Paper: ”Tablets op school.”

Campus St.-Jorisstraat

Academiejaar: 2013 – 2014

Opleiding: bachelor in het onderwijs, … onderwijs

Module : Didactisch Atelier

Studiejaar: 2

Semester: 3

Uitgewerkt door: Charlotte Dhondt en Prudence Lateste

Buddy’s: Magaly De Schryver en Sarah Dutrieue

0

Inhoudsopgave

Verantwoording …………………………………………………………………….. 3

Artikel 1 …………………………………………………………………….. 4

Voor elke leerling een iPad

Mindmap …………………………………………………………………….. 6

Samenvatting …………………………………………………………………….. 6

Artikel 2 …………………………………………………………………….. 7

Tablets in de klas: 10 vragen, 3 experts, 1 gesprek

Mindmap …………………………………………………………………….. 17

Samenvatting …………………………………………………………………….. 18

Artikel 3 …………………………………………………………………….. 19

Smet: ‘Studie bewijst noodzaak ICT in het onderwijs.’

Mindmap …………………………………………………………………….. 20

Samenvatting …………………………………………………………………….. 20

Artikel 4 …………………………………………………………………….. 21

Quelques usages de l’iPad en maternelle

Mindmap …………………………………………………………………….. 23

Samenvatting …………………………………………………………………….. 23

Artikel 5 …………………………………………………………………….. 24

Overheid keurt geen technologie goed of af

Mindmap …………………………………………………………………….. 25

Samenvatting …………………………………………………………………….. 25

Paper …………………………………………………………………….. 26

Tablets op school

1

Verantwoording

Wij hebben ervoor gekozen een paper te schrijven rond ‘tablets in de klas’. Volgens ons is dit een enorm actueel thema, aangezien elke school zich al aangepast heeft of bezig is met zich aan te passen om een synchroon systeem te ontwikkelen binnen hun school.

Onze mening over het thema:

Meegaan met de technologie is een ‘must’. Technologie zorgt er ook vaak voor dat alles sneller, makkelijker en eenvoudiger werkt. Toepassen in de klas? Zeker en vast. Voor alle gebruik? Neen, liever niet.

Wij zijn van het principe dat de leerlingen dit zeker allemaal moeten leren, het heeft vele voordelen naar later toe, het is een pluspunt naar eigen toekomst om hiermee te kunnen werken en een perfect middel om te differentiëren. Maar wij zijn ook van het principe dat de leerlingen ‘the basics’ niet mogen vergeten. Het zelfstandig schrijven, even nadenken om iets te weten te komen, zelf zoekstrategieën creëren,… We mogen er niet vanuit gaan dat 1 apparaatje het wel allemaal zal doen voor ons.

2

Artikel 1Voor elke leerling een iPad

1. SAMENVATTING

Hij zag er wat vermoeid uit. Maar strijdvaardig. Ik heb het over Rudi Boydens, directeur van het Sint-Pieterscollege en de Sint-Jozefshandelsschool in Blankenberge, de iPadschool van België. Sinds september vorig jaar werken alle 704 leerlingen met een iPad. Verplicht. We ontmoetten directeur Rudi Boydens op het congres Converging Media in Gent. “Het is ‘learning by doing’, maar een ongelooflijk boeiende tijd om in het onderwijs te staan.”

2. INLEIDING

Directeur Boydens herinnert zich nog goed de commotie vorig jaar: “Eerst werd het tabletproject goedgekeurd door de commissie Zorgvuldig Bestuur, nadien teruggefloten door de minister van Onderwijs om uiteindelijk toch van start te kunnen gaan op 1 september 2012. De minister is ons zelfs komen opzoeken en was vol lof over het initiatief. Jammer genoeg is er anderhalf jaar geleden veel energie gekropen in het toelichten van die beslissing bij de media en bij de overheid. Dat was niet altijd even makkelijk, vooral omdat we zo minder tijd en energie hadden om ons op de ware uitdaging te focussen: ‘iPads in de les’ eigen te maken bij leerlingen en leerkrachten.”

3. IEDEREEN EEN IPAD

Waarom zijn we gestart met iPad?

“Niet vanwege de eventuele hype, maar wel vanuit de overtuiging om jongeren een opleiding aan te bieden die hen zo goed mogelijk voorbereidt op het dagelijkse leven. Het staat zo in onze missie: we willen een optimale leeromgeving creëren om talent te laten ontwikkelen. En daar hoort in onze aanpak digitale ondersteuning bij. Uit een enquête is bovendien gebleken dat veel jongeren het secundair onderwijs saai vinden. Wij als directie en leerkrachten stonden open om na te denken over alles wat kan leiden naar goede resultaten. Met tablets sturen we alleszins een positief signaal naar de jongeren. We hebben een jaar gezwoegd om de IT-infrastructuur in orde te krijgen. Zelfs ouders die af en toe dwarslagen, hebben ons geïnspireerd. Maar anderzijds, zonder dwarsliggers bereikt de trein zijn doel niet.”

Operatiezaal versus klaslokaal

“Men vindt het evident om geopereerd te worden in een operatiekwartier boordevol nieuwe technieken en inzichten. Maar een klaslokaal? Dat ziet er nog exact uit als honderd jaar geleden. Terwijl we moeten gaan naar een open leercentrum en voor een persoonsgerichte

3

benadering in het onderwijs. De kloof tussen het onderwijs en de maatschappij is te groot vandaag.”

Vertrek nooit zonder trekkers

“Je hebt trekkers nodig op school die gedreven zijn door de technologie en anderen willen inspireren. Alle leerkrachten kregen voor de paasvakantie (2012) een iPad met aansluitend een bijscholing. Als tegenprestatie geven die leerkrachten nu ook bijscholingen aan andere leerkrachten. Zo’n project kan pas slagen als de voorwaarden gunstig zijn om te starten.”

Wat is een tablet waard?

“Inderdaad, een tablet kost geld. Maar dat kosten handboeken, leermateriaal en grafische rekenmachines ook. Een tablet gaat ook vele jaren mee en je kan er thuis meerdere zaken mee doen. Ook ergonomisch heeft het al wat opgeleverd: we zien geen twaalfjarigen meer met rugzakken van 15 kilo sleuren. Ook hadden we ons een ecologische doelstelling vooropgesteld: onze papierberg met twee derde doen afnemen – en we zijn daar vorig schooljaar in geslaagd. Ook dat is een winst.”

Positief voor alle lagen van de bevolking

“Of we met die verplichte aanpak leerlingen uitsluiten? Integendeel! Ouders uit achtergestelde gezinnen zijn ons komen bedanken omdat we op die manier hun kind alle kansen geven. En in Blankenberge zijn zowat alle lagen van de bevolking vertegenwoordigd. Er waren ook verschillende manieren om in te tekenen op de (groeps)aankoop van de iPad. Trouwens, het viel ons op dat veel twaalfjarigen een iPad kregen voor hun communie, hun verjaardag …”

Meer mediawijsheid

“Nu het project een jaar verder is, hebben we ons twee prioriteiten gesteld: meer gebruiksvriendelijk lesmateriaal ontwikkelen en de mediawijsheid bij leerkrachten en leerlingen verhogen. Aan onze educatieve uitgeverijen vragen we om gebruiksvriendelijk leermateriaal te maken. Wat momenteel ontwikkeld wordt, is nog te vaak ‘een boek achter glas’. We zijn ook kritisch voor onszelf en willen graag de effectieve meerwaarde naar leerrendement kennen. Echte concrete resultaten zijn er nog niet. Logisch, dat is nog te vroeg en het zou verkeerd zijn om daar nu al uitspraken over te doen. Samen met Universiteit Gent loopt over een aantal jaren een onderzoek naar de ICT-vaardigheden en leerrendement.”

Learning by doing

Directeur Boydens beseft dat zijn school de tol van de pionier betaalt. “Het is niet altijd makkelijk om tegen de stroom in te gaan, maar nu is de storm wat gaan liggen. Vanaf nu zal elke leerling die zich inschrijft in onze school, met een iPad werken. Ook voor leerkrachten is het een grote uitdaging. De verleiding bij leerlingen is groot om af te dwalen. Hoe organiseer

4

je als leerkracht je klas? Het is ‘learning by doing’, maar een ongelooflijk boeiende tijd om in het onderwijs te staan.”

Mindmap

Samenvatting Geef elke leerling een iPad, “its learning by doing” volgens …………. Een akkoord goedgekeurd door de minister van onderwijs en de commissie zorgvuldig bestuur. Tablets in de klas creëert een optimale leeromgeving voor alle leerlingen en is een kans om eigen talenten te ontwikkelen.

Alle kinderen krijgen, zoals voordien, gelijke kansen. Het wordt toegankelijk gemaakt ook voor mensen die het met wat minder per maand moeten doen. iPads zijn duur, maar dat zijn boeken en materiaal uiteindelijk ook, als het bij een eenmalige aankoop voor 6 jaar blijft en dit met een garantie kan er heel wat gecreëerd worden.

Het is volgens de leerlingen veel minder saai, je kan snel aan het werk, je moet niet met al je boeken zeulen want alle boeken kunnen vervangen worden door 1 tablet.

Je hebt ook geen enorme papierverspilling meer, alles kan via de iPad gedaan worden.

Het is een boek achter glas!

Om te spreken over slaagkansen moeten alle voorwaarden gunstig zijn. Je hebt trekkers nodig om het systeem te doen werken. Mensen die zich willen specialiseren in het gebruik van tablets. Voor de ene leerkracht is het Chinees, voor de andere duidelijker dan eigen taal.

Het is nog niet zo geëvolueerd, dat er mooi, passend didactisch materiaal bijkomt. Dus we hebben enkel de iPad en veel minder tastbaar materiaal.

5

En hoe laat je je leerlingen enkel geconcentreerd bezig zijn met wat jij vraagt? Voor je het weet, kunnen de leerlingen spelletjes aan het spelen zijn of aan het surfen op het internet. Hier moet men zeker iets op vinden.

Artikel 2Tablets in de klas: 10 vragen, 3 experts, 1 gesprek

1. SAMENVATTING

Het onderwijs staat voor enorme technologische uitdagingen. En niet alleen het onderwijs, ook alle actoren eromheen zijn betrokken partij: leerlingen, ouders, school, overheid en educatieve uitgeverijen. De iPad zorgt voor iets waar de notebook nooit in is geslaagd: het omarmen van digitale technologie in de klas. Leerrijk.be nodigde drie ervaringsdeskundigen uit die met iPads op school aan de slag zijn. Op een druilerige dinsdagavond verwelkomden we Eric Bogaerts, Nico Brebels en Wouter Hustinx aan onze tafel. We legden deze experts tien vragen voor.

2. TIEN VRAGEN

Dit zijn de vragen die we aan de drie ervaringsdeskundigen hebben voorgelegd:

1. Waar zit de meerwaarde van tablets voor de leerling? (Nico)

2. Hoe moet de leerling met de tablets omgaan? (Eric)

3. Je wilt beginnen met tablets op school. Hoe pak je dat aan? (Wouter)

4. Hoe heeft Don Bosco Helchteren tablets gelanceerd op school? (Eric)

5. Hoe communiceer je transparant over de mogelijkheden van een tablet? (Eric)

6. Hoe betrek je ouders actief bij het project? (Nico, Wouter)

7. One Device of Bring Your Own Device? (Wouter, Eric)

8. Wanneer gebruik je als leerkracht tablets in je les? (Nico, Wouter, Eric)

9. Hoe ziet de educatieve uitgeverij van de toekomst eruit? (Nico, Wouter, Eric)

10. Welke rol is er voor de overheid? (Wouter)

3. DRIE EXPERTS

6

Eerst even voorstellen …

Wie is Nico Brebels?

School: Don Bosco Technisch Instituut, Helchteren Functie: leerkracht wiskunde, informatica in de tweede graad en trekker van het tabletprojectQuote: “Ik geloof nooit dat kinderen die vandaag geboren worden, nog zullen leren uit een handboek. Onze leerlingen moeten nu nog de klik maken tussen een handboek en digitaal leren.”Website: http://www.dbtihelchteren.be/joomla/index.php/nl-NL/

Wie is Eric Bogaerts?

School: Don Bosco Technisch Instituut, Helchteren Functie: directeurQuote: “De leerplandoelstelling staat centraal. De iPad is enkel maar het middel om die doelstelling te bereiken.”Website: http://www.dbtihelchteren.be/joomla/index.php/nl-NL/

Wie is Wouter Hustinx?

School: Hogeschool PXL, Hasselt Functie: pedagogische ICT-coördinatie en leider onderzoeksprojecten rond tablets in tien secundaire scholenQuote: “De grootste uitdaging binnen het tabletverhaal is hoe we binnen die veelzijdigheid aan platformen toch één gemeenschappelijke didactiek naar voren kunnen schuiven.”Website: http://www.pxl.be

4. ÉÉN GESPREK

1 Wat is de meerwaarde van tablets voor de leerling? (Nico)

“De meerwaarde binnen een klas voor een leerling is klasdifferentiatie. Na meer dan 20 jaar klaservaring blijft het een uitdaging om zwakke, middelmatige en sterke leerlingen evenveel aan bod te laten komen. Dankzij de tablet kan ik veel gerichter via bepaalde apps lesgeven en persoonlijk uitbreiden per leerling. De opvolging per leerling is veel intensiever en persoonlijker. Ik heb een basiscursus die voor elke leerling hetzelfde is. Via specifieke apps kan ik nadien per leerling verder differentiëren. Belangrijk is dat de leerling mijn feedback ’s avonds thuis kan raadplegen.”

“Klasdifferentiatie is een ongelooflijke troef van tablets.” (Nico)

Een concreet voorbeeld

“Na twee toetsen merk ik dat een leerling telkens een negatief resultaat heeft. Via de app Showbie fotografeer ik zijn toets en stuur hem meteen door. Met die app kan ik differentiëren door heel vlot oefeningen op maat te sturen naar elke leerling. ’s Avonds kan hij mijn correctie en bijhorende feedback overlopen. Of ik los de oefening half op en de

7

leerling vult verder aan in de app. Via de app EduCreations herhaalt de leerling die oefening en vertelt hij tegelijkertijd zijn gedachtegang. Een enorme meerwaarde, want zo weet ik als leerkracht waar zijn denkfout zit.”

Bring Your Own Device

“Zo’n persoonlijke begeleiding is enkel mogelijk als de leerling zijn iPad mee naar huis kan nemen. Ik geloof daarom oprecht in een tabletverhaal, maar dan MOET het in een Bring Your Own Device aanpak zijn. Bij een niet-gepersonaliseerde iPad vallen er snel heel wat pedagogische mogelijkheden weg. Het laatste belsignaal op school betekent dan niet meteen het einde van de communicatie en leerlingbegeleiding. Ook tijdens het voorbereiden van taken en tijdens het studeren is begeleiding van de leerkracht nodig en mogelijk. Trouwens, met die tablet komen we rechtstreeks in de leefwereld van jongeren. Snelle communicatie, overal en altijd bereikbaar.”

2 Hoe moet de leerling met de tablet omgaan? (Eric)

“De uitdaging voor de leerling is om de tablet te beschouwen als een didactisch instrument. Hij zal aan de verleiding van bijvoorbeeld Facebook moeten weerstaan. Anderzijds, die verleiding heb je ook bij notebooks. Vroeger waren we daar te kortzichtig in: het internet zomaar uitschakelen of een verbod om te surfen omdat bepaalde sites bezocht zouden kunnen worden. Zo’n aanpak zou nu een totaal verkeerd signaal zijn. Belangrijk is dat de leerling leert omgaan met die vrijheid. Hij zal moeten leren om geconcentreerd met de tablet te werken.”

“Die vrijblijvendheid van het onderwijs zal volledig wegvallen.” (Eric)

“Ik sta op mijn school ook in voor de bijscholing van het lerarenkorps over het gebruik van de tablet in de klas. Leerlingen die op 1 september de klas binnenkomen en hun iPad uithalen, gaan met blinkende oogjes vol verwachting naar jou kijken. Die vrijblijvendheid van het onderwijs zal volledig wegvallen. De leerling is benieuwd wat er met de iPad allemaal te doen valt.”

3 Je wilt beginnen met tablets op school. Hoe pak je dat aan? (Wouter)

“Geïnspireerd op het ‘vier-in-balans-model’ van Kennisnet, zie ik vier bouwstenen die belangrijk zijn voor een school als die wil starten met iPads in de klas.”

“Ik zie vier bouwstenen voor het starten met iPads in de klas.” (Wouter)

Bouwsteen1: visie op onderwijs

“Hoe kan de school de iPad onderwijskundig integreren in de lessen? Maak als school uit wat de meerwaarde is voor je leerlingen om hiermee te werken.”

Bouwsteen 2: stevige IT-infrastructuur

8

“Als opeens de halve school gebruikmaakt van een draadloos netwerk en de tablets draaien nog eens op verschillende platformen, dan heb je best een infrastructuur ter beschikking die dat kan dragen. Niets zo vervelend als een netwerk dat voortdurend uitvalt. Maar daar hangt ook een kostenplaatje aan vast.”

Bouwsteen 3: investeer in professionele trekkers

“Je hebt trekkers nodig die gemotiveerd zijn om tablets te integreren op school. Geef die leerkrachten de vrijheid om te experimenteren, laat hen anderen warm maken en je zal zien dat hun enthousiasme zich als een olievlek verspreidt op school.”

Bouwsteen 4: het inhoudelijke primeert

“De kwaliteit van het onderwijs primeert in alle opzichten. Het leermateriaal en de leerinhoud moeten voldoende kwaliteitsvol zijn. Men zal moeten investeren in de ontwikkeling van kwalitatieve leermaterialen op tablet. De tablet is een middel om het didactische proces te ondersteunen, het is nooit een doel op zich.”

4 Hoe heeft Don Bosco Helchteren tablets gelanceerd op school? (Eric)

“Als school bepaal je zelf hoe snel en hoe ver je wilt gaan. Wij hebben 15 tot 16 maanden voorbereidingstijd genomen. En die tijd is ook noodzakelijk. Je hebt trekkers nodig in je lerarenkorps die andere collega’s bijscholen en warm maken. Hen eerst faciliteiten geven om zelf te verkennen en de pedagogische meerwaarde van het device te ontdekken, speelt hierin een belangrijke rol. Een iPadproject leg je nooit van bovenaf op. Dit moet gedragen worden door het lerarenkorps. Koop dus nooit 100 iPads zonder dat je leerkrachten ervan op de hoogte zijn. Maar ook alles van IT-infrastructuur en beveiliging moet in orde zijn. Dat was een van de voornaamste redenen waarom we gekozen hebben voor één device, de iPad. Deze randvoorwaarden spelen een fundamentele rol om de kans op succes bij de invoer van iPads in de pilootklassen te vergroten.”

“Tabletgebruik in de klas moet gedragen worden door het lerarenkorps. Leg dit nooit van bovenaf op.” (Eric)

Pilootklassen

“Denk ook goed na bij welke leerlingen je wilt starten. We hebben zeer bewust gekozen voor vijf verschillende klassen om de verticale doorstroom (en de investering van de ouders) te garanderen. Onze iPadklassen zijn 3IW (Industriële Wetenschappen), 4IW, 4EE (Elektriciteit – Elektronica), 4EM (Economie – Moderne Talen) en 5 ICT. We kozen bewust niet voor 3EE en 3EM omdat deze klassen nog te heterogeen zijn samengesteld en vele van deze leerlingen nog afzakken naar techniekrichtingen waar geen iPadproject is. Ouders zouden dus voor enkele maanden een iPad kopen. Bij leerlingen van 3IW is het niet zo. Deze leerlingen zakken enkel nog af naar 4EE of 4EM, waar wel een iPadproject loopt. Op die manier kunnen de leerlingen – als ze die richting blijven volgen – nog drie jaar met hun iPad werken.”

Blijf evalueren

9

“Ik was als directie in het begin enorm kritisch, vooral over de pedagogische meerwaarde die dit device al dan niet met zich meebrengt. Onze groep van trekkers wist dat na de voorbereidingsfase het nog altijd ‘nee’ kon zijn. Een dergelijk project start je niet zomaar op. Bovendien is het belangrijk om straks de verticale doorstroom (jaar op jaar) het hoofd te bieden en het device meer en beter te implementeren in het onderwijsproces. De opstart van dit iPadproject laat zich, zodra opgestart, straks moeilijk stoppen en we moeten ons wellicht ook voorbereiden op een mogelijke horizontale uitbreiding (techniekrichtingen?). Maar belangrijk blijft om tussentijds vinger aan de pols te houden, regelmatig een spiegel voor te houden en bij te sturen waar dat nodig is. Hier dienen alle partijen (leerlingen, leerkrachten, ouders) in betrokken te worden. Eerst moeten we voldoende investeren in de begeleiding van de uitgekozen pilootklassen met verticale doorstroom, vooraleer de horizontale uitbreiding überhaupt ter sprake kan komen.”

5 Hoe communiceer je transparant over de mogelijkheden van een tablet? (Eric)

Groepsaankoop

“We beseffen dat een investering van 500 euro een belangrijke aankoop is. Net daarom kregen de ouders de kans om in te tekenen op een vrijblijvende groepsaankoop. Daarin zit ook een optie om je toestel te verzekeren. We stellen hen ook workshops voor om specifiek met de iPad om te gaan. Die ouderbetrokkenheid is cruciaal. Een heldere communicatie vonden we dan ook heel belangrijk. Het was immers niet mogelijk dat een leerling uit onze pilootscholen kon instappen zonder iPad.”

Gespreide betaling mogelijk

“Als we straks verbreden, beseffen we dat we ook kansarme leerlingen zullen tegenkomen die willen instappen in het tabletverhaal. Voor hen komt er een soort vangnet met bijvoorbeeld de mogelijkheid tot gespreide betaling.”

Wat krijg je ervoor in de plaats?

“Don Bosco Helchteren is een technische school met dus heel wat technische vakken. Het pasklare handboek is daar eerder uitzondering dan regel. Ouders die een tablet aangekocht hebben, hoeven dus ook minder te investeren in fysieke handboeken of ander leermateriaal. Ook de aankoop van een grafische rekenmachine – al snel een stevige honderd euro – valt weg omdat die toepassing in de iPad zit. Bovendien kopen deze ouders met een iPad voor hun zoon/dochter naast een pedagogisch-didactische device ook een persoonlijk toestel dat in hun vrije tijd, voor persoonlijk mailverkeer, sociale netwerken … kan gebruikt worden.”

6 Hoe betrek je ouders actief bij het project? (Nico, Wouter)

Nico: “Ouders moeten actief betrokken worden bij tablets op school. Aanleren hoe hun kind omgaat met de verleiding van internet. De oplossing is hier niet het internet aan- of afzetten. We geven ze ook advies rond het installeren van bepaalde apps en we maken afspraken rond games op een iPad. De leerling die werkt met de iPad, mag niet het gevoel hebben dat

10

hij de spelconsole WII voor zich heeft. We krijgen zelfs de omgekeerde wereld, want leerlingen komen ons vragen hoe ze Facebook kunnen afsluiten op hun iPad.”

“Een laptop wordt bij ons amper gebruikt om te gamen.” (Wouter)

Wouter: “De leerlingen zien de tablet na een tijdje niet meer als een gadget, maar als leermateriaal. Het is een enorme meerwaarde als er thuis een computer is die niet gelinkt is aan puur plezier. Een laptop wordt bij ons in de hogeschool amper gebruikt om te gamen.”

Hoe pakken we die ouderparticipatie nu aan?

Nico: “We beginnen met een soort workshop voor de ouders waarbij we de basics van een iPad toelichten, zoals het gebruik van het berichtencentrum. Onwetendheid mag niet de reden zijn waarom hun zoon of dochter zich niet kan concentreren. Daarin zijn we heel duidelijk. Ouders moeten weten hoe zoiets werkt. Die mediawijsheid is niet enkel een taak van de school, ook van de ouders. Ik zie na een week of twee wie met een iPad verantwoordelijk overweg kan of niet. Ouders moeten dat bij hun eigen kind ook kunnen zien. Ken je zoon of dochter.”

7 One device of Bring Your Own Device? (Wouter, Eric)

Wouter: “Dat is voor mij een van de belangrijkste uitdagingen: binnen de veelzijdigheid aan platformen (Android, Apple, Windows …) toch één gemeenschappelijke didactiek naar voren te schuiven. In ons onderzoeksproject gingen we op zoek naar een gemeenschappelijke aanpak, apps en leermaterialen die op elk type toestel kunnen draaien.”

Eric: “Tablets integreren op school is op zich al een enorme investering in de bestaande IT-infrastructuur. Door te kiezen voor één platform, is het een pak efficiënter werken omdat de hardware uniform is.”

“Binnen de veelzijdigheid aan platformen toch één gemeenschappelijke didactiek naar voren schuiven.” (Wouter)

Apple vs Android vs Windows vs …

Wouter: “Die veelzijdigheid in platformen gaat ook over duurzaamheid. Hoe verantwoord je aan een leerling dat hij zijn Android niet mag gebruiken die hij pas gekregen heeft bij zijn abonnement van de krant? We kunnen effectief kiezen voor één bepaald platform, maar de kans bestaat dat de situatie er binnen een jaar helemaal anders uitziet. En dan? Gaan we allemaal opnieuw switchen? Dat is voor mij het grootste onderwerp van het onderzoek. Met het nadeel natuurlijk: de materialen die wij maken in het onderzoeksproject, zijn vaak minder flashy dan materialen die ontwikkeld worden in bijvoorbeeld iBooksauthor. We spreken dan over interactieve pdf’s, html 5 publicaties of apps die op elk platform draaien. Als tablet één ding teweeg heeft gebracht, dan is het wel dat scholen de stap hebben gezet naar mobiele technologie. Dat heeft de notebook nooit kunnen doen.”

11

Eric: “Belangrijk is dat de kwaliteit van het huidige onderwijssysteem niet verloren gaat door de komst van de tablet. De invoering van de iPad is zeker geen doel op zich, het moet kunnen bijdragen aan de verhoging van deze kwaliteit. Als we slagen in die integratie, hebben we al heel wat leerlingen en leerkrachten gelift en is het ongetwijfeld een pedagogische meerwaarde. Investeren in deze nieuwe technologie blijft een waardevolle investering voor de toekomst. We denken straks ook zo het hoofd te kunnen bieden aan andere, nieuwe technologische devices die zich zullen aanbieden. De ervaring die we straks hebben opgebouwd bij de invoering van de iPad, zal dan zeker welkom zijn.”

8 Wanneer gebruik je als leerkracht tablets in je les? (Nico, Wouter, Eric)

Nico: “De toekomstige leerkracht zal niet meer voor de klas staan, maar in zijn klas. Inderdaad, tussen de leerlingen. We moeten af van het idee dat de leerkracht louter een persoon is die kennis overbrengt bij de leerling. Een minimum aan kennis, dat zeker, maar nadien moet hij de leerlingen uitdagen, hen middelen aanreiken om problemen op te lossen aan de hand van online hulpmiddelen. Hoe leert hij de leerlingen kritisch zoeken op het internet? Meer en meer wordt de leerkracht een moderator of coach die aangebrachte kennis van zijn leerlingen zal sturen. Er ontstaat een ongelooflijke wisselwerking tussen leerkracht en leerling waarbij de leerling die betrokkenheid zal waarderen.”

Technische drempel

Wouter: “Onderschat de technische drempel voor leerkrachten en leerlingen niet. Leerkrachten gaan een stuk van hun autoriteit moeten laten varen en in discussie treden met de leerling. Mijn ervaring is dat technische onwetendheid geen schande is. Als je niet meteen vindt hoe je een screenshot moet nemen, dan zal de klas je graag helpen. Dat is het nieuwe leren. De machtsverhouding tussen leerkracht en leerling veranderen.”

Versnellen van het leerproces

Nico: “De leerkracht kan ook veel efficiënter inspelen op werksituaties. Stel dat er een leerling een probleem heeft met een wiskundeoefening. Vroeger ging de leerkracht langs bij de leerling voor toelichting, terwijl er achter zijn rug gepraat werd. Als er vandaag een leerling vastzit in een oefening, dan vraag ik hem om een foto ervan te nemen. Via Airserver wordt zijn oefening vooraan geprojecteerd. Op dat moment daag ik de klas uit om die leerling te helpen bij het vinden van het antwoord. Dat is ontegensprekelijk een versnelling van het leerproces, zowel voor de zwakkeren als voor de sterksten. En jongeren houden van die snelheid omdat dit precies in hun leefwereld zit. Wist je trouwens dat leerlingen opnieuw mooier gaan schrijven? Net omdat hun antwoord geprojecteerd kan worden.”

“De leerkracht kan veel efficiënter inspelen op werksituaties” (Nico)

Kennis blijft bij de leraar

Eric: “Toch moet de leerkracht altijd de basis van zijn leerstof onder de knie hebben. De tablet zal die kennis nooit vervangen. Je bent nog steeds de kennisexpert vooraan en op dat gebied verwachten de leerlingen nieuwe input van jou. Bovendien vraagt zo’n manier van

12

lesgeven heel wat ervaring. Dat kan je niet verwachten van iemand die pas afgestudeerd is. We zullen aan jonge leerkrachten een kader moeten geven om dat zelfvertrouwen op te bouwen.”

Nico: “Dat kader kan bijvoorbeeld bijscholingen zijn. Ik heb gedurende een jaar interne bijscholingen gegeven aan de leerkrachten die er de komende jaren mee aan de slag moesten gaan, maar ook aan de geïnteresseerden. En dat was echt beginnen bij de basics: hoe neem je zo’n iPad vast, waar dienen die knopjes voor? Sommigen hadden nog nooit een iPad gezien.”

Eric: “We hebben op onze school duidelijke afspraken gemaakt dat het behalen van de leerplandoelstelling het uiteindelijke doel is. De iPad is enkel maar het middel om die doelstelling te bereiken. En moet niet ten koste van iets anders gebruikt worden. Ik raad de leerkrachten aan om de iPad te gebruiken wanneer hij ook een meerwaarde kan bieden in de les. Er komt al heel wat pedagogische meerwaarde naar voren als je ziet met welke leergierigheid leerlingen leerstof benaderen.”

9 Hoe ziet de educatieve uitgeverij van de toekomst eruit? (Nico, Wouter, Eric)

Nico: “Tablets op school stellen educatieve uitgeverijen voor hun verantwoordelijkheid. Slechts een minderheid van de leerkrachten zal zijn eigen cursussen maken. Heel veel scholen die met tablets aan de slag willen, wachten op uitgeverijen. Ook wij zoeken een uitgever die ongeveer hetzelfde kan aanleveren als wat ik nu in iBooks heb opgesteld. Anderzijds versta ik ook wel dat een uitgeverij kijkt naar de winst die zo’n investering kan opbrengen. We hebben het hier niet over boeken digitaliseren of e-pdf’s. Neen, waar we naartoe willen, is maatwerk voor leerkracht en leerling.”

Wouter: “Ik ken fantastische apps rond rekenoefeningen die momenteel verspreid worden via private ondernemingen die geen educatieve uitgeverij zijn. Uitgeverijen reageren nu nog veel te conservatief.”

Nico: “De dreiging kan komen uit private hoek, maar evengoed vanuit de scholen zelf. Stel dat een leerkracht over een bepaald onderwerp iets gemaakt heeft, waarom zou die dat zelf niet kunnen verspreiden onder zijn collega’s? En leerkrachten worden zelf uitstekende contentleveranciers.”

Dashboard

Wouter: “Waar er volgens mij ook een potentieel ligt voor de uitgever is de ontwikkeling van het dashboard. In realtime kan je als leraar zien wie waar mee bezig is in de klas. Het hele proces van learning analytics is een enorme troef. Zo kan je bij een groepswerk voor een paper meteen de interactie opvragen tussen de leerlingen. Wie heeft voornamelijk gereageerd en wie heeft welke relaties gelegd met wie? Dat is de kracht van het toestel. Je bent altijd online verbonden en je krijgt heel interessante output voor de leerkracht en de ouder.”

13

Eric: “Ik begrijp heel goed waarom uitgeverijen vandaag nog afwachten. Niemand weet precies in welke richting digitaal leren zal evolueren. Een uitgever is een private onderneming die de risico’s van een dergelijke investering goed afweegt. Ik zou aan de overheid vragen om aan educatieve uitgeverijen ook de middelen te geven om in een pilootschool te investeren. Het is voor hen ook een sprong. De afstand tussen leerkracht en uitgeverij moet kleiner worden en de samenwerking intenser. Een specifieke groep van trekkers zou in heel nauw contact moeten staan met de uitgeverij. Lokale experts en ervaringsdeskundigen die werken in pilootscholen, zijn immers heel goed geplaatst om input te geven vanuit hun methodische aanpak vanuit concrete vakinhouden. Uit die vijver gaan uitgeverijen moeten vissen.”

14

Zie ook:

10 Welke rol moet de overheid innemen? (Wouter)

“De overheid zal pas in actie komen als ze overtuigd zijn dat tablets in de klas resultaat opleveren. Momenteel twijfelen ze nog tussen is dit ‘een hype’ of ‘een blijvertje’? De overheid kan heel wat doen, zoals raamovereenkomsten voorstellen of openbare aanbestedingen organiseren. De overheid moet vooral een facilitaire rol opnemen en niet te veel aan de zijlijn staan. Ik vind ze nu heel afwachtend.”

“De overheid zou raamovereenkomsten moeten voorstellen. Nu staan ze te veel aan de zijlijn.”

Eindtermen ICT-gerichter

“De overheid mag ook de eindtermen meer ICT-gerichter maken. Wat bedoel ik? Meer de focus leggen op verwerkingsstrategieën en zoekstrategieën. Wij komen uit een ‘invulgeneratie’ waarbij we de oefeningen in ons handboek dienden in te vullen. Ook in de lerarenopleiding wacht de uitdaging om toekomstige leerkrachten vertrouwd te maken met die methodes. Belangrijk is dat leraren ermee moeten omgaan, ze horen flexibel te zijn, want we gaan naar een ander type leerproces. De leraar geeft een onderwerp en de klas zoekt op het internet.”

15

Mindmap

16

Samenvatting Het is een technologische uitdaging voor iedereen. De meerwaarde van tablets in klas: veel gerichter lesgeven, intensieve opvolging, de leerlingen kunnen, door een aangepaste applicatie, feedback altijd terug opvragen, het sluit aan bij de leefwereld van het kind, je kan snel communiceren, je bent altijd en overal bereikbaar en de tablet kan ook persoonlijk dienst doen.

Maar zoals de meeste dingen is er ook een keerzijde aan de medaille.

Je hebt als leerkracht minder controle over volgende zaken: zijn de leerlingen niet afgeleid en bezig met andere zaken, kunnen de leerlingen omgaan met zo’n vrijheid? Is de nieuwsgierigheid van de leerling te groot? Zien zij de iPad als didactisch materiaal?

Allemaal zaken waar men ook rekening moet mee houden!

Hoe pak je dit nu best aan? Investeer in professionele trekkers, die het systeem gaan doen werken, neem een lang genoeg durende voorbereidingstijd, laat alle leerkrachten de pedagogische meerwaarde ontdekken van dit systeem, test eerst uit in pilootklassen, werk met een eigen platform en bekijk de kwaliteit hiervan en last but not least blijf evalueren!

Zorg ook voor een aangepast dashboard, die signaal geeft als leerlingen iets doen die niet aan de orde zijn. Zo heb je als leerkracht toch nog altijd de controle. Houd rekening met de technologische drempel voor anderen, niet iedereen is een krak met computers.

Als school is het belangrijk om groepsaankopen aan te bieden, want een iPad is uiteraard ook niet goedkoop. Bied hierbij ook een garantie aan, leerlingen blijven kinderen! Zorg ervoor dat de iPad een tool is die voor iedereen bereikbaar is.

Uiteindelijk evolueer je van leerkracht naar coach of moderator, maar een iPad is en zal ook nooit een vervanger van de leerkracht zijn.

Een laatste belangrijk punt, betrek de ouders! Las ook voor hen momenten in om de iPad beter te leren kennen en laat hun niet in het duister tasten naar de evolutie en de bezighoudingen van hun kind.

17

Artikel 3Smet: ‘Studie bewijst noodzaak ICT in het onderwijs’

In de OESO-studie over de geletterdheid van volwassenen scoort Vlaanderen minder goed op het vlak van problemen oplossen in technologierijke omgevingen. ‘Deze studie onderstreept het belang van competentiegericht onderwijs’, reageert Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A).

De studie van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) focust op de essentiële vaardigheden voor een volwaardige deelname aan de samenleving, zoals het omgaan met teksten en cijfers, lees- en rekenvaardigheden en het gebruik van ICT.

De geletterdheid van de Vlamingen zitten in de goede middenmoot: 15 procent van de volwassenen is laaggeletterd en 13 pct is hooggeletterd. Het omgaan met cijfers is significant beter dan het OESO-gemiddelde: 14 pct is laaggecijferd, terwijl het gemiddelde 19 pct bedraagt. Bijna één op de vijf Vlamingen (18 pct) is hooggecijferd.

De Vlaamse resultaten wat betreft problemen oplossen in technologierijke omgevingen zijn echter verontrustend: 19 pct heeft een laag probleemoplossend vermogen. De probleemgroep is aanzienlijk groter dan in een gemiddeld OESO-land. 'Op dit vlak is er nog veel ruimte voor verbetering en er is reden om bezorgd te zijn”, stipt Smet aan. 'Jongeren scoren hier significant beter dan ouderen. Dat is over de hele OESO-populatie zo. Het is wel verontrustend omdat probleemoplossend denken en ICT heel toekomstgerichte vaardigheden zijn.'

‘Het risico op lage vaardigheden hangt in onze regio vooral sterk samen met het opleidingsniveau en de migratie-achtergrond’, legt minister Smet verder uit. ‘Zo hebben laaggeschoolden een sterk verhoogd risico op een laag vaardigheidsniveau.’

Masterplan hervorming secundair onderwijs

Volgens Smet bevestigt de OESO-studie de analyse die als basis diende voor het masterplan voor de hervorming van het secundair onderwijs. 'Het onderzoek onderstreept het belang van competentie-ontwikkelend onderwijs. In ons masterplan is voorzien dat er per graad een set sleutelcompetenties komt om de algemene vorming voor iedereen goed te verankeren. Een diploma is zeker belangrijk, maar het is ook absoluut noodzakelijk dat we competentiegericht werken.'

'Voorts bewijzen deze resultaten dat integratie van ICT in alle vakken doorheen de ganse leerladder noodzakelijk is. En deze studie benadrukt ook het belang van levenslang leren’, aldus Smet.

18

Mindmap

Samenvatting België scoort goed als we spreken over algemene geletterdheid en gecijferdheid, maar als er gesproken wordt over probleemoplossend werken in technologierijke omgevingen scoort Vlaanderen niet zo schitterend.

Het blijkt dat vooral ouderen slechter scoren dan jongeren, reden hiervoor: jongeren groeien ermee op. Die lage score hangt ook samen met het opleidingsniveau en de migratie-achtergrond.

Er moet hier zeker aan gewerkt worden want de jeugd van vandaag is de toekomst van morgen, deze toekomst gaat gepaard met probleemoplossend denken en ICT-gebruik dus afzonderlijk zijn ze niet in te beelden.

Deze studie lag mee aan de basis voor de hervorming van het secundair onderwijs.

19

Artikel 4Quelques usages de l’iPad en maternelle.

Un des objectifs de cette expérimentation menée à l’école des Chartreux à Issy-les-Moulineaux était de vérifier la pertinence de l’usage pédagogique des tablettes auprès de l’ensemble des élèves de l’école primaire. C’est ainsi que nos élèves de maternelle ont pu également utiliser cet outil.

Plusieurs séances furent ainsi organisées dans les 3 classes (2 Moyenne-Grande Sections et 1 de Petite section).

Dans un premier temps, les séances de découvertes se sont déroulées en demi-groupe afin de cibler avec précision les attentes pour chaque élève de niveau égal, mais aussi pour mettre en avant leurs perceptions de l’outil et leurs retours d’usages.

En Grande Section de maternelle, un travail fut réalisé en amont sur le vocabulaire et un recueil de conception a été fait sur le mot tablette puis sur le mot iPad. Les réponses des élèves ont été très intéressantes, ponctuées de remarques très spontanées : "Un iPad, c’est un iPhone géant" "Un iPad, c’est un gadget pour jouer" mentionné par un élève n’en ayant pas un à la maison.

Puis les élèves de moyenne et grande section ont ensuite manipuler l’outil. Assez intuitif pour certains, moins pour d’autres où le premier blocage fut de déverrouiller l’écran d’accueil. Certains élèves avaient le réflexe de cliquer. Geste assez significatif, qui démontre l’emprise de la manipulation habituelle du "clic and go" avec la souris qui permet sur l’ordinateur d’accéder aux contenus souhaités.

Une fois l’accès à la page d’accueil établi, la navigation au doigt leur a semblé naturelle.

Volontairement, l’enseignante et l’ATICE présents sur cette séance avait souhaité un temps libre de découverte et d’appropriation de la tablette

en ne donnant aucunes informations de repérages ou de manipulations. Il est important de préciser qu’en moyenne dans l’école, 2 élèves sur 3 ont accès à une tablette ou un smartphone tactile à la maison par leurs parents. Ces élèves sont alors habitués aux manipulations aux doigts sur ces outils de technologies numériques.

Très rapidement, certains élèves, ayant déjà une aisance à manipuler l’outil, du fait d’une acclimatation acquise à la maison ont pu consulter différentes applications, notamment Boucle d’or et les 3 ours qui renvoyaient à une culture d’album de jeunesse acquise durant l’année.

Parallèlement, certains élèves ont découvert l’usage de la photo avec l’application du « rideau rouge » qui a été réutilisé par la suite dans le cadre d’un travail en arts visuels.

20

L’activité suivante dans cette même séance fut d’utiliser le clavier afin d’écrire son prénom à l’aide d’un support papier. L’usage de ce clavier a posé des difficultés, notamment pour les accents et les majuscules, point sur lequel nous reviendrons dans un autre article.

Lors d’autres séances, les élèves ont pu réinvestir un travail réalisé en classe sur support papier au travers d’une application nommée « J’apprends les formes et les couleurs ». Le but était de reconnaitre différentes formes selon différents niveaux de difficultés puis d’en réaliser le tracé.

Les élèves se mettent très rapidement dans le travail demandé, la pertinence de l’application leur évite d’être en difficulté face à la consigne expliquée par l’enseignant. La tâche à réaliser leur parait accessible et en dépit des erreurs, aucune lassitude ou découragement n’apparait. Alors qu’un travail sur le papier aurait, passé le temps de la découverte de l’activité et des premiers essais, démotivé les élèves rencontrant des difficultés. Le fait de ne pas être systématiquement sollicité pour des consignes incomprises permet à l’enseignante de vérifier plus facilement au sein de son demi-groupe de 12 élèves les marqueurs de réussite mais aussi d’échecs qu’utilisent les élèves. De même, cela permet d’avoir davantage de temps consacré aux élèves plus faibles pour augmenter l’aide qui leur est apportée.

Il en est de même lors d’une séance de dénombrement où l’application « 1,2,3 j’apprends les nombres » a permis aux élèves de travailler à leur rythme en respectant bien sûr les compétences liées aux instructions officielles. Des élèves performants pouvaient alors continuer de s’entrainer sur le principe de dénombrement avec des exemples plus élaborés, ce qui aurait plus long et conséquent en termes de matériels à

préparer pour l’enseignant aux travers d’une activité de classe plus classique.

Les dernières activités se sont portées sur le graphisme et l’écriture en appui sur l’application « Cursive ». Ce travail commun à plusieurs classes est relaté dans un article suivant.L’usage de la tablette s’est alors révélé un outil pertinent en classe, où l’élève de maternelle a pu être autonome dans ses apprentissages et travailler à son rythme, seul ou à plusieurs. En effet, à plusieurs reprises fut perçu un tutorat spontané où un élève aidait un autre tant dans la

manipulation technique mais surtout dans la stratégie didactique utilisée appuyé par l’outil numérique. Il est apparu plus simple de montrer par une manipulation interactive la finalité de l’action plutôt que de formuler avec son vocabulaire incomplet une notion de mathématiques. Les élèves ont été très motivés par les travaux réalisés sur ces tablettes, ayant souvent l’impression de jouer, mais aussi d’apprendre. On peut également signaler que cette approche pédagogique a révélé des changements de postures de la part des élèves. Lors d’une difficulté, certains élèves se décourageaient et d’autres s’appuyaient sur les affichages de classes. Il est apparu que dans un cas comme dans l’autre, une motivation mais aussi une implication plus conséquente dans le travail ont permis à ces élèves de surmonter leur difficulté. L’appui sur les supports pédagogiques de classe a été moindre, comme la bande numérique, habituellement utilisée, notamment pour le dénombrement,

21

supposant alors une stratégie de raisonnement peut être plus autonome mais aussi une fascination pour l’écran qui induit une posture différente de l’élève dans son travail.

Mindmap

Samenvatting Het onderzoek werd gehouden in het kleuter en het lager onderwijs. De leerlingen werden in groepen verdeeld.

Aan de eerste groep, die bestond uit kleuters, werd gevraagd wat een iPad was. De leerlingen antwoorden o.a. dat het een gigantische iPhone was of een gadget om spelletjes op te spelen.

Vervolgens mocht een tweede groep aan de slag met de iPads. Voor de ene leerling ging dit al gemakkelijker dan voor de ander. Een eerste probleem was het vergrendelen van het beginscherm. Snel was duidelijk dat het werken met je vinger i.p.v. een muis geen probleem vormde voor de leerlingen.

Nadat het beginscherm gebruiksklaar stond, moesten de leerlingen op zoek naar de applicatie om foto’s te nemen. Als derde opdracht moesten de leerlingen gebruik maken van het toetsenbord op de iPad zelf om hun eigen naam te schrijven. Moeilijkheden hierbij waren de accenten.

Uit het onderzoek is gebleken dat het gebruik van de tablet in de klas zeer toepasbaar is. De leerlingen kunnen zelfstandig of met meerdere werken en zijn gemotiveerd om hun oefeningen te maken. De leerlingen krijgen de indruk dat ze aan het spelen zijn, terwijl ze wel degelijk aan het leren zijn.

22

Artikel 5De overheid keurt geen technologie goed of af.

1. SAMENVATTING

“Een ding is zeker: de opkomst van mobiele technologie op scholen valt niet meer terug te draaien. Aan de overheid om te waken over de regels rond participatie en zorgvuldig bestuur.” Jan De Craemer werkt op het ministerie van Onderwijszaken en adviseert de bevoegde minister rond ICT op school.

2. IN GESPREK MET JAN DE CRAEMER

Staat de overheid achter de invoering van tablets op school?

“Er is niet meteen één technologie die we goed- of afkeuren. Voor ons primeert het behalen van de eindtermen voor zo veel mogelijk leerlingen. Als ICT die doelstelling mee helpt te verwezenlijken, dan moedigen we dat gebruik aan. Wat die specifieke technologie ook mag zijn.”

De toon is vorig jaar gezet door het Sint-Pieterscollege en de Sint-Jozefshandelsschool in Blankenberge. Zij verplichtten de tablet voor alle leerlingen.

“Die aanpak hebben we minder toegejuicht omdat die bewuste school een aantal essentiële regels overtreden heeft zoals de regels rond participatie, zorgvuldig bestuur en de wetgeving op de openbare aanbesteding. Ook al heeft de commissie zich achteraf niet duidelijk uitgesproken, we vinden het niet wenselijk om die factuur van ongeveer 500 euro door te schuiven naar de ouders. Dit punt stelt zich enkel voor het secundair onderwijs, in het basisonderwijs geldt de maximumfactuur.”

Kan de overheid geen proactieve rol op zich nemen door bijvoorbeeld raamovereenkomsten rond tablets te sluiten?

“Raamovereenkomsten worden op het niveau van de school of de gemeenschappen afgesloten. We hebben een raamovereenkomst lopen waarbij we een softwarepakket vrijblijvend aanbieden aan scholen. De overheid zal zelf geen tablets aankopen voor scholen, omdat we die vrijheid aan scholen willen geven. We moedigen wel een doordachte aanpak van technologie aan in het onderwijs, maar we laten de school vrij in de keuze van het platform: Apple, Android, Windows of Notebooks … Anderzijds besef ik ook dat een ‘Bring Your Own Device aanpak’ een enorme investering in IT-infrastructuur vraagt van een school om al die verschillende platformen te laten draaien. In die context is de aanpak van het Miniemeninstituut in Leuven heel lovenswaardig. Ze hebben een soort virtuele ruimte ingericht met allerlei mobiele of technologische middelen.”

23

Wat verwacht u van de educatieve uitgeverijen?

“Die staan voor grote uitdagingen, en wat me opvalt is hun afwachtende houding. Ik heb de indruk dat ze nog op zoek zijn naar het juiste businessmodel om hun content op een digitaal platform te lanceren. Anderzijds is dit ook volkomen logisch omdat ook zij nog willen aftoetsen welke richting dit nu allemaal uitgaat. Het contract uitgeverij versus school is met een handboek ook heel transparant. Zodra het boek verkocht is, is de handelsovereenkomst gesloten. Kordaat gesteld: ik denk dat een uitgeverij pas zal veranderen als het laatste boek verkocht is. Op het gebied van digitale content is dit een on-going proces waar er dus vanzelfsprekend nog heel wat vragen zijn. Het gevaar kan wel eens uit onverwachte hoek komen. In afwachting hiervan zijn heel wat scholen zelf aan het experimenteren met de mobiele technologie. Onderschat het ook niet: apps ontwikkelen is puur specialistenwerk.”

Mindmap

Samenvatting De overheid keurt het gebruik van de tablets niet goed maar ook niet af. Het wordt als positief ervaren als het helpt de eindtermen te behalen, zonder de regels te overtreden. Zo vindt de overheid het niet kunnen dat een school bepaalt dat alle leerlingen een iPad van 500 euro verplicht moeten aankopen, dit zorgt ervoor dat de maximumfactuur overschreden wordt. Dit alles strookt niet met de reglementering van het lager onderwijs. Waar de overheid wel mee akkoord is, is dat de school de keuze zelf mag maken om de leerlingen een tablet in bv. bruikleen te geven en welk platform ze daarbij gaan gebruiken (Android, Apple, ….) dit onder het motto: “Bring your own device.”

De bekende uitgeverijen van schoolboeken hebben momenteel nog geen businessmodel klaar voor een digitaal platform. Zij kijken met argusogen toe en willen nog aftoetsten in welke richting dit nu allemaal uitgaat. Voorlopig blijven uitgeverijen zich focussen op het maken van leerrijk didactisch materiaal.

24

25

Tablets zijn de dag van vandaag niet meer weg te denken. Iedereen gebruikt ze; op de bus, op het werk, thuis, in de auto… Je kan er ook alles mee doen: bellen, berichten sturen en ontvangen, surfen op het internet...

Leuk! Maar is het verantwoord om kinderen al van in de kleuterklas hiermee te leren werken?

Tablets in de klas, in onze tijd niet te bespeuren, nu niet meer weg te denken. “Wat zijn tablets?”, “De do’s and dont’s”, maar vooral “Is het verantwoord, veilig en toegankelijk voor alle leerlingen?” dit zijn de vragen waarmee wij aan deze paper begonnen en waar we hopen een antwoord op te bieden in deze paper.

Algemeen wordt aangekaart dat het een meerwaarde is om tablets/iPads te integreren in het klasgebeuren. Een tablet/iPad voldoet net niet aan de eisen van een gezinslid. Naar mening van de auteurs en minister van onderwijs Pascal Smet is ICT (Informatie- en Communicatietechnologie) niet meer weg te denken. De kinderen die zich nu op de schoolbanken bevinden, hebben nood aan een goede ICT-opleiding. Hoe eerder men er mee leert werken, hoe sneller men zich later kan aanpassen aan vernieuwingen. Momenteel scoort Vlaanderen volgens de OESO-studie (De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) slecht op gebied van ICT-gebruik, dit omdat we nog met veel ouderen op de werkvloer zitten die deze vooropleiding niet gekregen hebben.

De overheid keurt het gebruik van tablets niet goed noch af. Zij zijn van het principe dat de school het gebruik van tablets voldoende moet kunnen motiveren en mogelijk maken voor iedereen. Lagere scholen moeten wel rekening houden met de maximumfactuur. Een iPad/tablet kan dus niet voor één jaar per kind verplicht aangekocht worden door de ouders. Waar de scholen wel vrijheid in krijgen, is de keuze van het platform: “Bring Your Own Device.”

Een probleem dat vaak terecht wordt aangekaart is de kostprijs van dit alles. Als een school met tablets/iPads wil werken, moeten deze aangekocht en betaald worden. Zoals hierboven vermeld, is er in het lager onderwijs een maximumfactuur. Deze bedraagt €500 per schooljaar per kind. Het is niet voor iedereen mogelijk om een tablet aan te kopen. Scholen moeten hierop voorbereid zijn en oplossingen zoeken voordat het probleem zich voordoet. De overheid zou kunnen investeren in de aankoop van tablets/iPads en op die manier een deel van de kost voor zich nemen. Daarnaast zou een oplossing voor dit probleem een gespreide betaling kunnen zijn. Zo betalen ouders bijvoorbeeld elk schooljaar een deel van de aankoopprijs van de tablet/iPad.

Enkele vragen die bovenkomen bij de persoonlijke aankoop van een tablet op school zijn: “Wat na het zesde leerjaar?”, “Wat als een leerling van school verandert?”, “Is privégebruik toegestaan?”… Scholen moeten zich voorbereiden, rekening houdend met deze vragen.

26

Uit de artikels kan worden afgeleid dat een tablet/iPad voor iedereen toegankelijk moet zijn op school. Elke leerling moet dus in het bezit zijn van een tablet. Is dit haalbaar? Scholen in de ‘betere’ wijken kunnen dit misschien gemakkelijker bekomen dan stadsscholen met kinderen waarvan de ouders het thuis moeilijk hebben qua geld. Scholen moeten dus een plan voorzien zodat inderdaad elke leerling een tablet/iPad kan gebruiken. Eventueel zou een school een bruikleen kunnen in het leven roepen zoals nu met handboeken gebeurt.

Men moet tevens leren werken met verschillende platformen. Scholen moeten de mogelijkheid krijgen om verschillende platformen uit te proberen alvorens een platform te kiezen. Het kiezen van een gepast platform kan mogelijks in samenspraak met de ouders gebeuren.

Zoals Nico Brebers en Wouter Hustinx aankaarten, moeten ouders wel degelijk betrokken worden in het gebruik van de tablet/iPad. Niet enkel bij het aanschaffen van de tablet/iPad, maar ook bij het gebruik ervan. Hoever moet een school gaan in het betrekken van de ouders?

In artikel 1 en 2 wordt gesproken over trekkers. Dit zijn mensen die aangeduid werden door de school om een opleiding te volgen, of specialisten op het vlak van technologie. Naar onze mening is het gebruik van buitenstaande specialisten het best. Wat niet wil zeggen dat de leraren van de scholen geen bijscholing moeten volgen i.v.m. het gebruik van tablet/iPad in de klas. Het schoolteam moet er zijn om de ouders te helpen bij de ondersteuning van zijn kind.

De rol van de leerkracht in dit alles mag niet vergeten worden. De leerkracht is opgeleid om leerlingen de nodige leerstof aan te brengen om tot de eindtermen te komen. Ook als er een tablet/iPad in de klas bijkomt, is er nog steeds een leerkracht nodig die de leerlingen stuurt. Het is van belang dat de leerkracht bijscholing krijgt i.v.m. het gebruiken van de tablet/iPad in de klas, dit niet enkel over hoe leerstof aanbrengen, maar ook over hoe je de leerlingen kunt controleren op hun werk.

Het controleren van de leerlingen kan door gebruik te maken van dashboards. In de artikels wordt uitgelegd hoe een leerkracht daarmee kan zien wat de leerlingen aan het doen zijn op hun tablet/iPad. Als leerlingen bijvoorbeeld herhaaldelijk niet de gevraagde oefeningen maken, kan een sanctie volgen.

Uitgeverijen wachten nog af voor het maken van didactisch materiaal specifiek voor het klasgebeuren met de tablet/iPad. Er bestaan al verschillende programma’s op computer, of apps voor de tablet/iPad, maar er moeten nog veel zaken bijkomen. Didactisch materiaal mag niet verwaarloosd worden en zal in de toekomst in combinatie met de tablet/iPad, smartboard, computer… gebruikt moeten worden.

27

Tablets op school zijn een goed idee, maar het moet nog beter uitgewerkt worden alvorens het op school daadwerkelijk te gebruiken. Na het vergelijken van de pro’s en contra’s, zijn er momenteel nog meer contra’s dan pro’s aanwezig. Het werkveld is nog niet klaar voor de integratie van de tablet/iPad in de klas.

Kinderziektes behandelen is eenvoudiger dan een dodelijke epidemie. Om die epidemie te vermijden is het dus van belang een goed opgeleide groep experts aan te stellen die iedereen de nodige informatie kan verstrekken. Ook een goed uitgewerkt financieel plan bij het aankopen van het toestel blijkt aan de orde. Daarnaast moet de school aan het schoolreglement afspraken i.v.m. schade en verlies toevoegen.

Meegaan met de tijd is hoogstnoodzakelijk, vooral voor de toekomst van de leerlingen.

Naar onze mening bieden tablets/iPads vele voordelen mits die juist gebruikt worden, zeker naar differentiatie, opvolging, snelheid, tempo… toe. Momenteel zijn er rond het project nog veel onopgeloste vragen die eerst moeten worden beantwoord vooraleer het daadwerkelijk in het onderwijs te integreren.

28

29