HET PRAKTIJKGERICHTE NA- EN BIJSCHOLINGSPLATFORM VOOR ALLE SPECIALISTEN WERKZAAM IN INFECTIOLOGIE EN MEDISCHE MICROBIOLOGIE

clinic

INTERVIEW met Charlie Obihara: De waakhond, het luchtfilter en de poepfile: metaforen voor in de communicatie tussen arts en patiënt

Neurologische manifestaties van COVID-19M.C. Brouwer

Westnijlvirus: virologie, epidemiologie, klinische beelden en diagnostiekJ.H.J. Reimerink, M.A.H. Braks, B.C.G. Voordouw, C.C. van den Wijngaard, H.C.T. van den Kerkhof, C.B.E.M. Reusken

Meningitis op basis van een autochtone infectie met westnijlvirusN.J.L.M. Taks, W.H. Bouvy, S.F.T. Thijsen, J.H.J. Reimerink, C.B.E.M. Reusken, C.F.H. Raven

Wat in eerste instantie een simpele cellulitis leek…M.E. Jacobs, W.J.M. Janssen, R.J.A. Diepersloot, I.M.M.J. Wakelkamp

De afweerreactie op tuberculose en na BCG-vaccinatieV.A.C.M. Koeken

Rotavirusvaccinatie is effectief voor een milde, acute gastro-enteritis in een poliklinische settingI.N. Vlasveld

Tijdschriftvoor InfectieziektenJAARGANG 16 | NUMMER 4

SEPTEMBER 2021

4

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

COLOFON TIJDSCHRIFT VOOR INFECTIEZIEKTEN

Het Tijdschrift voor Infectieziekten (TvI) verschijnt zesmaal per jaar en wordt via controlled circulation kosteloos aangebo-den aan internisten, kinderartsen, arts-microbiologen, der-matologen, neurologen, GGD-artsen, gynaecologen, arts- epidemiologen, geriaters, intensivisten, longartsen en reu-matologen met interesse voor infectieziekten en arts-assis-tenten in opleiding werkzaam binnen de eerder genoemde specialismen in Nederland. Het TvI is een praktisch en infor-matief vaktijdschrift. Het doel van het tijdschrift is de lezer inzicht en overzicht te geven op medisch gebied. Dankzij het TvI is men snel en op goed toegankelijke wijze op de hoogte van actuele ontwikkelingen op het gebied van de infectieziek-ten en direct aanverwante medische vakgebieden. De inhoud komt tot stand door een onafhankelijke redactieraad en wordt gerefereerd om een objectieve informatieverstrekking te waar-borgen. Vanzelfsprekend staat het TvI open voor spontane bijdragen van lezers. Spontaan ingezonden bijdragen of refe-raten kunnen - na beoordeling en goedkeuring van de hoofd-redactieraad - worden geplaatst. Voor meer informatie hier-over, kunt u zich wenden tot de uitgever.

UITGEVER EN REDACTIESECRETARIAATAriez B.V.Redactiesecretariaat TvIWestzijde 22, 1506 EE ZaandamTel.: 075 642 94 20 Website: www.ariez.nlE-mailadres: tvi@ariez.nl

VOORZITTER HOOFDREDACTIERAADMw. dr. A.H.E. Roukens, internist-infectioloog, afd. Infectie-ziekten, LUMC, Leiden

HOOFDREDACTIERAADDhr. dr. V. Bekker, kinderarts-infectioloog/immunoloog, Willem- Alexander Kinderziekenhuis, LUMC, LeidenDhr. dr. R.W. Bosboom, arts-microbioloog, Med. Microbiologisch en Immunologisch Laboratorium, Rijnstate Ziekenhuis, VelpDhr. dr. A.P. van Dam, arts-microbioloog, afd. Med. Microbiologie, Amsterdam UMC, locatie AMC, Amsterdam en Streeklaboratori-um GGD, AmsterdamDhr. dr. A.S.M. Dofferhoff, internist-infectioloog, afd. Interne Ge-neeskunde, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, NijmegenMw. M. Gompelman, internist-infectioloog en arts-onderzoeker, Radboudumc, NijmegenDhr. dr. A. Goorhuis, internist, afd. Infectieziekten en Centrum voor Tropische Geneeskunde & Reizigersgeneeskunde, Amsterdam UMC, locatie AMC, AmsterdamMw. dr. M.L. Grijsen, dermatoloog, Centre for Tropical Medicine and Global Health, Nuffield Dep. of Medicine, University of Oxford, Verenigd Koninkrijk, en Eijkman-Oxford Clinical Research Unit, Jakarta, IndonesiëDhr. dr. P.H.P. Groeneveld, internist-infectioloog, afd. Interne Ge-neeskunde, Isala, ZwolleDhr. dr. C.D.J. den Heijer, arts-epidemioloog maatschappij en ge-zondheid, profiel infectieziektebestrijding, GGD Zuid Limburg, HeerlenMw. dr. O. Karimi, internist-infectioloog en internist ouderenge-neeskunde, Ziekenhuis St Jansdal, HarderwijkMw. dr. F.N. Lauw, internist-infectioloog, afd. Interne Geneeskun-de, MC Jan van Goyen, AmsterdamDhr. dr. J.L.A.N. Murk, arts-microbioloog, Microvida, Elisabeth--TweeSteden Ziekenhuis, TilburgDhr. dr. C.C. Obihara, kinderarts-kinderinfectioloog/immunoloog, afd. Kindergeneeskunde, Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, TilburgMw. dr. S.E. van Roeden, internist-infectioloog i.o. en klinisch epi-demioloog, afd. Interne Geneeskunde en Infectieziekten, UMC Utrecht, UtrechtDhr. dr. L. Slobbe, internist-infectioloog, Erasmus MC Instituut voor Tropische Ziekten, afd. Med. Microbiologie en Infectieziek-ten, Erasmus MC, RotterdamDhr. drs. R. Steingrover, arts-microbioloog, afd. Med. Microbiolo-gie en Infectiepreventie, Sint Maarten Medical Center en Sint Maarten Medical Laboratory Services, Sint MaartenDhr. drs. I.N. Vlasveld, internist-infectioloog, Martini Ziekenhuis, GroningenDhr. dr. G.H.J. Wagenvoort, arts-microbioloog, Laboratorium voor Med. Microbiologie en Infectieziekten, Isala Klinieken, Zwolle Mw. dr. L.J. Wammes, arts-microbioloog/parasitoloog, afd. Med. Microbiologie, LUMC, LeidenMw. dr. M. Wegdam-Blans, arts-microbioloog, PAMM Laboratori-um voor Pathologie en Medische Microbiologie, Catharina Zieken-huis, VeldhovenMw. dr. M.E. van Wolfswinkel, internist-infectioloog, afd. Med. Mi-crobiologie, MUMC+, Maastricht

ABONNEMENTENVoor abonnementsaanvragen door bedrijven, instellingen en medisch specialisten die niet in aanmerking komen voor kos-teloze toezending via controlled circulation: Graag uw verzoek sturen aan: abon@ariez.nl Oplage: 2.500 ex. Frequentie: zesmaal per jaar

COPYRIGHT© Ariez B.V., Zaandam. Alle rechten voorbehouden. Behou-dens wettelijke uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave openbaar worden gemaakt of overgenomen worden door middel van druk, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoofdredactieraad en uitgever zijn niet aansprakelijk voor de inhoud van de onder auteursnaam opgenomen artikelen of van de advertenties en/of mogelijke schadeclaims die hieruit kunnen voortvloeien. De hoofdredactieraad en uitgever wijzen elke verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor (de juist-heid van) de gepresenteerde gegevens af en garanderen noch ondersteunen enig product of dienst geadverteerd in deze uitgave, noch staan zij garant voor enige door de vervaardiger van dergelijke producten of diensten gemaakte beweringen. Hoofdredactieraad en uitgever zijn eveneens niet aansprake-lijk voor enig nadelig gevolg of schade voortvloeiend uit het gebruik van de informatie uit dit tijdschrift. De uitgever heeft het recht advertenties of soortgelijke uitingen zonder opgave van redenen te weigeren.

KAFTILLUSTRATIEGettyImages

ISSN-NUMMER 1872-0811

VOORWOORDA.H.E. Roukens

NEWSROOM

INTERVIEW Interview met Charlie Obihara: De waakhond, het luchtfilter en de poepfile: metaforen voor in de communicatie tussen arts en patiënt

OVERZICHTSARTIKELEN Neurologische manifestaties van COVID-19M.C. Brouwer

Westnijlvirus: virologie, epidemiologie, klinische beelden en diagnostiekJ.H.J. Reimerink, M.A.H. Braks, B.C.G. Voordouw, C.C. van den Wijngaard, H.C.T. van den Kerkhof, C.B.E.M. Reusken

CASUÏSTIEKMeningitis op basis van een autochtone infectie met westnijlvirusN.J.L.M. Taks, W.H. Bouvy, S.F.T. Thijsen, J.H.J. Reimerink, C.B.E.M. Reusken, C.F.H. Raven

Wat in eerste instantie een simpele cellulitis leek…M.E. Jacobs, W.J.M. Janssen, R.J.A. Diepersloot, I.M.M.J. Wakelkamp

PROEFSCHRIFTBESPREKINGDe afweerreactie op tuberculose en na BCG-vaccinatieV.A.C.M. Koeken

INFECTIEZIEKTEN IN BEELDUw diagnose?M.L. Grijsen, L.J. Secker, A.P.M. Lavrijsen

JOURNAL SCANRotavirusvaccinatie is effectief voor een milde, acute gastro-enteritis in een poliklinische settingI.N. Vlasveld

GEPOKT EN GEMAZELDK. van Halem

INFECTIES ZONDER GRENZENK.J. Vliegenthart-Jongbloed

MEDEDELINGEN EN AGENDA

INHOUDSOPGAVE 114

115116117

121

126

133

137141

144

147

148150152

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

INTERVIEW

De waakhond, het luchtfilter en de poepfile: metaforen voor in de communicatie tussen arts en patiëntdrs. C. Oldenburg

(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):117-20)

Aan het einde van dit jaar of begin volgend jaar hoopt dr. Charlie Obihara (kinderarts-kinderinfectioloog/immunoloog, ETZ, Tilburg) online te kunnen gaan met zijn geesteskind Medifoor. Medifoor, dat wordt gesponsord door diverse fondsen, geeft uitleg over ziektebeelden door middel van zogeheten ‘medifo-ren’ (medische metaforen). Door middel van illustra-ties vertellen de mediforen wat er in het lichaam gebeurt bij een bepaalde aandoening, zoals een longontsteking. Op die manier willen Obihara en de rest van het team achter Medifoor de communicatie tussen arts en patiënt verbeteren.

EFFECTIEVE COMMUNICATIE?“Effectieve communicatie tussen arts en patiënt is essenti-

eel,” begint Obihara. “In onze uitleg naar patiënten den-

ken we vaak vanuit onze medische kennis, maar hoeveel je

effectief overbrengt op de patiënt is onduidelijk.” Hij ver-

wijst naar onderzoeken waaruit blijkt dat eenderde tot de

helft van de patiënten niet genoeg kennis over gezondheid

bezit om goed te begrijpen wat hun in de spreekkamer

wordt uitgelegd.1,2 Hieronder vallen zowel hoog- als

laagopgeleiden, maar onder laagopgeleiden is het aandeel

nog veel hoger. Uit een studie kwam naar voren dat 75%

van de ondervraagde artsen (orthopedisch chirurgen)

tevreden was met hun eigen uitleg over een klinisch pro-

bleem, terwijl slechts 21% van de patiënten er content mee

was.3 “Dat is een enorm gat!” zegt Obihara. “Effectieve

communicatie is niet alleen belangrijk voor de diagnose,

maar ook voor de uitleg over wat er speelt in het lichaam

van de patiënt, de monitoring van het herstel en de zorg-

uitkomst als geheel. Wat gebeurt er als een patiënt niet

goed begrijpt wat je vertelt? Hoe kan je dan als patiënt een

keuze maken voor een bepaalde behandeling? Laaggelet-

terden, ouderen, kinderen, volwassenen met dyslexie of

taalproblemen die ze niet altijd kenbaar maken… Zij

begrijpen niet altijd wat je als arts uitlegt. Met de medifo-

ren hopen we patiënten te kunnen helpen om ziektebeel-

den beter te begrijpen en te onthouden. We willen op prik-

kelende, beeldende wijze de communicatie tussen arts en

patiënt ondersteunen.”

HET ONTSTAAN VAN MEDIFOORAardbeitong, sinaasappelhuid, klokhuisafwijkingen;

metaforen in de medische wereld zijn niet nieuw. Met de

huidige technologische ontwikkelingen hebben artsen de

metaforen echter verlaten en is hun uitleg te technisch

geworden, meent Obihara. Beelden zorgen ervoor dat

mensen dingen beter onthouden. “Neem bijvoorbeeld de

reclames van ‘Even Apeldoorn bellen’, die weet je jaren

later nog steeds,” licht Obihara toe. “Als een beeld 1.000

woorden waard is, dan is een metafoor 1.000 beelden

waard. Dan kun je met metaforen heel veel bereiken!”

Deze overtuiging vloeit voort uit Obihara’s achtergrond:

Trefwoorden: arts, communicatie, Medifoor, metaforen, Mediphorics, patiënt.

Keywords: communication, doctor, Medifoor, Mediphorics, metaphors, patient.

117

Dr. Charlie Obiharakinderarts-kinderinfectioloog/immunoloog, ETZ, Tilburg

FOTO

: MA

RIA

VAN

DE

R H

EY

DE

N

Luister ook naar de podcast met dr. Charlie Obihara.

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

OVERZICHTSARTIKELEN 121

SAMENVATTING COVID-19 is een ernstige virale infectie van de lucht-wegen die wordt gekenmerkt door dyspneu, en in ernstige gevallen gepaard gaat met een ontregelde immuunrespons die tot multi-orgaanfalen en trom-botische complicaties kan leiden. Neurologische klachten bij COVID-19 bestaan uit hoofdpijn, spier-pijn, reukverlies en een gedaald bewustzijn. Neuro- logische complicaties bestaan onder andere uit een hypoxische of metabole encefalopathie, post- infectieuze inflammatoire syndromen, zoals het syn-droom van Guillain-Barré en acute gedissemineerde encefalomyelitis, en cerebrovasculaire complicaties. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de neurologische symptomen en complicaties die optreden bij COVID-19. (TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):121-5)

SUMMARYCOVID-19 is a severe viral infection of the respiratory tract which is characterised by dyspnea, and in severe cases can be complicated by a dysregulated immune response, leading to multi-organ failure and thrombotic complications. Neurologic symptoms in COVID-19 patients consist of headache, muscle ache, loss of smell and taste and an altered mental status. Neurologic complications consist of hypoxic or metabolic encephalopathy, post-infectious inflam-matory syndromes, such as Guillain-Barré syndrome and acute disseminated encephalomyelitis, and cerebrovascular complications. This article provides an overview of neurological symptoms and com-plications which can occur during COVID-19.

Neurologische manifestaties van COVID-19 Neurological manifestations of COVID-19

dr. M.C. Brouwer

Dit artikel is een bewerking van Brouwer MC. Neurologische manifestaties van COVID-19. Tijdschr Neurol Neurochir 2021;122(3):92-6.

Correspondentie graag richten aan: dhr. dr. M.C. Brouwer, neuroloog, Amsterdam UMC, afdeling Neurologie, Amsterdam Neuroscience,

Postbus 22660, 1100 DD Amsterdam, tel.: 020 566 91 11, e-mailadres: m.c.brouwer@amsterdamumc.nl

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: de auteur heeft onderzoeksbeurzen van ZonMw (Vidi nr. 917.17.308), stichting de

Merel en de European Research Council (ERC consolidator grant nr. 101001237).

Trefwoorden: complicaties, COVID-19, encefalitis, meningitis, symptomen.

Keywords: complications, COVID-19, encephalitis, meningitis, symptoms.

ONTVANGEN 29 JANUARI 2021, GEACCEPTEERD 22 FEBRUARI 2021.

INLEIDINGSARS-CoV-2 heeft de wereld sinds begin 2020 ernstig

ontregeld met de uitbraak van COVID-19. Sinds de start

van de uitbraak in Wuhan, China, kwamen snel veel vra-

gen boven over de verschijnselen van de ziekte, betrok-

ken orgaansystemen, mortaliteit en snelheid van ver-

spreiding. Naarmate de epidemie een pandemie werd,

kwamen de eerste verslagen van neurologische manifes-

taties van COVID-19. De kwaliteit van de studies was

echter initieel nog vaak matig. Tevens was er vaak ondui-

delijkheid over de definities en classificatie. In de loop

van de eerste golf in het voorjaar van 2020 kwamen er

ook meer ‘case reports’ over neurologische ziektebeelden

die optraden bij of na COVID-19, zoals een acute necro-

tiserende encefalitis en cerebrale veneuze sinustrombose.

Later bleek ook dat het syndroom van Guillain-Barré,

acute gedissemineerde encefalomyelitis en herseninfarc-

ten voorkwamen bij patiënten met COVID-19. De vraag

bleef wat de werkelijke incidentie van deze complicaties

was, en of er een causaal verband was. In de loop van

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

OVERZICHTSARTIKELEN 126

SAMENVATTINGWestnijlvirus (WNV) is een door muggen overgedra-gen, zoönotisch virus dat zijn naam dankt aan de regio West-Nijl in Oeganda, waar het virus voor het eerst werd geïdentificeerd. De transmissie van west-nijlvirus verloopt in een enzoötische cyclus tussen muggen en vogels. Bij voldoende circulatie worden sporadisch mensen en paarden geïnfecteerd, die ver-der niet bijdragen aan de transmissie van het virus. Het verspreidingsgebied van het virus omvat de hele wereld, behalve Antarctica. Binnen Europa breidt het verspreidingsgebied van het virus zich steeds verder uit, wat ertoe heeft geleid dat in 2020 autochtone patiënten in Nederland werden gediagnostiseerd. De diagnostiek is grotendeels gebaseerd op serologie door de kenmerkende korte viremie (3-5 dagen) bij fla-vivirussen, maar in urine of volbloed kan het virus nog weken na de eerste ziektedag worden aangetoond met moleculaire technieken. De verwachting is dat in 2021 opnieuw patiënten zullen voorkomen en daarom is verhoogde alertheid bij clinici van belang voor het opnemen van WNV in de differentiaaldiagnose van met name neurologische verschijnselen.(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):126-32)

SUMMARYWest Nile virus (WNV) is a mosquito-borne zoonotic virus that is named after the West Nile region of Uganda, where the virus was first identified. West Nile virus transmission occurs in an enzootic cycle between mosquitoes and birds. With sufficient circu-lation, humans and horses are sporadically infected, but do not contribute to the transmission of the virus. In Europe, the spread of the virus continues to expand, which has led to the diagnosis of indigenous patients in the Netherlands in 2020. Diagnosis is largely based on serology due to the typical short viremia of 3-5 days of flaviviruses, but by using molecular techniques on urine or whole blood, the virus can be detected for weeks after the first day of illness. The recurrence of patients is expected in 2021 and therefore increased alertness among clini-cians is important to include WNV in the differential diagnosis, particularly in case of patients with neuro-logical symptoms.

1onderzoeker virologie, 2medisch entomoloog, Zoönose en Omgevingsmicrobiologie, 3arts-microbioloog, 4wetenschappelijk medewerker, Epide-

miologie en Surveillance van Infectieziekten, 5arts maatschappij & gezondheid, Centrum Coördinatie Infectieziektebestrijding, 6top-expert virolo-

gie, 7Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance, 8Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven.

Correspondentie graag richten aan: dhr. ing. J.H.J. Reimerink, RIVM, Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance,

Antonie van Leeuwenhoeklaan 9, Postbus 1, 3721 MA Bilthoven, tel.: 030 274 45 13, e-mailadres: johan.reimerink@rivm.nl

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.

Trefwoorden: muggenoverdraagbaar, neuro-invasief, viremie, westnijlvirus.

Keywords: mosquito-transmitted, neuroinvasive, viremia, West Nile virus.

ONTVANGEN 7 JUNI 2021, GEACCEPTEERD 20 JULI 2021.

Westnijlvirus: virologie, epidemiologie, klinische beelden en diagnostiekWest Nile virus: virology, epidemiology, clinical manifestations and diagnostics

ing. J.H.J. Reimerink1,7,8, dr. M.A.H. Braks2,8, dr. B.C.G. Voordouw3,7,8, dr. C.C. van den Wijngaard3,8, dr. H.C.T. van den Kerkhof5,8, dr. C.B.E.M. Reusken6,7,8

INLEIDINGWestnijlvirus (WNV) is een neurotroop, door muggen

overgedragen, zoönotisch pathogeen dat zich handhaaft in

een vogel-mug-vogel-cyclus en incidenteel wordt overge-

dragen op de mens. Het virus is voor het eerst geïdentifi-

ceerd in de regio West-Nijl in Oeganda in 1937 en heeft op

dit moment van de door muggen overgedragen pathoge-

nen het grootste verspreidingsgebied in de wereld.1,2 In

Europa komt het virus endemisch voor in landen rond de

Middellandse Zee en in Centraal-Europa. Vanaf 2018 is

JA ARGANG16 SEPTEMBER2021

133

SAMENVATTING Dit artikel beschrijft een 34-jarige man met klachten van hoofdpijn, koorts, braken en nekpijn in combina-tie met een huiduitslag over het hele lichaam. Uit liquoronderzoek bleek een geringe pleiocytose en een licht verhoogd eiwitgehalte. Hierop werd gestart met een antibacteriële en antivirale behandeling voor meningitis. De uitslagen van aanvullend onderzoek naar diverse virale en bacteriologische verwekkers waren negatief, waarop de behandeling werd gestaakt. Omdat in augustus 2020 het westnijlvirus in Nederland lokaal werd geconstateerd, werd het liquorsample van deze man op dit virus onderzocht, met positief resultaat. Vanwege de (mogelijk per- manente) aanwezigheid van het westnijlvirus in Nederland illustreert deze casus het belang om bij onverklaarde meningitis of encefalitis in de differen- tiaaldiagnose rekening te houden met een dergelijke infectie.(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):133-6)

SUMMARYA 34-year old man consulted the hospital with head-ache, fever, vomiting and neck pain combined with a generalized rash. Lumbar puncture showed a mild pleocytosis and slightly elevated protein level, the patient was therefore treated for meningitis. Addi-tional diagnostics for various viral and bacteriologi-cal pathogens were negative and antibiotic and anti-viral treatment was discontinued. Due to the local occurrence of the West Nile virus in the Netherlands in august 2020, additional diagnostics were used and the cerebrospinal fluid of the patient tested pos-itive for West Nile virus. The occurrence of autoch-thonous West Nile virus infections in the Netherlands underlines the importance of including this virus to the differential diagnosis in case of a patient with unexplained meningitis or encephalitis.

Meningitis op basis van een autochtone infectie met westnijlvirusMeningitis caused by an autochthonous infection of West Nile virus

drs. N.J.L.M. Taks1,7, dr. W. H. Bouvy2,8, dr. S.F.T. Thijsen3,8, ing. J.H.J. Reimerink4,9, dr. C.B.E.M. Reusken5,9, drs. C.F.H. Raven6,7,9

Dit artikel is een bewerking van Taks NJ, Bouvy WH, Thijsen SF, et al. Meningitis op basis van een autochtone infectie met westnijlvirus. Tijdschr Neurol Neurochir 2021;122(4):175-9.

1aios infectieziektebestrijding, 2neuroloog, afdeling Neurologie, 3arts-microbioloog, afdeling Medische Microbiologie en Immunologie, 4onderzoe-

ker virologie, 5top-expert virologie, 6arts maatschappij & gezondheid, 7afdeling Infectieziektebestrijding, GGD regio Utrecht, Zeist, 8Diakonessen-

huis, Utrecht, 9Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en laboratorium Surveillance, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven.

Correspondentie graag richten aan: mw. drs. N.J.L.M. Taks, GGD regio Utrecht, De Dreef 5, 3706 BR Utrecht, tel.: 030 630 54 00, e-mailadres:

ntaks@ggdru.nl

Belangenconflicten: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.

Trefwoorden: encefalitis, huiduitslag, meningitis, Nederland, westnijlvirus.

Keywords: encephalitis, meningitis, rash, the Netherlands, West Nile virus.

ONTVANGEN 30 MAART 2021, GEACCEPTEERD 25 APRIL 2021.

INLEIDINGIn augustus 2020 is het westnijlvirus (WNV) voor het

eerst aangetroffen in Nederland bij muggen en vogels.1

Hierna is in oktober 2020 voor het eerst een humane

autochtone (opgelopen in Nederland) infectie met het

WNV vastgesteld.2 Infecties met WNV komen wel vaker

voor in Nederland, maar tot voor kort was de infectie dan

altijd opgelopen in het buitenland. Het WNV komt al

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

CASUÏSTIEK

SAMENVATTINGEen infectie met het koepokvirus manifesteert zich bij mensen in veel gevallen als een ulceratieve cutane afwijking, vaak in combinatie met passagère griep- achtige verschijnselen. Door een afname van de immuniteit tegen pokkenvirussen wordt het ziekte-beeld in de afgelopen jaren steeds vaker bij mensen gezien. Dit artikel beschrijft een casus van een patiënte en haar partner, beiden geïnfecteerd met het koepok- virus na contact met besmette kittens. Tevens was bij de patiënte sprake van een secundaire huidinfec-tie met Staphylococcus pseudintermedius. In beide casus werd goed gereageerd op de antibiotica- behandeling, hoewel persisterende littekenvorming hiermee niet kon worden voorkomen. Dit artikel benadrukt het belang van vroegtijdige herkenning van dit over het algemeen mild verlopende ziekte-beeld, om zo eventuele complicaties te voorkomen.(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):137-40)

SUMMARYA human cowpox infection usually presents with an ulcerative cutaneous lesion and transient flulike symptoms. Over the years, the incidence has increased due to the decreased immunity against the poxvirus. This article describes a case of a patient and her partner, who were both infected with the cowpox virus through exposure to kittens. Addi-tionally, the patient showed symptoms of a second-ary skin infection caused by the pathogen Staphylo-coccus pseudintermedius. In both cases, symptoms improved under antibiotic treatment, although per-sistent scar formation could not be prevented. This article emphasizes the importance of early recogni-tion of this generally mild infection, in order to pre-vent possible complications.

Wat in eerste instantie een simpele cellulitis leek…What seemed like a simple cellulitis at first…

drs. M.E. Jacobs1,5, dr. W.J.M. Janssen2,5, dr. R.J.A. Diepersloot3,6, dr. I.M.M.J. Wakelkamp4,6

1medisch student, afdeling Interne Geneeskunde, 2aios reumatologie, afdeling Interne Geneeskunde, 3arts-microbioloog, afdeling Medische

Microbiologie, 4internist-endocrinoloog, afdeling Interne Geneeskunde, 5UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Utrecht, 6St. Antonius, Utrecht.

Correspondentie graag richten aan: mw. dr. I.M.M.J Wakelkamp, St. Antonius Ziekenhuis Utrecht, afdeling Interne Geneeskunde,

Soestwetering 1, 3543 AZ, Utrecht, tel.: 088 320 30 00, e-mailadres: i.wakelkamp@antoniusziekenhuis.nl

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.

Trefwoorden: cellulitis, huidinfectie, koepokken, zoönose.

Keywords: cellulitis, cowpox, cutaneous infection, zoonosis.

ONTVANGEN 26 JUNI 2020, GEACCEPTEERD 12 OKTOBER 2020.

137

INLEIDINGDe incidentie van humane infecties met het koepokvirus is

in de afgelopen jaren toegenomen. De infectie uit zich

meestal als een cutane afwijking met voorbijgaande syste-

mische symptomen.1,2 Het virus wordt overgedragen van-

uit knaagdieren of (huis)katten en wordt vaak bij mensen

niet direct herkend.1,3,4 Hoewel de meeste humane infec-

ties mild verlopen, kan snelle herkenning zorgen voor het

verkorten van een ‘diagnostic delay’ en complicaties voor-

komen.

CASUSEen 46-jarige patiënte met een blanco voorgeschiedenis

presenteerde zich op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH)

in verband met een erythemateuze zwelling op het gelaat

met betrokkenheid van het rechteroog. Een week voor de

presentatie had de patiënte een papel op haar neusbrug

bemerkt, dat in de loop van de dagen in grootte en rood-

heid was toegenomen. Tevens had ze zich wat grieperig

gevoeld, waarbij ze een maximale lichaamstemperatuur

van 37,6 oC had gemeten. Na een bezoek aan de huisarts,

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

141PROEFSCHRIFTBESPREKING

INLEIDINGTuberculose is wereldwijd een van de dodelijkste infec-

tieziekten: jaarlijks lijden ongeveer 10 miljoen mensen

aan deze ziekte en sterven 1,5 miljoen mensen eraan.1 In

totaal is een kwart van de wereldbevolking besmet met

de tuberculosebacterie (Mycobacterium tuberculosis) en in

ongeveer 5-10% van de gevallen leidt besmetting tot

ziekte.2 De ontwikkeling van tuberculose bestaat uit 2

stappen: (1) iemand raakt besmet met M. tuberculosis, en

(2) de infectie groeit uit tot ziekte. Het immuunsysteem

speelt in beide processen een belangrijke rol. Zo is het

menselijk immuunsysteem in sommige gevallen in staat

infectie en/of ziekte te voorkomen. We begrijpen echter

nog onvolledig welke specifieke immuunprocessen

belangrijk zijn voor het onder controle houden van

M. tuberculosis. In dit proefschrift is gekeken naar de rol

van het menselijk immuunsysteem bij infectie, ziekte en

vaccinatieresponsen. Deze kennis kan in de toekomst

helpen bij het ontwikkelen van betere preventiemaatre-

gelen of behandelstrategieën.

SAMENVATTINGOp 26 maart 2021 promoveerde Valerie Koeken aan de Radboud Universiteit in Nijmegen met haar proef-schrift getiteld ‘Host response in tuberculosis and BCG vaccination’. Het onderzoek werd verricht onder supervisie van prof. dr. R. van Crevel, prof. dr. M.G. Netea en dr. A. van Laarhoven. In dit artikel worden de belangrijkste bevindingen besproken.(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):141-3)

SUMMARYOn March 26th 2021, Valerie Koeken successfully defended her PhD thesis at Radboud University in Nijmegen. Her thesis was entitled ‘Host response in tuberculosis and BCG vaccination’. Her thesis was supervised by prof. dr. R. van Crevel, prof. dr. M.G. Netea and dr. A. van Laarhoven. This article summa-rizes the most important findings of this thesis.

De afweerreactie op tuberculose en na BCG-vaccinatieHost response in tuberculosis and BCG vaccination

dr. V.A.C.M. Koeken

Correspondentie graag richten aan: mw. dr. V.A.C.M. Koeken, postdoctoraal onderzoeker, Radboudumc, afdeling Interne Geneeskunde,

Geert Grooteplein Zuid 10, 6525 GA Nijmegen, tel.: 024 361 11 11, e-mailadres: valerie.koeken@radboudumc.nl

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.

Trefwoorden: afweerreactie, BCG-vaccinatie, getrainde immuniteit, tuberculose.

Keywords: BCG vaccination, immune response, trained immunity, tuberculosis.

ONTVANGEN 26 MEI 2021, GEACCEPTEERD 26 JULI 2021.

Host response in tuberculosis and

BCG vaccination

Host response in tuberculosis and

BCG vaccinationValerie A.C.M. KoekenValerie A.C.M. Koeken

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

144INFECTIEZIEKTEN IN BEELD

ZIEKTEGESCHIEDENISEen 2-jarig meisje met een blanco voorgeschiedenis werd

naar de dermatoloog verwezen door de huisarts vanwege

een sinds 2 weken bestaande blaarachtige huidafwijking

aan de rechterduim. De laesie was ontstaan nadat zij

enkele dagen daarvoor was gebeten door een geit, die zij

op de kinderboerderij uit haar hand had laten eten. Aan-

vankelijk ontstond een blaasje dat in de loop van de

tijd groter werd. De patiënte had 1 dag koorts gehad. De

huisarts had 2 orale antibioticakuren met amoxicilline/

clavulaanzuur voorgeschreven, die echter niet tot ver-

betering leidden.

Bij lichamelijk onderzoek werd aan de laterale zijde van

digitus I van de rechterhand een solitaire, scherp

begrensde, erythemateuze-livide vesikel van 8 x 8 mm

met centrale ulceratie gezien, die omgeven was door een

erythemateuze hof (zie Figuur 1). De nagel was eveneens

aangedaan (zie Figuur 2). Van epitrocheaire of axillaire

lymfadenopathie was geen sprake. Een uitstrijk van het

wondexsudaat werd verricht.

WAT IS UW DIAGNOSE?

Uw diagnose?dr. M.L. Grijsen1,2, drs. L.J. Secker3, dr. A.P.M. Lavrijsen1

(TIJDSCHR INFECT 2021:16(4):144-6)

1dermatoloog, afdeling Huidziekten, LUMC, Leiden, 2Eijkman-Oxford Clinical Research Unit, Jakarta, Indonesië, en Centre for Tropical Medicine

and Global Health, Nuffield Department of Medicine, University of Oxford, Verenigd Koninkrijk, 3afdeling Dermatologie, Mauritskliniek, Den Haag.

Correspondentie graag richten aan: mw. dr. M.L. Grijsen, Eijkman-Oxford Clinical Research Unit, Jalan Diponegoro 69, 10430, Jakarta,

Indonesië, tel.:+ 62 213 19 00 41, e-mailadres: mgrijsen@eocru.org

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.

ONTVANGEN 17 FEBRUARI 2021, GEACCEPTEERD 14 APRIL 2021.

FIGUUR 1. Aan de laterale zijde van de rechterduim bevond

zich een 8 x 8 mm grote, solitaire, scherp begrensde,

erythemateuze-livide vesikel met centrale ulceratie die werd

omgeven door een erythemateuze hof.

FIGUUR 2. Paars-blauw verkleurde nagel, eponychium

erythemateus en oedemateus.

JA ARGANG16 SEPTEMBER20214

JOURNAL SCAN 147

(TIJDSCHR INFECT 2021:16(4):147)

INLEIDINGHet rotavirus is een veelvoorkomende verwekker van een

acute gastro-enteritis bij kinderen. Voor de introductie van

de 2 geregistreerde vaccins (RotaTeq en Rotarix) in de Ver-

enigde Staten (VS) was vrijwel elk kind voor de leeftijd van

5 jaar geïnfecteerd en leidde dit tot jaarlijks meer dan

400.000 bezoeken aan een arts, 200.000 bezoeken aan de

afdeling Spoedeisende Hulp en 70.000 ziekenhuisopna-

men. De hoge vaccinatie-effectiviteit (VE) is inmiddels

bewezen voor matige en ernstige ziekte in de klinische set-

ting.1 Omdat data ontbreekt over de VE tegen mildere

ziekte waarbij enkel een artsbezoek op de polikliniek

nodig was, onderzoeken de auteurs in deze studie de VE

voor een milde gastro-enteritis.

SAMENVATTING EN RESULTATENBurke et al. deden een subsetanalyse van een grote data-

base met patiënten uit het noordwesten van de VS met een

acute gastro-enteritis die medische hulp zochten in de

periode van 1 april 2014 tot 30 september 2016.2 De

auteurs gebruikten een negatieve ‘test case-control’-design

voor kinderen jonger dan 12 jaar en pasten 4 casusdefini-

ties toe, afhankelijk van een kwantitatieve PCR en EIA op

fecessamples.

Van de 842 kinderen hadden 799 (95%) een milde gastro-en-

teritis, onder wie 698 (83%) kinderen volledig gevaccineerd

waren. Van de 842 fecessamples waren 55 (6,5%) PCR-test-

uitslagen positief voor het rotavirus en bij 49 van de 53

fecessamples werd de positieve uitslag bij het Amerikaanse

Centers for Disease Control and Prevention bevestigd. Van

de 53 bevestigde samples hadden 31 (58%) een Cq (kwanti-

tatieve cyclustijd) van <27 en 17 (32%) fecessamples hadden

ook een positieve EIA. Er was sprake van een voor de leeftijd

gecorrigeerde VE van 70% bij alle PCR-positieve patiënten,

een VE van 72% voor de PCR-positieven met een Cq <27, een

VE van 73% voor PCR-positieven en EIA-negatieven, en een

VE van 62% voor enkel EIA-positieven. Kinderen met het

rotavirus hadden vaker huisgenoten met een acute

gastro-enteritis (58% voor controles positief voor rotavirus,

versus 21% voor controles negatief voor rotavirus).

COMMENTAARDe auteurs concluderen dat vaccinatie effectief is voor kin-

deren met een milde gastro-enteritis in een poliklinische

setting met een PCR-uitslag positief voor rotavirus.2 De

lagere VE ten opzichte van eerdere studies wordt door de

auteurs verklaard doordat 90% van de populatie ambulant

was. De VE is hoger bij ernstige ziekte en lijkt hoger bij

kinderen jonger dan 2 jaar.1 In Nederland is in 2020 de

invoering van de vaccinatie in het Rijksvaccinatiepro-

gramma (RVP) voor kwetsbare kinderen stopgezet van-

wege een veel minder effectieve VE dan verwacht in deze

specifieke groep. In België en andere Europese landen is

na de introductie van het rotavirusvaccin echter een

reductie van 65-80% waargenomen in het aantal zieken-

huisopnamen bij kinderen van 2-24 maanden oud.3 De

implementatie van het rotavirusvaccin in Nederland bin-

nen het RVP lijkt een kwestie van tijd te zijn, waarbij waar-

schijnlijk ook de kwetsbare kinderen profijt zullen hebben

van groepsimmuniteit.4

REFERENTIES1. Pindyck T, et al. Expert Rev Vaccines 2018;17:593-606.

2. Burke RM, et al. Clin Infect Dis 2021;72:2000-5.

3. Karafilakis E, et al. Vaccine 2015;33:2097-107.

4. Van Dongen JA, et al. Pediatr Infect Dis J 2021;40:300-5.

Rotavirusvaccinatie is effectief voor een milde, acute gastro-enteritis in een poliklinische settingBron: Burke RM, Groom HC, Naleway AL, et al. Rotavirus vaccine is effective against rotavirus gas-

troenteritis resulting in outpatient care: results from the medically attended acute gastroenteritis (MAAGE) study. Clin Infect Dis 2021;72:2000-5.

Auteur: drs. I.N. Vlasveld, internist-infectioloog, Martini Ziekenhuis, Groningen.

Trefwoorden: gastro-enteritis, rotavirus, vaccinatie.

Keywords: gastroenteritis, rotavirus, vaccination.

ONTVANGEN 22 JUNI 2021, GEACCEPTEERD 12 JULI 2021.

JA ARGANG16 SEPTEMBER2021

148

(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):148-9)

Binnen de infectieziekten is altijd veel te doen om naam-

geving. Van de zoveelste bacterie die een wetenschappelijk

juiste, maar toch irritante naamsverandering ondergaat

(Streptococcus bovis naar S. gallolyticus, Propionibacterium

naar Cutibacterium, Clostridium naar Clostridioides, et

cetera) tot de naamgeving van de vele varianten van SARS-

CoV-2 (liever het Griekse alfabet dan het land waar de

variant het eerst werd ontdekt).

Toen de onderliggende pathofysiologie van ziekten nog

niet ontrafeld was, werd een ziekte meestal vernoemd naar

een plaats of een persoon (eponiem). Zo zijn er talloze ver-

noemingen naar de persoon die de ziekte als eerste

beschreef of de plaats waar een ziekte werd ontdekt.

Een bijzondere categorie vormen de zogenoemde auto-epo-

niemen. Hierbij is een ziekte vernoemd naar iemand die

werd getroffen door de ziekte die hij zelf bestudeerde. Een

voorbeeld hiervan is rickettsiose, vernoemd naar de Ame-

rikaan Howard Taylor Ricketts, die tijdens zijn onderzoek

naar ‘tabardillo’ (endemische vlektyfus in Mexico) aan de

ziekte overleed. Ook zijn collega Stanislaus von Prowazek,

een Tsjechische parasitoloog die onderzoek deed naar

endemische vlektyfus in een Duitse gevangenis in 1915,

overleed aan de ziekte die hij onderzocht, waarna de

verwekker naar hen beiden werd vernoemd (Rickettsia

prowazekii). Een ander treurig voorbeeld is de ziekte van

Carrion (Bartonella bacilliformis-infectie), vernoemd naar

de Peruaanse geneeskundestudent Daniel Alcides Carrión,

die zichzelf inoculeerde met bloed van een patiënt met

‘verruga peruana’ (Peruaanse wratten, de chronische

vorm van de ziekte) om het verband met Oroya-koorts (de

acute vorm) te bewijzen. Hij bewees de relatie tussen de

2 uitingsvormen, maar overleefde het experiment niet.

Minder vaak werd een ziekte niet vernoemd naar de dok-

ter, maar naar de patiënt. John Cunningham was 36 en

had al 8 jaar de ziekte van Hodgkin toen hij in de zomer

van 1970 snel progressieve neurologische verschijnselen

ontwikkelde en werd opgenomen in een ziekenhuis in

Wisconsin. Een hersenbiopt toonde progressieve multifo-

cale leukencefalopathie, een zeldzame demyeliniserende

aandoening van het centraal zenuwstelsel. De oorzaak van

deze aandoening was nog onbekend en een behandeling

niet beschikbaar. In het postmortale hersenweefsel werd

door Rhein en haar collega’s een nieuw humaan polyoma-

virus ontdekt, wat het JC-virus werd genoemd, naar de

initialen van John Cunningham.1 Overigens is ook het

aan JC-virus verwante BK-virus vernoemd naar de eerste

patiënt bij wie het virus werd geïsoleerd: in 1971 uit urine

van een 29-jarige patiënt na niertransplantatie met ureter-

obstructie. Deze patiënt had de initialen B.K.

Even een kleine uitstap nu we het toch over initialen heb-

ben. In veel wetenschappelijk onderzoek wordt gebruikge-

maakt van zogenaamde HeLa-cellen, die onderdeel zijn

van een oneindig delende humane cellijn en al decennia-

lang bij verschillende laboratoria over de hele wereld in

What’s in a name? Meer dan je misschien zou denkendrs. K. van Halem

internist-infectioloog, Jessa Ziekenhuis, Hasselt, België, e-mailadres: karlijn.vanhalem@jessazh.be

Trefwoorden: eponiem, infectieziekten, naamgeving.

Keywords: eponym, infectious diseases, naming.

FIGUUR 1. Henrietta Lacks met haar man David. Foto uit het

boek ‘The immortal life of Henrietta Lacks’ van R. Skloot.2

JA ARGANG16 SEPTEMBER2021

150

In de rubriek Infecties zonder Grenzen delen specia-listen, die in het buitenland werkzaam zijn op het gebied van infectieziekten, hun werkervaringen met de lezers van het TvI. In deze editie: Klaske Vliegent-hart, fellow infectieziekten in het Erasmus MC, tijdelijk werkzaam in het Academisch Ziekenhuis Paramaribo, Suriname.

“Hoe gaat het met u?” “Rustig.” “Lukt het de pillen te slikken?”

“Toch wel.” “Hoe vaak bent u de pillen vergeten afgelopen

week?” “Niet vaak.” “Oh, hoe vaak dan: 2 keer, of misschien 3

keer?” “Nee dokter, ik ga niet jokken hoor. Ik drink die pillen.” De

vraag is hoe de ART-compliance is, ik krijg er geen hoogte

van. Misschien ligt het aan mijn manier van vragen stellen.

Waarschijnlijk wil de patiënt fatsoenlijk zijn. Ik grabbel in

een bruine envelop die met 6 nietjes aan een stapel papier is

geniet en als polistatus fungeert. “Heeft u bloed laten prik-

ken?” “Ja dokter.” “Wanneer dan?” “3 dagen geleden.” Duidelijk,

een ‘viral load’ zit er niet in, dat duurt langer. Gelukkig zijn de

nierfunctie en de uitslagen van het urineonderzoek goed.

Voorschrijven dan maar en de patiënt ‘terugbestellen’.

INFECTIE-UITDAGINGENToch zijn juist de vele uitdagingen en de kleurrijke patiënten

de charme van het werken in Paramaribo. Veel patiënten

melden zich met een late hiv-diagnose, 30% meldt zich met

een CD4+-getal onder 200 cellen/mm3.1 Dit resulteert fre-

quent in complicaties als cryptokokkenmeningitis, toxo-

plasmose, tuberculose en vooral histoplasmose. De hiv-pre-

valentie is 1,3%, helaas kent de helft hiervan zijn status niet.

Het stigma is voor veel mensen verstikkend: ze worden

getreiterd op het werk of zwartgemaakt op Facebook.

Met een incidentie van 26 per 100.000 mensen is tubercu-

lose niet veelvoorkomend. Wel is in 27% van de gevallen

sprake van ‘double trouble’: een co-infectie van hiv en tbc,

wat gepaard gaat met slechtere uitkomsten (mortaliteit 29

versus 9%).2 De fellow loopt wekelijkse visite op het externe

sanatorium.

De consultvragen doen een infectiologenhart sneller klop-

pen;

antivirale

therapie bij

humaan T-lymfotroopvirus 1, oculaire lues, ziekte van Pott,

cryptokokkemie bij systemische lupus, enterokokken-endo-

carditis, bacteriële meningitis en veel bloedkweken met

Staphylococcus aureus, en de BRMO’s Klebsiella en Acineto-

bacter. Helaas zorgt de ongekende vertraging in de zorg, de

tsunami aan papieren uitslagen en statusvoering, en gebrek

aan adequate infectiepreventie eerder voor hartkloppingen.

FINANCIËLE UITDAGINGENIn Paramaribo bestaat een sterke wens om zorg te leveren

op een Westers niveau, met chemotherapie, nierfunctie-

vervangende therapie en thoraxchirurgie. Toch voelt het

als het bouwen van een luxe huis op een matig fundament.

Suriname heeft een staatsschuld van meer dan 4 miljard

Amerikaanse dollar, ruim € 6.000,- per inwoner.3 De ach-

terstallige betalingen en gebrekkige logistiek zijn merk-

baar. Momenteel zijn bijvoorbeeld amoxicilline/clavulaan-

zuur, bepaling van ‘viral load’ en CD4+-getal, coloscopie,

echografie of een dialyseplek niet beschikbaar. Medicatie-

spiegels zijn niet voorhanden, ondanks het toedienen van

dagelijks amikacine en liposomaal amfotericine B. Het

staatsziekenfonds dekt slechts 1 CT-scan per jaar, voor

een beenmergpunctie moet de familie geld inzamelen voor

de lidocaïne en de botboor. Flebitis en lijninfecties zijn een

regelrechte plaag. Een candidemie is helemaal een ramp,

want er is alleen fluconazol of liposomaal amfotericine B.

Als de familie geen nieuwe dialyselijn kan bekostigen en

Suriname: dezelfde taal, Suriname: dezelfde taal, maar een ander verhaalmaar een ander verhaalK.J. Vliegenthart-Jongbloed MD DTM&H

(TIJDSCHR INFECT 2021:16(4):150-1)

fellow infectieziekten, afdeling Interne Geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam, en AZP, Paramaribo, Suriname, e-mailadres: klaske@vliegenthart.org

Trefwoorden: gezondheidszorg, Suriname.

Keywords: health care, Suriname.

JA ARGANG16 SEPTEMBER2021

152

internist-infectioloog, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, tel.: 030 274 3035,

e-mailadres: signaleringsoverleg@rivm.nl

Trefwoorden: Burkholderia pseudomallei, Haemophilus influenzae-type b, melioidose.

Keywords: Burkholderia pseudomallei, Haemophilus influenzae type b, melioidosis.

EpinieuwsVoor deze rubriek is een selectie gemaakt van recentelijk gepubliceerde signalen uit het Wekelijks overzicht infectieziektesignalen van het RIVM.

dr. A.F. Schoffelen

(TIJDSCHR INFECT 2021;16(4):152)

TOENAME INVASIEVE HIB-ZIEKTE IN 2020 EN 2021In 2020 was sprake van een verhoogd aantal patiënten met

invasieve Haemophilus influenzae-type b (Hib)-ziekte, met

relatief veel patiënten onder ongevaccineerde kinderen.

Deze toename zet zich voort in 2021 (zie Figuur 1) en is niet

alleen te zien bij kinderen, maar ook bij andere leeftijden,

met uitzondering van 65-plussers. De Hib-patiënten zijn

verspreid over het hele land. In 2021 zijn tot en met juni 32

Hib-patiënten gemeld, van wie 15 geboren na 1993 (het jaar

dat Hib-vaccinatie in Nederland werd ingevoerd) en ouder

dan 3 maanden; zij zouden dus (voldoende) gevaccineerd

kunnen zijn. Van hen was 60% (9/15) daadwerkelijk gevac-

cineerd. Het aandeel gevaccineerden in de groep die voor

vaccinatie in aanmerking is gekomen, is daarmee gelijk aan

wat in de afgelopen 5 jaar gezien is (in 2016-2019 gemiddeld

54% gevaccineerd), met uitzondering van 2020, toen het aan-

deel gevaccineerden lager was (30%). De geschatte vaccin-

effectiviteit voor januari-juni 2021 was 89% (95%-BI:

68-96%). Deze data wijzen er dus op dat er geen problemen

zijn met de vaccin-effectiviteit, maar indiceren een ver-

hoogde infectiedruk, mogelijk door meer dragerschap. Uit

eerdere typering van Hib in 2020 leek 1 gezamenlijke bron

voor de infecties onwaarschijnlijk en bleek ook dat de infec-

ties niet werden veroorzaakt door een nieuwe stam. De geo-

grafische verspreiding van de patiënten in 2020 en 2021

duidt ook niet op een (puntbron)uitbraak.

In de afgelopen jaren zijn ten aanzien van Hib 2 aspecten

veranderd in het Rijksvaccinatieprogramma: vervanging

van het combinatievaccin en verandering van het schema.

In december 2018 is het Infanrix-combinatievaccin (in

gebruik sinds augustus 2011) vervangen door Vaxelis. In

FIGUUR 1. Cumulatief aantal gemelde gevallen van invasieve Haemophilus influenzae-type b-ziekte gedurende het jaar in de

periode 2015-juni 2021. (Bron: RIVM, NRLBM)

JA ARGANG16 SEPTEMBER2021

BIJEENKOMSTEN IN NEDERLAND

23-24 september 2021

Vaccinology Masterclass: ‘Vaccines: current insights and new developments’Digitaal evenement/Almere. Informatie: https://vaccinologymasterclass.org/tweedaagse-masterclass-

voor-infectiologen-en-onderzoekers-2021/

6-8 oktober 2021 NVK Congres 2021Digitaal evenement. Informatie: https://www.nvk.nl/over-nvk/events/agenda/

evenement?eventid=96108544

13-15 oktober 2021 InternistendagenMaastricht. Informatie: https://www.internistendagen.nl/

8-9 november 2021 Cursus Antibiotica en kindergeneeskundeInformatie: https://www.antibioticabijkinderen.nl/

18 november 2021 Wetenschapsdag OuderengeneeskundeInformatie: https://www.internisten.nl/vereniging/activiteiten/wetenschapsdag-ouderengeneeskunde

26 november 2021 HavensymposiumRotterdam. Informatie: https://www.travelclinic.com/havensymposium/91/93.htm

16 december 2021 Infectious Diseases Symposium Amsterdam (IDSA 2021)Amsterdam. Informatie: https://www.amc.nl/web/over-de-locatie-amc/evenementenkalender-1.htm

30 juni 2022 SWAB Symposium 2022Informatie: https://swab.nl/nl/event/107/swab-symposium-2022

INTERNATIONALE BIJEENKOMSTEN

29 september- 3 oktober 2021

IDWeek 2021Digitaal evenement. Informatie: https://www.idsociety.org/events2/events3/2021/september/

idweek-2021/

8-11 oktober 2021 10th Trends in Medical Mycology (TIMM 2021)Digitaal evenement/Aberdeen, Schotland. Informatie: https://www.timm2021.org/

27-30 oktober 2021 18th European AIDS ConferenceDigitaal evenement/Londen, Verenigd Koninkrijk. Informatie: https://eacs-conference2021.com/

8-9 november 2021 World Anti-microbial Resistance CongressWashington, Verenigde Staten. Informatie: https://www.terrapinn.com/conference/

antimicrobial-resistance-congress-usa/index.stm

19 november 2021 World Pediatrics ConferenceDigitaal evenement/Bangkok, Thailand. Informatie: https://pediatrics.episirus.org/

13-14 februari 2022 25th Symposium on Infections in the Critically Ill PatientBarcelona, Spanje. Informatie: https://infections-online.com/

13-16 februari 2022 Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections (CROI)Denver, Verenigde Staten. Informatie: https://www.croiconference.org/

MEDEDELINGEN EN AGENDA154