Brave new jobs: Engelse beroepsaanduidingen in het Nederlands

Sue Muhr-Walker

TiNT-dag, 25 oktober 2013

Geschiedenis

• Aantal anglicismen & leenwoorden

gestaag gegroeid in 20e eeuw …

• ‘spectaculair’ gestegen in jaren ’70 en daarna

(Nicoline van der Sijs, 1996)

Invloed EN > NL

1 Algemeen ivm internationalisering

2 Specifiek: in domeinen e.g. arbeid

- Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de arbeid (1980)

- Gevraagd: timmerman (m/v)

- Neutraal taalgebruik in personeelsadvertenties

M/V >> neutraal

• steeds minder neutrale termen NL

• steeds meer neutrale termen EN

• ook leenwoorden EN

Steeds meer EN beroepsaanduidingen

• ‘In order to use neutral professional terms the Dutch take resort to English. This tendency is in line with the Anglicisation of Dutch society. […] English is used in an increasing number of domains (business, science, school, advertising).’

Marinel Gerritsen, 2001.

EN in personeelsadvertenties

designer developer director

employee floor broker

market maker marketeer officer

professional researcher technician telemarketeer telesales trader

(Snijders, 1989; Gerritsen, 2001)

Minder NL, meer EN

1989 1999 N= 117 termen N= 323 termen NL: 47 63 hoofd, arts 40% 19% EN: 70 260 engineer director 60% 81% (Gerritsen, 2001)

Onnodig Engels?

• Bert-Jan Koops et al. (2009) Funshoppen: woordenlijst onnodig Engels

• 11.000 vervangers voor 4.500 EN woorden en uitdrukkingen die veel en onnodig in het NL worden gebruikt

• ± 100 beroepsnamen • manager:

– (officiële functie) chef, bedrijfsleider, hoofd – (praktische functie) baas, leidinggevende – (beroep) zakelijk leider, impresario – (eigenschap) regelaar

Mijn onderzoek: hoofdbronnen

1. Kwalificatiedossiers middelbaar beroepsonderwijs (MBO) van 2012/2013

2. Nationale Beroepengids: beroepen met opleidingsniveau HBO

Wat is een kwalificatiedossier?

• Beschrijft eisen waaraan een beginnend beroepsbeoefenaar moet voldoen

• Beschrijft kerntaken, competenties, kennis & vaardigheden

• Samengesteld door kenniscentra & ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)

• Ingevoerd in schooljaar 2005/2006

Voorbeeld MBO (2005/2006)

Houders van het diploma *** zijn gekwalificeerd in publieke zwembaden, attractiebaden of privé-baden te werken. De belangrijkste werkzaamheden zijn: • Het zorgen van de veiligheid van de gasten in de

zwemaccommodatie; • Het verzorgen, initiëren en coördineren van

zweminstructie: • Het verzorgen, begeleiden, initiëren en coördineren van

recreatieve en (zwem)bewegingsactiviteiten voor diverse doelgroepen;

• Het zorgdragen voor de hygiëne.

De Aqua en Leisure Host

= allround zwembadmedewerker

De kern van de opleiding bestaat uit 3 delen:

• lifeguard

• water safety instructor

• activity & leisure host

3 niveau’s

1. Aqua en Leisure Assistant

2. Aqua en Leisure Host

3. Aqua en Leisure Executive

Waarom “EN”?

Bron 1: Kwalificaties MBO 2012 – 2013

• Bron: http://www.kwalificatiesmbo.nl/

• Aantal beroepscategorieën: 237

• Aantal kwalificaties: 612

• Aantal EN-benamingen: 40 (6,5%)

Voorbeelden

• Medewerker fastservice

• Frontofficemanager

• Trimmer (gespecialiseerde dierverzorging gezelschapsdieren)

• Human technologist (= de schakel tussen gebruikers, opdrachtgevers, makers, leveranciers en andere projectbetrokkenen)

Kenmerken

• Combinatoriek: • allround + • service + • + manager • + operator • Synoniemen? • EN assistant NL assistent • EN developer NL ontwikkelaar • EN manager NL beheerder, leidinggevende, voorman,

teamleider

Bron 2: Nationale Beroepengids

• www.nationaleberoepengids.nl

• Beroepen gecategoriseerd

–naar de 6 opleidingsniveaus: MBO-, HBO-, WO-, Post-Doc- en MBA

–naar 35 sectoren

–met loonindicatie

Nationale Beroepengids: HBO

• “De genoemde opleidingsniveaus bij de beroepen zijn de opleidingsniveaus die minimaal nodig zijn om een beroep uit te kunnen en mogen oefenen”

• fruitplukker en zorgmanager tot klompenmaker en vliegtuigonderhoudsmonteur

• maar ook: paardenfluisteraar, minister-president, paus, spion ….

Nationale Beroepengids: HBO

• 1.171 Beroepen met opleidingsniveau HBO

• Minstens 180 met EN-gehalte: 15,3%

Kenmerken

• Samenstellingen NL: grondsteward, programmamanager, motivatiecoach

• Combinaties met NL woordvolgorde:

hoofd planning, teamleider telesales

• Combinaties met EN woordvolgorde + spatie:

business analist, callcenter medewerker, fitness instructeur

• Leenwoorden EN: headhunter, chiropodist, nurse practitioner, toolpusher

Combinatoriek

• business + service +

• + coach + controller

• + consultant + designer

• + developer + engineer

• + executive + manager

• + operator + trainer

Synoniemen?

• front-office manager [van € 2.000 tot € 3.500]

• frontoffice manager [van € 2.070 tot € 2.500]

Sectoren met hoogste % EN

Sector % EN • Betting & Gaming 57 • Banking 50 • Algemeen 41 • Marketing & Communicatie 51 • ICT 48 • Werving & Selectie 42 • Finance 39 • Zakelijke dienstverlening 36

Conclusies

• In het domein beroepsbenamingen neemt verengelsing toe

• Glijdende schaal van “een beetje EN” tot “100% EN”

• Veel EN-benamingen bestaan alleen in Nederland

Kwalificatiedossiers vanaf 2013

• Herziening > eenvoudiger, meer effectief

• Algemene kwaliteitseisen gesteld door ministerie OCW

> Transparant, herkenbaar, etc.

* ‘Aqua en Leisure Host’ verdween in 2012

Sport- en bewegingsbegeleider