Cijfers en Trends Onderwijs en Scholing Metaalbewerking 2004€¦ · Figuur 1 Aantal leerlingen...

Cijfers en Trends Onderwijs en Scholing Metaalbewerking 2004 B. van Bruggen F. Heere Amsterdam oktober 2005

Opdrachtgever: OOM Postbus 15 2390 AA Hazerswoude-dorp Tel: 0172 - 521500 [email protected] 501/2005 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg 11 1021 BM Amsterdam Tel: 020 – 6373623 [email protected]

mailto:[email protected]

http://www.oom.nl/

mailto:[email protected]

http://www.dijk12.nl/

Inhoudsopgave Pagina Inleiding 5 1 Metaaltechnisch Beroepsonderwijs 7 2 Instroom Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL) 13 3 Bijscholing 17 Bijlagen: 1. Verantwoording en definities 23 2. Achtergrondgegevens 25

Inleiding Voor u ligt de rapportage Cijfers en Trends Onderwijs en Scholing Metaalbewerking 2004. Het rapport bestaat uit drie delen:

1. Metaaltechnisch beroepsonderwijs 2. Instroom BBL Metaalbewerking 3. Bijscholing

Tevens zijn twee bijlagen opgenomen: Bijlage 1. Verantwoording en definities Bijlage 2. Achtergrondgegevens Het rapport heeft een cijfermatig karakter. De informatie is gebaseerd op gegevens van CFI (Centrale Financiën Instellingen van OCW) en OOM. De rapportage maakt deel uit van de Arbeidsmarktmonitor Metaalbewerking, welke in 2004 is ontwikkeld en voor het eerst is uitgevoerd. Doel van de Arbeidsmarktmonitor is het verschaffen van basisinzichten in de arbeidsmarkt van de metaalbewerking. De mo-nitor heeft een signaleringsfunctie voor kernontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Naast onderhavig rapport zijn/worden in het kader van de Arbeidsmarktmonitor Me-taalbewerking 2005 de volgende rapporten uitgegeven.

• In juli 2005 is de rapportage Cijfers en Trends Arbeidsmarkt Metaalbewerking 2004 verschenen, met cijfers over bedrijvigheid, werkgelegenheid, personele be-zetting en arbeidsmarkt.

• Medio 2005 wordt een kwalitatief onderzoek uitgevoerd onder metaalbewer-kingsbedrijven, waarin nader wordt ingegaan op (toekomstige) ontwikkelingen op de arbeidsmarkt.

• In het najaar van 2005 volgen regionale rapportages, welke een regionale verbij-zondering geven van het rapport Cijfers en Trends Arbeidsmarkt Metaalbewer-king 2004 aangevuld met regionale cijfers van onderhavig rapport.

DIJK12 Beleidsonderzoek - oktober 2005 5

6 DIJK12 Beleidsonderzoek - oktober 2005

1 Metaaltechnisch Beroepsonderwijs Aantal instellingen VBMO Gedaald van 241 naar 234

Aantal instellingen MBO Gedaald van 46 naar 42

Stand van zaken metaaltechni-sche opleidingen 2004/2005 (voorlopige cijfers CFI)

• VMBO: 12.988 leerlingen; gediplomeerden onbekend. • MBO: 15.142 leerlingen; 4050 gediplomeerden. • HBO: 11.220 studenten; 2.425 gediplomeerden (2003).

Ontwikkeling aantallen leerlin-gen 2003/04 – 2004/05 (voorlopige cijfers CFI)

• VMBO: -1,3% • MBO: -8,3% • HBO: -1,4%

Andere ontwikkelingen en bijzonderheden

• Binnen het VMBO vindt en verschuiving plaats van ‘oude’ opleidin-gen naar ‘nieuwe’ (van metaaltechniek naar metalektro)

• MBO: daling BOL is veel groter dan daling BBL • Grote afname in BOL4 werktuigbouwkunde: zowel leerlingen in

2004/05 als gediplomeerden 2004 • Aantal studenten HBO Werktuigbouwkunde stabiel

De gegevens in dit hoofdstuk hebben betrekking op voorlopige cijfers van CFI, die in mei/juni bekend zijn.1 Metaaltechnische opleidingen schooljaar 2004/2005: de vijver is weer kleiner geworden

De trend van het afnemend aantal leerlingen in de metaaltechnische opleidingen heeft zich ook vorig jaar weer doorgezet.

1 De definitieve cijfers zijn bekend in november. Vergelijking van de voorlopige met de definitieve cijfers van het CFI over het schooljaar 2003/2004 leert dat hiertussen verschillen bestaan. Zo bleek uit de defini-tieve cijfers van het MBO over het schooljaar 2003/2004 dat er landelijk ruim 400 leerlingen minder wa-ren dan in de voorlopige cijfers.


Figuur 1 Aantal leerlingen metaaltechnische opleidingen schooljaar 2003/’04 en 2004/’05

16.515

13.163 12.988 12.988 11.375 11.220

vmbo mbo hbo

2003/’04

2004/’05

In het totaal is het aantal leerlingen en studenten in het metaaltechnische beroepson-derwijs - van VMBO tot en met HBO - met 4% afgenomen. Tabel 1 Aantal leerlingen metaaltechnisch onderwijs naar onderwijsniveau school-

jaar 2003/’04 en 2004/’05

Onderwijsniveau Aantal school-jaar 2003/’04

Aantal school-jaar 2004/’05

Verschil Procent

VMBO 13.163 12.988 -175 -1,3%

MBO Totaal 16.515 15.142 -1.373 -8,3%

HBO Totaal1 11.375 11.220 -155 -1,4%

Totaal 41.053 39.350 -1.703 -4 %

VMBO: verschuiving naar nieuwe opleidingen

n het VMBO is echter sprake van een grote verschuiving. Het aantal leerlingen in

De afname van het aantal leerlingen VMBO is nog redelijk beperkt gebleven tot ruim 1%. Binnede ‘oude’ opleidingen metaaltechniek en installatietechniek nemen af ten gunste van de ‘nieuwe’ opleidingen metalektro en instalektro. De verschuiving speelde vorig jaar ook al en zet zich nu verder door.

1 HBO betreft 2002.


Tabel 2 Relatieve groei/afname metaaltechnische opleidingsrichtingen VMBO

VMBO Verschil schooljaar 2003/’04 en 2004/’05

Metaaltechniek -13,0%

Metalektro +22,6%

Installatietechniek -14,4%

Instalektro +14,6%

Totaal -1,3%

Een focus op leerlingen metaaltechniek en metalektro, levert het volgende beeld. Figuur 2 Aantal leerlingen opleidingsrichting metaaltechniek en metalektro school-

jaar 2003/2004 en 2004/2005

7.698 6.698

4.187 3.415

metaaltechniek metalektro

2003/’04

2004/’05

MBO: grote daling aantal leerlingen

De daling van 4% binnen de gehele kolom van het beroepsonderwijs (VMBO t/m HBO) wordt vooral veroorzaakt door de daling in het MBO. Belangrijk is dat het aantal leerlingen in de middenkaderopleidingen - dat betreft met name leerlingen die BOL-4 werktuigbouwkunde volgen - met ruim 9% is gedaald. Een positief punt is dat het aantal leerlingen op niveau 2 - beginnend beroepsbeoefenaar - constant is gebleven. De grootste daling binnen het MBO wordt veroorzaakt door de daling in de assistent-opleidingen, de niveau 1 opleidingen. Het aantal leerlingen in dit niveau is tussen het schooljaar 2003/’04 en 2004/’05 met ruim een kwart gedaald. Tabel 3 Relatieve groei/afname leerlingen naar opleidingsniveau MBO

Opleidingsniveau Verschil schooljaar 2003/’04 – 2004/’05

1 Assistent-opleiding -27,7%

2 Basisberoepsopleiding +0,05

3 Vakopleiding -5,6%

4 Middenkaderopleiding -9,2%

Totaal -8,3%


Daling BOL veel groter dan BBL; verschuiving van BBL naar BOL op niveau 2

Opvallende is de relatief grote daling van leerlingen in de BOL-opleidingen MBO verge-leken met de daling in de BBL-opleidingen.

• daling BOL-opleidingen: 12%; • daling BBL-opleidingen: 3%

Figuur 3 Aantallen leerlingen verschillende niveaus BOL schooljaar 2003/’04 en

2004/’05

6.784

6.019

1.414 1.205 1.037 888

211 180

Niveau 1 BOL Niveau 2 BOL Niveau 3 BOL Niveau 4 BOL

2003/’04

2004/’05

Uit bovenstaande figuur is af te lezen dat het aantal leerlingen BOL-2 iets is toegeno-men. Tegelijkertijd is uit onderstaande figuur af te lezen dat het aantal BBL-2 is afge-nomen (- 4%). De BOL-variant kan een keuze van de leerlingen zijn, maar het is waarschijnlijker dat bedrijven minder leerlingen hebben opgenomen. Als dit zo is dan doet zich dus een te-kort aan praktijkplaatsen (BPV-plaatsen) voor. Figuur 4 Aantal leerlingen verschillende niveaus BBL schooljaar 2003/’04 en 2004/’05

4.319

4.150

1.613

1.541

829 733

422

308

Niveau 1 BBL Niveau 2 BBL Niveau 3 BBL Niveau 4 BBL

2003/’04

2004/’05

Hoewel het aantal BBL leerlingen dus minder daalt dan BOL, is er wel sprake van abso-lute daling binnen alle niveaus, met uitzondering van het aantal leerlingen in BBL-4. Het aantal leerlingen in BBL-4 is toegenomen met 114 leerlingen, hetgeen een groei is van 37%.


Opvallend is ook de daling van leerlingen assistenten in BOL-1. Binnen BOL-1 is sprake van een daling van 37%, terwijl dat binnen BBL-1 ‘slechts’ een daling betreft van 11%.

• De daling bij BBL is redelijk verklaarbaar. Voor veel bedrijven is niveau 1 een te laag niveau. Daarnaast: in tijden van economische neergang en ruimere ar-beidsmarkt wordt door bedrijven minder energie gestoken in het opleiden van assistenten en hulpkrachten.

• Voor de enorme daling in BOL hebben de onderzoekers nauwelijks een verkla-ring.1

Geen verschuivingen in top 5 MBO-opleidingen

Afgezien van het dalend aantal leerlingen is geen verschuiving in de top 5 opgetreden. De meeste leerlingen, bijna eenderde van alle leerlingen in de metaaltechnische oplei-dingen, volgen net als vorig studiejaar BOL-4 werktuigbouwkunde. De top 5 bestaat verder uit:

• constructiewerker/lasser (11%); • assistent constructiewerker/lasser (7%); • monteur montage/onderhoud (4%); • machinaal verspaner (3%).

In deze top 5 wordt 58% van de leerlingen voor metaaltechnische opleidingen opgeleid. Gediplomeerden MBO 2004: 20% minder gediplomeerden werktuigbouwkun-digen BOL-4

In 2004 zijn binnen de metaaltechnische MBO-opleidingen 4.050 leerlingen afgestu-deerd, voor alle niveaus tezamen. Het aantal gediplomeerden MBO in 2004/’05 is daar-bij beduidend lager dan het aantal gediplomeerden 2003/’04: in 2004 zijn er 469 min-der gediplomeerden in vergelijking met 2003 (- 10%).

1 Opvallend is dat bijvoorbeeld in de bouw in dezelfde periode ook een grote daling plaatsvond van het aantal assistenten en dat ook daar de BOL wat sterker daalde dan de BBL. Het lijkt er op dat de instroom van betreffende groep bij de ROC’s behoorlijk is afgenomen. Alle leerlingen die bij bedrijven in BBL kúnnen worden geplaatst, worden daar vervolgens ook geplaatst, met als gevolg minder BOL leerlingen. De vraag doet zich vervolgens voor waarom de omvang van de instroom van deze groep is afgenomen. Kiest men voor andere opleidingsrichtingen? Dat kan, maar misschien speelt de onbereikbaarheid van jongeren voor beleidsmaatregelen en scholing hier ook een rol. De Raad voor Werk en Inkomen wijst er op dat veel jon-geren onbereikbaar zijn voor beleid. Van de in totaal 130.000 problematisch werkloze jongeren heeft maar liefst de helft zich niet eens bij een CWI ingeschreven. Deze jongeren zijn dus ook nauwelijks te begeleiden naar een opleiding, stage of baan.


Tabel 4 Leerlingen en gediplomeerden MBO

Opleidingsniveau Duur opleiding Totaal in op-leiding

2003/’04

Gediplomeer-den 2004

Verschil gedi-plomeerden 2003-2004

1 Assistent-opleiding 0,5 - 1 jaar 2.243 491 + 11%

2 Basisberoepsopleiding 2 - 3 jaar 5.356 1.513 - 7%

3 Vakopleiding 3 - 4 jaar 1.824 581 - 3%

4 Middenkaderopleiding 3 - 4 jaar 7.092 1.465 - 20%

Met name de afname van gediplomeerden op niveau 4, de middenkaderopleiding is groot, namelijk 20%. Het betreft met name BOL-4 werktuigbouwkunde. Het rendement van de assistent-opleiding is overigens zeer laag. Van degenen die in 2003 in opleiding waren heeft maar 22% een diploma gehaald. Van de overige oplei-ding kan het rendement niet exact worden berekend, maar ook de rendementen van de basisberoepsopleiding en de middenkaderopleiding lijken redelijk laag. Het rendement van de vakopleiding - voor 90% in BBL - lijkt redelijk te noemen. HBO: aantal studenten werktuigbouwkunde constant

De daling van het aantal studenten in de metaaltechnische opleidingen HBO wordt met name veroorzaakt door daling in het cluster technische bedrijfskunde. Werktuigbouw-kunde is constant gebleven. Tabel 5 Relatieve groei/afname leerlingen naar opleidingsniveau HBO

Opleidingsrichting Verschil schooljaar 2003/’04 – 2004/‘05

Werktuigbouwkunde +0,6%

Scheepsbouwkunde -16,4%

Luchtvaarttechnologie -0,4%

Aviation -24,4%

Technische bedrijfskunde -4,6%

Totaal -1,4%

Het aantal gediplomeerden van het HBO over 2003 is stabiel ten opzichte van het jaar 2002.1 Verschuivingen in aantallen gediplomeerden tussen studierichtingen zijn margi-naal.

1 Over het jaar 2004 zijn nog geen gegevens van HBO-gediplomeerden.


2 Instroom Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL)

Aantal bedrijven Gedaald van 1.111 naar 1.011 (-9%)

Instroom werknemers BBL Gedaald van 1.565 naar 1.377 (-12%)

Ontwikkelingen en bijzonderheden • Daling instroom vooral bij grote bedrijven • Instroom niveau 3 stijgt licht; instroom overige niveaus

daalt • Aantal vrouwen dat start in BBL-traject is gehalveerd (van

34 naar 18); negen vrouwen zijn gestart in een technische BBL-opleiding

De omvang van de BBL-aanvragen is waarschijnlijk wat groter dan in dit hoofdstuk gepresenteerd. Gebleken is dat een deel van de bedrijven geen beroep doet op de subsi-die van OOM. Dit heeft deels te maken met recente wijzigingen in aanvraagprocedure. OOM neemt structureel actie om haar administratie in dit kader verder te completeren. Daling aanvragen bijdrage BBL

sidie voor BBL-leerlingen aangevraagd bij OOM. Ten In 2003 hebben 1.011 bedrijven subopzichte van 2002 is dit een daling van 100 bedrijven (-9%).


Figuur 5 Aantal bedrijven met een BBL-aanvraag 1999-2003

1.0521.011

(-9,0%)

1.111(+5,6%)

900

950

1.000

1.050

1.100

1.150

1.200

1999 2002 2003

Als er vanuit wordt gegaan dat vrijwel alle bedrijven bij OOM de subsidie voor BBL-leerlingen aanvragen, kan worden gesteld dat zo’n 8% van alle bedrijven in de branche in 2003 is gestart met het opleiden van een BBL-leerling.1 Grote bedrijven starten vaker met het opleiden van een BBL-leerling dan kleine bedrij-ven. Van de 1.011 bedrijven die een bijdrage hebben aangevraagd, heeft 46% meer dan 15 werknemers in dienst. Ter vergelijk: het aandeel grote bedrijven in de gehele branche is 23%. Tabel 6 Grote bedrijven (>15 werknemers) en BBL-instroom 2003

BBL-aanvragen 2003 Totale branche 2003

Totaal aantal bedrijven 1.011 12.262

Aantal grote bedrijven 466 2.868

Aandeel grote bedrijven 46% 23%

Daling aanvragen vooral bij grote bedrijven

Het zijn met name de grote bedrijven geweest die in 2003 minder BBL-aanvragen bij OOM hebben ingediend. Dit aantal is ten opzichte van 2002 met 17% Gedaald. Het aantal kleine bedrijven dat is gestart met een BBL-traject is afgenomen met 4%. Minder instroom BBL-leerlingen metaalbewerking

Doordat minder bedrijven zijn gestart met het opleiden van een BBL-leerling, is de in-stroom van BBL-leerlingen uiteraard ook afgenomen. In 2003 stroomden 1.377 BBL-leerlingen de branche in. Dat waren er 188 minder dan in 2002 (afname van 12%). 1 Dit percentage is berekend op het aantal bedrijven in de branche op 1 januari 2003 (12.262 bedrijven).


Figuur 6 Instroom BBL-leerlingen metaalbewerking 1999-2003

1.494

1.377(-12,0%)

1.565(+4,8%)

1.000

1.100

1.200

1.300

1.400

1.500

1.600

1999 2002 2003

Het is niet zo verwonderlijk dat het overgrote deel van de instromers (93,7%) jonger is dan 25 jaar. Van de instromers is 99% man. Het aantal vrouwen dat in 2003 in een BBL-opleiding is gestart, is gehalveerd. In 2003 betrof het 18 vrouwen tegenover 34 in 2002. De helft van de vrouwen volgt een technische opleiding; dus 9 vrouwen zijn gestart in een tech-nische BBL-opleiding in de branche.1 Lichte toename instroom BBL niveau 3

Alhoewel de totale BBL-instroom is gedaald, laat de instroom van leerlingen op niveau 3 een lichte stijging zien. Dit aantal is toegenomen met 10 leerlingen (toename van 3%). Daarmee lijkt een trend verder doorgezet dat meer leerlingen doorstromen naar niveau 3 opleidingen. Dit kan duiden op niveauverhoging bij bedrijven: hogere eisen aan uitvoering en vakmanschap.

1 Volgens voorlopige opgaaf van CFI is bijna 12% van alle mbo-leerlingen techniek (bol en bbl) vrouw. Voor de metaaltechnische opleidingen betreft het bijna 2%. Voor het schooljaar 2004/’05 gaat het om 236 leerlingen. De helft (118) van deze vrouwen volgt een BBL-opleiding. Aangezien in 2003 9 vrouwen met een BBL-traject zijn gestart bij OOM-bedrijven die daarvoor subsidie hebben aangevraagd, zijn er twee mogelijkheden. Vrouwen in BBL werken elders, bijvoorbeeld in de metalektro of procesindustrie of bedrij-ven hebben geen subsidie aangevraagd.


Figuur 7 Instroom BBL-leerlingen naar opleidingsniveau 1999-2003

1.040

966

825

367

357

256

195 191

161

55

31

12

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

1999

2002

2003

De grootste groep vormen de niveau 2 opleidingen: 60% van de instromers volgt een opleiding op dit niveau. Het aantal leerlingen op niveau 2 is ten opzichte van 2002 af-genomen met 141 (-15%). Bijna 90% van alle BBL-instromers volgt een opleiding/kwalificatie bij Kenteq. Dit aan-deel is sinds 1999 licht gedaald ten gunste van andere KBB’s. Wat hier opvalt, is de toename van het aantal leerlingen bij Innovam (dit betreft in 2003 49 leerlingen). In de metaalbewerking wordt met name ‘on the job’ opgeleid: 84% van de instromers wordt on the job opgeleid. Wat opvalt is dat het aandeel off the job iets is toegenomen. Dit betreft uitsluitend opleidingen op niveau 1 en 2. Tabel 7 Aantal gestarte BBL-trajecten on the job/off the job 1999-2003

On the job / off the job 1999 2002 2003

Aantal % Aantal % Aantal %

On the job 1.248 83,0% 1.332 84,8 1.160 83,8%

Off the job 255 17,0% 238 15,2 224 16,2%

Totaal 1.503 100% 1.570 100% 1.384 100%


3 Bijscholing Aantal bedrijven bijscholingsverlofregeling Gedaald van 4.351 naar 3.189 (-27%)

Aantal bijgeschoold werknemers Gedaald van 22.642 naar 13.565 (-12%)

Aantal aangevraagde cursussen Gedaald van 30.437 naar 18.662 (-39%) Daling komt vooral door wijziging in subsidieregime

Ontwikkelingen en bijzonderheden • Daling bijscholingsaanvragen vooral bij kleine be-drijven

• Naar verhouding zijn iets meer oudere werknemers (<45 jaar) en jongeren (<25 jaar) bijgeschoold

• Minder technische bijscholing (vooral bij grote bedrijven) en meer bijscholing op gebied van perso-neel & organisatie, leidinggeven/management en EVC

Daling aanvragen bijscholingssubsidie

Het aantal bedrijven dat een aanvraag voor bijscholingssubsidie bij OOM heeft inge-diend is in 2004 met ruim een kwart gedaald.1 In 2004 hebben 3.189 bedrijven een aanvraag voor bijscholingssubsidie bij OOM inge-diend. Daarmee heeft 27% van alle bedrijven in de branche bijscholingssubsidie aange-vraagd.2 In 2003 ging het nog om 36% van de bedrijven.

1 De gegevens hebben betrekking op bedrijven die een beroep hebben gedaan op de bijscholingsverlofrege-ling van OOM. De daadwerkelijke omvang van bijscholing in de branche is waarschijnlijk groter, aangezien niet alle bedrijven een beroep doen op deze regeling en de restricties en voorwaarden die aan de regeling zijn gebonden. 2 Dit percentage is berekend op het aantal bedrijven in de branche op 1 januari 2003 (12.262 bedrijven).


Figuur 8 Aantal bedrijven dat bijscholingssubsidie heeft aangevraagd 1999-2004

4.439

3.189(-26,7%)

4.351(-2,0%)

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

1999 2003 2004

In totaal hebben de 3.189 bedrijven 18.662 cursussen aangevraagd. Daarmee is het aantal aangevraagde cursussen is gedaald met 39%. Figuur 9 Aantal aanvragen bijscholingssubsidie 1999-2004

30.887 30.437

18.662

1999 2003 2004

De sterke afname kan onder meer worden verklaard door het volgende.

• Er heeft een wijziging plaatsgevonden in het subsidiebeleid. OOM heeft in 2004 geen bijdrage gegeven voor bijscholing en cursussen in het kader van veiligheid (bijv. VCA).

• Verder speelt wellicht de verslechterde economische omstandigheden mee, waardoor bedrijven minder investeren in scholing en opleiding van personeel.

Grote bedrijven vragen vaker bijscholingssubsidie aan dan kleine bedrijven. Van de 3.189 bedrijven die een bijdrage hebben aangevraagd, heeft 49% meer dan 15 werkne-mers in dienst. Ter vergelijk: het aandeel grote bedrijven in de gehele branche is 23%.


Tabel 8 Grote bedrijven (> 15 werknemers) en bijscholing 2004

Bijscholingsaanvragen 2004 Totale branche 1/1/2004

Totaal aantal bedrijven 3.189 11.994

Aantal grote bedrijven 1.562 2.779

Aandeel grote bedrijven 49% 23%

Daling aanvragen vooral bij kleine bedrijven Met name kleine bedrijven (t/m 15 werknemers) hebben minder een beroep gedaan op bijscholingssubsidie. Dit aantal is afgenomen met 33%. Het aantal grote bedrijven dat bijscholingssubsidie heeft aangevraagd, is afgenomen met 17%. Minder werknemers bijgeschoold in het kader van bijscholingsverlofregeling

Doordat minder bedrijven een beroep hebben gedaan op bijscholingssubsidie zijn ui-teraard ook minder werknemers bijgeschoold. In totaal zijn 13.565 werknemers bijge-schoold. Dat is een daling van 40% ten opzichte van 2003. Figuur 10 Aantal werknemers dat is bijgeschoold met OOM-subsidie 2003 – 2004

22.642

13.565

2003 2004

Ten aanzien van bijscholing blijkt verder dat:

• Gemiddeld ruim 4 werknemers per aanvragend bedrijf zijn bijgeschoold. In 2003 lag dit gemiddelde op ruim 5 werknemers. Bijgeschoolde werknemers volgden – net als in 2003 - gemiddeld 1,3 cursussen.

• De OOM bijscholingssubsidie wordt met name aangevraagd voor werknemers tussen 25 en 44 jaar (63%).

• Wat opvalt is dat zowel relatief iets meer oudere werknemers (>45 jaar) als jon-gere werknemers (<25 jaar) zijn bijgeschoold.

• De bijscholingssubsidie is met name aangevraagd voor mannen en voor werk-nemers in technisch uitvoerende beroepen. Als naar beroep/functie wordt geke-ken, valt op dat de werknemersbijscholing redelijk overeenkomt met de daad-werkelijk verdeling over beroepen/functies in de branche. Het is dus niet zo dat voor bepaalde beroepsgroepen (bijv. technici) vaker bijscholingssubsidie wordt aangevraagd.


Minder technische bijscholing; toename personeel & organisatie en leidingge-ven/management

Zo’n 40% van alle cursussen zijn technisch. Dit betreft cursussen techniek, lassen, au-tomatisering en technische kwaliteit. Wat opvalt is dat kleine bedrijven (<15 werknemers) naar verhouding vaker technische bijscholing en de cursus ‘praktijkbegeleider’ aanvragen dan grote bedrijven. Overzicht 1 Groei en afname aantal cursussen 2003-2004 (aflopende volgorde)

Groei Afname

• EVC Metaal • Personeel & Organisatie • Logistiek • Leidinggeven/management • Presentatie/communicatie/taal

• Milieu • Arbo en veiligheid • Technisch kwaliteit • Kwaliteit • Computercursussen/software (hfdz. niet-technisch) • Secretariële ondersteuning • Commercieel/bedrijfseconomisch/in- en verkoop • Automatisering • Praktijkbegeleider • Lassen • Technisch

Vergeleken met 2003 valt onder meer het volgende op:

• Grote afname van het aantal cursussen op het gebied van ‘milieu‘ en ‘veiligheid en arbo’. Zoals eerder opgemerkt komt dit door een wijziging in het subsidiebe-leid van OOM. In 2003 was ‘arbo en veiligheid’ de grootste categorie (34%). In 2004 betrof het nog ‘slechts’ 3% van de aanvragen.

• Het aantal technische cursussen (techniek, lassen, technische kwaliteit en au-

tomatisering) is afgenomen met 1.138. Dat is een afname van 13%. Het over-grote deel van de afname (bijna 90%) is bij grote bedrijven; zij hebben dus be-duidend minder technische cursussen aangevraagd in 2004 vergeleken met klei-ne bedrijven.

• Een aantal cursuscategorieën laat een groei zien (absoluut én relatief). Wat hier

opvalt is onder meer: - Het aantal EVC-trajecten door middel van bijscholingssubsidie is toegeno-

men van 16 naar 104. Het gaat hier hoofdzakelijk om werknemers met een technisch beroep, met name algemeen productiemedewerkers, constructie-medewerkers, verspaners en (meewerkend) leidinggevenden.

- Toename van leidinggevende en managementcursussen. Deze cursussen worden met name gevolgd door werknemers tussen 35 en 44 jaar. Ruim de helft van de werknemers die deze cursussen volgen heeft een technisch uit-voerende functie.


- Het aantal cursussen op het gebied van ‘Personeel & Organisatie’ is sterk toegenomen (verdrievoudigd). Dit komt door een grote toename van een ‘nieuwe’ cursus rond ‘levensfasebewust personeelsbeleid voor werknemers’. Deze cursus is met name door oudere werknemers (45 jaar en ouder) ge-volgd.


Bijlage I

Verantwoording en definities Metaaltechnisch beroepsonderwijs

De gegevens zijn afkomstig van CFI (Centraal Financiën Instellingen van OCW) en be-treffen voorlopige cijfers. Het totale onderwijsbestand van CFI is nader geanalyseerd naar metaaltechnische be-roepsopleidingen (VMBO t/m HBO). De gegevens hebben betrekking op leerlingen en gediplomeerden in de schooljaren 2003/’04 en 2004/’05. Instroom BBL

De gegevens zijn afkomstig van de registratiebestanden van OOM en hebben betrekking op bedrijven die een beroep hebben gedaan op de subsidieregeling van OOM (afgesloten leerovereenkomsten) in de jaren 1999, 2002 en 2003. Het gaat hier dus om bedrijven en werknemers die in een gegeven jaar zijn gestart met een BBL-traject. De gegevens zijn standcijfers van juli van het betreffende jaar. De omvang van de BBL-aanvragen is waarschijnlijk wat groter dan in dit rapport gepre-senteerd. Gebleken is dat een deel van de bedrijven geen beroep doet op de subsidie van OOM. Dit heeft deels te maken met recente wijzigingen in aanvraagprocedure. OOM neemt actie om haar administratie in dit kader verder te completeren. Bijscholing

ijn afkomstig van de registratiebestanden van OOM en hebben betrekking

n bijscholing in de bran-

De gegevens zop bedrijven die een beroep hebben gedaan op de bijscholingsverlofregeling. De gege-vens hebben betrekking op de jaren 1999, 2003 en 2004. Opgemerkt dient te worden dat de daadwerkelijke omvang vache waarschijnlijk groter zal zijn dan in dit rapport vermeld. Dit komt onder meer door-dat niet alle bedrijven een beroep doen op de bijscholingsverlofregeling, OOM niet alle soorten bijscholing/cursussen honoreert en er een limiet bestaat aan het beroep dat bedrijven kunnen doen op de bijscholingsverlofregeling.


Kleine en grote bedrijven

In het rapport wordt onderscheid gemaakt tussen kleine en grote bedrijven. Onder klei-ne bedrijven wordt verstaan bedrijven met t/m 15 werknemers. Grote bedrijven hebben meer dan 15 werknemers in dienst. Leeswijzer tabellen en figuren

• Door afrondingen tellen totalen soms niet op tot 100%. • Daar waar in dit rapport over ‘bedrijven’ wordt gesproken, dient de lezer in acht

te nemen dat het louter om OOM-bedrijven gaat. • In sommige tabellen en figuren worden gegevens afgezet tegen de jaren 1999,

2003 en 2004. De lezer dient hierbij in acht te nemen dat de tijdsintervallen verschillen. Dit kan een enigszins ‘vertekend’ beeld geven in figuren. Het haar 1999 is met name opgenomen om ontwikkelingen en trends te signaleren en te duiden.


Bijlage II

Achtergrondgegevens Metaaltechnisch beroepsonderwijs Tabel 9 Aantal ingeschreven leerlingen naar opleidingstype schooljaar 2003/’04 -

2004/’05

2003/’04 2004/’05

Aantal % Aantal % Verschil

VMBO

Metaaltechniek 7.698 58,5% 6.698 51,6% -13,0%

Metalektro 3.415 25,9% 4.187 32,2% +22,6%

Installatietechniek 849 6,4% 727 5,6% -14,4%

Instalektro 1.201 9,1% 1.376 10,6% +14,6%

Totaal 13.163 100% 12.988 100% -1,3%

MBO

Assistent-opleiding (niveau 1) 2.243 13,6% 1.621 10,7 -27,7%

Basisberoepsopleiding (niveau 2) 5.356 32,4% 5.359 35,4 +0,05

Vakopleiding (niveau 3) 1.824 11,0% 1.721 11,4 -5,6%

Middenkaderopleiding (niveau 4) 7.092 42,9% 6.441 42,3 -9,2%

Totaal 16.515 100% 15.142 100% -8,3%

HBO

Werktuigbouwkunde 5.370 47,2% 5.400 48,1% +0,6%

Scheepsbouwkunde 256 2,3% 214 1,9% -16,4%

Luchtvaarttechnologie 484 4,3% 482 4,3% -0,4%

Aviation 352 3,1% 438 3,9% -24,4%

Technische bedrijfskunde 4.913 43,2% 4.686 41,8% -4,6%

Totaal 11.375 100% 11.220 100% -1,4%


Tabel 10 Verdeling BOL/BBL binnen opleidingsniveau metaaltechnisch onderwijs (MBO) in Nederland 2003/’04 en 2004/’05

Opleidingsniveau 2003/’04 2004/’05

BOL BBL % BOL % BBL

1 ‘Assistent-opleiding’ 1.414 (63,0%) 829 (37,0%) 888 (54,8%) 733 (45,2%)

2 ‘Basisberoepsopleiding’ 1.037 (19,4%) 4.319 (80,6%) 1.205 (22,5%) 4.154 (77,5)

3 ‘Vakopleiding’ 211 (11,6%) 1.613 (88,4%) 180 (10,5%) 1.541 (89,5%)

4 ‘Middenkaderopleiding’ 6.784 (95,7%) 308 (4,3%) 6.019 (93,4%) 422 (6,6%)

Totaal 9.446 (57,2%) 7.069 (42,8%) 8.292 (54,8%) 6.850 (45,2%)

Tabel 11 Aantal ingeschreven leerlingen in Nederland naar metaaltechnische oplei-

dingsrichtingen MBO 2003/’04 en 2004/’05: ‘top 5’

2003/’04 2004/’05

Opleidingsrichting Aantal % Aantal %

1 Werktuigbouwkunde 5.669 34,3% 4.966 32,8%

2 Constructiebankwerker/ lasser 1.584 9,6% 1672 11,0%

3 Assistent constructiewerker/ lasser 1.274 7,7% 1.084 7,2%

4 Monteur montage/ onderhoud 708 4,3% 629 4,2%

5 Machinaal verspaner 538 3,3% 451 3,0%

Totaal top 5 9.773 59,2% 8.802 58,1%

Totaal aantal leerlingen in Nederland 16.515 100% 15.142 100%


Tabel 12 Aantal gediplomeerden naar opleidingstype 2003 en 2004

2003 2004

Aantal % Aantal %

VMBO Geen cijfers beschikbaar

Metaaltechniek 2.524 60,6% - -

Metalektro 922 22,1% - -

Installatietechniek 380 9,1% - -

Instalektro 337 8,1% - -

Totaal 4.163 100% - -

MBO

Assistent-opleiding (niveau 1) 444 9,8% 491 12,1%

Basisberoepsopleiding (niveau 2) 1.634 36,2% 1.513 37,4%

Vakopleiding (niveau 3) 599 13,3% 581 14,3%

Middenkaderopleiding (niveau 4) 1.842 40,8% 1.465 36,2%

Totaal 4.5191 100% 4.050 100%

HBO (2002!!!)

Werktuigbouwkunde 1.085 45,0% 1.077 44,4%

Scheepsbouwkunde 71 2,9% 51 2,1%

Luchtvaarttechnologie 61 2,5% 77 3,2%

Aviation 49 2,0% 50 2,1%

Technische bedrijfskunde 1.145 47,5% 1.170 48,2%

Totaal 2.411 100% 2.425 100%

Instroom BBL Tabel 13 Bedrijven met BBL-instroom naar omvang 1999-2003

Bedrijfsomvang 1999 2002 2003


1 - 5 werknemers 208 19,8% 179 16,1% 195 19,3%

6 - 15 werknemers 325 30,9% 363 32,7% 323 31,9%

16 - 50 werknemers 385 36,6% 473 42,6% 394 39,0%

51 - 100 werknemers 60 5,7% 65 5,6% 49 4,8%

> 100 werknemers 34 3,2% 24 2,2% 23 2,3%

Onbekend 40 3,8% 7 0,6% 27 2,7%

Totaal 1.052 100% 1.111 100% 1.011 100%

1 Van één gediplomeerde is niet bekend welke opleidingsniveau hij of zij heeft gevolgd.


Tabel 14 BBL-instromers naar bedrijfsomvang 1999-2003

1999 2002 2003


1 - 5 werknemers 208 19,8% 179 16,1% 195 19,3%

6 - 15 werknemers 325 30,9% 363 32,7% 323 31,9%

16 - 50 werknemers 385 36,6% 473 42,6% 394 39,0%

51 - 100 werknemers 60 5,7% 65 5,6% 49 4,8%

> 100 werknemers 34 3,2% 24 2,2% 23 2,3%

Onbekend 40 3,8% 7 0,6% 27 2,7%

Totaal 1.052 100% 1.111 100% 1.011 100%

Tabel 15 BBL-instromers naar leeftijd en geslacht 1999-2003

1999 2002 2003


Leeftijd

< 25 jaar 1.367 91,5% 1.448 92,5% 1.290 93,7%

25-34 jaar 92 6,2% 76 4,9% 54 3,9%

35-44 jaar 32 2,1% 33 2,1% 29 2,1%

45-54 jaar 3 0,2% 7 0,4% 4 0,3%

55+ - - 1 0,1% - -

Totaal 1.494 100% 1.565 100% 1.377 100%

Geslacht

Man 1.464 98% 1.531 97,8% 1.359 98,7%

Vrouw 29 1,9% 34 2,2% 18 1,3%

Onbekend 1 0,1% - -

Totaal 1.494 100% 1.565 100% 1.377 100%


Tabel 16 Gestarte BBL-trajecten naar kwalificatie en niveau 1999-2003

Kwalificaties naar niveau 1999 2002 2003


Niveau 1: assistent-opleiding 195 13,0% 191 12,2% 161 11,6% verspaning 15 1,9% 16 1,0% 9 0,7%

(constructiewerk)/lassen 148 9,8% 137 8,8% 119 8,6%

constructie 11 0,7% 20 1,3% 7 0,5%

elektro & installatie 5 0,3% 7 0,4% 8 0,6%

niet Kenteq technisch 15 1,0% 8 0,5% 17 1,2%

niet Kenteq niet-technisch 1 0,1% 3 0,2% 1 0,1%

Niveau 2: basisberoepsopleiding 1.040 69,2% 966 61,6% 825 59,6% verspaning 173 11,5% 135 8,6% 119 8,6%

(constructiewerk)/lassen 415 27,6% 404 25,7% 367 26,5%

constructie 135 9,0% 105 6,7% 98 7,1%

productietechniek 4 0,3% 3 0,2% 2 0,1%

machine-bouw/samenbouw/installatie

2 0,1% 4 0,3% 3 0,2%

storing & onderhoud 45 3,0% 63 4,0% 52 3,8%

landbouwmechanisatie 113 7,5% 121 7,7% 97 7,0%


werktuigbouw/tekenen 4 0,3% 2 0,1% 1 0,1%



Niveau 3: vakopleiding 256 17,0% 357 22,8% 367 26,5% verspaning 52 3,5% 70 4,5% 62 4,5%

constructie 106 7,1% 124 7,9% 149 10,8%

landbouwmechanisatie 22 1,5% 70 4,5% 58 4,2%


werktuigbouw/tekenen 5 0,3% 2 0,1% 2 0,1%



Niveau 4: middenkaderopleiding 12 0,8% 55 3,5% 31 2,2% kaderfunctionaris - - 9 0,6% 4 0,3%

storing & onderhoud - - 11 0,7% 5 0,4%


werktuigbouw/tekenen - - 7 0,4% - -



Totaal (alle niveaus) 1.503 100% 1.570 100% 1.384 100%


Tabel 17 Aantal gestarte BBL-trajcten naar KBB 1999-2003

1999 2002 2003 KBB


Kenteq 1.371 91,2% 1.414 90,1% 1.241 89,7%

Innovam 30 2,0% 37 2,4% 49 3,5%

SH&M 33 2,2% 29 1,8% 28 2,0%

SVS 29 1,9% 16 1,0% 18 1,3%

Ecabo 13 0,9% 29 1,8% 16 1,2%

KC Handel 7 0,5% 13 0,8% 2 0,1%

Vapro 4 0,3% 1 0,1% 1 0,1%

SVGB 6 0,4% 6 0,4% 4 0,3%

VTL 4 0,3% 2 0,1% 2 0,1%

SBW 3 0,2% 7 0,4% 6 0,4%

Bouwradius 2 0,1% 2 0,1% 1 0,1%

Aequor 1 0,1% 2 0,1% 2 0,1%

HTV - - 10 1,8% 7 0,5%

VOC - - 1 0,1% - -

Jansberg (België) - - - - 2 0,1%

Onbekend - - 1 0,1% 5 0,4%

Totaal 1.503 100% 1.570 100% 1.384 100%

Bijscholing Tabel 18 Aantal bedrijven dat bijscholingssubsidie heeft aangevraagd naar bedrijfs-

omvang 1999-2004

1999 2003 2004 Bedrijfsomvang


1 - 5 werknemers 808 18,2% 886 20,3% 511 16,0%

6 - 15 werknemers 1.573 35,4% 1.521 35,0% 1103 34,6%

16 - 50 werknemers 1.645 37,1% 1.629 37,4% 1339 42,0%

51 - 100 werknemers 198 4,5% 165 3,8% 146 4,6%

> 100 werknemers 90 2,0% 79 1,8% 77 2,4%

Onbekend 125 2,8% 71 1,6% 13 0,4%

Totaal 4.439 100% 4.351 100% 3.189 100%


Tabel 19 Aantal werknemers waarvoor bijscholingssubsidie is aangevraagd naar be-drijfsomvang 2003-2004

2003 2004

Aantal % Aantal %

1 - 5 werknemers 1.517 6,7% 792 5,8%

6 - 15 werknemers 4.848 21,4% 2.892 21,3%

16 - 50 werknemers 10.036 44,3% 6.309 46,5%

51 - 100 werknemers 2.376 10,5% 1.605 11,8%

> 100 werknemers 3.610 15,9% 1.944 14,3%

Onbekend 255 1,1% 23 0,2%

Totaal 22.642 100% 13.565 100%

Tabel 20 Leeftijdsopbouw en geslacht werknemers waarvoor bijscholingssubsidie is

aangevraagd 2003-2004

2003 2004

Aantal % Aantal %

Leeftijd < 25 jaar 2.734 12,1% 1.718 12,7%

25-34 jaar 7.507 33,2% 4.274 31,5%

35-44 jaar 7.469 33,0% 4.310 31,8%

45-54 jaar 4.003 17,7% 2.584 19,0%

55+ 9.29 4,1% 679 5,0%

Totaal 22.642 100% 13.565 100%

Geslacht Man 20.407 90,1% 12.373 91,2%

Vrouw 1.858 8,2% 1.183 8,7%

Onbekend 377 1,7% 1.183 0,1%

Totaal 22.642 100% 13.565 100,0%


Tabel 21 Beroepen werknemers waarvoor bijscholingssubsidie is aangevraagd 2003-2004

2003 2004

Aantal % Aantal %

Directie / Management 1.061 4,7% 750 5,5%

Ondersteuning 1.637 7,2% 1.219 9,0%

Meewerkend leidinggevend 1.128 5,0% 669 4,9%

Technisch uitvoerend 14.669 64,8% 9.105 67.1%

• verspaning 729 3,2% 579 4,3%

• constructie 2.614 11,5% 1.491 11,0%

• algemene productietechniek/ machinebediening

4.104 18,1% 2.345 17,3%

• machinebouw, samenbouw, installatie

4.341 19,2% 2.639 19,5%

• storing & onderhoud 847 3,7% 545 4,0%

• engineering 1.632 7,2% 1.220 9,0%

• kwaliteitscontrole, testen 170 0,8% 112 0,8%

• automatisering/ICT 199 0,9% 139 1,0%

• ambachtelijk, specialistische beroepen

33 0,1% 35 0,3%

Logistiek 774 3,4% 428 3,2%

Commercieel, inkoop/verkoop 1.005 4,4% 806 5,9%

Overige beroepen 968 4,3% 537 4,0%

Onbekend 1.400 6,2% 51 0,4%

Totaal 22.642 100,0 13.565 100%


Tabel 22 Soort bijscholing 1999-2004 en groei 2003-2004

1999 2003 2004 Soort bijscholing


Groei/ afname ’03-‘04

Lassen 2.171 7,0% 1.284 4,2% 1.186 6,4% -7,6%

Technisch kwaliteit 719 2,3% 1.032 3,4% 455 2,4% -55,9%

Technisch 5.971 19,3% 5.517 18,1% 5.234 28,0% -5,1%

Leidinggeven / management 966 3,1% 1.027 3,4% 1.239 6,6% +20,6%

Kwaliteit 485 1,6% 580 1,9% 318 1,7% -45,2%

Arbo/veiligheid 9.373 30,3% 10.359 34,0% 495 2,7% -95,2%

Milieu 75 0,2% 104 0,3% 1 0% -99%

Personeel & Organisatie 1.109 3,6% 330 1,1% 982 5,3% +197,8%

Automatisering 68 0,2% 665 2,2% 495 2,7% -25,6%

Secretariële ondersteuning 65 0,2% 94 0,3% 66 0,4% -29,8%

Computercursussen/software (hfdz. niet technisch)

4.682 15,2% 2.432 8,0% 1.490 8,0% -38,7%

Commercieel/ bedrijfseconomisch/ In-en verkoop

1.304 4,2% 1.250 4,1% 873 4,7% -29,4%

Logistiek 1.020 3,3% 1.108 3,6% 1.379 7,4% +24,5%

Presentatie/communicatie/taal 1.017 3,3% 1.331 4,4% 1.569 8,4% +17,9%

EVC metaal - - 16 0,1% 104 0,6% +550%

Praktijkbegeleider 481 1,6% 313 1,0% 251 1,3% -19,8%

Diversen/overig 1.381 4,5% 2.995 9,8% 2.525 13,5% -15,7%

Totaal 30.887 100% 30.437 100% 18.662 100% -38,6%


Cijfers en Trends Onderwijs en Scholing Metaalbewerking 2004€¦ · Figuur 1 Aantal leerlingen...

Documents

Transcript of Cijfers en Trends Onderwijs en Scholing Metaalbewerking 2004€¦ · Figuur 1 Aantal leerlingen...