks – Één op de drie frietjes wereldwijd is van McCain – Pensioenen:

• IFRS accounting • McCain pensioenregelingen migreren wereldwijd naar DC (voor nieuwe medewerkers) • In Nederland - McCain Foods Holland regeling -> CDC regeling

Introductie – McCain Foods

– Ondernemingspensioenfonds - werkgever McCain Foods Holland – Klein - ~ 80M € vermogen, ~ 1.100 deelnemers (500 actieven, 450 slapers, 150 gepens.) – Bestuurders niet full-time - werkzaam (geweest) bij de werkgever, ‘hobby’, onbezoldigd – Inrichting middels een kapitaalcontract - tot en met 31 december 2016

• Pensioenadministratie & uitkeringen door verzekeraar • Verzekeringstechnische resultaatdeling • Gesepareerd beleggingsdepot tegenover verplichtingen bij verzekeraar -> Bestuur wel eindverantwoordelijk voor alle processen en resultaten daaruit • Aan het einde van het kapitaalcontract komen alle rechten en verplichtingen terug naar het fonds

– Herstelplan van toepassing – Pensioenregelingen

• CDC regeling (via het fonds) - hoofdregeling • DC / Bijspaarregelingen via de werkgever -> per 1 januari 2018 over naar APF

Introductie – Pensioenfonds (in liquidatie)

– Gesprekken over toekomst fonds / uitvoering pensioenregeling

• Regeldruk & tijdsbesteding • Stijgende kosten / missen schaalvoordelen • Deskundigheid • Opmerking: geen brief ontvangen van DNB over toekomstbestendigheid van het fonds

– Einde kapitaalcontract per 31 december 2016 (regelgeving) – Druk sociale partners -> verbetering regeling – financierbaarheid, toekomstbestendigheid fonds

– Intensieve samenwerking met adviseur, bestuur/werkgever met terugkoppeling naar VO, OR,

vakbonden, DNB, Visitatie Commissie en deelnemers – Werkgroep heroriëntatie – vertegenwoordiging zowel fondsbestuur als werkgever

Heroriëntatie – aanleiding & aanpak

Formuleren uitgangspunten (fonds/werkgever/vakbonden) en maken plan

• Eigen pensioenregeling met huidige bepaalde kenmerken -> zo min mogelijk wijzigingen • Vermogensbeheer / risicoprofiel -> soortgelijk profiel • Governance uitvoerder -> zekere mate van invloed behouden • Uitvoeringskosten / premie -> toekomstige ruimte voor verbetering regeling • Volledige overdracht van rechten & verplichtingen -> liquidatie pensioenfonds

Bekijken uitvoeringsmogelijkheden (Nederland, Europa) Eerste selectie van uitvoerders & mogelijkheden obv kennis Mercer en uitvraag Definitieve selectie uitvoeringsvormen (verzekerde regeling, BPF, APF) Uitvragen offertes, opstellen vergelijkingen en stellen aanvullende vragen Contact met huidige uitvoerder over het proces en (on)mogelijkheden voor transitie + een back-up plan (vergunningen APF)

Heroriëntatie – proces tot aan keuze (1/2)

Short list uitvoerders

• Aansluiting bij uitgangspunten (regeling, vermogensbeheer, governance, uitvoeringskosten/premie, ‘alles over’)

• Ingeschatte instroomdekkingsgraad / financiering overgang • Presentatie door 3 partijen -> bestuur pensioenfonds, werkgever, VO, OR vertegenwoordiger,

pensioendeskundige vakbond

Verdergaande gesprekken en analyses Definitieve afspraken met huidige uitvoerder van kapitaalcontract APF uitvoeringsvorm bleef over Onderhandelingen met partijen Keuze partij ------------------- einde kapitaalcontract per 31 December 2016 ------------------------------ In elke fase veel ondersteuning van onze adviseur

Heroriëntatie – proces tot aan keuze (2/2)

– APF – Eigen Kring (bewust van omvang fonds) – Uitgangspunten & flexibiliteit

• Eigen pensioenregeling & specifieke items (ploegentoeslag systematiek, DC regelingen werkgever)

• Vermogensbeheer / risicoprofiel • Governance structuur – APF ‘voelt’ als een pensioenfonds + BO ‘dichtbij’ bestuur Eigen Kring (comfort Canada) • Kostenprofiel / aanvangsdekkingsgraad (financieringsvraagstuk bij overgang)

– Goede klik met bestuursleden APF & contactpersonen vermogensbeheer en uitvoering/administratie

– Goede reputatie van betrokken partijen

Keuze

(afbeelding van DN-APF)

Transitie naar APF – traject met APF

– Projectgroepen per onderdeel:

• McCain, adviseur, DN • Onderdelen:

– Vermogensbeheer / transitie beleggingen – Data (deelnemers, pensioenaanspraken) / transitie data / controle – Reglementen en overeenkomsten (pensioenreglement, CWO, uitvoeringsovk, BO overeenkomst, …) – inregelen

afspraken met ‘(eigen)aardigheden’

– Neem de tijd voor goedkeuring DNB voor CWO – Belangrijke rol voor adviseur in verschillende deelgebieden! – Op 1 juni 2017 overstap gemaakt naar DN APF

Transitie naar APF - kenmerken

– Werkgroep(en) – beschikken over informatie om:

• Goede keuzes te kunnen maken • Advies te kunnen uitbrengen aan andere stakeholders • Goede inrichting bij de nieuwe uitvoerder mogelijk te kunnen maken (zeer intensief proces)

– VO – meenemen in het proces. Lastig voor VO om een advies uit te brengen over andere / nieuwe pensioenuitvoering. Ook VC betrokken in het proces

– Werkgever Nederland – meenemen in bepalen voorwaarden, voortgang en keuzecriteria Werkgever buitenland -> uitleg structuur APF (‘als een pensioenfonds’) – Bonden – meenemen in overwegingen en informatiesessies (APF is nieuw fenomeen) – DNB – verzoek tot CWO -> wordt gevolgd door vragen/nadere uitleg – Certificerend actuaris – begeleiden en afgegeven verklaring dat aanspraken goed overgaan – Accountant – CWO heeft gevolgen voor jaarrekening en liquidatiestukken – Deelnemers – op een juiste wijze informeren, link naar de toekomst (kabinetsplannen) en Portal

Stakeholders

– Schetsen van het pensioenlandschap vs eigen omgeving (‘wat is er te koop’, APF = nieuw) – Begeleiden in bepalen uitgangspunten en vertalen van ‘huidig’ naar ‘toekomst’ – Selectie van partijen, uitvragen, vergelijken en beoordelen mogelijkheden – Goede voorlichting over kenmerken uitvoerder (APF), dit samen met partijen in ‘Short List’

– Advies in keuzerichting (pensioenregeling, vermogensbeheer, governance/inspraak, premiesystematiek)

– Bijstaan in transitieproces (inregelen pensioenregelingen, opmaken overeenkomsten, rol BO)

– Sparring partner/advisering van de werkgever en het BO vs het APF – In ons specifieke geval: goede begeleiding in het ‘back-up’ proces met vorige uitvoerder -> 31

december 2016 niet gehaald, maar wel de tijd genomen om e.e.a. goed te regelen in overgangsfase!

– Intensief traject in verschillende deelgebieden

Rol adviseur – wat vonden wij heel belangrijk

– Gekeken naar het (pensioen)veld en aangegeven wat we wilden ‘laten groeien’

(uitgangspunten) – Met onze adviseur zaadjes geplant en pootgoed geoogst (mogelijkheden uitvoering) – Selectie uit het pootgoed gedaan (uitvoering) -> aardappelrassen bepaald (partijen)

– Keuze gemaakt voor best passende aardappelras met continuiteit (keuze DN APF)

– In het transitieproces de aardappel verder verwerkt tot gewenst eindproduct (Eigen Kring)

– Bij het verder inregelen, het product aan kwaliteitscontrole blootgesteld (reglementen,

uitvoering) – We zijn ‘in business’ met regelmatige terugkoppeling over processen en met inspraak via

het BO (en overige communicatie)

Samenvattend (in ‘friettermen’)

Vragen?

Wim Brandse (voorzitter Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland)

Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland

Unisys

Van OPF naar De Nationale APF 25 Oktober 2017

Wim Brandse Voorzitter SPUN


Unisys

• Amerikaanse multinational ~ 20.000 medewerkers. • Ontstaan in 1987, Merger tussen Burroughs en Sperry.

• IT-Services bedrijf.

• US GAAP accounting

• 2017 Van hybride regeling (28% / 5%) naar DC

Unisys


Unisys

o € 485 mln. belegd vermogen, waarvan € 5 mln. DC kapitaal o Sind juli 2017 een gesloten fonds o Premiemarge (2016):nihil (100% premiedekkingsgraad) o Pensioenuitkeringen (2016): € 16 mln. o Kosten per normdeelnemer (2016): € 544

o Kosten als % belegd vermogen (2016): 38 bp. o Strategisch beleggingsbeleid: - matching – return: 70%-30% - afdekking renterisico: afhankelijk van dekkingsgraad en rentestand o 5jaars rendement: 6,5% (rendement verplichtingen: 4,5%)

SPUN karakteristieken


Unisys

SPUN Dekkingsgraad 2017


Unisys

Beleidsdekkingsgraad 12 maanden


Unisys

Kwetsbaarheid

42

o Kosten per deelnemer o Vergrijzing o Premiestuur o Krimp o Kostenvoorziening

o Dekkingsgraad o Omvang vermogen

“Is het pensioenfonds in staat om haar ambities op de langere termijn waar te maken”


Unisys

Conclusie: Vergrijsd pensioenfonds met defensief beleggingsbeleid. Reele kans op verlagingen blijft, kans op indexatie is gering. “SPUN is geen ‘brandend huis’, er is wel reden tot zorg”

Ontwikkeling aantal deelnemers


Unisys

• “Besturen van pensioenfonds wordt een steeds complexere en zwaardere verantwoordelijkheid, die steeds moeilijker op verantwoorde wijze is uit te voeren”. • “Kan het pensioenfonds in de toekomst nog wel voldoende gekwalificeerde functionarissen aan zich binden?” Hoe uit zich dat? o Sinds 3 jaar een vacature in bestuursgroep werkgevers o Bij verkiezingen precies voldoende kandidaten of geen tegenkandidaat o Tijdsbesteding neemt toe, eisen DNB nemen toe o Steeds meer tijd kwijt voor scholing, etc.

SPUN – Governance last


Unisys

Zoektocht naar totaaloplossing voor kwetsbaarheidsindicatoren. Marktverkenning (onderzoek naar uitvoeringsalternatieven) aan hand van: o Openbare informatie o Presentaties organiseren voor SPUN bestuur o Gesprekken voeren met partijen o Bijwonen van seminars, etc.

Marktoriëntatie. Begin 2014 tot eind 2015


Unisys

o Externe consultant als procesbegeleider/deskundige/marktkenner.

Longlist o 6 APF’en (eigen kring en multi kring, licenties???) o 2 Bpf’’en o SPUN 3.0 (doorgaan maar met ander bestuurs- en bedrijfsmodel)

Van oriëntatie via longlist naar shortlist 2016 (1)


Unisys

o Informatie opgevraagd bij partijen op longlist, met focus op: - beleggings- en risicobeleid - uitvoeringskosten - governance - transitie o Analyse RfI (op belangrijkste 20 criteria)

o Bestuursbesluit van longlist naar shortlist

Van oriëntatie via longlist naar shortlist 2016 (2)


Unisys

• Shortlist van 7 alternatieven – 3 APF’en elk met eigen kring en een multikring – SPUN 3.0 (ook als benchmark)

• RfP info langs meetlat selectiecriteria. – Onvoldoende info voor mini-ALM’s

• Extra informatie uitvraag naar vermogensbeheer. – Inclusief site visits

• Mini ALM’s voor alle alternatieven. • Uitkomsten opnieuw langs selectiecriteria.

Van shortlist naar bestuursbesluit (2017)


Unisys

SPUN bestuur heeft uiteindelijk als belangrijkste selectiecriteria - met focus op ‘DB pensioenen’ - gehanteerd: o Prestaties vermogensbeheer (kwalitatief en kwantitatief)

o Kwalitatief m.n. flexibiliteit o Verminderde governance last o Behoud van (mede)zeggenschap o Dienstverlening o Continuïteit van uitvoeringsalternatief

Pensioenresultaat, indexatiepotentieel en kans op verlagingen in verwacht, ‘goed weer’ en ‘slecht weer’-scenario wogen zwaar

Selectiecriteria


Unisys

oDe Nationale APF oEigen kring Als we er niet uitkomen opnieuw bestuursbesluit

Keuze


Unisys

o Mondelinge toelichting aan besturen van alle drie APF’en over voorkeursoptie van SPUN.

o Adviesaanvraag voor verantwoordingsorgaan. o In gesprek met De Nationale APF aan hand van ‘wensenlijstje’, over onder

meer: - wat draagt het pensioenfonds over? - onder welke voorwaarden wordt overgedragen? - is er nog financiële ruimte in offerte? - wensen t.a.v. (mede)zeggenschap. o Contracten getekend (eind September)

Keuze gemaakt en dan?


Unisys

o Zeer complex traject

o APF-markt is nog jong

o Schuivende panelen

o Hapklare brokken

Onze ervaring


Unisys

??

Dank voor uw aandacht

Arnout Korteweg (De Nationale APF)

Arnout Korteweg (Uitvoerend bestuurslid De Nationale APF)

• Ervaren manager en adviseur in de pensioensector

• Managing Director Mercer Benelux (tot 2013) • Daarvoor commerciële functies bij Hewitt en

Robeco Groep • Lid Raad van Advies PBM

Stakeholder Management 25 oktober 2017

Stakeholder Management (1)

• Toekomstbestendigheid van pensioenfonds en -regeling

• Strategische oriëntatie • SWOT analyse zwakte/bedreigingen • Scenario analyse wendbaarheid • Governance bestuurlijke kwaliteit en drukte • Aanpassing van strategie, beleid of regeling • Keuze ‘zelf doen of uitbesteden’? partijen


Welke partijen worden betrokken: • Pensioenfonds Bestuur (BO) taakverdeling • Werkgever (HR/ Finance) • OR advies- of instemmingsrecht • (Vak)Bonden • VO/VvG/deelnemers situationeel • Adviseurs (actuaris, selectie consultant)

Huidige klanten en kringen van De Nationale APF

60

• 4 multi-client kringen (Kring A t/m D) • 3 single-client kringen • 1 DC kring

Naam Soort kring Deelnemers AuM Premie-instroom

Pensioenfonds AZL multi-cliënt A 1000 150 mln. 3,8 mln.

Pensioenfonds McCain single-cliënt 1100 90 mln. 3,5 mln.

Pensioenfonds Unisys single-cliënt 2700 500 mln. 0,2 mln.

Pensioenfonds AFM single-cliënt 1100 185 mln. 10,5 mln.

Over de Parallelsessies

• Thema: Strategie van pensioenfonds en werkgever & keuzes inzake toekomstbestendigheid Sprekers: Arnout Korteweg (uitvoerend bestuurslid) & Lilian van Duijnhoven (PWC)

• Thema: Transparantie Sprekers: Henk de Bruijne (uitvoerend bestuurslid) & Ruud Hommes (beleggingsadviescommissie De Nationale APF)

• Thema: Individualisering, herziening van het pensioenstelsel & combinatie DB/DC Sprekers: Mirja Constandse (uitvoerend bestuurslid) & Marc Heemskerk (actuaris Mercer)

Consulting event - De Nationale APF€¦ · • Presentatie door 3 partijen -> bestuur...

Documents

Transcript of Consulting event - De Nationale APF€¦ · • Presentatie door 3 partijen -> bestuur...