CIROC SeminarCIROC Seminar

Ondergronds bankieren in de Ondergronds bankieren in de Benin gemeenschapBenin gemeenschap

Resultaten uit wetenschappelijk onderzoekVrije Universiteit, Erasmus Univeristeit

Jose Aarts, 13-02-2008

BronBron

Etnografisch Etnografisch veldwerkveldwerk in Benin in Benin gemeenschap in Amsterdam (Zuidoostgemeenschap in Amsterdam (Zuidoost) ) en in Londen (King’s Cross).en in Londen (King’s Cross).

Voornaamste methode:Voornaamste methode:

Veldwerk: Participerende observatie en Veldwerk: Participerende observatie en informele gesprekkeninformele gesprekken

Wie?Wie?LocatiesLocaties Nationaal:Nationaal:

Regio: Amsterdam Regio: Amsterdam ZuidoostZuidoost

- Belhuizen/internetcafeBelhuizen/internetcafe- Winkels met Winkels met

Afrikaanse productenAfrikaanse producten- Individuen thuisIndividuen thuis

Internationaal:Internationaal:

Regio: Londen, GBRegio: Londen, GB- Cheque Point, bankenCheque Point, banken- Individuen thuisIndividuen thuis- Winkels met Winkels met

Afrikaanse productenAfrikaanse producten

RespondentenRespondenten Klanten uit de Benin Klanten uit de Benin

gemeenschapgemeenschap Bankiers uit de Benin Bankiers uit de Benin

gemeenschapgemeenschap

De BeninDe Benin

Meer dan 200 verschillende etnische Meer dan 200 verschillende etnische groepen in Nigeriagroepen in Nigeria

Yoruba, Hausa en Igbo de grootste Yoruba, Hausa en Igbo de grootste groepen, Benin groep in zuidwest groepen, Benin groep in zuidwest Nigeria, Edo StateNigeria, Edo State

Christendom, Islam en lokaal geloof (Ifa)Christendom, Islam en lokaal geloof (Ifa)

The Nigerian Factor (Smith 2007) – The Nigerian Factor (Smith 2007) – corruptie- wantrouwencorruptie- wantrouwen

Benin in NederlandBenin in Nederland

Nigeriaanse gemeenschap: in recente jaren gestegen Nigeriaanse gemeenschap: in recente jaren gestegen (CBS) van 3.136 in 1996 naar 7.298 Nigerianen in (CBS) van 3.136 in 1996 naar 7.298 Nigerianen in 2004 2004

In Nederland overwegend Christelijke Nigerianen In Nederland overwegend Christelijke Nigerianen (Yoruba, Igbo en Benin)(Yoruba, Igbo en Benin)

Grootste concentratie Amsterdam (967 in 2004 CBS) Grootste concentratie Amsterdam (967 in 2004 CBS) en daarna Den Haag (716).en daarna Den Haag (716).

Respondenten vooral werkzaam in autohandel, Respondenten vooral werkzaam in autohandel, winkels, kerken (pinkstergemeente). winkels, kerken (pinkstergemeente).

Meeste respondenten laag (basisschool) tot gemiddeld Meeste respondenten laag (basisschool) tot gemiddeld (middelbare school, al dan niet afgerond) opgeleid.(middelbare school, al dan niet afgerond) opgeleid.

Ondergronds bankierenOndergronds bankieren in de Benin gemeenschap in de Benin gemeenschap in detailin detail

““Euro to Euro”Euro to Euro” ““Pounds to Pounds”Pounds to Pounds” Aanname: in NederlandAanname: in Nederland- TransactiekostenTransactiekosten- WerkwijzeWerkwijze Uitvoering: in NigeriaUitvoering: in Nigeria VoorbeeldVoorbeeld

Dus: Contacten tussen Dus: Contacten tussen bankiers, tussen bankiers, tussen verzender en ontvangerverzender en ontvanger

Welke klantenWelke klanten??

Mensen die illegaal in Nederland verblijvenMensen die illegaal in Nederland verblijven Mensen die wel een verblijfstatus hebben maar Mensen die wel een verblijfstatus hebben maar

kiezen voor bekendheid en efficiencykiezen voor bekendheid en efficiency Mensen die geld hebben verkregen uit illegale Mensen die geld hebben verkregen uit illegale

activiteitenactiviteiten Etniciteit: Nigerianen (overwegend Benin, Etniciteit: Nigerianen (overwegend Benin,

enkele andere christelijke groepen zoals enkele andere christelijke groepen zoals Yoruba) en enkele niet-Nigerianen Yoruba) en enkele niet-Nigerianen

Redenen van gebruik Redenen van gebruik genoemd door genoemd door respondenten respondenten (tegenover gebruik formele (tegenover gebruik formele instanties)instanties) Valuta/ uitbetaling in EuroValuta/ uitbetaling in Euro

Efficientie, snelheidEfficientie, snelheid Geen identificatie plichtGeen identificatie plicht Geen papierwerkGeen papierwerk Meer sociale controleMeer sociale controle Wantrouwen formele instanties in NigeriaWantrouwen formele instanties in Nigeria

BankiersBankiers

NetwerkNetwerk KantorenKantoren ““Business”Business” NevenactiviteitenNevenactiviteiten PRPR Screening van Screening van

klantenklanten

VerrekeningVerrekeningGeldstroom heen en Geldstroom heen en terugterug

Manieren om geld in Nigeria te krijgen:Manieren om geld in Nigeria te krijgen:Cash couriers (professionals of als Cash couriers (professionals of als

vriendendienst) – fysiek transportvriendendienst) – fysiek transportVia handel in goederen, zoals auto’sVia handel in goederen, zoals auto’sVerstoppen van geld in goederen die Verstoppen van geld in goederen die

verscheept wordenverscheept wordenOverboekingen via banken (vooral Overboekingen via banken (vooral

zogenaamde “Euro banken”)zogenaamde “Euro banken”)

VerrekeningVerrekeningGeldstroom heen en Geldstroom heen en terugterug

Waar blijven de Euro’s in Nigeria:Waar blijven de Euro’s in Nigeria:- Euro’s worden op een bankrekening gestort Euro’s worden op een bankrekening gestort

(respondenten noemen “offshore banking” of (respondenten noemen “offshore banking” of “Euro banking”)“Euro banking”)

- Euro’s terug naar Europa: fysiek of via “Euro to Euro’s terug naar Europa: fysiek of via “Euro to Euro”Euro”

- Handel in Nigeria tussen mensen met Handel in Nigeria tussen mensen met Europese verblijfspapierenEuropese verblijfspapieren

Geldstroom terug vele malen kleiner volgens Geldstroom terug vele malen kleiner volgens respondenten. Meeste geld geinvesteerd in respondenten. Meeste geld geinvesteerd in Nigeria.Nigeria.

Criminele activiteiten en “Euro to Criminele activiteiten en “Euro to Euro”Euro” Kantoren kwetsbaar voor gebruik door Kantoren kwetsbaar voor gebruik door

criminelen door afwezigheid screening.criminelen door afwezigheid screening. Betrokkenheid bij criminele activiteiten uit zich Betrokkenheid bij criminele activiteiten uit zich

in het aannemen van bedragen zonder in het aannemen van bedragen zonder herkomst te achterhalenherkomst te achterhalen

Oorsprong van crimineel geld in de Benin Oorsprong van crimineel geld in de Benin gemeenschap: gemeenschap:

- Mensenhandel en mensensmokkel (vrouwen)Mensenhandel en mensensmokkel (vrouwen)- DrugshandelDrugshandel- Fraude (Credit Cards, Internetoplichterij, Ebay)Fraude (Credit Cards, Internetoplichterij, Ebay)- Nevendelict: valse identiteitspapieren of Nevendelict: valse identiteitspapieren of

gestolen identiteitspapierengestolen identiteitspapieren

Toekomstvisie Toekomstvisie BeleidBeleid

Informele kantorenInformele kantorenLaagdrempelige Laagdrempelige

vergunningenvergunningen

Formele kantorenFormele kantorenGunstige Gunstige

koerswisselingkoerswisselingMinder Minder

transactiekostentransactiekosten

Reactie Reactie respondentenrespondenten

Belasting verplichting Belasting verplichting gezien als gezien als ondergang zaakondergang zaak

Niet de juiste Niet de juiste kwalificatieskwalificaties

PapierwerkPapierwerk

Geen direct effect op Geen direct effect op informele geldstroominformele geldstroom

ToekomstvisieToekomstvisie

Doel van beleidsmaatregelen;Doel van beleidsmaatregelen;Formele geldstroom naar Nigeria Formele geldstroom naar Nigeria

bevorderen en informele geldstroom bevorderen en informele geldstroom ontmoedigen. ontmoedigen.

Sociale en economische situatie in Sociale en economische situatie in Nigeria van belang voor effect Nigeria van belang voor effect maatregelenmaatregelen

Remittance Country Partnership (RCP)Remittance Country Partnership (RCP)

EINDEEINDE