brussel duurzame bestemmingthemadossier

2

Groen, open, modern, rustGevend. verrassend, boeiend en ondefinieerbaar met zijn toetsen van barok, art nouveau en art deco. kosmopolitisch en GezelliG. onGewoon en feestelijk. brussel is de ideale bestemminG om sterke – en duurzame – emoties te beleven.

I. INLEIDING: Wat bedoelen we met ‘duurzaam’?

Bijna iedereen weet intussen wel wat duurzame ontwikkeling betekent. Voor alle duidelijkheid, toch nog even deze definitie: «Een ontwikkeling die beantwoordt aan de behoeften van de huidige generaties zonder de capaciteit van de toekomstige generaties in

het gedrang te brengen om in hun behoeften te voorzien.»

Het begrip duurzaamheid dringt geleidelijk door in onze manieren van consumeren, bewegen, denken en reizen. Maar tussen greenwashing en echte duurzame beleids-keuzes ligt er soms nog een hele afstand. Want duurzaam toerisme, wat is dat precies? Een duurzame stad, hoe werkt die? Het aanbod in Brussel neemt voortdurend toe en wordt almaar vollediger. Je vindt er hotels die hun carbon footprint hebben verminderd, en restaurants die gezonde gerechten met authentieke smaken aanbieden. Modernere en sympathiekere manieren om de stad te beleven, te voet, per fiets, met rolschaatsen of op een Segway, liever dan vast te zitten in een file tussen twee andere auto’s. En zo veel andere mooie, biologische en ethische initiatieven, ontwikkeld met eerbied voor de natuurlijke, culturele en erfgoedaspecten van de bezochte plaatsen.

Er bestaat een sterke politieke wil om van Brussel een stad te maken die het voortouw neemt in duurzaam en verantwoordelijk toerisme.

Een nieuwe generatie toeristen komt eraan: veeleisender, beter geïnformeerd vóór het vertrek en informatie uitwisselend op blogs en forums. Deze toeristen zijn meer dan ooit uit op buitengewone en duurzame ervaringen en op zoek naar emoties die beantwoorden aan hun interesses.

de troeven van brussel?

•Dicht net van HST- en luchtverbindingen voor het internatio-naal vervoer.

•Een waardering van accomodaties die zich onderscheiden door de kwaliteit van hun milieubeheer (eco-labels, milieu certifice-ringen).

•Een stad die toegankelijk is voor personen met beperkte mobiliteit, Brussel voor Allen.

•Een groen Gewest : 8.000 hectaren groene ruimten.•Een voortdurende en geleidelijke vergroening van het Gewest

die halverwege de jaren 1990 begonnen is met de ontwikkeling van ‘aaneengesloten groene ruimtes’ die de groene zones en de biologische corridors in de openbare ruimte integreren.

•Een beleid voor het aanmoedigen voor groene gevels en daken.•Opmerkelijke wandelruimtes zoals de Groene Wandeling, een traject van 63 km, het bijna 5.000 hectare grote Zo-

niënwoud, een net van fietspaden dat voortdurend uitgebreid wordt, een net van Grote Routepaden, talloze parken, enz.•Een voortrekkersrol in de ontwikkeling van het «REseau Vert EuRopéen» (REVER), het netwerk Véloroute en de

Voie Verte.•Een rijke biodiversiteit die beschermd moet worden: bijna 800 planten en 45 zoogdiersoorten, waaronder 17 soorten

vleermuizen, 92 soorten nestvogels, enz.•Een bijenpopulatie die het goed stelt en honing van voortreffelijke kwaliteit produceert.

3

GrootschaliGe projecten :

•Een Gewestplan voor duurzame ontwikkeling wordt momenteel uitgewerkt.

•Een gemengd project ‘duurzame stadswijk ’ in Thurn & Taxis voor de bouw van 1.000 à 2.000 woningen, handelszaken, kantoren, diensten, openbare infrastructuur en de zetel van Leefmilieu Brussel, dit alles ontwikkeld rond drie grote thema’s : herwaardering van het erfgoed, duurzame gemeenschappen en water.

•De creatie van duurzame wijken. Dit kan zowel gaan om de transfor-matie van oude wijken of braakliggende zones als om de renovatie van gebouwen of het experimenteren met nieuwe samenlevingsvormen.

•Europa en het Stadsproject Wet. Om zowel op gewestelijk als Europees niveau het voorbeeld te geven wil Brussel zijn expertise en zijn interna-tionale faam op het vlak van duurzame stadsprojecten verstevigen.

•Naast het Bezoekerscentrum of Parlamentarium, heeft Europa plannen voor een Mobility Center dat duurzame mobiliteit moet promoten.

•De ontwikkeling en herinrichting van de Heizelvlakte met het NEO-project dat een referentie moet worden op het gebied van duurzame ontwikkeling.

brussel is uitGeroepen tot 1ste duurzame stad van europa op het vlak van milieubeleid!

Brussel bekleedt de 9de plaats op 30 Europese hoofdsteden, vóór Parijs en Londen, in de European Green city index*, een rangschikking van duurzame steden. In de categorie openbaar milieubeleid staat Brussel zelfs op de eerste plaats, samen met Kopenhagen.

*De Green City Index is een index die het milieubeleid van 30 Europese steden evalueert uitgaand van openbare statistieken over 30 indicatoren die 8 grote thema’s bestrijken : goed bestuur in milieuzaken, waterbeheer, grond- en afvalbeheer, energieverbruik, kwaliteit van de gebouwen, transport, CO2-uitstoot en luchtkwaliteit. De cijfergegevens worden geïnterpreteerd rekening houdend met de specifieke context van elke stad en samengevat in één enkele quotering. De door Siemens ges-ponsorde studie wordt uitgevoerd door de cel Economist Intelligence Unit van de krant The Economist.

4

II. LOGIES

steeds meer hotels met ecolabel!

Brussel heeft accomodaties voor alle verwachtingen en alle doeleinden : voor zakenmensen, verliefde koppeltjes of een citytrip met vrienden.

Van klein trendy tot groot vijfsterrenhotel, een groeiend aantal accommodaties en vergaderzalen zijn gelabeld Green Key, Eco-dynamische Onderneming, EMAS, Green Globe ... (26.9% van de kamers in Brussel zijn gelabeld in mei 2013). Een label is de garantie dat het product of de dienst beantwoordt aan een welomschreven bestek en strikte normen.

Het internationale label “Groene Sleutel”De Groene Sleutel is het international ecolabel dat vandaag erkend wordt door meer dan 2.100 toeris-tische infrastructure in de wereld. Het wordt jaarlijks toegekend aan toeristische accomodaties – hotels, gastenkamers, jeugdherbergen, campings, conferentiecentra en attractieparken – op basis van beoorde-lingscriteria die slaan op het algemene milieubeleid, het afval-, water en energiebeheer, de groene ruimten, de voeding, het milieuonderwijs, de mobiliteit, enz. Via deze uitmuntendheidscriteria wil het programma Groene Sleutel de duurzame ontwikkeling binnen de toeristische sector bevorderen.

De Groene Sleutel is een initiatief van de Foundation for Environmental Education (FEE). Dit initiatief wordt met name onders-teund door Brussels Hotels Association (BHA), en gedragen door la Fédération Inter-Environnement Wallonie, officiële partner van de FEE voor Brussel en Wallonië, in nauwe samenwerking met Wallonie-Bruxelles Tourisme (WBT), VISITBRUSSELS, Brus-sels Booking Desk (BBD) en de vakverenigingen Hostels in Brussels, Bed & Brussels en Brussels Special Venues, als ook de Brusselse afdeling voor toerisme van de COCOF.

www.greenkey-brussels.be U vindt hier de lijst van alle accomodaties die het label bezitten en de toekenningscriteria.

En om meer te weten over de ondersteuning van verleners: www.cleverte.be

hotels b&b met het label « Groene sleutel » : p Aloft Brussels Schuman Hotel p Dolce La Hulpe Brussels p Four Points by Sheraton Brussels Downtown p Hôtel Le Plaza p Ibis Brussels Gare du Midi p NH du Grand Sablon p NH Stephanie p Park Inn by Radisson Brussels Midi p Radisson Blu EU p Radisson Blu Royal Hotel p Stanhope Hotel p Thon Hotel EU p Le Méridien Bruxelles

b&b met het label « Groene sleutel »: p B&B Bihome p B&B Opale p B&B Van Lerberghe p B&B Chambre de Plume p B&B Chambre Chocolat

5

jeugdhebergen met het label «Groene sleutel»: p Auberge des 3 Fontaines p Gîte d’étape «Jacques Brel» p Le Foyer Européen p Sleep Well Youth Hostel p Génération Europe

venues met het label «Groene sleutel»: p The Event Lounge p Tour & Taxis p Concert Noble p Diamant Brussels Conference & Business Centre

Het gewestelijk label «Ecodynamische onderneming» Dit label wordt toegekend aan de Brusselse ondernemingen, klein of groot, openbaar, privé of vzw, die goede praktijken toepassen op het gebied van milieubeleid. Tot die praktijken behoren een rationeel afvalbeleid, constante inspanningen om energie te besparen, aansporingen en faciliteiten ter bevordering van de zachte mobiliteit bij de werknemers, enz. De ondernemingen kunnen een tot drie sterren krijgen naargelang de on-dernomen inspanningen. Dit label kan als opstap dienen naar het internationale label «Groene Sleutel».

Hotels met het label «Ecodynamische onderneming» : • 3 sterren : Silken Berlaymont Brussels, Martin’s Central Park Brussels • 2 sterren : Four Points by Sheraton Hotel; Le Méridien Brussels ; Le Plaza Brussels ; Radisson Blu EU, Radisson Blu Royal; Sheraton Brussels Hotel; Stanhope Brussels et l’auberge de jeunesse Sleep Well Youth Hostel

• 1 ster : Amigo Brussels ; La Légende & The Dominican www.bruxellesenvironnement.be

De camping « Bruxelles à ciel ouvert »De enige camping van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevindt zich in Elsene, niet ver van de Europese wijk, en heeft plaats voor 80 kampeerders uitsluitend met tent. De camping is open van 1 juli tot 31 augustus.

http://cielouvertcamping.wordpress.com

ontdekt andere labels en milieu certificerinGen :

w w w. v i s i t b r u s s e l s . b e / G r e e n s tay

6

III. MOBILITEIT

brussel, hoofdstad van de hoGe snelheid

Niets eenvoudigers dan met de trein naar Brussel reizen! Vanuit Parijs, Londen, Keulen of Amsterdam ligt de groene stad op min-der dan twee uur sporen.

De trein Brussel vormt het hart van een netwerk van hogesnelheidstreinen : de Thalys, de Eurostar en de ICE-treinen voeren u direct naar het centrum van de steden, zonder omwegen en zonder tijdverlies. Snel, zeker, met een onvergelijkbaar comfort en uitgerust met de modernste technologie (internettoegang) is de trein ongetwi-jfeld het beste transportmiddel om in Europa te reizen.

Bovendien geeft de trein het voorbeeld inzake duurzaamheid :

De Duitse spoorwegen, de Deutsche Bahn (DB), tonen zich op dit terrein het meest vooruitstrevend : dankzij een initiatief van de vertegenwoordiging van Wallonie-Bruxelles Tourisme in Duitsland hebben zij Brussel, dat dagelijks door 3 directe treinen van de DB bediend wordt (Frankfurt – Brussel-Zuid), geselec-teerd als een bestemming waarvoor organisatoren van congressen, seminaries en evenementen een ‘eventtarief’ kunnen aanvragen : vaste prijs H/T, in 1ste klasse, geldig vanaf elk Duits station op de treinen van de DB.

Bij Thalys is Thalys Connect een platform om de verplaatsingen van de reizigers voor en na hun reis met de Thalys te vergemak-kelijken (van deur tot deur). Dit omvat onder meer :

• een platform voor autodelen; • een partnership met Europcar voor de verhuur van auto’s die minder dan 120 gr CO2 per km uitstoten.

Programma «Groene Reis» van Eurostar • om de reizigers in staat te stellen hun CO2-uitstoot te verminderen tijdens hun aansluitingstrajecten (aansluitingen vanaf de steden van het Verenigd Koninkrijk naar Brussel die op de site worden vermeld);

• gebruik van biologisch afbreekbare of volledig recycleerbare materialen voor 90% van de aan boord gebruikte wegwerpartikelen;

• recyclage van de versleten uniformen.

Het vliegtuig Bewust van hun verantwoordelijkheid in zake duurzame ontwikkeling, doen talrijke luchtvaartmaatschappijen inspanningen om een referentie te zijn in het luchtvervoer.

Onder de banier «b.green» zoekt de luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines manieren om haar ecologische voetafdruk te verkleinen en moedigt ze haar werknemers, klanten en leveranciers aan het-zelfde te doen.

De Brussels Airport Express vertrekt vier keer per uur van en naar de treinstations Brussel-Noord, Brussel-Centraal en Brussel-Zuid.

parijs – brussel in 1.22 u : tot 25 treinen per daGlonden – brussel in 1.51 u : 9 treinen per daG

amsterdam – brussel in 1.53 u : 10 treinen per daG keulen – brussel in 1.47 of 1.57 u : tot 10 treinen per daG

7

zachte manieren om de stad te ontdekken

Zodra u uitstapt in het station Brussel-Zuid, staat het openbaar vervoer (metro, tram, bus) klaar om u naar alle plaatsen in het Brussels Gewest te brengen. De voornaamste stations zijn bovendien uitgerust met aanvullende mobiliteitsvoorzieningen : Villo, Cambio en fietsstallingen. Op naar de intermodaliteit!

Het openbaar vervoerMet de treinen van de NMBS die ook de verst gelegen gemeenten in een recordtijd verbinden en de voer-tuigen van de MIVB (metro, tram, bus) die in alle wijken van de 19 gemeenten komen, is zich verplaatsen in de stad kinderspel. Resultaat : een verblijf zonder files en zonder tijdverlies om een parkeerplaats te zoeken.

www.nmbs.be www.mivb.be

Met de Brussels Card krijgt u de sleutels van de stad! Deze kaart die 24, 48 of 72 uur geldig is, geeft u vrije toegang tot het openbaarvervoersnet in Brussel maar ook tot meer dan 30 van de belangrijkste musea van de hoofdstad. Samen met de bijbehorende gids is de Brussels Card ook een echte kortingkaart voor restaurants en bars evenals in de winkels en bij enkele ontwer-pers van de Dansaertwijk (tot 25% korting).

www.brusselscard.be

De fietsDe fietspaden worden voortdurend verbeterd om fietsers in staat te stellen zich overal veilig te verplaatsen. Bovendien beschikt de stad nu over 300 Villo-stations waar u een fiets kunt huren, dat is gemiddeld één station om de 450 meter, en over 4 fietspunten gelegen in de onmiddellijke omgeving van de voornaamste Brusselse stations (Brussel-Centraal, Brussel-Zuid, Brussel-Noord en Brussel-Luxemburg), beheerd door de onderneming voor sociale economie CyCLO.

www.villo.be www.recyclo.org

Een fietskaart van het Brussels Gewest, die uitgebreide informatie bevat voor de verplaatsingen per fiets in het Gewest, is eveneens verkrijgbaar bij het Fietsershuis, de GRACQ, de European Unions Cyclists’ Group (EUCG) en de fietspunten.

www.mobielbrussel.irisnet.be

Een rondleiding per fiets met een specialist van Pro Velo De fietstochten die de fietservereniging Pro Velo aanbiedt, zijn ideaal om het culturele erfgoed van Brussel te ontdekken. Er is een zeer ruime keuze aan circuits rond specifieke thema’s : de Brusselse levenskunst, het erfgoed, de groene ruimtes, de geschiedenis, de wijken, enz.

www.provelo.be

Een begeleide rit op elektrische fiets, met Once Upon A Time in BrusselOngebruikelijke reizen van Brussel, zonder een enkele druppel zweet, maar de neus in de wind op een elektrische fiets beter in-zicht in de stad, zijn evolutie en de huidige veelheid glimp van haar verschillende facetten, doorboren haar mysterie en een aantal van haar mythen.

www.onceinbrussels.be

8

Een tochtje met de SegwayDe Segwaytour is het ideale middel om uw medewerkers te verrassen met een ongewone culturele ontdek-kingstocht : per Segway langs de mooiste parels van het Brusselse erfgoed, of de verrassendste en minst gekende hoekjes van de hoofdstad. De Segway is een elektrisch aangedreven platform op twee wielen om de stad te doorkruisen op een speelse en milieuvriendelijke manier zonder moeite, zelfs op de hellingen! Vijftien mi-nuten uitleg door een monitor volstaan om zich met het toestel vertrouwd te maken. De «Brussels Segwaytour» duurt ongeveer anderhalf uur en gaat langs 17 onmisbare historische sites en monumenten van de hoofdstad.

www.belgium-segwaytour.be

WandelenDe afstanden zijn kort in Brussel en het politiek beleid is erop gericht het comfort van de reizigers voortdurend te verbeteren : heraanleg van trottoirs, verbetering van de verlichting, aanleg van voetgangersroutes die ver-schillende belangrijke punten met elkaar verbinden, en de inrichting van nieuwe zones 30 en voetgangerszones.

• Sinds de herfst 2010 geldt in alle straten van de Vijfhoek een snelheidsbeperking van 30 km/uur (zone 30). • Vier Grote Routepaden doorkruisen Brussel en de Grote Markt, als verbinding tussen Parijs en Amsterdam.

Gedeeld autorijdenTAlle gemeenten van Brussel beschikken voortaan over meerdere Cambio-stations. Deze voorziening, die sinds 2004 in Brussel bestaat, maakt het mogelijk een auto te huren voor occasioneel gebruik tegen zeer aantrekkelijke tarieven. Dankzij de Cambio-stations zijn er tussen 2004 en 2010 al 3.600 privéwagens ver-vangen. De vereniging Taxistop biedt ook carpoolingservice aan voor woon-werk- en woon-schooltrajecten.

www.cambio.be www.taxistop.be

De dienst Collecto voor collectieve nachttaxi’s is beschikbaar op 200 vertrekpunten bij MIVB-haltes. Met deze service, die elke nacht tussen 23 en 6 uur beschikbaar is, kunnen meerdere personen hetzelfde traject afleggen voor een schappelijke prijs.

www.bruxellesmobilite.irisnet.be

Elektrische auto’s Zen Car zijn te huur voor een uur of meer met een abonnementskaart. De laadpalen voor elektriciteit zullen via een systeem met identificatiekaart vrij toegankelijk zijn voor alle elektrische auto die zich met energie willen bevoorraden.

www.zencar.eu

Brussel Mobiliteit geeft een «kaart met voetgangerstijden» uit, de zogenaamde «TAP TAP». De wande-lafstand tussen de voornaamste referentiepunten in Brussel (gemeentehuizen, architecturale of culturele be-zienswaardigheden, vrijetijds- of sportcentra, winkelcentra, enz.) wordt vermeld op basis van een voetgan-gerssnelheid van 4,5 km/u. Met deze kaart wil het Gewest het wandelen stimuleren als alternatief voor de verstikking van de stad en als gezond en duurzaam transportmiddel. U kunt de kaart eenvoudig aanvragen op het groene nummer 0800 94 001.

www.bruxellesmobilite.irisnet.be

JoggingBrussel bezoeken en tegelijk aan jogging doen : een manier om de stad te ontdekken aangeboden door de vzw Brussels Sightjogging.

www.brusselssightjogging.com

9

IV. TE ZIEN

cultuur, ontspanninG en ontdekkinGen … een duurzaam model Soms is het er als je het niet verwacht : de duurzaamheid installeert zich stilaan in de stad, in de vorm van technolo-gieën, pedagogische ontdekkingen, ethische winkels, plaatsen en vrijetijdsbestedingen die het milieu respecteren. Een klein, onvolledig overzicht.

de musea

Het Musée Magritte Museum Het Musée Magritte Museum, gelegen aan het Koningsplein in het hart van Brussel, is gewijd aan een van de grootste Belgische kunstenaars. Meer dan 200 werken tonen alle aspecten van zijn creativiteit : schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken en affiches. Het Hotel Althenloh, dat deel uitmaakt van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, biedt een passend kader voor deze verzameling die uniek is in de wereld. En hoe raar het ook mag klinken, het surrealisme gaat hier naadloos samen met een duurzame aanpak van het energie-probleem. Het museumgebouw werd gerenoveerd met gebruikmaking van de nieuwste milieutechnieken in dit domein. Op het dak zijn fotovoltaïsche zonnepanelen geplaatst, de elektriciteit voor het gebouw is 100% groen, de vensters zijn voorzien van antiwarmtefilms en de gemoderniseerde verlichting zorgt eveneens voor een flinke energiebesparing.

www.musee-magritte-museum.be

Het Museum voor Natuurwetenschappen Het Museum voor Natuurwetenschappen was van bij zijn oprichting in 1846 het uitstalraam van het we-tenschappelijk onderzoek en de expedities geleid door het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen van België. Lange tijd kwam het publiek vooral voor de volledige skeletten van de iguanodons, dinosaurussen van 135 miljoen jaar geleden die ontdekt werden in een steenkoolmijn in Henegouwen. In de loop van 160 jaar heeft het museum zijn verzamelingen stelselmatig uitgebreid over zes verdiepingen. Sinds eind 2010 is er een nieuwe galerij «BiodiverCity», die gewijd is aan de stedelijke biodiversiteit. De galerij bestaat uit twee delen, een eerste om biodiversiteit te observeren en een tweede om zelf actie te ondernemen voor meer biodiversiteit». De bezoekers leren hier hoe de biodiversiteit in de stad kan worden behouden en verbeterd.

www.natuurwetenschappen.be

Brouwerij Cantillon (Brussels Museum van de Geuze)Een bezoek aan Brouwerij Cantillon is de beste manier om alles te leren over bier, deze Belgische instelling bij uitstek, en dat in het historische kader van een van de meest authentieke brouwerijen van Brussel. De familie Cantillon brouwt hier al meer dan een eeuw lambiek, geuze, faro en kriek volgens een oeroude traditie en een procedé dat gebaseerd is op het principe van de spontane gisting. Een bezoek aan de brouwerij is als een reis in de tijd : hier is alles nog zoals in 1900. De machines, de werktuigen, de brouwkuipen en de tonnen dateren allemaal uit die tijd. De brouwers van Cantillon zijn onwrikbaar wat de kwaliteit betreft om gastronomische bieren te produceren die authentiek zijn van smaak. Rigoureuze fabricageprocedés en een zeer selectieve keuze van de gebruikte grondstoffen dragen hier toe bij. Sinds 1999 worden alle bieren geproduceerd met granen afkomstig uit biologische landbouw. Hierdoor mogen de bieren het label «biogarantie» dragen.

www.cantillon.be

Het Brussels Museum van de Molen en de Voeding De molen van Evere, gebouwd in een tijd (1841) toen de wind nog een normale energiebron was, is vandaag gerenoveerd en omgevormd tot Brussels Museum van de Molen en de Voeding. U leert er alles over de ac-tiviteit van het malen, vanaf de oudste oorsprong tot de huidige meelfabrieken. Sinds 2009 worden er ook tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd rond het thema van de voeding.

www.moulindevere.be

10

Het Museum voor het Stedelijk Vervoer te Brussel Dit museum bevat een unieke verzameling tramrijtuigen, autobussen, trolleybussen en taxi’s die een periode van bijna 150 jaar openbaar vervoer in Brussel overspannen. De oudste modellen dateren van 1869! Behalve een bezoek aan de 1.500 m² tentoonstellingsruimte kunt u ook een nostalgische rit maken aan boord van een historische tram tot aan het Zoniënwoud of de triomfboog van het Jubelpark. Op aanvraag zijn ook rondlei-dingen mogelijk en kunnen er trams worden gehuurd uit de jaren 1930, ook buiten de openingsuren van het museum. Een ideale manier om groepsevenementen een originele toets te geven door een ritje te maken met de tram terwijl aan boord dranken en hapjes worden geserveerd.

www.trammuseumbrussels.be

Het Planetarium Het Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België, is een van de grootste van Europa. Het is een magische plek waar u de schoonheid van de sterrenhemel kunt ontdekken. Boven de hoofden van de toeschouwers wordt een indrukwekkend beeld van het firmament geprojecteerd over de volledige oppervlakte van de 840 m2 grote koepel.

www.planetarium.be

art)&(marges museumSinds zijn oprichting neemt het Centrum voor Outsiderkunst «Art en Marge», tegenwoordig museum art)&(-marges, het op voor kunstenaars die buiten het officiële culturele circuit vallen. Deze autodidactische kunste-naars, die vandaag ‘outsiders’ worden genoemd, werken alleen of in creatieve ateliers voor psychologisch kwetsbare personen of mentaal gehandicapten.

www.artetmarges.be wandelinGen en activiteiten

RondleidingenBezoeken rond het thema van de duurzaamheid waarbij u de stad onder een originele invalshoek kunt leren kennen.

www.voiretdirebruxelles.be www.visitbrussels.be

www.arau.orgGreetersOm uw verblijf in Brussel een vleugje authenticiteit te geven kunt u ook het toerisme anders beleven door een beroep te doen op de “Greeters”. Dit zijn vrijwilligers, Brusselaars van geboorte of door adoptie, die u alleen, met uw gezin of in groep rondleiden langs een parcours op maat. Naargelang van uw voorkeuren en interesses tonen ze u onbekende wijken, lokale curiosa, hun geliefkoosde restaurants en shoppingadressen. Deze uitge-lezen momenten van ontmoeting en uitwisseling laten onuitwisbare herinneringen achter en het gevoel meer dan anderen te weten over een stad die barstensvol charme zit.

www.brusselsgreeters.be

Brussel voor AllenDe website «Brussel voor Allen» richt zich tot personen met beperkte mobiliteit die informatie zoeken voor hun verblijf in Brussel maar is ook een efficiënt hulpmiddel voor reisbureaus en reisorganisatoren die vervoer- of logiesdiensten verstrekken. Deze site geeft informatie over de toegankelijkheid van verblijfsaccomodaties, hotels, restaurants, winkel-, sport- en vrijetijdscentra.

www.brusselvoorallen.be

ParkenDankzij zijn vele parken, tuinen en bossen telt Brussel niet minder dan 27 m² groene ruimte per inwoner. Daarmee is het de groenste hoofdstad van Europa. In volle stadscentrum, op twee stappen van de Grote Markt, flaneert u door de tuin van de Kunstberg of vlijt u zich neer op een hangmatbank in het parkje voor de kathe-draal. Even verder nodigen de brede dreven van het prachtige Park van Brussel uit tot een wandeling. Op het einde van de Regentschapsstraat ligt het charmante plantsoen van de Kleine Zavel. Op het hek eromheen kunt u de bronzen beeldjes bewonderen die de oude ambachten uitbeelden. Via de Wolstraat komt u in het Egmontpark. Wat een rust! En zeggen dat u op wandelafstand van het drukke Louizaplein bent! Ja, u kunt

11

Brussel echt te voet doorkruisen en bijna alleen bomen tegenkomen! Hoe verder u van het centrum weggaat, hoe groter de groene ruimtes worden : het Jubelpark en zijn musea of het Woluwepark met 71 hectare groen in Engelse landschapsstijl. Helemaal op het einde van de Louizalaan ligt het Ter Kamerenbos waar u zonder overgang van de stad in de volle natuur komt. Aan de oever van de vijver in het bos doet u zoals alle Brusselaars : de overzet nemen naar het Robinsoneiland om er een ijsje met speculaas te eten in het gezellige chalet. De fiets is de ideale manier om de verborgen schatten van deze groene stad te ontdekken.

www.bruxellesenvironnement.be

De Groene WandelingHet Brussels Gewest wordt letterlijk omkranst door een groene lus van 63 kilometer bewegwijzerde paden die u te voet of met de fiets kunt volgen. Ze zijn gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer (metro, tram, bus). Deze landelijke tocht brengt u door parken en bossen, verloren stukjes platteland in de stad met vijvers, bosjes en moerassen. Deze aantrekkelijke wandeling is reeds tweemaal bekroond in 2010 : met een Award toegekend door vakmensen uit de toeristische sector in mei en met een speciale vermelding van de jury op de 8ste Grand Prix Européen de l’Urbanisme in november. Het ontdekken waard in elk seizoen!

www.leefmilieubrussel.be

De Ferme Nos Pilifs : voor een onvergetelijke gezinswandeling Het is moeilijk te geloven dat we hier nog in de hoofdstad van Europa zijn, op deze plek waar we omringd worden door dieren van de boerderij. De taken op de boerderij, ateliers voor handenarbeid, een restaurant, een kruidenierswinkel, een bakkerij, enz. geven werk aan personen met een handicap. De kinderen maken er op een speelse manier kennis met verschillende beroepen en de volwassenen genieten in het boerderij-café van de smaakvolle producten die volgens de principes van de biologische landbouw en veeteelt worden vervaardigd. De Ferme Nos Pilifs is een van de meest verrassende en landelijke plekjes van Brussel.

www.fermenospilifs.be

Kinderboerderij van het Maximiliaanpark Deze pedagogische boerderij in het hart van Brussel is een klein stedelijk mirakel. Op het programma van het bezoek staan een moestuin, een boomgaard, een poel en vooral veel dieren. Het is ook een centrum voor educatie over milieu en duurzame ontwikkeling, met regenwaterreservoirs, zuiveringslagune voor afvalwater, compostsite, waterverwarmer op zonne-energie, fotovoltaïsche panelen, enz. Hier wordt concreet getoond hoe stad en natuur met elkaar verzoend kunnen worden.

www.lafermeduparcmaximilien.be

vzw Zonnebloem / Hoeve van Ukkel De Hoeve van Ukkel is een klein hoekje platteland waarvan Brussel het geheim heeft. De activiteiten van de Hoeve van Ukkel worden georganiseerd door de vzw Zonnebloem, een gewestelijk centrum voor ecologische initiatie, dat onderdak gevonden heeft in een prachtig oud boerderijgebouw van het Park Tournay-Solvay in Bosvoorde. Het team animatoren wil bij de bezoekers zowel de verwondering stimuleren als het bewust-zijn vergroten over de gevolgen van onze dagelijkse handelingen op het leefmilieu. Op de twee sites vinden tal van activiteiten plaats : programma’s voor scholen, stages en rondleidingen. Het park «Zonnebloem» (Tournay-Solvay) ligt tussen de Terhulpsesteenweg en het station van Watermaal-Bosvoorde.

www.tournesol-zonnebloem.be

De Tuinen van de BloemistDe Tuinen van de Bloemist liggen niet ver van het koninklijk domein van Laken en werden op vraag van koning Leopold II aangelegd op een terrein van bijna 7 hectare om er bloemen en planten te kweken. Sinds 1999 is de site een openbaar park. Ze bestaat uit verschillende tuinen die het historische karakter van de locatie op een moderne manier herinterpreteren, waarbij strikte milieunormen worden gerespecteerd. Het orgelpunt van het bezoek zijn de balkons vanwaar men een prachtig uitzicht heeft over Brussel, vanaf de kerk van Laken tot aan het Justitiepaleis.

www.tuinenvandebloemist.be

12

De tuinen van BuurenDeze tuinen vormen het uitgelezen decor voor een romantische wandeling. Eerst bezoekt u de villa van Buu-ren uit 1928 met zijn schitterende interieur in art-decostijl, met meubilair uit kostbare houtsoorten, beelden en schilderijen van grote meesters. Daarna is het tijd om de tuinen te ontdekken die werkelijk buitengewoon zijn : de ‘Schilderachtige tuin’, de ‘Tuin van het Hart’ en de ‘Doolhoftuin’ vormen een merkwaardig geheel dat in elk seizoen even mooi is.

www.museumvanbuuren.com

Apis Bruoc Sella vzw, Brusselse honig Deze vereniging heeft als voornaamste doel de ontwikkeling van het aspect Natuur te bevorderen in de concepten ‘Duurzame stad’ en ‘Duurzame ontwikkeling’. Ze ijvert ook voor een geïntegreerd beleid ten voor-dele van de bijen in de stad.

www.apisbruocsella.be

De Serres van LakenDe koninklijke serres van Laken, gebouwd op initiatief van koning Leopold II, behoren tot de grote 19de-eeuwse monumenten van België. Ze zijn volledig opgetrokken uit ijzer en glas, wat voor die tijd een spectacu-laire innovatie betekende. De serres bevatten een belangrijke verzameling planten en bloemen, waarvan veel exotische soorten, zoals een zeer grote verzameling camelia’s. Elk jaar in de lente worden de koninklijke serres opengesteld voor het publiek.

www.monarchie.be

De Haven van Brussel De Haven van Brussel is de tweede Belgische binnenvaarthaven maar ook een zeehaven die schepen kan on-tvangen tot 4.500 ton. De verenigingen Brussels by Water en La Fonderie organiseren geregeld rondvaarten in de Haven van Brussel, op het kanaal in de stad of op het kanaal naar Henegouwen.

www.portdebruxelles.be www.brusselsbywater.be

www.lafonderie.be

De Brasserie de la SenneDeze kleine ambachtelijke brouwerij maakt er een erezaak van bieren te produceren op oude wijze, niet gefilterd of gepasteuriseerd, zonder toevoeging van additieven, enkel gebruikmakend van eersterangs grondstoffen.

www.brasseriedelasenne.be

De BetoveringDit is een groot avonturenspel voor jong en oud, een mengeling van amusement, handigheid en teamgeest, in volle natuur.

www.betovering.be

Een groentetuin op het dak van de Koninklijke BibliotheekDit project heeft tot doel de waarde van voedsel en ongebruikte ruimtes (daken, terrassen, balkons of an-dere) te verhogen door het creëren van groentetuin (zonder pesticiden, kunstmest en GGO), boven de grond, voor een productie worden verkocht voor lokale consumptie (kantine, verpleeghuis, restaurant, mini-markt burger, sociale boodschappen, enz..) of een individuele productie. Het project is een initiatief van de vere-niging «Het begin van bonen» en is geïnspireerd op «Urbainculteurs» Quebec waaronder teeltmethoden in geotextiel zakken.

http://potagetoit-nl.blogspot.be/ www.kbr.be

13

Nemo 33Nemo 33, het diepste zwembad ter wereld, werd in 1996 gebouwd om iedereen in staat te stellen de genoegens van het duiken te ervaren zonder naar het andere einde van de wereld te moeten reizen. Het is ontworpen met technologieën die erop gericht zijn het milieu te beschermen. Dankzij systemen voor energieterugwinning en zonnepanelen over de hele oppervlakte van het dak verbruikt Nemo 33 tot 50% minder energie dan een traditioneel zwembad.

www.nemo33.com

mythische of onGewone plaatsen

Chalet Robinson Het Chalet Robinson, mythische en ongewone plaats van het Ter Kamerenbos, gelegen op een eilandje, moest sinds zijn bouw in 1877 twee keer worden heropgericht na een verwoestende brand. De laatste heropbouw dateert van enkele jaren geleden en werd uitgevoerd in houtsoorten afkomstig uit duurzame bossen en plan-tages. De Brusselaars komen er eten, een glas drinken of feestvieren naargelang het moment. Een vaste waarde!

www.chaletrobinson.be

Het Huis van de Hernieuwbare Energie,gelegen vlak bij het Europees Parlement, is gevestigd in drie oude herenhuizen uit de jaren 1860 die volledig gerenoveerd zijn volgens de principes van duurzaamheid en energiezuinigheid. Alle energiebehoeften van het huis en van de activiteiten die er plaatsvinden – verwarming, verluchting en elektriciteit – zijn 100% hernieuwbaar (zonne-energie, biomassa, geothermie). In het huis werken momenteel een honderdtal per-sonen van 18 verenigingen verbonden met de Europese sector van de hernieuwbare energie. Het voorbeel-dige karakter van de renovatie en de werking van het huis lokt elk jaar meer dan 15.000 bezoekers.

www.rehbrussels.eu

Ancienne BelgiqueDeze culturele instelling die concerten organiseert heeft onder andere een systeem van herbruikbare be-kers ingevoerd tijdens zijn concerten en moedigt het gebruik van het openbaar vervoer en carpooling aan op zijn website. De AB berekent ook de ecologische voetafdruk van zijn activiteiten.

www.abconcerts.be

Koninklijke Muntschouwburg De Munt is een van de culturele topinstellingen van Brussel en geniet internationale faam door zijn ver-nieuwende programmatie. Bovendien onderscheidt de Munt zich ook door een actief beleid van milieulabeling.

www.demunt.be

BOZAR De voorbije vier jaar heeft het Paleis voor Schone Kunsten verschillende initiatieven genomen die een positieve impact hebben op het milieu. Het gaat om isolatie, energiebesparingen en het conform maken van de technische installaties.

www.bozar.be

Tour & TaxisDe bescherming van het milieu en duurzame ontwikkeling zijn waarden die Tour & Taxis steeds hoog in het vaandel gedragen heeft. Die toewijding vertaalt zich in het treffen van algemene maatregelen voor alle gebouwen. Project T&T, de beheerder van de site, spoort daarom eventorganisaties, de bedrijven van het Koninklijk Pakhuis en de bezoekers aan om zich samen in te spannen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en om duurzaam verder te groeien.

www.tour-taxis.com

14

V . DUURZAME CONSUMPTIE

Een duurzame stad is pas mogelijk als je de manieren om er te wonen ook grondig aanpast. Er bestaan tientallen initiatieven van bewonersgroepen, handelaars of verenigingen die de aanblik van Brussel geleidelijk willen veran-deren: een stad waarvan het aanbod inzake duurzame producten en voedingsmiddelen jaar na jaar toeneemt.

tweedehandszaken, huur- of hersteldienstenHet Gewest stimuleert handelaars die aanzetten tot «slimme» consumptie die minder impact heeft op het milieu. Dat gebeurt onder meer via sensibiliseringscampagnes ten voordele van handelaars actief in tweedehandsverkoop, verhuur of herstelling. Sommige ondernemingen, onder meer in sociale eco-nomie, krijgen ook een stimulans omwille van het creëren van banen.

duurzame voedinGDe term «duurzame voeding» verwijst naar verse, lokale seizoensproducten, bij voorkeur afkomstig uit fair trade en/of biologische of geïntegreerde landbouw. Vele Brusselse verenigingen of groeperingen helpen en adviseren burgers en vaklui in allerhande domeinen: producten kiezen en een consumptie-gedrag ontwikkelen met oog voor duurzame ontwikkeling, promoten van voedingsmiddelen afkomstig van productiemethoden en/of circuits met een minimale impact op het leefmilieu en de gezondheid en die sociaal verantwoord zijn, en het behoud van de smaak van voedingsmiddelen, eetcultuur en gezelligheid rond eten.

duurzame horecaSteeds meer horecazaken leveren inspanningen om gezonde en evenwichtige gerechten op basis van duurzame producten te bereiden en op te dienen. Door het stimuleren van netwerken, zoals het Brus-sels Netwerk voor Duurzame Voeding (BNDV), en via andere initiatieven die gezelligheid, tafelplezier en behoud van het voedselpatrimonium verenigen, zoals «Proef Brussel», wil het Gewest nieuwe prak-tijken aanmoedigen bij spelers actief in de voedingssector.

www.rabad.bewww.proefbrussel.be

moestuinenIn vele Brusselse wijken heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in partnership met de gemeenten terreinen ter beschikking gesteld waar buurtbewoners een collectief moestuinproject kunnen ops-tarten. Dit initiatief biedt de leden de gelegenheid om op een goedkope manier actief te zijn in open-lucht en gezonde voedingsmiddelen te kweken.

www.stadsmoestuinen.be http://potagetoit-nl.blogspot.be/

meer info:www.duurzamestad.be www.visitbrussels.be/green

 

15

VI. EVENEMENTEN

evenementen die steeds talrijker de kaart trekken van duurzame ontwikkelinG …

april• De koninklijke serres van Laken (april/mei) www.monarchie.be• Cyclovia (April/Mei/Juni) www.cyclovia.be• Valken voor Iedereen (aprill>mei) www.valkenvooriedereen.be

mei• 20 km van Brussel www.20kmdebruxelles.be• Bike Experience www.bikeexperience.be• Irisfeest www.fetedeliris.be • European Solar Days www.solardays.eu • Zinneke Parade www.zinneke.org • Piknik elektronik (dimanche après-midi/mai-juin) www.piknikelektronik.be • Jam’in Jette www.jam-in-jette.be• Second Life Festival www.secondlifefestival.net• International Trade Fair Week www.fairtradeday.be

juni • EU Sustainable Energy Week www.eusew.eu• Het Groot Milieufeest www.leefmilieubrussel.be • Couleur Café www.couleurcafe.be • Roller & Bike Parade (vrijdagavond juni>september) www.belgiumroller.com • De stad Apéros (vrijdagavond tot einde van de zomer) www.aperos.be• La Garden Party (zondag juni>september) www.lagardenparty.be • Central Park Festival www.centralparkfestival.be

juli• Ommegang www.ommegang.be• Brussel Bad www.brusselbad.be

auGustus• Bloementapijt van Brussel (om de twee jaar) www.flowercarpet.be • Brussels Summer Festival www.bsf.be • Boterhammen in het Park www.boterhammeninhetpark.be • Brussels Urban BBQ www.urbanbbq.be

september• Week van de Vervoering www.autolozezondag.irisnet.be • Landelijk Brussel www.landelijk-brussel.be • Proef Brussel/Slow Food www.proefbrussel.be • Open Monumentendagen www.monument.irisnet.be• Tuinen in Feesttooi www.jardinsouverts.be • Brussels Design Market www.brusselsdesignmarket.be• Ecotrail van Brussel www.zatopekmagazine.com• eat ! Brussels www.visitbrussels.be • Stipfeest www.visitbrussels.be

oktober• Nuit Blanche www.nuitblanchebrussels.be • Biënnale van de Art Nouveau (om de 2 jaar/weekends) www.voiretdirebruxelles.be

november• Europese week van de afvalvermindering www.leefmilieubrussel.be | www.ewwr.eu• Brussels Vintage Market (alle eerste zondag van het maand) www.vintagemarket.be

december• Winterpret www.winterpret.be

alle evenementen zijn te vinden op :

www.visitbrussels.be/Green

VII. TOOLS websitesp VISITBRUSSELS : www.visitbrussels.be/green | www.visitbrussels.be/sustainablemeetingsp Wallonie-Bruxelles Tourisme : www.walloniebruxellestourismedurable.be p Stad Brussel : www.brussel.be | http://agenda21.brussel.be p Brussels Hoofdstedelijk Gewest : www.brussel.irisnet.be | www.agendairis.be p Brussels Instituut voor Milieubeheer : www.leefmilieubrussel.be p Brussel Mobiliteit : www.mobielbrussel.irisnet.be p Net Brussel : www.netbrussel.be p Brussels Card : www.brusselscard.bep Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling : www.gpdo.bep Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : www.adt-ato.be p Brussel, duuzame stad : www.duurzamestad.be p De Groene Sleutel : www.greenkey-brussels.be | www.cleverte.bep Global Sustainable Tourism Council : www.gstcouncil.org p Bruxelles Voor Allen : www.brusselvoorallen.bep Greeters : www.brusselsgreeters.be

brochures, plannen, enz. p Minimap : « VISITBRUSSELS sized for green », VISITBRUSSELS p Plan : «Brussel groene stad, stad vol natuur», Leefmilieu Brussel p Boek “De Groene Wandeling”, La Renaissance du Livre p Brochure : «Brussel, van ecogebouw tot duurzame stad», BHG p Gids : «Brussel voor Allen», toeristische gids voor reizigers met beperkte mobiliteit, AMT

Concept p Brussels Card, VISITBRUSSELS

brussels Quality destination Sinds 2011 is een tevredenheidsonderzoek gepubliceerd op de website van VISITBRUSSELS, waa-rin de resultaten van de online vragenlijst www.visitbrussels.be/qualitydestination toont. Het wordt maandelijks voor de laatste 12 maanden gepubliceerd: het geeft ons dus een overzicht van de tevredenheid van de bezoeker en kan acties te richten op de kwaliteit van de bestemming te verbeteren, met name op het gebied van milieu en duurzaamheid.

Tevredenheidsonderzoek: www.visitbrussels.be/qualitydestination Tevredenheidsbarometer: www.visitbrussels.be/satisfaction

©VISITBRUSSELS, Wallonie Bruxelles Tourisme, Leefmilieu Brussel, Brussel Hoofdstedelijk Gewest2013©FOTOS: VISITBRUSSELS|M.Vanhulst, E. Danhier